تحقیق درباره بررسی وضعیت نرم افزار در ایران

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,دانش آموزی,تحقیق دانشجویی,

بررسی وضعیت نرم افزار در ایران

چکیده

آنچه در این مقاله می خوانید معرفی نرم افزار به عنوان یک صنعت و بررسی وضعیت آن در کشور می باشد. در این راستا ابتدا به عنوان یک نمونه وضعیت صنعت نرم افزار در کشور هلند بررسی شده است. سپس به بررسی وضعیت کنونی صنعت نرم- افزار در ایران پرداخته شده و سرانجام راهکارهایی برای بهبود این وضعیت پیشنهاد شده است.

1- مقدمه

مهمترین مشکلی که در بررسی وضعیت نرم افزار در ایران وجود دارد کمبود منابع و پراکندگی آنهاست . با وجود پیشینه 40 ساله صنعت نرم افزار در ایران ، تحقیقات کمی در مورد وضعیت آن صورت گرفته است و اگر هم تحقیقی شده بیشتر به صورت کیفی بوده است و بر مشکلات موجود و پیشنهاد راهکارها تاکید کرده است. شاید به این دلیل که بازار نرم افزار پراکنده است و سازمان یافته- نیست.

2- تعریف نرم افزار

نرم افزار در معنای عام کلمه به کلیه روش ها و داده ها و هر آنچه که منجر به ایجاد آگاهی می شود اطلاق می شود ]انفورماتیک 73[. این تعریف کلی است و شامل نرم افزار کامپیوتری نیز می شود.

طبق تعریف انجمن مهندسان برق و الکترونیک (IEEE) نرم افزار کامپیوتری عبارت است از برنامه های کامپیوتری ، رویه ها ، دستورالعمل ها و مستندات اجتماعی در رابطه با آنها و همچنین اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم کامپیوتری.

نرم افزار را از دیدگاه های مختلف طبقه بندی می کنند. در این مقاله ما به دو دیدگاه "پیچیدگی" و "لایه های نرم افزار" اشاره می کنیم.

2-1- طبقه بندی نرم افزار از نظر پیچیدگی

عوامل پیچیدگی نرم افزاردو دسته هستند:

الف) کمی

1- تعداد نفرات لازم برای طراحی و تولید

2- زمان مورد نیاز

3- هزینه

4- تعداد دسترالعمل برنامه

ب) کیفی

1- ضریب اطمینان بالا

2- سهولت استفاده

3- قابلیت های برنامه

پیش از ادامه بحث دو واژه "محصول" و "سیستم" را تعریف می کنیم :

محصول: برنامه ای که برای آن مستندات کافی تهیه شود ، استانداردهای لازم رعایت شود و استفاده از آن با سهولت انجام شود.

سیستم : مجموعه ای از چند برنامه که با استفاده از یکدیگر کاری انجام می دهند.

یک سیستم نرم افزاری سه برابر یک برنامه نرم افزاری پیچیدگی دارد. یک برنامه نرم- افزاری محصولاتی نیر سه برابر یک برنامه نرم افزاری پیچیدگی دارد. و بالاخره یک سیستم نرم افزاری محصولاتی نه برابر یک برنامه نرم افزاری پیچیدگی دارد.]انفورماتیک 73[

2-2- طبقه بندی نرم افزار از نظر لایه های نرم افزاری

نرم افزارهای کامپیوتری را از نقطه نظر لایه های نرم افزاری به پنج گروه تقسیم می کنند:

آ) نرم افزار های سیستم عامل

ب) نرم افزارهای توسعه امکانات سیستم

پ) نرم افزارهای پایگاه داده / نرم افزارهای ارتباطی داده ها

ت) نرم افزارهای مفسر / نرم افزارهای مترجم

ث) نرم افزارهای کاربردی / نرم افزارهای تسهیلاتی

به چهار لایه اول نرم افزارهای بنیادی میگویند که نرم افزارهای کاربردی و تسهیلاتی با استفاده از امکانات آنها نوشته می شوند.

3- نرم افزار به عنوان یک صنعت

نرم افزار به عنوان یک صنعت دارای ویژگی هایی می باشد مانند:

· بازار بزرگ و پویا

· بی نیازی از هزینه های تولید انبوه

· همکاری از راه دور ( تیم های جهانی )

در مقایسه صنعت نرم افزار با صنعت سخت افزار نکات قابل توجهی به چشم می آیند.

