بررسي ميزان آگاهي و استفاده معلمان دوره ‏هاي ابتدائي و راهنمائي از الگو هاي نوين تدريس

الگو هاي تدريس جزء مهارت هاي فني و حرفه اي معلمان محسوب مي شود و هنر معلم در كيفيت انتخاب و اجراي آنهاست . از آنجا كه اطلاعات و توانايي هاي افراد متفاوت است ، نحوه يادگيري و چگونگي آموزش نيز متفاوت خواهد بود . به اين سبب ، معلمان بايد به الگو هاي نوين تدريس مجهز باشند تا بتوانند بر اساس توانايي فراگيرندگان خود ، تدريس مطلوبي را ارائه دهند . امروزه الگو هاي جديد تدريسي كه بتوانند فعاليتهاي دانش آموزان را تقويت و يادگيري را به يك جريان دو سويه تبديل كنند ، از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشند . ولي متاسفانه امروزه اغلب فرآيند هاي آموزشي ، آثار و اهداف مورد نظر  يادگيري را بدست نمي آورند و كلاس محل تكثير دانش و اطلاعات مي شود و معلم مي كوشد كليه مفاهيم را در ذهن دانش آموز انبار كند و خلاقيت ، نوآوري و رشد و توسعه استعداد هاي آنان را ناديده بگيرد كه چنين يادگيري نيز پايدار نخواهد ماند (فضلي خاني, 1378 ) .

بنابراين با توجه به اهميت كاربرد الگوهاي نوين تدريس توسط معلمان ، محقق از بين انواع الگوها ، چهار مورد را انتخاب كرده كه معلمان دوره ابتدايي و راهنمايي آموزشهاي مناسب را در زمينه كاربرد آن  الگو ها ديده اند .

فرضيه‏ هاي پژوهش

1ـ معلمان دوره ابتدايي به چه ميزان از الگوهاي تدريس ياران در يادگيري , ايفاي نقش ـ استقرايي و دريافت مفهوم آگاهي دارند ؟

2ـ معلمان دوره راهنمايي به چه ميزان از الگو هاي تدريس ياران در  يادگيري  , ايفاي نقش ـ  استقرايي و دريافت مفهوم آگاهي دارند ؟

3ـ بين دوره تحصيلي و ميزان آگاهي معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

4 ـ بين مدرك  تحصيلي و ميزان آگاهي معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

5 ـ بين سنوات تدريس  و ميزان آگاهي معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

6ـ بين معلمان زن و مرد از نظر  ميزان آنها  از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

7ـ معلمان دوره ابتدايي بيشتر از كداميك  از الگوهاي تدريس ياران در يادگيري  ,  ايفاي نقش ـ  استقرايي و دريافت مفهوم در فرايند تدريس استفاده مي كنند ؟

8 ـ معلمان دوره راهنمايي بيشتر از كداميك  از الگوهاي تدريس ياران در يادگيري  ,  ايفاي
نقش ـ  استقرايي و دريافت مفهوم در فرايند تدريس استفاده مي كنند ؟

9ـ بين دوره تحصيلي و ميزان استفاده  معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

10ـ بين مدرك  تحصيلي و ميزان استفاده معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

11ـ بين سنوالات تدريس  و ميزان استفاده معلمان از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

12ـ بين  معلمان زن و مرد از نظر ميزان استفاده آنها از دو خانواده الگو هاي نوين تدريس تفاوت وجود دارد .

متغيرهاي پژوهش

برخي از متغيرها عبارتند از : ميزان آگاهي معلمان , ميزان استفاده معلمان , الگوي تدريس , ياران در يادگيري , ايفاي نقش , استقرائي و دريافت مفهوم , دوره تحصيلي , مدرك تحصيلي , سنوات تدريس و جنسيت.

