راهکارهای خوش خط کردن دانش آموزان

برای بررسی مشکل بدخطی دانش آموزان مطالب زیادی نوشته شده است. پست امروز من هم به نوعی تکرار مکررات محسوب می شه. امیدوارم که برای شما خواننده عزیز تازگی داشته باشه.

برای بررسی خوش خطی یا بد خطی در دانش آموزان ابتدا باید علل بد خطی رو بررسی کرد تا بتوان برای آن راه کارهایی را ارائه داد، به همین دلیل ابتدا علل بدخطی در دانش آموزان رو آوردم:

علل بدخطــــی دانش آموزان :

1- توجه نكردن دانش‌آموزان به خط زمینه دفتر و تخته كلاس.
2-  اضطراب و نگرانی دانش‌آموزان هنگام نوشتن. 
3-  نداشتن اعتماد به نفس هنگام نوشتن.
4- نداشتن آ‌مادگی جسمانی، روانی، روحی.
5-  وجود اختلالات یادگیری در دانش‌آموزان.
6-  نداشتن هدف و انگیزه برای زیبانویسی.
7-  مواجه شدن دانش‌آموزان با حجم زیاد تكالیف.
8- تندنویسی تكالیف.
9-  استفاده از خودكار، روان‌نویس و وسایل مشابه آن.

10-  بی‌توجهی به هنر. 
11-  فشردگی برنامه كلاسی در یك نیمروز و فشار بر دانش‌آموزان به سبب دو یا چند نوبتی بودن مدرسه.
12-  استفاده از ابزار نامناسب از جمله مداد كوتاه و كاغذ بدون خط به خصوص در پایه‌های اولیه ابتدایی.
13-  بی‌‌دقتی هنگام نوشتن و رعایت نكردن هم شكلی، هم اندازه و هم فاصله بودن واژگان.
14-  بی‌دقتی برای تمیز و مرتب نوشتن.
15- تراكم بیش از حد شاگردان در كلاس و نداشتن فضای مناسب و كافی برای نوشتن.
16- دادن تكالیف نامناسب و بدون تناسب با توانایی كودكان.
17- بی‌اعتنایی برخی معلمان ابتدایی به استفاده از خط‌ نستعلیق و  آموزش آن.
18-  واكنش‌های منفی و نامناسب بعضی معلمان در برخورد با نوشته‌های دانش‌آموزان.
19- جدی نگرفتن یادگیری خط از طرف خانواده و مدرسه و نبود مراقبت‌های لازم.
20- نبود انگیزه، حوصله و دانش لازم نزد برخی معلمان ابتدایی برای آموزش خط به دانش‌آموزان. 
21-  بدخطی بعضی از والدین، سرمشق نامناسبی برای كودكان است.
22-  دادن سرمشق‌هایی با رسم‌الخط نامناسب به دانش‌آموزان.
23- ندانستن روش‌ و راهكارهای، خوشنویسی و اجرا نكردن تمرین‌های لازم.
24-  قرار دادن چپ دست و راست دست در كنار هم هنگام نوشتن.
25-  بی‌توجهی به زیبایی هنری خط كه باعث تقویت روح لطیف در كودكان می‌شود.

(البته در مقاله ای که در روزنامه همشهری چاپ شده بود، 5 مورد هم در مورد خط نسخ و نستعلیق بود که الان نیازی به ذکر آن ها نمی بینم.)

حال برای خوش خطی دانش آموزان چه باید کرد، چگونه می توان دانش آموزانی خوش خط بار آورد؟

راهكـــارهای رفـــع بدخطـــی

برای رفع بدخطی دانش‌آموزان، از سوی معلمان و پژوهشگران راهكارهای فراوانی معرفی شده است كه برخی از آنها را ذکر می کنم:

v      در كلاس اول ابتدایی از مجرب‌ترین و علاقه‌مند‌ترین معلمان استفاده شود.

v      تمهیداتی به عمل آید كه معلم درس اول بتواند در حین آموزش از ابزارهای سمعی بصری استفاده كند.

v      معلمان با اصول صحیح نوشتن آشنا و دارای خط خوش باشند.

v      برای معلمان در زمینه خط نستعلیق دوره‌های كارآموزی آموزش ضمن خدمت گذاشته شود تا پس از دیدن دوره‌های لازم، در كلاس حضور یابند.

v      انگیزه آموزش خط زیبا به دانش‌آموزان در معلمان تقویت شود.

v      معلمان در مورد خط بچه‌ها را توبیخ نكنند.

v      معلم با رفتار خود در میان دانش‌آموزان تبعیض قایل نشود.

v      با رسیدگی انفرادی به نوشته‌های كودكان ضعیف دلیل بدخطی بررسی و برای برطرف كردن آن تمهیدات لازم اندیشیده شود.

v      علاقه و انگیزه برای صحیح نوشتن و زیبانویسی را در كودكان تقویت كنند.

v      دانش آموزان سال اول دبستان، مچ های ضعیف دارند. معلم با دادن تمرینات مناسب مانند بازی با خمیر بازی، مچاله کردن کاغذ و رورنامه و ... سعی در تقویت مچ دانش آموزان را داشته باشد.

v      معلم همواره نظر دانش آموز را به خط زمینه دفتر معطوف کند.

