دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,

« به نام خالق زیبایی ها »

راهکارهایی جهت

ارتقاءسلامت وبهداشت روانی

دانش آموزان

فهرست مطالب

عنوان شماره صفحه

چكيده الف

تشكروقدرداني ب

مقدمه 1

طرح مسئله وتوصيف وضعيت موجود 3

گردآوري اطلاعات (شواهد1) 9

تجزیه وتحلیل وتفسيرداده ها 12

انتخاب راه حل جدید 13

چگونگی اجرای راه حل های جدید ونظارت بر آن ها 17

گردآوري اطلاعات (شواهد2) 24

ارزيابي تأثیراقدام جدیدوتعیین اعتبارآن 26

تجدیدنظرونتایج 29

پیشنهاد ها 32

پیوست ها:فرم وجدول ها 34

منابع ومآخذ 39

چکیده :

الف:

درپژوهش انجام شده، مسئله ی موردنظر،درخطربودن بهداشت وسلامت روانی دانش آموزان به دلیل فشارهـای روانی ناشی ازشرایط نامطلوب اقتـصادی،فرهنـگی وخانوادگی دانش آمــوزان یکی از د بستا نهایدخترانهی ناحیه ی4شیرازمی باشد.مدرسه ی موردنظردربافت قدیم شیرازواقع شده وتقریباٌنیمی ازدانش آموزان افغانی می باشند.دانش آموزان افغانی وایرانی هریک مشکلات خاص خودرادارابوده به گونه ای که نیازهای عاطفیوروانی آنان درمحیط خانواده ،درحد مطلوب ارضاءنشده وبهداشت روانی آنان را درمعرض آسیب قرارداده است .

باتوجه به این که تعارضات ،اختلالات ونابسامانیهای روانی درسنین کودکی زمینه سازپیدایش مشکلات اجتماعی وبیماریهای مختلف جسمی وروحی درآینده خواهدبودوبادرنظرگرفتن این مطلب که توجه به سلامت روانی کودکان یکی از اهداف وویژگیهای آموزش وپرورش است؛ بنابراین برای داشتن افرادی سالم وکارآمد وجامعه ای توسعه یافته وموفق ،به ویژه درجوامع امروزی ،توجه به سلامت روانی افراد،حائزاهمیت فراوان است.

بادرنظرگرفتن شرایط خاص دانش آموزان وباتوجه به اطلاعات جمع آوری شده درباره ی مسئله ی موردنظرکه ازطریق مصاحبه باهمکاران واولیاءدانش آموزان ،مشاهده ی رفتاردانش آموزان اسنادومدارک وهمچنین مطالعه ی کتب ،مجلات ومقالات آموزشی وپژوهشی ومراجعه به اینترنت گردآوری وتهیه شده بود،راه حل های متفاوتی انتخاب واجراگردید. باتوجه به اطلاعات جمع آوری شده وبادرنظرگرفتن جنسیت وعلایق دانش آموزان، ازفعالیتهای خلاقانه وهنری وبرخی از اقدامات مکمل جهت حل مسئله ی موردنظراستفاده گردیدواقداماتی نیزجهت افزایش آگاهی والدین دراین زمینه انجام گرفت.

مدارک وشواهدموجود،دلالت براثرات مثبت وسازنده ی این روشهاداشت. لذا ازاین روشهاتاپایان سال تحصیلی ،به طورمستمروفعال استفاده گردیدوتصمیم گرفته شد که تجارب موفق این پژوهش دراختیارسایرین نیزقرارداده شود.همچنین مقررشد درسالهای آتی نیزاین روشهاوفعالیتهای هنری دیگر،باتوجه به فواید بی شمارآنهاازجمله تاثیردرسلامت روانی دانش آموزان، ازابتدای سال تحصیلی مورداستفاده ی من وسایرهمکارانم درمدرسه قراربگیرد.

.........................................................................................................................................................................................................

واژه های کلیدی :نیازهای عاطفی وروانی ،شرایط نامطلوب خانوادگی ،بهداشت روانی ،فعالیتهای خلاقانه وهنری، اقدامات جانبی ومکمل نشاط آور

مقدمه :

خانواده يكي از اساسي ترين نهادهاي اجتماعي است كه در مراحل اوليه ی رشد كودك ، مهد پرورش وي به شمار مي آيد وبروز هر گونه مشکل ونابسامانی در خانواده ، تأثير مخربي درسلامت روانی فردخواهدداشت. خانواده مي تواند ويژگي هاي مثبت و سازنده يا منفي و مخرب در كودكان به وجودآورد؛اما آن چه مهم است آگاهي والدین از ويژگي ها ونیازهای جسماني ، عاطفي و رواني كودكان و برخورد صحيح و منطقي با اين ويژگي ها و نياز ها است .

اگر بعضي از اولياء در تربيت فرزندشان احساس ضعف و ناتواني مي كنند و ناباورانه در مي يابند كودك يا نوجوانشان دچار مشكل شده ، ناسازگار است ، افسرده ، منزوي و گوشه گير شده، تمايلي به ادامه ی تحصيل ندارد ، نمي تواند با ديگران رابطه ی سالمي برقرار كند و يا دچارسایر مشكلات عاطفي ، رواني و تربيتي شده ؛در بسياري از مواقع بايد علت بروز مشكل را در روش تربيتي خود جستجو نمايند .

همچنین درپرداختن به آموزش وپرورش وبهداشت روانی،دوران کودکی نقش حساس وتعیین کننده ای دارد؛زیرااولا این دوران ازسوی روان شناسان وصاحبنظران تعلیم وتربیت، به عنوان برجسته ترین مرحله درتکوین شخصیت انسان شناخته شده است. ثانیا وجود تعارضات،اختلالات ونابسامانی های روانی دراین سنین راازعوامل اساسی دربروز مشکلات و بیماری های مختلف درسراسر زندگی دانسته اند.بنابراین خانواده ومدرسه به عنوان اولين مربيان كودك در شكل گیری شخصيت، چگونگي رفتاروسلامت روانی او مهمترين نقش را دارا هستند و اگروالدین دراین امرمهم مرتكب خطا شوند ، نه به علت قصور و كوتاهي آنان ، بلكه در اغلب مواردبه علت عدم آگاهي از روشهاي صحيح تربيتی است .

بهداشت روانی مستلزم بهره گیری ازشرایط،عوامل وروشهایی مناسب است که دراین میان فعالیتهای خلاقانه و هنری نقشی درخورتوجه دارد. نقش هنر درحفظ،سلامت وپیشگیری از اختلالات روانی برعواملی چون مواردزیرمبتنی است:

- پاسخ به نیازهای روانی کودک.

- ایجادشرایط مناسب جهت اشتغال به فعالیتهای خلاق وهنری وبهره مندی ازتأثیرات سازنده ی آن(دراین خصوص می توان به پالایش روانی وکاهش فشارهای هیجانی دراثر بیان مشکلات اشاره داشت.)

بنابراین لازم است متناسب باویژگی هاونیازهای دانش آموزان وباتوجه به اثرات سازنده ی هنر،درحدضرورت ازفعالیت ها وبرنامه های هنری درمدرسه وحتی خانه استفاده نمودواز تأثیر فوق العاده ی آن درسلامت وبهداشت روانی کلیه ی افراد،به ویژه کودکان بهره جست.

طرح مسئله و توصیف وضعیت موجود:

معاونآموزشییکیازدبستانهایدخترانهیناحیه یچهارشیرازودارای 18سال سابقه ی خدمتدرآموزشوپرورشمیباشم.پسازگذراندنسال هایاولیه یخدمتخوددرروستاهاومناطقمحروم،با10سالسابقهیتدریسدرمدارسنمونهمردمیوفرهنگیانو2سالمأموریتدرمدارسخارجازکشور،ایناولینسالیاستکهبهعنوانمعاونآموزشییکدبستاندخترانهبا 230دانشآموزمشغولخدمتهستموایندرحالیاستکه 7سالاخیررادرمدرسهیفرهنگیان،آموزگاردانشآموزانپسربودهام.ایجادتغییردرمحیطکاروجنسیتدانشآموزانومتفاوتبودنشرایطبهداشتی،خانوادگی، اقتصادیوفرهنگیآناندرمقایسهبادانشآموزانمدارس 12سال اخیر،برای من دور از انتظاروتا حدودی مشکل آفرین بود.

مدرسه ی ما در بافت قدیمی شهر شیراز واقع شده،دو نوبته است و نوبت مخالف آن نیزمدرسه ی راهنمایی دخترانه می باشد.114نفراز دانش آموزان مدرسه ملیت افغانی داشته وبقیه(116نفر) ایرانی هستند.ازدانش آموزان افغانی 54نفرشیعه و56نفراهل تسنن بوده وتمام دانش آموزان ایرانی نیز مذهب شیعه دارند.