جامعه و نمونه  آماري و روش نمونه گيري

جامعه آماري مورد بررسي تعداد 1089 معلم دوره ابتدايي و راهنمايي شهرستان شهرضا مي‏باشد. در اين تحقيق از روش نمونه گيري طبقه اي به نسبت حجم استفاده شده كه شامل 20 درصد كل معلمان هر دوره  با توجه به مدرك تحصيلي آنها مي باشد كه شامل 217 معلم (117 معلم ابتدايي  ـ 100معلم راهنمايي ) است . اين تعداد از معلمان به صورت تصادفي انتخاب و پرسشنامه و ميزان آگاهي به تفكيك دوره  و مدرك بين آنها توزيع شده است . از حجم نمونه انتخاب شده نمونه ديگر براي مشاهده تدريس انتخاب كه 20 درصد  حجم نمونه را تشكيل داده كه شامل 43 معلم (23 معلم ابتدايي  ـ  20 معلم راهنمايي) مي باشد . تدريس اين تعداد نيز توسط يك مشاهده گر بصورت مستقيم مورد مشاهده قرار گرفته است .

ابزارهاي اندازه گيري

در اين پژوهش جهت جمع آوري اطلاعات از چهار نوع ليست و پرسشنامه استفاده شده است . جهت گرد آوري مربوط به استفاده معلمان از الگو هاي نوين تدريس (ياران در يادگيري ـ  دريافت مفهوم ـ  ايفاي نقش ـ   استقرايي )از مشاهده مستقيم و عيني تدريس معلمان و تكميل چك ليست مربوط به هر نوع الگوي تدريس استفاده شده است . جهت سنجش ميزان آگاهي معلمان  از الگوهاي نوين تدريس از پرسشنامه پژوهشگر ساخته كه بر اساس مراحل تدريس و محتواي هر الگو تنظيم شده استفاده گرديده كه تعداد سوالات 20 پرسش مي باشد .در اين تحقيق چون سئوالهاي  پرسشنامه معرف اطلاعات و مهارتهاي ويژه اي از دبيران است كه محقق قصد اندازه گيري آنها را دارد پرسشنامه داراي روايي محتوايي مي باشد .چك ليستهاي الگوي تدريس نيز بر اساس مراحل تفضيلي هر يك از الگوها و طبق متون تخصصي توسط پژوهشگر تهيه گرديد و سپس نظرات كارشناسان و متخصصان را جويا شده ، بنابراين چك ليستها داراي روايي محتوائي است  .

روش پژوهش

روش پژوهش در اين تحقيق توصيفي ،پيمايشي مي باشد .

بخشي از يافته هاي پژوهش

·        نتايج نشان داد ميزان آگاهي معلمان دوره ابتدايي و راهنمايي از الگوهاي نوين تدريس كمتر از سطح متوسط بوده است .

·        همچنين بين  ميزان آگاهي معلمين مرد و زن در دوره  ابتدايي  و راهنمايي تفاوت وجود ندارد .

·        بين  ميزان آگاهي معلمين بر حسب تحصيلات آنها تفاوت وجود دارد. به عبارت ديگر معلمين داراي مدرك تحصيلي ليسانس بيشتر از الگو هاي نوين تدريس آگاهي دارند .

·        بين  ميزان آگاهي معلمين بر حسب سنوات خدمت در خصوص الگوي استقرايي  تفاوت
معني دار وجود دارد.

·        معلمان دوره ابتدايي و راهنمايي از الگوهاي ياران در يادگيري ، دريافت مفهوم ، ايفاي نقش و استقرايي به يك اندازه استفاده نمي كنند .

·        بيشترين الگوي مورد استفاده آنها الگوي دريافت مفهوم و ياران در يادگيري و كمترين الگوي مورد استفاده الگو ايفاي نقش و استقرايي بوده است .

بخشي از پيشنهادها

·        با توجه به اين كه الگوهاي نوين تدريس امروزه بعنوان الگوهاي موفقيت آميز شناخته شده به معلمان توصيه مي شود همواره از اين الگوها در تدريس خود بهره گيرند .

·        به مراكز آموزش نيروي انساني پيشنهاد مي شود دوره هاي كوتاه مدت كار آموزي الگو هاي نوين تدريس  را با تاكيد بر الگو هاي تدريس  فعال ارائه دهند .