v      به تفاوت‌های فردی و نقاط قوت و ضعف دانش‌آموزان توجه شود.

v      از آزمون های خانم فراستیگ برای تقویت خوش خطی دانش آموزان استفاده شود.

v      مقدار تكالیف با توانایی كودكان تناسب داشته باشد.

v      تكالیف هدفدار باشد و باعث تقویت قوای ذهنی كودك شود.

v      تكالیف به گونه‌ای باشد تا تمرین و تكرار آنها باعث تثبیت یادگیری شود.

v      تكالیف به صورت مستمــــر مورد رسیدگــی معلم قرار گیرد و او از تشویق و تذكر استفاده كند.

v      اهمیت انجام دادن تكالیف نوشتنی برای كودك مشخص باشد.

v      از الفاظ مناسب و زیبا مانند بسیار خوب، عالی، آفرین فرزندم و ... در تأیید نوشته‌های كودكان استفاده شود. (از بازخوردهایی توصیفی استفاده شود.)

v      هرگز نباید تكالیف دانش‌آموزان را خط زد، زیرا انگیزه زیبا نوشتن را در آنها از بین می‌برد.

v      در نوع تكالیف تنوع وجود داشته باشد تا رغبت انجام دادن آن در دانش‌آموز ایجاد شود.

v      بعضی اشتباهات دانش‌آموزان چشم‌پوشی شود و او مورد راهنمایی قرار گیرد.

v      هدف از نوشتن به صورت خط نستعلیق برای دانش‌آموزان روشن باشد.

v      دانش‌آموزان به خط زمینه دفتر و تخته كلاس توجه كنند.

v      هر از چند گاهی دانش آموزان خوش خط مورد تشویق هم کلاسی ها و معلم قرار گیرند.

v      دانش‌آموزان به جهت‌های حركت در نوشتن مانند بالابه پایین، راست به چپ و زیر خط دقت كنند.

v      كودك مداد را به طور صحیح در دست بگیرد و برای نوشتن، از ابزار مناسب استفاده كند.

v      با رعایت نظم و پاكیزگی صفحه دفتر خود را كثیف نكند.

v      بررسی شود آیا دانش آموز در هنگام نوشتن از مشکلی رنج می برد یا نه؟

v      من معتقدم دانش آموزی یک بند را خوش خط و تمیز بنویسد بهتر از دانش آموزی است که صفحاتی را بدون توجه بنویسد. پس تکالیف بیش از حد را باید کنار گذاشت.

v      دانش آموز زیاد درشت و زیاد ریز ننویسد و به یك اندازه نوشتن عادت كند.

v      در آغاز نوشتن از دفاتر خط‌دار استفاده كند تا بتواند در مراحل بعدی بدون استفاده از خط زمینه مطلب خود را در خطی مستقیم و درست بنویسد.

v      دانش‌آموزان عادت كنند واژگان را یك‌سره و یك باره بنویسند و سپس نقطه‌های حروف هر كلمه را بگذارند.

v      برای دانش آموزان ابتدایی به خصوص سال های اولیه دبستان استفاده از مداد نوکی، اتود و مدادهای فشنگی ممنوع.

v      بهتر است تا زمانی كه شاگردان به درست نوشتن عادت كنند، تكالیف خود را در كلاس و زیر نظر مستقیم معلم انجام دهند.

v      دانش‌آموزان نوشتن واژگان دیگر را نیز تمرین كنند و نوشتن كلمات و رونویسی مختص به كتاب نباشد تا درست نوشتن كلمات دیگر را نیز یاد بگیرند.

v      از وضع خانوادگی، مالی، فرهنگی، توانایی‌ها، حالات روحی روانی، عاطفی و بهداشتی دانش‌آموزان اطلاعات كافی در دست باشد، زیرا گاهی انگیزه‌های بدخطی ناراحتی‌های روحی  عاطفی و فرهنگی است.

v      یك رسم‌الخط یك دست و یكسان به خط ریز نستعلیق یا شبیه آن برای سال اول در نظر گرفته شود.

v      كتب درسی با رسم‌الخط تلطیف شده خط نستعلیق چاپ شود.

v      نگاه كردن به خط نستعلیق (مشق نظری) تأثیر زیادی در خوش‌نویسی دارد. بنابراین بهتر است از پایه اول دانش‌آموز با این خط آشنا شود.

v      معلمانی که پایه اول تدریس می کنند، در سرمشق دادن کلمات روی تابلوی کلاس، حتما خطی را با عنوان خط زمینه در نظر بگیرند.

v      به ساعت خوشنویسی اهمیت بیشتری داده شود.

v      موضوع بدخطی دانش آموزان با خانواده ها مطرح شود.

v      به تغییرات خط دانش آموزان توجه شود.

v      از رسم ‌الخط ‌های تحریری برای تقویت مهارت دانش‌آموزان در نوشتن استفاده شود (مانند تمرین‌هایی برای پر رنگ‌كردن كلمات تحریری، كپی كردن از روی آنها جهت تمرین، شبیه‌سازی به طور مستقیم از طریق نگاه كردن ( مشق نظری ) و عمل سایه‌زدن).

v      برای استفاده از خط نستعلیق به صورت مداوم و مستمر تأ‌كید شود.