دانش آموزان افغانی،به علت مها جرت ازکشورشان، مشکلات خاص خود را داشته وزندگی باثباتی نداشتند.بیشترآنان بدون وجود پدروتنها باسرپرستی مادر،در خانه های بسیار کوچک و یا حتی فقط در یک اتاق اجاره ای با تعداد تقریبی5تا8بچه زندگی می کردند.پدر 25نفرازاین دانش آموزان آنها را ترک کرده و به کشور افغانستان رفته اندوخانواده ی آنهادیگرامیدی به بازگشتشان ندارند.حدود27نفر از دانش آموزان افغانی نیز،خانواده ی آنها چندین سال است که هیچ اطلاع دقیقی از سلامتی ومحل زندگی پدران خود نداشته ومادران برخی ازاین دانش آموزان دراظهارات خوداحتمال مرگ آنها ویاازدواج مجددشان را در ایران یا افغانستان بیان می دارند وسالهاست که درانتظاربازگشت آنهابه سر می برند.

64دانش آموزافغانی دیگر نیز که باپدرومادر خود زندگی می کنند، وضعیت اقتصادی و خانوادگی مطلوبی نداشته وپدران ومادران آنها بی سواد یا کم سواد هستند(به جز15مورد)وبه همین دلیل ازمسائل تربیتی وآموزشی آگاهی کافی نداشته وازکمک نمودن به فرزندان خوددر زمینه ی تحصیلی،تربیتی و...عاجزهستند.به طورکلی دوری ازوطن،فقرفرهنگی، مشکلات اقتصادی، بهداشتی وخانوادگی موجب بروز مشکلات جسمی ونابسامانیهای روانی برای دانش آموزان افغانی وخانواده های آنان شده بود.اکثریت آنان افسرده ودرون گرا،خجالتی وکم رو،نگران وناامیدبودند وفشارزندگی بردوش آنان سنگینی می کردودرعده ی محدودی نیزاین مشکلات به صورت پرخاشگری وناسازگاری جلوه گرشده بود.این دانش آموزان بااینکه در سنین کودکی بودند،اماازدنیای شیرین کودکی فرسنگهافاصله داشته وازلذت این دنیای پرشورو نشاط محروم بودند.ازنظردرسی نیز بیشترآنان وضعیت خوبی نداشته وتعداد کمی نیزسالهای گذشته درمدارس خودگردان تحصیل می کرده وعده ای نیزیک یادوسال مردودی راتجربه کرده بودند.

البته بایداذعان داشت جداازسایرمسائل،زندگی درکشوری دیگربااختلافات زبانی ،فرهنگی، اجتماعی و...به طوریقین مشکلات خاص خودرادربرخواهدداشت.وامادرمورددانش آموزان ایرانی بایدگفت که آناننیزاکثراًازشرایطمطلوبـــیبرخوردارنبودند.12نفرازدانشآمـــوزان ایــرانی یتیم بوده وپدرخودراازدست داده بودند وسرپرستی آنهارامادرشان برعهده داشت که بامشکلات زیادی روبه رووبرخی ازمادران آنهامجبوربه کاردربیرون ازخانه بودند.عده ای دیگرازدانش آموزان نیزبه دلیل جدایی پدرومادر،ازوجودیکی ازآنها بی نصیب بودندووالدین برخی ازآنان نیزمجدداًازدواج کرده واین دانش آموزان فقط بایکی ازوالدین حقیقی خودوبرخی نیزبه ناچارباناپدری یانامادری زندگی می کردندکه باوجودفرزندان جدیدحاصل ازازدواج مجددپدران یامادران خود،مشکلات دوچندان می شدکه مهم ترین آنها ،ارضاء نشدن نیازهای اساسی کودکان ازجمله نیازبه محبت وامنیت بوده وآسیب پذیری روانی دانش آموزان رابه دنبال داشت.البته دونفرازدانشآموزاننیزپس ازجدایی پدرو مادر،بامادربزرگ خودزندگی می کردندوازوجودپدرومادرهردوبی نصیب بوده وگاه گاهی می توانستند والدینشان راببینند.

ازنظرتحصیلات بیشترپدران کم سوادبوده ومادران نیزاکثرا بی سوادبودند.ازنظرشغلی نیزاکثر پدران یابیکاربوده ویاشغلهای کذایی وموقت داشتندوبرخی نیزبه دلیل داشتن شغلهایی مثل بنایی وکارگری تنهادرفصول معینی ازسال،به کارمشغول بودند.متأسفانه درمواردی نیز مشکل اعتیاد پدران،وضعیت شغلی آنان رادچارمشکل ساخته وموجب ایجادوضعیت اقتصادی وبهداشتی نامطلوب درخانواده ونداشتن امنیت عاطفی وروانی برای دانش آموزان شده بود.تعداد فرزندان درخانواده های ایرانی به طورمتوسط 3تا5نفربود؛درحالیکه این کودکان درمحیط خانواده که جایگاه عشق وعطوفت وامنـیت است،ازبسیــاری ازحقوق خود درزنـــدگی محروم بـــوده ونیازهای جسمی، روحی، عاطفی،فرهنگی،اجتماعی واقتصادی آنان درحد کافی ومطلوب برآورده نمی شد.(جدول وضعیت تحصیلی وخانوادگی دانش آموزان ومشاغل پدران ضمیمه ی گزارش می باشد)

متأسفانه تعدادمحدودی ازدانش آموزان ایرانی نیزبه دلیل وجودمشکلات متعددوازهم گسیختگی خانواده،سابقه ی ترک تحصیل یامردودی داشتندوحتی دوموردازدانش آموزان ایرانی دراواسط سال،به دلیل طلاق وجدایی پدرومادر،مجبوربه ترک تحصیل شدند. مشکلات موجوددرخانواده ها،باورنکردنی ودورازانتظاربودومتأسفانه تعدادزیادی ازدانش آموزان بااین مشکلات درگیربوده وازعواقب ناگوارآن رنج می بردند،به گونه ای که سلامت جسمی وروحی آنان درمعرض آسیبهای جدی قرارداشت.

اکثردانش آموزان به دلیل وجودمشکلات اقتصادی،فرهنگی وخانوادگی،ازنظرعاطفی وروانی نیز مشکلات بارزوچشمگیری داشتندکه نمود آن دررفتاربیشتردانش آموزان جلوه گربود.بسیاری ازدانش آموزان،شورونشاط کودکانه نداشتند.ساعات تفریح، آرام،بی تحرک وبدون توجه به دنیای اطراف خود،درگوشه ای ازحیاط می نشستند.درونگرا،افسرده،نگران وپریشان بودند.ارتباط اجتماعی ضعیفی داشتندوبرخی نیزدچارحالات عصبی وپرخاشگری بودند.

بسیاری ازاوقات،به دلیل اینکه مستقیما با مشکلات دانش آموزان وخانواده هادرگیر بودم،فرصت کافی جهت رسیدگی به مسائل آموزشی مدرسه رانداشتم؛به ویژه درابتدای سال تحصیلی که محیط مدرسه، دانش آموزان،خانواده هاومشکلات موجود برای من تازگی داشت وبه راستی مشاهده ی چنین مسائلی زجرآور وباور آنها بسیارسخت بود. بنابراین بایدتدابیری اندیشیده می شدتا باتوجه به مشکلات وشرایط موجودواهمیت مسائل عاطفی وروانی کودکان،علاوه برکمک به خانواده هانسبت به درک مسائل تربیتی،اقدامات مؤثری جهت ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان انجام شود.

مسئله ی مورد نظر،یعنی در خطربودن سلامت روانی دانش آموزان راابتدا بامدیرمدرسه که شاهد نگرانیهای من دراین موردبود،مطرح نموده وسپس بامربی پرورشی،مربی بهداشت،مربی ورزش وسایرهمکاران خوددراین زمینه به بحث وتبادل نظرپرداختم وازآنها خواستم تجربیات ارزنده ی خودرادر اختیارمن قرارداده وجهت حل مشکل موردنظر،صمیمانه به یاریم بشتابند.

به ویژه ازهمکارانی که سابقه ی خدمت بیشتری دراین مدرسه داشته وشناخت وآگاهیشان ازدانش آموزان،خانواده هاومشکلات آنان بیشتربود،خواستم بانظرات وتجربیات ارزشمندخوددراین زمینه مرا بیشتریاری کنند.

