اظهارنظر دوگانه در گزارش حسابرس

هدف حسابرس در حسابرسي صورت‌هاي مالي، ارائه اظهارنظري روشن و كتبي است؛ همراه با توصيف مبناي آن اظهارنظر درباره صورت‌هاي مالي، بربنياد ارزيابي نتايج به‌دست آمده از شواهد گردآوري شده در حسابرسي.

از این‌رو، وی بايد درباره مطلوب بودن یا نبودن تهیه صورت‌هاي مالي (از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري) اظهارنظر كند.

حسابرس براي تعيين نوع اظهارنظر ‌بايد همه موارد موثر بر اظهارنظر را درنظر بگيرد. مي‌توان گفت كه مهم‌ترين قضاوت حسابرس در فرآيند حسابرسي، تعيين نوع اظهارنظر است كه به دقتي ويژه نياز دارد.

اظهارنظر حسابرس ممكن است تعديل نشده يا تعديل شده باشد. طبق استانداردهاي حسابرسي، سه نوع اظهارنظر تعدیل شده با عناوین نظر مشروط، نظر مردود و عدم اظهارنظر وجود دارد.

 حسابرس باید برای تعیین نوع اظهارنظر، کلیت ارائه صورت‌های مالی را درنظر گیرد و با توجه به نتایج حسابرسی، درباره صورت‌های مالی نظری یگانه اظهار کند.

در شرایط ویژه، چنانچه اهمیت آثار موارد تحریف، محدودیت در گردآوری شواهد حسابرسي و ابهام (ابهام بااهميت و فراگير) بر هر یک از صورت های مالی متفاوت باشد؛ ممکن است اظهارنظر متفاوت درباره هر یک از صورت‌های مالی ضرورت داشته باشد.

براي نمونه، ‌اگر حسابرس‌ نتواند با اجراي‌ روش‌هاي‌ حسابرسي، شواهد کافی و مناسبي‌ را درباره مانده‌هاي‌ آغاز‌ دوره‌ به دست‌ آورد؛ ممکن است اظهارنظر وی يكي‌ از موارد زير باشد:

 الف. نظر مشروط‌،

ب. عدم‌ اظهارنظر، و

 پ‌. اظهارنظر دوگانه، مانند: نظر تعديل نشده‌ درباره‌ وضعيت‌ مالي‌ و نظر مشروط‌ يا عدم‌ اظهارنظر درباره‌ نتايج‌ عمليات.

 اظهارنظــــر دوگانه مربوط به شرایط نادر است و حسابرس باید تا آنجا که ممکن است؛ درباره  صورت های مالی نظری یگانه اظهار کند. برای نمونه، در شرایط موجود برای عدم اظهارنظر حسابرس، باتوجه به اینکه عدم اظهارنظر، از دید استفاده کننده از گزارش، بدترین نوع اظهارنظر است؛ چون در این حالت، استفاده‌کننده نمی‌داند که باید به صورت‌های مالی اتکا کند یا نه. ممکن است نتیجه قضاوت حسابرس چنین باشد که درباره کلیت ارائه صورت‌های مالی عدم اظهارنظر ارائه نکند و با اظهارنظر دوگانه، به تصمیم‌گیری بهتر استفاده کننده کمک کند.   

 در اظهارنظر دوگانه، تعديل اظهارنظر درباره صورت سود و زيان، هميشه منجر به تعديل اظهارنظر درباره صورت جريان وجوه نقد نمي‌شود. براي نمونه، ممكن است تعديل اظهارنظر درباره صورت سود و زيان به‌دليل شناسايي نكردن هزينه‌هاي غيرنقدي باشد؛ درنتيجه، اظهارنظر حسابرس درباره‌ صورت جريان وجوه نقد، با اظهارنظر وي درباره صورت سود و زيان، متفاوت مي‌شود. در هر صورت، اظهارنظر حسابرس درباره صورت جریان وجوه نقد، همانند اظهارنظر وی درباره ترازنامه یا صورت سود و زیان (دوگانه) یا هردو اینها (یگانه) است و اظهارنظر سه گانه، نمی‌تواند وجود داشته باشد.

*کارشناس ارشد حسابداری و حسابدار رسمی