·        از آنجا كه معلمان راهنما در دوره ابتدايي و راهنمايي نقش مهمي دارند . ضروري است ، از طريق كارشناسي آموزش ابتدايي  و راهنمايي ، يك دوره  كار آموزي براي آنها تدارك شود تا نظارت آموزشي خود را بر اساس الگوهاي نوين تدريس اعمال كنند .

·        ما به منظور ايجاد تعامل دانش آموزان و معلم در كلاس ، ضروري است اطلاع لازم در جهت شناخت دانش آموز از نقش خويش و تحريك لازم در كلاس به او داده شود . زيرا هر چه مشاركت دانش آموز بيشتر باشد ، امر يادگيري بهتر صورت مي گيرد .http://trc.isfedu.org/

پژوهشگر : شهرام اسدي  ، ناظر : مهدي اسحاقيان در شهرستان شهرضا سال تحصيلي 81 ـ80

انواع تدریس زبان انگلیسی (یا هر زبان دیگری) [خلاصه درس روش تدریس زبان]

دانشجویان رشته زبان‌های خارجی درسی دارند به نام «روش تدریس» که هر چند ظاهراً همه‌شان از این درس بیزارند (چون باید خط به خط یک کتاب ۲۵۰صفحه‌ای به زبان انگلیسی را حفظ کنند و بروند سر جلسه امتحان) اما انصافاً درس جالبی است چون به نظر من کتاب بسیار مفیدی معرفی شده و مطالب نابی دارد. (کتاب Techniques & Principles in Language Teaching نوشته Diane Larsen-Freeman)

(امروز بعد از امتحان، با اینکه من واقعاً از این درس لذت بردم و کیفم کوک بود اما از سه تا از دانشجوهای مؤنث کلاس شنیدم که یکی‌شان می‌گفت: عجب درس چرتی بود! مرده‌شورش رو ببرن! اون یکی می‌گفت: برسم خونه کتابش رو پاره پاره می‌کنم!! اون یکی می‌گفت: من که مریض شدم از بس جوش این درس رو خوردم!!!)

***

در هر فصل از این کتاب یکی از روش‌های تدریس زبان خارجی توضیح داده شده که من به اختصار به آن‌ها اشاره می‌کنم. دانستن آن‌ها هم برای زبان‌آموزان و هم برای مدرسان مفید خواهد بود:

۱- روش Grammar Translation Method یا GTM: (سنتی‌ترین روش؛ ویژه مدارس سنتی)

در این روش، هدف اصلی از زبان‌آموزی، درک خواندن و نوشتن به زبان هدف است و نه ارتباط کلامی با دیگران از طریق آن زبان. بنابراین هیچ تأکیدی روی تلفظ‌ها و Listening و Speaking نمی‌شود. دقیقاً شبیه آن چیزی که در مدارس راهنمایی و ابتدایی به ما دانش‌آموزهای آن زمان می‌آموختند.

در این روش، زبان‌آموز بیشتر با گرامر و Vocabulary (لغت) درگیر است و معمولاً همه را حفظ می‌کند.

این روش اولین روشی است که انسان‌ها برای یادگیری زبان به کار گرفته‌اند و تقریباً یک روش منسوخ به حساب می‌آید.

۲- روش Direct Method یا DM:

این روش مانند روش بالاست با این تفاوت که هیچ نوع ترجمه به زبان مادری وجود ندارد. زبان مادری و زبان هدف دو چیز کاملاً جدا از هم تصور می‌شوند و کاربر باید «مستقیماً» (Direct) با زبان هدف روبه‌رو شود. در کلاس‌ها هرگز صحبت به زبان مادری مجاز نیست و مدرس باید با Demonstrate کردن مفاهیم (به نمایش گذاشتن از طریق عکس و حرکات و نقشه و ...)، معنی کلمات را به زبان‌آموزان بفهماند. نباید برای آن‌ها چیزی را ترجمه کند.

این روش هم به خاطر تنوع کم و عدم استفاده از نکات روان‌شناسی، منسوخ به حساب می‌آید.