اظهارات اولیه ی همکارانم، بیانگرمشکلات عدیده ی دانش آموزان درمحیط خانه وذکرموارد و مشکلات خاص بود. درآمد ناکافی و تحصیلات کم والدین، ،بیکاری واعتیادبرخی از پدران ، ناآگاهی خانواده هاازشیوه های صحیح تربیتی واستفاده ی والدین از روشهای غلطی همچون تنبیه بدنی درتربیت فرزندان خود،ازتجربیات سودمند همکارانم بودوازنظرآنان این مسائل منجربه نابسامانی خانواده هاوایجاد فشارهای روانی بردانش آموزان می گردیدکه باید اقدامات اساسی جهت کاهش فشارهای روانی دانش آموزان توسط مدرسه انجام می شد.

بدین منظورتصمیم گرفتم با جدیت وپشتکاربیشتری ،زیروبم مسئله راسنجیده وباکسب آگاهی بیشتردرزمینه ی مشکلات موجودومشا هده ی دقیق تررفتاردانش آموزان وعلت یابی مشکلات رفتاری آنها ،بااتخاذ شیوه های مناسب، برای مشکل مورد نظرراه حل مناسبی پیداکنم وبادرنظرگرفتن شرایط ویژه ی اولیاء دانش آموزان ووجودمشکلات مالی وعاطفی دربیشترخانواده ها وتحصیلات پایین پدران ومادران ،راهی پیداکنم که متناسب باشرایط موجوددرخانواده ها وامکانات مدرسه بوده ومستلزم صرف هزینه ی زیادبرای خانواده هانباشد وبه ارتقای بهداشت وسلامت روانی دانش آموزان کمک مؤثری بنماید وکمبود هاوکاستی های موجوددرمحیط خانواده راتاحدممکن جبران بنماید.به همین جهت باتوجه به اینکه رابط بهداشت روان مدرسه هم بودم، دراین زمینه اقدام به پژوهش نمودم .چراکه گفته اند «آب دریارااگرنتوان کشید، هم به قدرتشنگی بایدچشید.»

بدین جهت تمام توان وهمت خودرابه کاربسته وباهدف ارتقای بهداشت وسلامت روانی دانش آموزان ،به سراغ کتب ،مجلات ،اینترنت ومقاله های مرتبط بامسئله ی موردنظررفتم تانسبت به موضوع آگاهی واطلاعات کافی کسب نمایم. همچنین تلاش کردم ازتجربیا ت مکتوب وغیرمکتوب دراین زمینه وکمکهمکاران خود استفاده کرده ومشاهدات دقیق تری ازوضع موجودداشته باشم تابتوانم راه حل مناسبی برای مسئله ی موردنظرانتخاب کنم.

گردآوری اطلاعات (شواهد1) :

باتوجه به مشکلات موجود،تصمیم گرفته بودم به طورجدی جهت کاهش فشارهای روانی دانش آموزان ،اقدام به پژوهش کرده وبایاری همکاران علاقه مندخودواتخاذشیوه های مناسب ومتنوعی که برای دانش آموزان ابتدایی جذاب ونشاط آورباشد،تغییرات مثبتی در زمینه ی بهداشت روانی آنان ایجادنمایم.

درابتدامسئله رابامدیر،مربی پرورشی ومربی بهداشت درشورای مدرسه وسپس باسایر همکاران خود درجلسه ی شورای آموزگاران درمیان گذاشتم تاازنظرات،اطلاعات وبه ویژه تجربیات ارزشمندآنان دراین زمینه استفاده نمایم.دراین موردبه بحث وتبادل نظرپرداختیم وچون سه نفرازهمکاران بیش از هفت سال سابقه ی خدمت دراین مدرسه داشتند،تجربیات بسیارارزشمندی رادرزمینه ی مشکلات دانش آموزان، وضعیت اقتصادی وخانوادگی آنان وشناخت دانش آموزان مشکل دارارائه دادندکه بااستفاده ازآنهامی توانستم سریعتروآگاهانه تراقدام نمایم.

شرکت درطرح مدارس بانشاط،فعال ترنمودن صندوق مشاورمدرسه،برگزاری اردوهای تفریحی وحتی اردوهای یک روزه درمدرسه،بانشاط نمودن مراسم صبحگاه واجرای فعالیتهای شادی آفرین واستفاده از بازیهای آموزشی درکلاس توسط آموزگاران ازنظرات ارزشمند همکاران من درزمینه ی حل مشکل موردنظربود.

رفتاردانش آموزان را،به ویژه درزنگهای تفریح، بادقت موردمشاهده قرارداده ومواردلازم رایادداشت می نمودم.به علاوه ازمعلمان درباره ی رفتار دانش آموزان درارتباط باوضعیت خانوادگی وتحصیلی دانش آموزان ومشاغل پدران درکلاس،پرس وجو کرده ومواردخاص راثبت می کردم. همچنین پرونده ی تحصیلی وبهداشتی دانش آموزان، فرمهای مشخصات وسایرمدارک را موردبررسی قراردادم که نتایج به دست آمده درجدول های شماره ی1و2و3 ضمیمه ی پژوهش گردیده است .

مشکل موردنظررادرجلسه ی انجمن اولیاومربیان نیزمطرح نموده ودراین موردبه بحث وتبادل نظرپرداختیم. رسیدگی بیشتربه وضع تغذیه وپوشاک دانش آموزانی که خانواده ی آنان دچارمشکلات مالی بودندواستفاده ازکمک افرادخیردراین زمینه،برگزاری جلسات آموزش خانواده درمدرسه،ترغیب دانش آموزان به شرکت درفعالیتهای مدرسه،تشویق نمودن دانش آموزانی که در فعالیتهای مدرسه مشارکت می نمایندواستفاده ازتشویق کلامی وغیرکلامی دراین زمینه ازنظرات باارزش اعضای انجمن اولیاو مربیان مدرسه بود.

ازدانش آموزان نیزدرموردفعالیتهای موردعلاقه ی آنان درمدرسه نظرخواهی گردیدکه نظر بیشترآنان ابتدا انجام کارهای هنری وسپس ورزشی بود. همچنین به منظورافزایش آگاهی خوددرزمینه ی مشکل موردنظرواقدامات مؤثردربهبودآن،کتب مختلف تربیتی، روانشناسی وروان درمانی رامطالعه نمودم.مجلات رشد آموزش ابتدایی ،پژوهشهاومقالات تربیتی درزمینه ی تأثیرفعالیتهای فوق برنامه،بازی وهنردر بهداشت روانی رانیزبه عنوان یک منبع ارزشمندوموثق مورداستفاده وبررسی قراردادم.از دوستان وهمکاران مطلع خوددرزمینه ی علوم تربیتی ویکی ازمربیان هنر نیز نظرخواهی کرده ونظرات ارزشمندآنان رایادداشت نمودم.به علاوه بامراجعه به اینترنت ومطالعه ی مطالب مرتبط بابهداشت روان، آگاهی خودرانسبت به مسئله ی موردنظرافزایش دادم.

بدین ترتیب اطلاعات قابل توجهی درباره ی مسئله ی موردنظر جمع آوری گردیدکه به راستی منابع بسیارارزشمندی برای استفاده ی من به منظورکمک به سلامت وبهداشت روان دانش آموزان بود. اطلاعات جمع آوری شده رابارهامطالعه کردم وهمکاران خودرانیزازآنهامطلع نمودم.سپس بادقت فراوان وبا کمک همکاران ،به ویژه مدیرمدرسه ،آنهاراموردتجزیه و تحلیل وبررسی قرارداده ،نکات مفیدوقابل اجرا رایادداشت نموده ودراین موردبه تفکروتعمق پرداختم تابتوانم راه حل مؤثروسازنده ای رامتناسب با مسئله ی موردنظر،شرایط خانوادگی نامطلوب دانش آموزان وامکانات مدرسه انتخاب کرده وآن رابه مرحله ی اجرا درآورم.

تجزیه و تحلیل وتفسیر داده ها:

بایاری همکاران خود ،به ویژه مدیرمدرسه که نسبت به مشکلات دانش آموزان آگاه وراهنمای خوبی برای من بود،اطلاعات جمع آوری شده را تجزیه وتحلیل وبررسی نمودیم. دانش آموزان در محیط خانه با مشکلات زیادی دست به گریبان بودند که موجب ایجادفشارهای روانی زیادی برآنان می شد.

بررسی ها نشان می دادکه متأسفانه تعدادزیادی ازدانش آموزان بااین مشکلات درگیر بوده ودرمعرض آسیبهای روانی قراردارند.بنابراین انتخاب راهکارمناسب تاحدودی مشکل بود؛ زیراروشها باید به گونه ای انتخاب می گردیدکه باتوجه به فرصت موجود،برای کلیه ی دانش آموزان قابل استفاده بوده وبه درس آنان لطمه ای نزند.به همین دلیل بایداززنگ تفریح،مراسم صبحگاه ونمازجماعت مدرسه در حد مطلوب استفاده کرده وبه کارهای گروهی دانش آموزان ویاری همکاران خود ،به ویژه آموزگاران، بیشترتوجه می نمودم.