3-1- مقایسه صنعت نرم افزار و سخت افزار

در مقایسه صنعت نرم افزار و سخت افزار با توجه به شکل شماره 1 مشاهده می شود نرم افزار پس از پژوهش تقریبا آماده فروش می شود و در نتیجه تحقیق و پژوهش در نرم- افزار بسیار پر رنگ تر است. این باعث می شود که رابطه صنعت نرم افزار و دانشگاه بسیار نزدیک باشد. دانشگاه می تواند نیروی انسانی پژوهش کننده صنعت نرم افزار را تامین کند.

زنجیره تولید سخت افزار

زنجیره تولید نرم افزار

شکل شماره 1 : زنجیره تولید سخت افزار و نرم افزار

طبق قانون اندازه اقتصادی هر چه تولید بیشتر شود قیمت کاهش می یابد (شکل شماره 2). به دلیل محدودیت های حمل و نقل ، خرابی و ضایعات ، قیمت کالا از مقدار مشخصی نمی تواند کمتر باشد . اما در مورد محصول نرم افزاری به دلیل عدم وجود این محدودیت ها قیمت محصول نرم افزاری می تواند تا حد صفر پائین بیاید. در نتیجه از لحاظ اقتصادی تولید نرم افزاری که در سطح وسیع جهانی عرضه نشود به صرفه نخواهد بود.

شکل شماره 2 : نمودار اندازه اندازه اقتصادی برای نرم افزار و سخت افزار

3-2- مدل شرکت مایکروسافت برای صنعت نرم افزار

طبق نظر شرکت مایکروسافت به گردش درآمدن چرخ صنعت نرم افزار نیازمند چهار عامل است (شکل شماره 3) :

1 – تقاضا

2 – سرمایه

3 – نیروی انسانی

4 – فناوری

هر کدام از این چهار مورد اگر وجود نداشته باشند تولید نرم افزار ناممکن می شود.

شکل شماره 3 : مدل صنعت نرم افزار طبق گزارش شرکت مایکروسافت

4- بررسی وضعیت صنعت نرم افزار در چهارچوب مدل شرکت مایکروسافت

ابتدا به عنوان یک نمونه به بررسی وضعیت صنعت نرم افزار و سیاست های اتخاذ شده دولت در کشور هلند می پردازیم سپس در قسمت های بعد روی بررسی وضعیت کنونی صنعت نرم افزار در ایران و راهکارهای پیشنهادی برای بهبود آن متمرکز می شویم.

4-1- بررسی وضعیت صنعت نرم افزار کشور هلند در چهارچوب مدل شرکت مایکروسافت

دولت هلند برای تامین عوامل تاثیرگذار در صنعت نرم افزار سیاست هایی را اتخاذ کرده- است.

CMM(capability maturity model) : یک مدل برای قضاوت در مورد میزان توانایی و بلوغ پروسه های نرم افزاری شرکت ها می باشد که توسط آن توانایی شرکت ها در انجام پروژه های نرم افزاری مشخص می شود.

SEI(software engineering institute): انجمن مهندسی نرم افزار

NASSCOM: مخفف عبارت

(national association of science and service companies) می باشد.

4-2- بررسی وضعیت کنونی ایران در چهارچوب مدل شرکت مایکروسافت

وضعیت کنونی صنعت نرم افزار ایران را در چهار قسمت تقاضا ، سرمایه ، نیروی انسانی و فناوری بررسی می کنیم.

4-2-1 – تقاضا

برای بهبود تقاضا در بازار یک سری اقدامات توسط دولت انجام گرفته است با این حال وضع کنونی بازار نرم افزار ایران به سامان نیست.

4-2-1-1- اقدامات انجام گرفته

اقداماتی که تا کنون برای بهبود تقاضا انجام گرفته است به شرح زیر می باشد:

1 - تصویب قانون مالکیت معنوی برای کلیه نرم افزارهای تولید داخل توسط مجلس شورای اسلامی

2 - طرح حمایت از پایگاه داده تهیه شده توسط شورای عالی انفورماتیک

3 - ضمانت دولتی در قراردادهایی که میان شرکت های ایرانی و خارجی منعقد- می شود.

4-2-1-2- وضعیت کنونی بازار نرم افزار در ایران

با توجه به حجم بازار ( تقاضا ) و میزان تولید ( عرضه ) ، نرم افزارهای موجود در بازار به شش گروه طبقه بندی شده اند (جدول شماره 1) :

1 – تولید و پشتیبانی نرم افزارهای سیستمی و ابزارهای نرم افزاری داخلی :

شامل سیستم عامل ، زبان های برنامه سازی ، پایگاه داده های بومی سازی شده و ابزارهای فارسی ساز تولید شده در داخل.