۳- روش Audio-Lingual Method یا ALM: (ویژه نوجوانان و جوانان)

این روش همان روشی است که این روزها در اکثر کلاس‌های زبان مؤسسات زبان استفاده می‌شود. ترکیبی از دو روش قبل، با این تفاوت که بحث روان‌شناسی نیز به آن اضافه شده و از حالت خشک بودن درآمده. در این روش مانند روش‌های قبل، لیستی از گرامر و لغات به زبان‌آموز داده نمی‌شود که آن‌ها را حفظ کند بلکه هر چه لازم است، از طریق دیالوگ‌هایی که با فرهنگ زبان هدف نیز متناسب است به او منتقل می‌شود. مثلاً یک دیالوگ در مورد احوال‌پرسی، یا خداحافظی و ...

هدف اصلی در این روش، برقراری ارتباط از طریق زبانِ هدف است. بنابراین واضح است که ترتیب یادگیری به این صورت است: ابتدا Listening، سپس Speaking، سپس Reading و نهایتاً Writing

در این حالت سعی می‌شود یک سری Pattern (الگو) برای هر نوع ارتباط معرفی شود و زبان‌آموزان یا حفظ کردن این الگوها و دیالوگ‌ها، و تعویض نقش‌ها و ... در آن، جملات مناسب برای هر موقعیت را تولید کنند.

این روش برای اکثر افراد از سنین نوجوانی به بالاتر مناسب است.

۴- روش Silent Way یا SW: (ویژه افرادی که دوره‌های مکالمه را گذرانده‌اند و قصد تمرین بیشتر دارند)

http://img.aftab.cc/news/93/silent-way.jpg

این روش را ما بیشتر در کلاس‌های Discussion در مؤسسات زبان می‌بینیم. روش بالا یک ایراد دارد و آن اینکه زبان‌آموز هر چند دیالوگ‌ها را حفظ است و به اندازه کافی همه چیز را فهمیده اما همچنان در برقراری ارتباط ترس و ابهام دارد و اصطلاحاً خودش را دست کم می‌گیرد. بنابراین نیاز دارد در جلساتی قرار بگیرد که مجبور شود دانسته‌هایش را به کار گیرد و با دیگران ارتباط برقرار کند.

در روش SW، مدرس ساکت است (Silent) و به قول این کتاب، «سکوت یک ابزار است». این زبان‌آموزان هستند که صحبت می‌کنند. آن‌ها باید یاد بگیرند که متکی به خودشان باشند و حتی اشتباهاتشان را خودشان با کمک هم حل کنند. مدرس تا جایی که بشود سکوت می‌کند. او فقط ممکن است بحث امروز را مشخص کند و از افراد بخواهد در موردش بحث کنند و هر کجا که لازم شد آن هم با اشاره به جدول فیلد اشکالات را رفع کند. در مورد جدول فیلد و تدریس به روش SW ویکی‌پدیا را ببینید:

http://en.wikipedia.org/wiki/Silent_Way

http://img.aftab.cc/news/93/Silent_Way_classroom.jpg

۵- روش Desuggestopedia: (ویژه کودکان و نوجوانان)

این روش را شاید بشود بیشتر ویژه کودکان دانست. اصلاً یکی از ترفندها در این روش infantilization یا رفتار به روش کودکان است.

در این روش سعی می‌کنند از محیط آموزش برای آموزش نهایت استفاده را بکنند. مثلاً در کلاس، یک سری تصاویر کودکانه یا حروف الفبا و ... دیده می‌شود:

http://img.aftab.cc/news/93/desugestopedia.jpg

در کلاس از یک موسیقی ملایم نیز برای آرامش روحی و یادگیری بهتر استفاده می‌شود. در این روش تکلیفی به زبان‌آموز داده نمی‌شود و همه چیز در کلاس اتفاق می‌افتد.

در مجموع، مدرس زبان، زمانی از این روش استفاده می‌کند که زبان‌آموزان، در سنین کم باشند و نیاز به جذابیتی برای حضور در کلاس باشند.

۶- روش Community Language Learing یا CLL: (ویژه بزرگ‌سالان)

همانطور که از اسم این روش پیداست، یادگیری به صورت گروهی (Community) انجام می‌شود.