بنابراین پس ازبررسی وطبقه بندی اطلاعات به دست آمده ازمنابع مختلف ،به این نتیجه رسیدم که بااستفاده از نظرات ارزشمندهمکاران،دوستان،اولیاء،دانش آموزان وکتب ومقالات مرتبط بامسئله ی موردنظرمی توانم به نحوشایسته ای جهت ارتقای بهداشت روانی دانش آموزان بهره ببرم.به علاوه بایدبادرنظرگرفتن شرایط سنی دانش آموزان ومشکلات خانوادگی آنان واستفاده ی بهینه ازامکانات مدرسه وهمچنین بایک برنامه ریزی اصولی واستفاده ازازراه حلهای متنوع ومتناسب باعلایق وخواسته های دانش آموزان،درجهت ارضای نیازهای عاطفی وروانی وارتقای سلامت روانی آنان،گامهای مؤثری برداشته و موجب ایجادشادابی وسرزندگی درآنها شوم.

انتخاب راه حل جدید:

اطلاعات لازم درباره ی مسئله ی موردنظرراازطریق مصاحبه وبحث وتبادل نظرباهمکاران خوددرمدرسه وسایردوستان ،والدین وهمچنین ازطریق مطالعه ی کتب،مجلات ومقالات مرتبط باموضوع و به علاوه مطالب موجوددراینترنت جمع آوری نموده وآنهاراموردبررسی قراردادم تابتوانم راه حل مناسبی برای مسئله ی موردنظرپیداکرده وتغییرات مثبتی دراین زمینه ایجادنمایم.

بدین منظورکلیه ی اطلاعات جمع آوری شده راباهمکاران خوددرمدرسه که درتمام طول حل مسئله ازموضوع مطلع وآگاه بوده وخودنیزبه آن علاقه مندشده بودند،درمیان گذاشتم ودرموردانتخاب یک راه حل مناسب،باتوجه به اطلاعات جمع آوری شده،بحث وگفتگونمودیم وراه حل های موردنظرراموردنقد وبررسی قراردادیم تاباتوجه به مسئله ی موردنظروهدف پژوهش،راه حل یاراه حلهای مناسبی که مبتنی براطلاعات جمع آوری شده، شرایط خاص دانش آموزان وامکانات مدرسه باشد، انتخاب شود.

همچنین درجلسات توجیهی وآموزشی که توسط آموزگاران کلاسها درروزهای متفاوت برای اولیاء دانش آموزان ترتیب داده شده بود، باکسب اجازه از همکاران ،شرکت نموده ودرمدت20تا30 دقیقه کلیه ی اطلاعاتی راکه تاکنون درباره ی مسئله ی موردنظرجمع آوری شده بود،باآنهادرمیان گذاشتم ودرجلسه ی انجمن اولیاء ومربیان نیزاین کاررابه طور اختصاصی انجام داده واعضای انجمن را ازاطلاعات موجود آگاه نمودم.

پس ازمروروبررسی مجدداطلاعات جمع آوری شده واستفاده ازنظرات ومشارکت همکاران واولیاء دانش آموزان واندیشیدن درباره ی جوانب ومشکلات احتمالی کار، تصمیم گرفته شدپس از ایجادروابط دوستانه بادانش آموزان،جهت ارتقای سلامت وبهداشت روان آنان ،اقدامات زیربه عنوان راه حلهای انتخابی مورداجراقراربگیرند:

1-اقدامات مؤثرجهت ارضای نیازهای عاطفی وروانی دانش آموزان:

این فعالیت هادرروح وروان دانش آموزان تأثیرمستقیم داشته وپاسخگوی نیازهای اساسی آنان بودند.این اقدامات به اختصارشامل مواردزیرمی باشد:

- محبت وهمدلی بادانش آموزان،به ویژه دانش آموزانی که به دلیل جدایی والدین یافوت یکی ازآنها،ازمحبت کافی بهره مندنبودندوبه ویژه اززنگ تفریح ،به عنوان فرصتی طلایی دراین زمینه استفاده می نمودم.

- دادن مسئولیت به دانش آموزان به منظورایجادعزت نفس وتقویت مهارتهای اجتماعی درآنان .

- مشارکت دادن دانش آموزان درانجام فعالیتهای مختلف مدرسه ازقبیل مراسم صبحگاه، اجرای سرود،نمایش و... واهمیت دادن به کارهای گروهی آنان ،که ازاین طریق نیازبه محبت،امنیت وتعلق به گروه در بچه هاارضاء شده وبه علاوه ازاین طریق دانش آموزان می توانستندبه ارائه ی نظرات،افکاروعقایدخود پرداخته وتوانایی های خودرابه دیگران نشان دهند.

2- اقدامات آموزشی مؤثردرافزایش سطح آگاهی خانواده هاازمسائل تربیتی وپیگیری مشکلات آنان:

به دلیل اینکه دربیشترخانواده ها،میزان سوادوا لدین کم بوده وازمسائل تربیتی آگاهی کافی نداشتند،کلاسهای آموزش خانواده درمدرسه برگزارنموده ووالدین رابه شرکت دراین کلاسها تشویق نمودم که مادران دراین زمینه همکاری بیشتری داشتند. به علاوه دانش آموزانی که والدین آنها دراین کلاسها حضورفعالی داشتند،موردتشویق قرارگرقتند.

همچنین مشکلاتی راکه خانواده هابه صورت حضوری ویاازطریق نوشتن نامه وانداختن درصندوق مشاوره مطرح می نمودند، پیگیری نموده وتلاش می کردم بامطالعه ی بیشتر ونظرخواهی از همکاران ودوستان صاحب نظر،درحدتوان به حل مشکلات خانواده ها ودانش آموزان بپردازم ودوموردازمشکلات رانیزبه دلیل شدت وگستردگی مسئله ،به مرکز مشاوره ارجاع داده وآنهاراپیگیری نمودم.

به علاوه به بهداشت ظاهری،وضع تغذیه وپوشاک دانش آموزان نیزتوجه نموده ودراین زمینه ازمربی بهداشت مدرسه یاری می گرفتم.مشکلات مالی دانش آموزان وخانواده هارا هم مدنظر داشته وبااستفاده از کمک افراد خیر ودوستان وهمکاران دلسوز،درحدتوان وامکان به برطرف ساختن آنهااقدام می نمودم.

3-اقدامات جنبی وفعالیتهای مکمل وشادی آور:

این فعالیتها درکنارسایراقدامات انجام شده وباهدف ایجادشادی ونشاط دردانش آموزان وکاهش فشارهای روانی برآنان،به عنوان یک راهکار انتخاب گردید.این اقدامات به اختصارشامل این مواردمی باشد: رنگ آمیزی درودیواروحیاط مدرسه،قراردادن گلدان های گل درراهرو وکلاسها،انجام مستمرورزش صبحگاهی واستفاده ازکارهای گروهی نشاط آوردرمراسم صبحگاه،استفاده ازنوارموسیقی وشعردرزنگهای تفریح ومراسم صبحگاه،پخش فیلم های آموزنده ی شاد وکودکانه جهت ایجادروحیه ی شاد دردانش آموزان، بهره بردن ازتمام فرصت های موجودبه منظور ایجاد شادی ونشاط درمدرسه ،تشکیل نمایشگاه ازکارهای هنری دانش آموزان وتشویق شاگردان فعال درزمینه های مختلف به روشهای گوناگون.

4-استفاده از فعالیتهای خلاقانه وهنری متنوع ازقبیل نقاشی، کلاژ (وصله گری) ،کاردستی وسفالگری.

باتوجه به مطالعات انجام شده وهمچنین با درنظر گرفتن نظرات وعلایق دانش آموزان، اجرای فعالیتهای خلاق وهنری توسط دانش آموزان وهدفمندنمودن این اقدامات،به عنوان یک راهکار اساسی درجهت کاهش فشارهای روانی دانش آموزان انتخاب گردید.

چگونگی اجرای راه حل های جدید ونظارت بر آنها :

راه حل هایی راکه به منظور کاهش فشارهای روحی وارتقای سلامت روانی دانش آموزان انتخاب شده بود ،باهمکاران درمیان گذاشته وآنهارادرموردتمام دانش آموزان اجرانمودم .قبل ازهرگونه اقدامی ،باتوجه به اینکه شناخت کافی ازدانش آموزان نداشتم وبچه هانیزبامن مأنوس نبودند، تلاش زیادی کردم تا باهمدردی ومحبت کلامی وغیرکلامی( به ویژه درمورددانش آموزانی که ازمحبت پدریامادرمحروم بودند)اعتمادآنان رابه خودجلب نمایم؛ زیراتجربه نشان داده است که برخوردهای موثرودوستانه ی مربی بادانش آموز ،دراستحکام نفوذوی تأثیربسزایی دارد .بنابراین سعی کردم به گونه ای رفتارکنم که دانش آموزان رابه خودجلب کرده وتأثیرپذیری آنان راازخودافزایش دهم .بدین منظورهمه ی دانش آموزان راباصمیمیت ومحبت می پذیرفتم ،آرام وصبور به صحبتها ودرددل های آنهاگوش می دادم وبه هرکس باتوجه به توان واستعدادی که داشت ،مسئولیت واگذار می کردم وبسیاری ازکارهارادرصورت امکان به صورت گروهی واگذار می کردم مانندمراسم صبحگاهی ،انتظامات وبسیاری ازفعالیتهای مدرسه .