2 – ارائه و پشتیبانی نرم افزارها و بسته های نرم افزاری خارجی

3 – تولید و پشتیبانی نرم افزارهای کاربردی ، صنعتی و مخابراتی سفارش مشتری

داخل

4 – تولید و پشتیبانی بسته های نرم افزاری کاربردی داخل

5 – راهبری و راه اندازی نرم افزارهای کاربردی داخل که توسط سازمان هایی به غیر از تولید کننده اصلی انجام می شود.

6 – تولید و پشتیبانی نرم افزارهای کاربردی ، صنعتی و مخابراتی جهت مشتریان

خارجی

این نمونه آماری مربوط به 25 شرکت است. یکی از مشکلات آمارگیری در بازار نرم- افزار تنوع قیمت و سرمایه مورد نیاز برای محصولات تولید شده است .

شرح	عرضه بالقوه	تعدادطرحهاي اجرا شده	ميانگين سرمايه مورد نياز (ريال)	تقاضاي بالفعل
گروه(1)	40	8	160،000،000	80
گروه(2)	57	10	000،000،146	30
گروه(3)	111	51	1،145،500،000	102
گروه(4)	169	58	000،000،286	348
گروه(5)	68	11	39،000،000	11
گروه(6)	15	5	000،000،112	5
ميانگين سرمايه موردنياز براي انجام يك طرح در صنعت نرم‌افزار			000،000،550

http://www.sanaray.com

جدول شماره 1 : عرضه و تقاضای نرم افزار در بازار ایران

در ستون دوم جدول عرضه بالقوه به معنای توان بالقوه واحدهای تولیدی برای انجام پروژه های متفاوت بر اساس نیروی انسانی موجود و نیروی انسانی مورد نیاز برای انجام پروژه ها می باشد. در ستون آخر نیز تقاضای بالفعل بازار عبارت است از تعداد پروژه هایی که شرکت های انفورماتیکی به صورت طبقه بندی شده داشته اند .

با توجه به جدول داده شده می توان گفت واحدهای فعال تنها از نیمی از پتانسیل خود استفاده کرده اند.

4-2-2 – سرمایه

یکی از دلایلی که باعث شده شرکت های انفورماتیک فعال از توان خود برای تولید استفاده نکنند و کمتر به فکر گسترش واحدهای تولیدی خود باشند ، کمبود منابع سرمایه ای است. برای انجام هر پروژه به طور میانگین 55 میلیون تومان سرمایه نیاز است که شرکتها توانایی تامین این سرمایه در گردش را ندارند.

در سال 81 برای اولین بار مبلغ قابل توجهی از بودجه کشور ، به طور مشخص برای گسترش صنعت فناوری اطلاعات و ایجاد اشتغال از این طریق در نظر گرفته شد . مبلغ این بودجه 1250 میلیارد ریال بود.

4-2-3 – نیروی انسانی

بخش عمده ای از نیروی انسانی صنعت نرم افزار را دانشگاه می تواند تامین کند ولی به دلیل دوری این صنعت از دانشگاه در حال حاضر چنین نیست.

تعداد کل فارغ التحصیلان رشته های انفورماتیک و رشته های مرتبط با آن تا سال 1377 حدود 14 هزار نفر بوده است.

4-2-4 – فناوری :

تا به حال چند پارک فناوری اطلاعات در تهران ، اصفهان و گلستان ساخته شده است.

4-3- راهکارهای پیشنهادی برای بهبود صنعت نرم افزار در ایران

در مورد چگونگی سیاست های دولت در جهت بهبود وضعیت صنعت نرم افزار در ایران پیشنهاد هایی شده است. این سیاست های پیشنهادی در شکل شماره 5 نشان داده شده اند.

شکل شماره 5 : سیاست های پیشنهادی برای بهبود وضعیت صنعت نرم افزار ایران

5- نتیجه گیری

عرضه نرم افزار بدون وجود بازار جهانی برای آن به صرفه نیست. داشتن بازار جهانی برای نرم افزار بدون فناوری جدید ، روشهای جدید نرم افزاری ، نیروی آموزش دیده و نوآوری امکان پذیر نیست.

بازار جهانی حتی بازارهای محلی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. وقتی نرم افزارهای خارجی از نرم افزارهای داخلی ارزانتر باشند و کارایی بیشتری داشته باشند جایی برای محصول داخلی نمی ماند.

تنها امید شرکت های داخلی زبان فارسی بود که با استاندارد شدن زبان فارسی و لحاظ آن در Unicode ، سنگرهای این حوزه نیز به تدریج در حال تسخیر شدن است. نمونه روشن این ادعا برتری نرم افزار ویرایشگر (word) فارسی شرکت مایکروسافت بر کلیه ویرایشگرهای فارسی است.

در نتیجه باید به دنبال راهکارهای جدید برای پیشرفت صنعت نرم افزار در کشور باشیم.