پدافند عامل و غیر عامل

واژه (( پد )) به معنای دفاع، جلوگیری یا محافظت و واژه )) آفند ))  به معنای حمله، یورش و تهاجم می باشد. به این ترتیب پدافند به معنای دفاع در مقابل حمله خواهد بود. این دفاع به دو صورت تعریف شده است:

الف ) پدافند عامل: به معنای دفاع مسلحانه و نظامی از کشور

ب )پدافند غیرعامل: به معنای دفاع و محافظت غیرنظامی از کشور

الف)  پدافند عامل :

واضح است که در این شیوه، دفاع از کشور مستلزم بکارگیری سلاح و شیوه های نظامی می باشد و زمانی اتفاق می افتد که حمله آشکار یا مسلحانه صورت گرفته باشد و قبل از وقوع چنین حمله ای با آموزش نظامی (تاکتیک ها، شیوه های بکارگیری سلاح و...) و ارتقای تجهیزات نظامی سعی در ایجاد آمادگی برای پدافند عامل می شود.

ب ) پدافند غیرعامل :

در این مورد دیگر سلاح و روش های دفاع نظامی بکار نمی آید و این محافظت یا دفاع که ابعاد آن به مراتب وسیع تر از دفاع عامل است، باید ملاک عمل قرار گیرد. در این روش، باید شیوه ها، ابعاد گوناگون و گستره وسیع تهدیدات، تهاجم و حمله دشمن مورد بررسی قرار گرفته و برای تک تک آنها با ارائه بهترین راهکارها چه قبل از وقوع و چه در حین وقوع، تدبیر نمود.

به این عبارت از فرمایشات مقام معظم رهبری (دام عزه) توجه کنید؛

- اگر محافظت غیرنظامی (پدافند غیرعامل) نباشد، تمامی دستاوردهای فرهنگی، اقتصادی، علمی و سیاسی در یک نصف روز هدر می رود..

برای مثال به چند نمونه زیر توجه کنید:

الف( بعد فرهنگی ؛

اگر دشمن با تولید محتوا (کتاب، فیلم، عکس، سایت های اینترنتی و...) سعی کند اعتقادات مردم را نشانه بگیرد- که گرفته است- این یک نوع آفند است و البته بسیار بسیار خطرناک نیز می باشد و مقوله براندازی و تهدید نرم نیز در همین راستا به کار گرفته می شود، بنابراین ما چه نوع دفاعی باید از خود داشته باشیم که مردم محکم بایستند و این شیوه ها اثر نکند و آسیب پذیری به حداقل ممکن برسد؟

ب( بعد اقتصادی ؛

کلیه شوک های هدفمند اقتصادی، توطئه های مالی و اقتصادی بین المللی، ارائه راهکارهای غلط اقتصادی و کلیه مدل های اقتصادی غربی که مستقیما به اقتصاد ما ضربه می زند یا به نوعی مردم را از نظر اقتصادی به شکل آشکار و پنهان متضرر می سازد، آفند اقتصادی است که باید برای پدافند آن همیشه آماده و دارای طراحی و برنامه ریزی مشخص باشیم.

  اقدامات دفاع غیر عامل شامل اصول اساسی و ملاحظاتی است که در اغلب کشورهایی جهان، این اصول و ملاحظات با کمی اختلاف پذیرفته شده اند ولی شیوه به کارگیری آنها ابتکاری، هنرمندانه و خردمندانه است نه اینکه کلیشه ای باشد به همین دلیل وسعت هر اصل به خلاقیت های فکری بشر و شرایط زمان و مکان بستگی دارد و بعضا حد و مرزی برای این اصول نمی توان تعیین کرد و لذا در حدغیر قابل تصوری در نحوه بکارگیری اصول دفاع غیر عامل تنوع وجود دارد.

پدافند غیرعامل (Passive Defense) مجموعه اقداماتی است که انجام می شود تا در صورت بروز جنگ، خسارات احتمالی به حداقل میزان خودبرسد . به بیان دیگر هر اقدام غیر مسلحانه ای که موجب کاهش آسیب پذیری نیروی انسانی، ساختمان ها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریان های کشوردر مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد، پدافند غیرعامل گفته می شود .

هدف از اجرای طرح های پدافند غیرعامل کاستن از آسیب پذیری نیروی انسانی و تاسیسات و تجهیزات حیاتی و حساس و مهم کشور علیرغم حملات خصمانه و مخرب دشمن و استمرار فعالیت ها و خدمات زیربنایی و تامین نیازهای حیاتی و تداوم اداره کشور در شرایط بحرانی ناشی از جنگ است .

به عنوان مثال، از پدافند غیرعامل می توان به استتار، اختفا و ایجاد سرپناه برای تاسیسات مهم و استراتژیک اشاره کرد .

در پدافند عامل مثل سیستم های ضدهوایی و هواپیماهای رهگیر، فقط نیروهای مسلح مسئولیت دارند. در حالی که در پدافند غیرعامل تمام نهادها، نیروها، سازمان ها، صنایع و حتی مردم عادی می توانند نقش مؤثری بر عهده گیرند . در اکثر منابع علمی و نظامی دنیا اصول و یا موضوعات پدافند غیرعامل شامل 6 الی 7 اقدام می باشد، که در طراحی و برنامه ریزی ها و اقدامات اجرایی دقیقاً می بایست مورد توجه قرار گیرد .

--1استتار -2 Camouflage اختفا- Concealment – 3- پوشش Cover 4- فریب  Deception -   5- تفرقه و پراکندگی Separation & Dispersion – 6- مقاوم سازی و استحکامات -7 Hardening اعلام خبر  Early Warning

از دیگر اصول پدافند غیر عامل می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

- مکان یابی (Site Selection) - تحرک (Movement) - پناهگاه - (Defilade) جان پناه - (Trench) انضباط استتار - (Camouflage Discipline) حفاظت - (Security) -سیستم اطفا حریق (Extinguishing System اقدامات درون سیستمی -آموزش و ایجاد فرهنگ دفاع - (Training) ایجاد موانع )دیوار دکل کابل بالن(- - - (Barrier) عملیات دود - . (Smoke Operation) اقدامات بعد از بمباران)کنترل تردد، تخلیه، مجروحین، کنترل خسارت، خنثی سازی بمب و...( -ایمنی - (Safety) مقابله با بمب های گرافیتی - E. M. P - H. P. M ایجاد استحکامات صحرایی و سازه های موقتی - (Field fortification)ایجاد سازه های امن و مقاوم سازی تاسیسات(Protective Structures) –