همه ی شاگردان رایک جور نگاه می کردم تامبادااین تصوردردانش آموزان پیداشودکه تبعیض و بی عدالتی وجوددارد.کارهاوحرفهای خوب آنان راموردتشویق قرارمی دادم واگر دانش آموزی نیازبه تذکروراهنمایی داشت، متناسب با شخصیت فردوبه طورمحرمانه باوی صحبت می کردم تاعزت نفس اوحفظ شود.

بدین ترتیب مقدمات لازم برای اجرای راه حل ها فراهم گردید ویک جودوستانه وفضای تفاهم دوجانبه بین من ودانش آموزان ایجادشده بودبه گونه ای که قلب وذهن بچه ها همچون زمینی مستعدآمادگی پذیرش هرنوع بذری راداشت.همچنین بااولیاء دانش آموزان نیزمحترمانه برخوردکرده ومشکلات آنان رادرحدتوان پیگیری می نمودم ودرهرزمینه ای که دچارمشکل می شدند ،به ارشادوراهنمایی آنان می پرداختم وسعی می کردم بسیاری ازاوقات بادرنظرگرفتن شرایط وجوانب موضوع وتمایل والدین محرم اسرارخانواده ها باشم .درموردوالدینی که خودیافرزندشان دچارمشکل بودچندین جلسه مشاوره انجام می دادم تابه مشکلات آنهارسیدگی شود ودربیشترموارد ،نیازبه همدلی وهمدردی بودکه آنهارادرادامه دادن جلسات مشاوره ومراجعه به مدرسه مصمم می ساخت .همچنین باهمکاری مدیرمدرسه به منظورآگاه نمودن اولیاء ازمسائل تربیتی ونحوه ی برخوردبامشکلات ،کلاسهای آموزش خانواده برگزارگردیدودراولین جلسه ی انجمن اولیاء ومربیان مدرسه ،والدین را به شرکت دراین کلاسها تشویق نموده ودانش آموزانی راکه والدین آنان به طورمستمردراین کلاسهاشرکت می کردند،موردتشویق قرارمی دادیم .همچنین باتلاش مدیرمدرسه ،ازافرادخیرجهت رسیدگی به مشکلات مالی دانش آموزان وتهیه ی لوازم ضروری زندگی آنها استفاده می گردید.باهمکاری مربی بهداشت مدرسه ،مشکلات جسمی ،بهداشت ظاهری ووضعیت تغذیه دانش آموزان نیزبه طورمستمرپیگیری ورسیدگی می شد.زیرانمی توان ازتأثیرمتقابل بهداشت جسمی وبهداشت روانی غافل بود.

به منظورایجادروحیه ی شورونشاط دردانش آموزان نیزازمدیرمدرسه درخواست نمودم درصورت امکان ، درودیوارحیاط مدرسه راکه بسیار ساده وبی روح بود،بارنگهاونقاشی های شادوجذاب که جنبه ی آموزشی هم داشته باشد ،رنگ آمیزی نماییم تاآرامش ونشاط در دانش آموزان ایجاد شود وباتلاش وهمکاری مدیرمدرسه وصرف هزینه ی لازم این اقدام انجام گردید که شادی بیش ازحددانش آموزان ورضایت اولیاء رادرپی داشت .

همچنین برای ایجادسرسبزی ونشاط بیشتردرفضای مدرسه ،ازدانش آموزان خواستم درصورت تمایل ،گلدان گل به کلاس بیاورندوخوشبختانه دانش آموزانی که ازتغییرات ایجادشده در درودیوارمدرسه راضی بودند،دراین زمینه همکاری نموده وبدین ترتیب مدرسه ی ماروزبه روز شاداب تروبانشاط ترمی شد.پس ازآن دانش آموزان خواهان تزیین کلاسهای خودبودند که باپیشنهادآنها موافقت گردید وازساده ترین وسائل وحتی کاردستی هاو نقاشی های دانش آموزان جهت شاد وزیبا نمودن کلاسها استفاده شد وخودبرانجام کارهاوپیشرفت آنهانظارت می نمودم. همچنین ازنوارموسیقی وشعردرزنگ تفریح ومراسم صبحگاه استفاده می نمودم تاروح وروان دانش آموزان راتقویت نمایم .درمراسم صبحگاه، ورزش صبحگاهی حتماًانجام می شد وبانوارویاباشعرهای شادی که توسط خودبچه هاخوانده می شد، روز بانشاطی راشروع می کردیم .همچنین درتمام موارد ،همکاران رادرجریان اقدامات انجام شده قرارداده وجویای نظرات ارزشمند وواکنش آنهانسبت به فعالیتهای انجام شده بودم که برخوردمناسب بیشترهمکاران دراین زمینه مایه ی دلگرمی وقوت قلب من بود.

تقویم اجرایی مدرسه رابه طورمداوم مدنظرداشتم وازفرصتهای موجودجهت برگزاری جشن وشادی درمدرسه استفاده می کردم .کمدجوایزرابطورزیبا تزیین نموده وآن راباجوایز زیباومتنوعی که توسط مدیر مدرسه خریداری شده بودزیباترساخته وآن رادرراهروی مدرسه ،درمحلی که درمعرض دید دانش آموزان بود،قراردادم که این کارهم موجب زیباترشدن فضای مدرسه وهم موجب ایجادانگیزه برای درس خواندن وشرکت دانش آموزان درفعالیتهای مدرسه شده بود .به علاوه رفتارهای خوب وبرجسته ی بچه هاوفعالیتهای گروهی وهنری آنان نیزمورد تقدیرقرارمی گرفت واسامی دانش آموزانی که درطول هفته درفعالیتهای اجراشده همکاری کرده بودند،درگلی که

بدین منظوردرتابلوی مدرسه نصب شده بود،قرارمی گرفت .

مطابق نظرسنجی که درابتدای سال تحصیلی ازکلیه ی دانش آموزان داشتم وآن رادرهرکلاس به طورجداگانه وباهمکاری معلمین مربوطه انجام داده بودم ،بیشتردانش آموزان علاقه ی خودرابه انجام فعالیتهای هنری ابرازکرده بودندوباتوجه جنسیت آن ها،تمایلاتشان بیشترمعطوف به انجام فعالیتهای هنری ویادگیری آنهابود.باتوجه به مطالعات انجام شده وپی بردن به تأثیرهنردربهداشت روانی کودکان وشرکت نمودن تعدادی ازهمکاران درکلاسهای ضمن خدمت «هنر»ازاطلاعات وتجربیات آنان دراین زمینه استفاده نموده وبه یاری همکاران دلسوزخود،نسبت به انجام فعالیتهای هنری ازقبیل نقاشی،کلاژ،کاردستی وسفال گری درکلاسها پرداختم .ساعات تقلیل معلمان ویا مواقعی را که همکاران به دلیل مشکل یا بیماری درمرخصی به سرمی بردند،غنیمت شمرده ودرکلاس به انجام کارهای هنری وآموزش آنها به دانش آموزان می پرداختم.وازبچه ها می خواستم خودشان نیز خلاقیت وابتکاربه خرج داده وکارهای خلاقانه نیز انجام دهند که به راستی بسیاری ازکارهازیباترازآن بود که من به بچه ها می آموختم .ازدانش آموزان می خواستم با هروسیله ای که دوست دارند،نقاشی بکشندوآنهارارنگ آمیزی نمایندوبیشترنقاشی آزادکارمی کردم تابه تمایلات احساسات وآرزوهای نهفته ی آنان بیشترپی برده وازآنها درجهت رفع مشکلات موجوداستفاده نمایم .پس ازجمع آوری نقاشی های دانش آموزان، بدون توجه به جنبه های مهارتی کارها،دریکی ازتابلوهای مدرسه که به فعالیتهای هنری دانش آموزان اختصاص یافته بود،نقاشی های زیبای دانش آموزان رانصب می نمودم ونمایشگاهی موقت حداکثربه مدت یک هفته یاده روزه از نقاشی های دانش آموزان هرکلاس تشکیل می دادم وحتی برخی ازدانش آموزان نقاشی گروهی می کشیدندکه درنوع خودزیبا وبی نظیربود.پس ازمدتی به دانش آموزان آموختم که می توانند درنقاشی های خوداز وسایلی مثل کاغذرنگی ،مقوا،حبوبات ،پنبه ،سنگ وبرگ درختان ویا هرچیز دیگری به ابتکارخوداستفاده کرده وباچسباندن آنهادرنقاشی های خودکارکلاژراانجام دهند که این کاربرای بچه ها بسیارجالب بودوازآن استقبال زیادی شد.این آثارهنری زیبانیزبرای هرکلاس به طورجداگانه در نمایشگاه قرارمی گرفت ودرمراسم صبحگاه یانمازجماعت مدرسه،کلاسی که موفق به تشکیل نمایشگاه ازکارهای هنری خودشده بود،باشعرهای زیباموردتشویق سایردانش آموزان قرارمی گرفت.درکارکلاژ،دانش آموزان خلاقیت وابتکاربیشتری به خرج داده وبرخی نیزکلاژهای خودرابه صورت گروهی می ساختندکه آن هم بسیارزیبا بود.