یکی از مشکلاتی که افراد مسن‌تر دارند این است که وقتی در جمع نوجوانان و جوانان قرار می‌گیرند ممکن است سوتی‌هایی بدهند که خودشان فکر کنند که «خنگ» به نظر می‌رسند! به همین دلیل است که بسیاری از مسن‌ترها با اینکه علاقه به درس و کلاس و دانشگاه دارند اما خجالت می‌کشند سر کلاس بروند چون می‌ترسند ضایع شوند!

روش CLL برای این نوع افراد طراحی شده. در این نوع کلاس‌ها معمولاً همه افراد در یک سطح هستند و بنابراین کسی از دیگری خجالت نمی‌کشد.

http://img.aftab.cc/news/93/community-language-learning.jpg

مدرس بیشتر حکم یک Human Computer (کامپیوتر انسانی) را دارد و پس از خواندن درس، از افراد که گروه‌گروه شده‌اند می‌خواهد که با هم تمرین کنند. بیشترین نقش مدرس، نقش مشاوره‌ای است. هر گروه با توجه به آنچه یاد گرفته‌اند شروع به تمرین با یکدیگر می‌کنند و اگر مشکلی بود از مدرس کمک می‌گیرند.

مدرس با تشویق و انرژی مثبتی که به افراد می‌دهد اعتماد به نفس آن‌ها را ارتقا و آن‌ها برای ادامه‌ی مسیر ترغیب می‌کند. (به طور مثال این یک نکته جالب است که مدرس بتواند پشت صندلی زبان‌آموزان قرار بگیرد و حالت پشتیبانی و حمایت به آن‌ها القا کند)

۷- روش Total Physical Response یا TPR: (ویژه کودکان و راست مغزها)

در این روش همه چیز به صورت فیزیکی و با انجام یک سری فرمان که از طرف مدرس صادر می‌شود آموزش داده می‌شود. مثلاً مدرس می‌گوید: Turn Right و همه باید به سمت راست بچرخند... مدرس می‌گوید: Smile و همه باید لبخند بزنند...

http://img.aftab.cc/news/93/Total-Physical-Response2.jpg

http://img.aftab.cc/news/93/Total-Physical-Response.jpg

مثلاً مجموعه‌ی Learn Idioms و English First تقریباً به این روش‌ها کلمات و اصطلاحات را آموزش می‌دهند.

http://aftabshop.persiangig.com/image/idioms/0.jpg

این روش برای افرادی که سمت راست مغز آن‌ها (که مربوط به یادگیری غیرشفاهی است) فعال‌تر است مناسب‌تر به نظر می‌رسد.

در مجموع به نظر می‌رسد این روش هم بیشتر برای آموزش به کودکان مناسب باشد.

۸- روش Communicative Language Teaching یا CLT: (ویژه کلاس‌های خصوصی)

در این روش هدف از آموزش، استفاده‌ی زبان‌آموزان از زبان هدف در جامعه است. آن‌ها معمولاً پیش‌زمینه‌ای از زبان هدف دارند و حالا قصد دارند بهتر روی آن مسلط شوند. این روش سیلابس مشخصی ندارد و هر بار یک موضوع خاص بهانه صحبت می‌شود. به طور مثال مدرس امروز بخشی از یک روزنامه را می‌خواند و سپس در مورد آن نکاتی را آموزش می‌دهد. (جملات مرتبط، گرامر مرتبط و...)

http://img.aftab.cc/news/93/communicative-language-teaching.jpg

شخصاً فکر می‌کنم این روش بیشتر به درد کلاس‌های خصوصی مانند این مثال است: به طور مثال یک رئیس شرکت که می‌خواهد با کارمندان خارجی خود ارتباط برقرار کند نیاز به یادگیری زبان در حد برقراری ارتباط دارد... یا یک نفر می‌خواهد در زمینه هواشناسی اصطلاحات و عبارات لازم را بفهمد...