درزمینه ی کاردستی نیزبه دانش آموزان ساختن قاب عکس، ،گلدان،خانه،گل ووسایل ساده را با استفاده ازمقوا،کاغذووسایل دورریختنی آموختم وازبچه هاخواستم درصورتی که درزمینه ی ساختن کاردستی خاصی مهارت دارند،بااطلاع قبلی آن رابه سایر دانش آموزان هم بیاموزند. بعضی ازبچه هابه ویژه دانش آموزان افغانی ،کارهای جالبی دراین زمینه ارائه دادندکه برای من نیزبسیار آموزنده بود.باتوجه به شرایط مالی دانش آموزان وبه منظوررفاه بیشترآنان، بچه هامی توانستند وسایل لازم برای ساختن کاردستی هارابه طورمشترک تهیه کرده وکاردستی خودرابه صورت گروهی بسازندکه بدین ترتیب همکاری وهمفکری رانیز می آموختند.پس ازجمع آوری کاردستی های دانش آموزان یک کلاس ،میزهایی درراهروی مدرسه چیده می شدوکاردستی های هرکلاس، درمعرض دیدسایرین قرارداده می شدوسپس دانش آموزان برگزارکننده ی نمایشگاه درمراسم صبحگاه موردتشویق سایرین قرارمی گرفتند. درموردکارهای سفالگری نیزدرمراسم صبحگاه،توضیحات لازم جهت تهیه ی گل سفال رابه تمام دانش آموزان داده وروزمعینی رابرای هرکلاس تعیین نمودم.سپس درروزهای مشخص شده، بچه هارابه حیاط مدرسه برده وآنان درمحیطی آزاد، وسایل موردنظرخودرامی ساختند.پس ازآن دانش آموزان بایدکارهای خودرابه خانه برده وبعدازخشک شدن به مدرسه می آوردندتادرنمایشگاه قراربگیرد.کارهای سفالگری نیزمثل سایرکارهای هنری دانش آموزان موردتشویق سایرین قرارمی گرفت.البته کلیه ی کارهای هنری دانش آموزان نیزبه مناسبت دهه ی مبارک فجربه مدت دوهفته درنمایشگاه مدرسه قرارداده شدکه فرصت مناسبی را برای آشنایی خانواده ها باروحیات،عواطف واستعدادهای نهفته ی فرزندانشان فراهم نمود.به علاوه احساس غروروارزشمندی وشوروشادی بچه هاوحتی والدین آنهاپس ازتشکیل نمایشگاه غیرقابل توصیف بود.

همچنین پس ازاتمام هریک ازفعالیتهای هنری،فرمهای مخصوصی به دانش آموزان ارائه نموده واز آنانمی خواستم نحوه ی انجام فعالیت واحساسات خودراپس ازپایان کارهنری،درفرمهابنویسندکه کارهای جالبی رادراین زمینه ارائه دادند که برخی از فعالیتهای انجام شده دراین زمینه راعلاوه براینکه دانش آموزان درفرم های مربوطه به صورت فردی یاگروهی می نوشتند، خودم نیزبرای هرکلاس به طورمجزا یادداشت می کردم تاباتوجه به تعدادزیاد دانش آموزان، ازسردرگمی وبی نظمی درحین کارجلوگیری شود (نمونه ی فرم ثبت فعالیتهای هنری ضمیمه ی گزارش می باشد)

بچه هاباجملاتی زیباوساده احساسات خودراچنین بیان می کردند:خوشحالم،احساس خوبی دارم،خیلی خوب بود،فکرمی کنم چیزهای زیادی بلدم،وقتی کارمی کنم به هیچ چیزفکرنمی کنم،

وقتی نقاشی می کشم احساس راحتی می کنم و....البته درمورددانش آموزان کلاس اول که درابتدای سال خواندن ونوشتن بلدنبودند،فرمهاراتوضیح داده وازآنهامی خواستم احساسات خودرابا رسم شکل نشان دهند.علامت( ) احساس خوبی،راحتی وشادی وعلامت ( )احساس ناراحتی وغم رانشان می دادکه تاپایان سال تحصیلی ،حتی دریک موردهم احساس ناراحتی درفرمهاثبت نشده بود.

چگونگی انجام فعالیتهاونحوه ی پیشرفت کاررابه همکاران خوداطلاع داده ودرتمام مراحل کار، نظرات آنان راجویامی شدم وازهمکاران علاقه مند می خواستم به دلیل اینکه تعداد دانش آموزان زیادبوده واجرای مستمرومداوم فعالیتها درتمام کلاسهامقدورنبود، آنان نیزدرساعات هنراین فعالیتهاراپیگیری نموده ومرانیزازابتکارات وتجربیات ارزشمندخودمطلع سازند.

گردآوری اطلاعات (شواهد2):

پس ازاجرای راه حل های انتخابی ،اگرچه بامشاهده ی تغییردررفتاربچه ها وشوروشادی آنان واظهارنظرهای دانش آموزان ووالدین دراین زمینه پیدابودکه روش های انتخابی ،درکاهش فشارهای روانی دانش آموزان وحتی خانواده های آنها موثربوده اند؛اما بایددراین زمینه اطلاعات موثق ومنطقی جمع آوری می کردم.بدین منظورابتدابامدیرمدرسه صحبت نموده وپس ازآن نیز جلسه ای باحضورکلیه ی همکاران تشکیل داده واز آنان درباره ی تأثیراقدامات انجام شده درکاهش فشارهای روانی دانش آموزان وارتقای بهداشت روانی آنها ،نظرخواهی نمودم وآنان به قضاوت دراین زمینه پرداختند .همکاران درصحبت های خود ،ازوضع جدیداظهاررضایت کرده واقدامات انجام شده رامؤثرومطلوب می دانستند .به علاوه درزنگهای تفریح نیزبا مشاهده ی دقیق رفتاردانش آموزان ویادداشت برداری ازمشاهدات خود وبررسی آنهاومقایسه بارفتارهای گذشه ی آنان ،متوجه شوروهیجان دربچه هاشده وانجام بازیهای کودکانه ،شرکت درفعالیتهای گروهی وداشتن تحرک وبرقراری روابط اجتماعی با دیگران، مؤیدتغییرات ایجادشده دررفتاردانش آموزان بود.همچنین علاوه بربررسی فرم های مربوط به ثبت فعالیتهای هنری دانش آموزان که احساس ونظر دانش آموزان درآن ها نوشته شده بود،ازدانش آموزان خواستم نظرات خودرادرزمینه فعالیتهای گوناگونی که اجراشده بود، درهرموردجداگانه بنویسند.به علاوه از والدین دانش آموزان نیزدرخواست نمودم نظرات خودرادرزمینه ی اقدامات انجام شده به صورت کتبی نوشته وبه مدرسه تحویل دهند. همچنین درجلسه ای که بااعضای انجمن اولیاءومربیان داشتیم ،ازآنان خواستم نظرا ت خودرادرمورد تأثیرروشهای انتخابی واقدامات صورت گرفته ،بیان کنندکه نظرآنان نیزمثبت بود. مشاهده ی رفتاردانش آموزان به ویژه درحین انجام فعالیتهای هنری وگروهی ،مشارکت آنان درتشکیل نمایشگاه کلاسی ،همکاری دراجرای مراسم صبحگاه وسایرمراسم های برگزارشده درمدرسه وبررسی نظرات ونوشته های دانش آموزان،همکاران ووالدین نشان می دادکه روشهای انتخابی واقدامات انجام شده مناسب بوده وتأثیرمثبتی درکاهش فشارهای روحی وارتقاءسلامت روانی دانش آموزان وکاهش مشکلات خانواده ها داشته است .

ارزیابی تأثیر اقدام جدید وتعیین اعتبارآن :

پس ازاین که اطلاعات لازم درباره ی چگونگی اجرای راه حل های انتخاب شده ونتایج واثرات آنها،جمع آوری گردید،باتوجه به نظرات وپیشنهادهای ارائه شده توسط همکاران دانش آموزان ووالدین وبررسی وتفسیرآنهاوهمچنین بامشاهده ی دقیق رفتارهای دانش آموزان دراوقات مختلف ازجمله درزنگ تفریح ،زنگ ورزش ،توسط خودم وهمکاران ومربی ورزش هنگام اجرای فعالیتهای مختلف ودرساعات کلاسی (توسط خودم و همکاران )وتحقیق ازوالدین درباره ی تغییررفتاردانش آموزان درمنزل ،جلسه ای مشترک باهمکاران برگزارنموده به تفسیراطلاعات موجوددراین زمینه پرداختم .وشواهدنشانگرآن بودکه اقدامات انجام شده درکاهش فشارهای روانی دانش آموزان وخانواده ها وبهبودسلامت روانی آن بسیار مؤثربوده اند.برقراری روابط دوستانه وتوأم بامحبت واحترام بادانش آموزان وخانواده هانیزدرایجادیک فضای صمیمی وبه عنوان نقطه ی شروع برای اجرای اقدامات بعدی نقش بسیارمؤثر وسازنده ای داشت .

اظهاررضایت والدین وبرخوردهای توأم بااحترام ومهربانی آنان گواه خوبیدرزمینه ی حل مسئله بودکه موجبات دلگرمی بیشترمرادرادامه ی پژوهش فراهم می آورد.زیراباوجودتحصیلات پایین والدین وآگاهی اندک آنان ازمسائل تربیتی ووجودمشکلاتی ازقبیل بیکاری واعتیادپدران ،فوت ویاجدایی پدرومادر ،مشکلات مالی وتعدادزیادفرزندان ،به راستی ادامه ی پژوهش بسیارمشکل بود وگاه مشکلات موجود درمحیط کاربه قدری زیادمی شد که تمرکز برمسائل وادامه ی پژوهش رابامشکل مواجه می ساخت .اظهاررضایت والدین ،دانش آموزان وهمکاران بیانگرتأثیرمثبت اقدامات انجام شده جهت ایجادیک مدرسه ی شادوبانشاط برای تقویت روحیه ی دانش آموزان بود.برگزاری جشن های مختلف ،دادن مسئولیت به دانش آموزان واستفاده ازجوائز مادی ومعنوی وتشویق های کلامی وغیرکلامی به منظورایجادانگیزه ی بیشتردردانش آموزان منجربه ایجادتغییرات مثبت درروح وروان دانش آموزان وبهبودسلامت روانی آنان شده بود .به علاوه تشکیل کلاسهای آموزش خانواده وپیگیری مشکلات دانش آموزان وخانواده های آنان ازطریق انجام مشاوره درمدرسه، موجب افزایش سطح آگاهی خانواده هاازمسائل تربیتی واجتماعی شده بودواظهارات اولیاءنیزمؤیداین مطلب بود؛به گونه ای که این تغییردررفتاردا نش آموزان واولیاءنسبـت به ابتدای سال به وضوح جلوه گربـــود و

کلیه ی همکاران رامتوجه آن ساخته بود.

همچنین اجرای هدفمندفعا لیتهای خلاقانه وهنری درمدرسه واستفاده از کمک وتجربیات همکاران دراین زمینه ،درگیرنمودن دانش آموزان دراجرای فعالیتهای هنری ،اهمیت دادن به موفقیت های نسبی دانش آموزان وتشویق آنان درمراحل مختلف کاربه طرق گوناگون به ویژه تشکیل نمایشگاه ازآثارهنری ودرنظرگرفتن علایق دانش آموزان درتمام مراحل از انتخاب تااجرای کار ،روش واقدام بسیارسودمندی درزمینه ی کاهش مشکل مورد نظربود.زیرانوشته های موجوددربرگه های والدین وخانواده ها واظهارات شفاهی آنان دراین زمینه نشان می دادکه انجام فعالیتهای هنری وهدفمندتوسط دانش آموزان درمدرسه، جنبه ی تفریحی وسرگرمی داشته وازجذابیت بیشتری برخورداربوده است؛ به ویژه که این اقدامات با خواست وعلاقه ی خود دانش آموزان انجام شده ودرنتیجه موجب ثبت لحظه های شادوخاطراتی شیرین برای آنان گردیده است .چنان که خودنیزدرهنگام اجرای فعالیتهای هنری توسط دانش آموزان مشاهده می کردم که آنان چنان غرق کاربودند که حتی درصورت غمگین بودن ازوضعیت آشفته ی خودخارج شده وغم خودرافراموش می کردند ودروضعیت روحی آنان تغییرمثبتی ایجادمی شد.کاملاًواضح است که نقش هنر،تنهامحدود به جنبه ی تفریحی وسرگرمی آن نیست ،بلکه هنربه ذهن وروح خسته ی انسان آرامش می بخشدودرکاهش آسیب های ناشی ازفشارهای روانی تأثیربسزایی دارد.به همین جهت راه حل های انتخاب شده را درمدرسه ادامه داده وازهمکاران نیزمی خواستم به دلیل داشتن فرصت های بیشتردرکلاس ، روشهای انتخابی راادامه دهند ومرانیزازتجربیات ارزنده ی خودمطلع سازند .به علاوه از دانش آموزان خواستم ازاوقات فراغت خود درخانه استفاده کرده وبه انجام کارهای هنری موردعلاقه ی خودبپردازندوآنهارابه خواهران وبرادران خودنیزبیاموزندوحتی مادران رانیز به انجام فعالیتهای هنری تشویق نمودم .

تجدیدنظرونتایج :

به منظورتجدید نظردراقدامات انجام شده وگرفتن تصمیم نهایی دراین زمینه، جلسه ای مشترک با مدیرمدرسه وهمکاران شرکت کننده درطرح پژوهشی برگزارنموده وتلاش کردیم بابررسی نهایی اقدامات انجام شده، به برطرف کردن کاستی های موجودبپردازیم واصلاحات لازم راانجام دهیم .نظرات وبررسی هانشان می دادکه کلیه ی اقدامات انجام شده، به نحوی درکاهش مسئله ی موردنظرمؤثربوده اند.همچنین پژوهش انجام شده رابادونفرازاساتیدمجرب درزمینه ی روانشناسی وعلوم تربیتی ،درمیان گذاشتم که آنان نیزاقدامات انجام شده راباتوجه به وضعیت دانش آموزان ومشکلات عدیده ی آنها درمحیط خانواده ،مثبت وسازنده دانستند.

بایداذعان داشت که اقدام پژوهی موردنظرموجب آشنایی بیشترمن با مشکلات دانش آموزان گردید وتجربیات بسیارارزنده ای رادراختیارمن قراردادوموجب آگاهی وهشیاریمن نسبت به مسائلی گردیدکه ازآنهابی خبربودم؛ زیرا تاکنون مستقیماٌبااین مسائل درگیرنبوده وفقط ازطریق رسانه ها،اطلاعات اندکی دراین زمینه کسب کرده بودم. درابتدا که به این مدرسه آمده وبامشکلات بی شماردانش آموزان وخانواده های آنها مواجه شدم، بسیارنگران شده واحساس می کردم هرگز نمی توانم درجهت رفع یاکاهش مشکلات موجود ،به دانش آموزان کمک مؤثری بنمایم؛ اما پس از تمرکزبرمشکلات وپذیرفتن وضعیت جدید ،تصمیم گرفتم بایاری همکاران علاقه مند وآگاه خود،درجهت کاهش مشکلات موجود،گام های مؤثری بردارم وبه راستی تجربیات همکارانی که سابقه ی خدمت آنهادراین مدرسه بیشتربود وهمراهی ومساعدت مدیرمدرسه دراین زمینه به من کمک بسیارمؤثری نمودوموجب بیداری و هشیاری من نسبت به مسائل موجودگردید.

مشکلاتی که دانش آموزان درمحیط درخانه داشتند،باعث شده بود کودکان ازدرک لذتهاو شادیهای دوران کودکی محروم مانده ودرمعرض آسیبهای اجتماعی وروانی قراربگیرند،که این موضوع،به راستی بسیارنگران کننده بود؛زیرااگرروح وروان انسان آسیب ببیند ،دیگر نمی توان به موفقیت اودرزندگی امیدوار بودو در این صورت باید بایک جامعه ی سا لم وموفق نیز خداحافظی کرد.