۹- روش Content-base Instruction یا CBI: (ویژه دانشجویان دانشگاه‌ها)

این روش همان زبان عمومی و زبان تخصصی است که در همه دانشگاه‌های دنیا موجود است. در مرحله اول (زبان عمومی که به آن در این کتاب Adjunct گفته می‌شود) یک سری گرامر و نکات ابتدایی که برای درک متون تخصصی لازم است تدریس می‌شود و همانطور که می‌دانید همه دانشجویان از هر رشته‌ای می‌توانند در آن دوره شرکت کنند اما در مرحله دوم (زبان تخصصی که اصطلاحاً به آن Shelter گفته می‌شود) محتوای دروس متناسب با رشته‌ی دانشجویان انتخاب می‌شود و افراد علاوه بر یادگیری زبان، یک محتوای مفید در مورد رشته خود را نیز شاهد هستند.

۱۰- روش Task-based Language Teaching:

در روش مبتنی بر «تکلیف»، درس با استفاده از انجام یک سری تکلیف (مثل جای خالی و چند گزینه‌ای و ...) زبان را آموزش می‌دهد. مهم‌ترین تکلیف شامل یک سری جملات به هم ریخته است و زبان‌آموزان باید با قرار دادن جملات در کنار هم، یک پاراگراف و دیالوگ با معنی بسازند.

این روش را شاید در مدارس در سطوح مختلف بشود یافت.

۱۲- روش Participatory Approach: (ویژه مشاغل)

در این روش، محتوا و سیلابس نسبت به نیاز زبان‌آموزان تهیه می‌شود. به طور مثال خلبانان و دریانوردان و ... برای ارتباط با دیگران به یک سری جملات از پیش تعریف شده و محدود نیاز دارند که در این روش می‌توان به سرعت آن‌ها را آموزش داد...

۱۳- روش Coorporative Learning:

در این روش افراد به صورت گروهی و نوعی رقابت همراه با همکاری زبان را مطالعه می‌کنند. به طور مثال تکالیفی داده می‌شود و افراد به صورت گروهی روی تکالیف کار می‌کنند و سپس دور هم جمع می‌شوند و پاسخ‌ها را با هم مقایسه می‌کنند و به همین صورت کار ادامه پیدا می‌کند تا تمامی مباحث سیلابس پوشش داده شود.

صحبتی با افرادی که این درس را در دانشگاه پیام نور اخذ کرده‌اند:

من نکات مهم این کتاب را برای خودم در ۳صفحه خلاصه کرده‌ام که می‌توانید این فایل را از اینجا دانلود کنید و مطالعه کنید. حداقل نیمی از سؤالات مستقیماً از همین‌هاست. جداول داخل کتاب را حفظ کنید و چند نمونه سؤال با پاسخ هم از اینترنت پیدا کنید و حل کنید. خیلی راحت می‌توانید نمره بالای ۱۵بگیرید.

قرّاء سبعه(هفت‌گانه)

قرائت قرآن بين قاريان در مواردى اختلافى بود و تعداد قاريان در طى ساليان متمادى افزايش می‌يافت تا اين‌كه ابن مجاهد از ميان كليه قرائات، هفت قرائت را برگزيد:[4]

1. ابن عامر: عبد اللّه بن عامر يحصبى(متوفاى 118ق) قارى شام.

2. ابن كثير: عبد اللّه بن كثير دارمى(متوفاى 120ق) قارى مكه.

3. عاصم: عاصم بن ابى النجود اسدى(متوفاى 128ق) قارى كوفه. حفص قرائت عاصم را دقيق‌تر و مضبوط‌تر می‌دانست و قرائت عاصم به‌وسيله او منتشر شده و تا امروز متداول است و همين قرائتى است كه امروزه در بیشتر كشورهاى اسلامى رايج است.

4. ابو عمرو: زبّان ابو عمرو بن علاء مازنى؛(متوفاى 154ق) قارى بصره.

5. حمزه: حمزة بن حبيب زيّات(متوفاى 156ق) قارى كوفه.

6. نافع: نافع بن عبد الرحمان الليثى(متوفاى 169ق) قارى مدينه. و اين قرائت همان است كه در برخى از كشورهاى مغرب عربى امروزه رايج است.

7. كسائى: على بن حمزه(متوفاى 189) قارى كوفه.[5]