در پژوهش انجام شده،بسیاری از همکاران،دانش آموزان ،والدین وبه ویژه مادران، همراه ویاورمن بودند. البته. عواملی ازقبیل تحصیلات کم والدین،تعداد زیادفرزندان ومشکلات مالی خانواده ها موجب می شد که ازهمکاری مؤثر وسازنده ی خانواده ها درتمام مراحل اقدام پژوهی ،بهره مند نباشم،اما نکته ی مهم این بودکه آنان درحدتوانشان مرایاری کرده وخواهان بهبودوضعیت موجودبودند.

به هرحال علیرغم مشکلات زیادی که دانش آموزان و خانواده ها با آنها درگیر بودند ومسائلی که باتوجه به وضعیت کاری ومحیط جدید،برای من به وجودآمده بود،با یاری خداوندویاری همکاران دلسوز، دانش آموزان و خانواده ها توانستم با همت وتلاش ،پژوهش مورد نظر را انجام داده وبه نتایج مثبت و سازنده ای دراین زمینه دست پیداکنم که به مهم ترین آنها اشاره می شود:

1-کمک به ارضا نمودن نیازهای عاطفی وروانی دانش آموزان.

2-یاری رساندن به دانش آموزان وخانواده ها وپیگیری مسائل مختلف آنان به منظور حل مشکلات موجود.

3-ایجاد شادی ونشاط درفضای مدرسه وتأثیر گذاری آن درروح وروان دانش آموزان.

4-افزایش سطح آگاهی خانواده ها ازمسائل تربیتی.

5-پیشگیری از آسیبهای روانی واجتماعی دانش آموزان وخانواده ها وکمک به بهداشت روانی آنان.

6-کیفیت بخشی وهدفمند نمودن فعالیتهای مدرسه جهت کمک به حل مشکلات دانش آموزان.

7-استفاده ازتأثیرات آموزشی وپرورشی" هنر"در سلامت وبهداشت روانی دانش آموزان.

8-بهره گیری ازتأثیرات روش هنری دررشدابعاد مختلف شخصیت دانش آموزان وایجاد تغییرات مطلوب درافکار،نگرشها ورفتار دانش آموزان .

پیشنهادها :

با توجه به اینکه خانواده اولین واساسی ترین نهاد در تربیت کودکان به شمار می رود،قطعاٌ آشنایی والدین با شیوه های صحیح تربیتی ومتناسب بامراحل رشد،تأثیر بسزایی درسلامت روانی افرادوایجاد جامعه ای سالم خواهدداشت. همچنین باتوجه به نقش مدارس درآگاهی خانواده ها ازمسائل تربیتی ورشد وشکوفایی دانش آموزان، بی شک هماهنگی خانواده ومدرسه در تربیت همه جانبه ی دانش آموزان بسیارمؤثرخواهد بود. به علاوه باتوجه به اهمیت سلامت روانی افراد دردنیای پرمشغله ی امروزی وتأثیر آن در تمام ابعاد زندگی انسانها حتی سلامت جسمی آنها ، لازم است خانواده هاوکلیه ی افرادی که دستی درآموزش و پرورش کودکان دارند، پیش ازهراقدامی بهداشت روانی افرادرامدنظر داشته باشند. لذا باتوجه به پژوهش انجام شده، موارد زیر پیشنهاد می گردد:

1- برگزاری مستمرکلاسهای آموزش خانواده درمدارس واستفاده ازمدرسین دلسوز،آگاه و باتجربه دراین زمینه.

2- برگزاری جلسات آموزشی وتربیتی ماهانه توسط مدیران مدارس جهت استفاده ی خانواده ها که این عمل ازچند جهت سودمند است:

- :این عمل موجب ارتباط بیشترخانواده ومدرسه وهماهنگی این دونهاددرتعلیم وتربیت کودکان می شود. - بااین نه تنها خانواده هااز مسائل تربیتی واجتماعی آگاهی یافته ،بلکه شیوه های صحیح برخوردبا مشکلات تحصیلی،اخلاقی،رفتاری و...فرزندان خودرانیزازطریق آموزشهای ارائه شده خواهندآموخت.

- آگاهی مسئولان مدرسه ازمشکلات دانش آموزان وخانواده ها بیشترشده وشناسایی وحل مشکلات دانش آموزان دراسرع وقت صورت گرفته وبدین ترتیب ازبروزمشکلات حادوآسیبهای احتمالی پیشگیری خواهد شد.

- مدیران ومسئولان مدرسه ناگزیرخواهندبودمطالعات خودرادرزمینه ی مسائل موجودافزایش داده ومیزان آگاهیشان راازمسائل آموزشی وپرورشی دانش آموزان ارتقا بخشندکه دراین صورت باعلم وآگاهی بیشتر،نسبت به شناسایی وحل مشکلات دانش آموزان اقدام خواهندنمود.

3- استفاده ازمشارکتهای مردمی وکمک افرادخیربه منظوربانشاط سازی فضای فیزیکی مدرسه وتهیه ی امکانات وتجهیزات لازم دراین زمینه.

4-معرفی کردن مراکزفرهنگی،هنری به دانش آموزان وخانواده ها به منظورکمک به بهداشت روانی آنان.

5-اهمیت دادن به زنگ هنردرمدارس وتجدید نظر درشیوه های آموزشی وبرنامه های درسی هنر ونظارت مدیران وگروههای ارزیاب براجرای صحیح آنها.

6-اختصاص دادن مکان خاصی درمدرسه به عنوان کارگاه هنروجذاب ساختن آن برای دانش آموزان.

7-استفاده ازبازی، موسیقی،تئاتر وسایرفعالیتهای شادی آفرین درمدارس وبهره بردن از آنهادر فعالیتهای یاددهی- یادگیری وآموزش نکات اخلاقی وتربیتی به دانش آموزان.

جدول شماره ی1

« جدول مربوط به وضعیت خانوادگی دانش آموزان»

کلاس	تعداد دانش آموزان	تعداددانش آموزان ایرانی	تعداد دانش آموزان افغانی	تعداددانش آموزان یتیم	تعداددانش آموزان خانواده های طلاق
اول	37	17	20	2	2
دوم	34	18	16	2	7
سوم 1	31	19	12	1	1
سوم2	29	14	15	2	4
چهارم	37	18	19	3	4
پنجم1	31	13	18	1	_
پنجم2	31	15	16	1	1

جدول شماره ی2

« جدول مربوط به وضعیت تحصیلی دانش آموزان»

کلاس	تعداد دانش آموزان مردودی	تعداد دانش آموزان بامعدل زیر15	تعداد دانش آموزان بامعدل 15تا17	تعداد دانش آموزان بامعدل17تا18	تعداد دانش آموزان بامعدل بالای18	توضیحات
اول	3	3	_	_	_	معدل3مردودی زیر5می باشد
دوم	3	2	5	10	14	_
سوم1	2	1	7	6	12	3نفرسال قبل در مدارس خودگردان بوده اند
سوم2	2	3	4	6	10	4نفرسال قبل درمدارس خودگردان بوده اند
چهارم	3	4	8	9	11	2نفرسال قبل در مدارس خودگردان بوده اند
پنجم1	3	5	8	9	6	1نفرمردودی دو ساله
پنجم2	4	5	10	7	5	2نفرمردودی دو ساله

تذکر: آمارمربوط به سال تحصیلی گذشته می باشد

جدول شماره ی3

« جدول مربوط به مشاغل پدران»

کلاس	تعدادپدران بیکار	تعداد شغلهای کاذب وموقت	تعدادسایر مشاغل	توضیحات
اول	6	20	9	1نظامی
دوم	5	15	12	1فرهنگی-1جانباز
سوم1	6	13	11	1کارمنددانشگاه-1ازکارافتاده
سوم2	4	12	11	2جانباز-1ازکارافتاده
چهارم	7	10	17	1نظامی-1بازنشسته ی فرهنگی
پنجم1	3	16	11	1کارمندبانک-2ازکارافتاده
پنجم2	5	16	9	1بازنشسته ی فرهنگی-2ازکارافتاده

تذکر:سایرمشاغل شامل جوشکار،بنا،خیاط،مکانیک،آرایشگر،نانوا،کفاش و،نقاش می باشدکه به دلیل جلوگیری ازتکرار آنهادرتوضیحات جدول نیامده است ودرتوضیحات فقط به موارد خاص اشاره شده است.

شغلهای کاذب وموقت نیزشامل کارگران موقت وروزمزد،شغلهای آزادونامشخص، دست فروش وشاگرد مغازه می باشد.

"به نام خالق زیبایی ها"

« فرم مخصوص ثبت فعالیتهای هنری دانش آموزان»

نام ونام خانوادگی: کلاس: شعبه: نام آموزگار: آموزشگاه:

ردیف	عنوان فعالیت	توضیح فعالیت انجام شده	احســـاس ونظـــر	نظـــــر آموزگــــار