اثرات سرب بر سلامت

• مسموميت عصبي و مسموميت مزمن كليوي

·         عملكرد استخوان و متابوليسم ويتامين D

• سلامت باروري
• عملكرد باروري مرد
• سرطان
• فشار خون

اثرات سرب از نظر مسموميت زايي ، روي سيستمهاي مخلتف بدن مي باشد و از اثرات بيوشيميائي جزئي (شاخص هاي تماس بدون عوارض جانبي) تا اثرات باليني و آشكار مانند مسموميت با سرب را شامل مي شود. تغييرات بيوشيميايي جزيي ممكن است در سطوح پائين تر از مواجهه با سرب اتفاق بيفتد ولي اهميت اين تغييرات شناخته نشده است . اگرچه اين اثرات بيوشيميايي در حال حاضر مضر شناخته نشده اند، (غير مشابه با كم خوني ، كه ممكن است ، سطح خوني سرب mg /dl 80 نيز اتفاق بيفتد) ولي به عنوان شاخص هاي قرار گرفتن در معرض سرب شناخته مي شوند. مثلاً ، سطح خوني سرب زماني كه به mg/dl 10 مي رسد سطوح آنزيمهاي خون تغيير مي كند يا در واسطه هاي ساخته شدن هِم (heme) (اجزاء گلبولهاي قرمز خون)‌ تغييراتي رخ مي دهد؛ ولي اين تغييرات ممكن است شاخص يا تطابق ساده اي در مواجهه با سرب محسوب شوند و اثرات مسموميت زا نداشته باشند.

مسموميت عصبي و مسموميت مزمن كليوي

  مسموميت عصبي و مسموميّت مزمن كليوي ، موارد اصلي تماس شغلي با سرب در بالغين را شامل مي شوند. هدايت عصبي در اعصاب محيطي ، هنگامي كه سطح خوني سرب به mg/dl 30 مي رسد كند مي شود. اثرات آشكار روي سيستم عصبي ، مانند افتادگي مچ (ضعف مچ و راست كننده هاي انگشتان به علـّت تحت فشار قرار گرفتن عصب) ، نياز به سطح خوني سرب mg/dl 60 و بالاتر دارد. اثرات زيان آور مسموميّت حاّد با سرب روي كليه (براي مثال ، تغييرات عملكرد و ساختاري در سلولهاي پوششي توبولهاي پروگزيمال كليه) به خوبي ثابت شده است . اين تغييرات ممكن است به نفروپاتي منتشر (بيماري منتشر كليوي) منجر شود كه با كاهش تعداد و بزرگتر شدن ساختمانهاي توبولي ناشي از اختلال عملكرد كليه همراه است . تخمين زده مي شود كه مواجهه طولاني با مقدار زياد سرب ممكن است به بيماري كليوي در مرحله انتهايي منجر شود.

  البته ذكر اين نكته مهم است كه اثرات مزمن كليوي نياز به مواجهه طولاني با مقدار زياد سرب دارد. محققين دريافتند كه سطح خوني سرب بين mg/dl 40-80 با تغييرات بيولوژيك در كليه كه عمدتاً قابل بازگشت هستند ارتباط دارند. نتايج مطالعات شغلي نشان داد نگه داشتن سطح خوني سرب زير mg/dl 60 از تغييرات بيولوژيك كليه در اكثريت كارگران در معرض سرب جلوگيري مي كند.

  اگرچه تغييرات خفيف در شاخص هاي حياتي كليه ، زير اين مقدار مشاهده شده ، ولي دليلي بر اختلال عملكرد كليه در اين سطوح خوني سرب وجود ندارد.

عملكرد استخوان و متابوليسم ويتامين D

  استخوان يكي از محل هاي عمدة‍ تجمع سرب است و سرب موجود در آن به عنوان معياري براي اندازه گيري تماس زياد با سرب بكار مي رود. سرب روي عملكرد استخوان با تأثير در رشد و ايجاد اختلال در متابوليسم ويتامين D در غلظتهاي BLL ( سطح سرب خون )  بين 12 تا mg/dl 120 را گزارش نموده اند. آستانه خاصي براي اين اثر به صورت قطعي يافت نشده است . اين فرضيه مطرح شده است كه سرب در سطح مواجهه پائين ممكن است متابوليسم ويتامين D را بوسيله اثرات زيان آور روي مغز استخوان كودكان مختل كند. اگرچه ساير مطالعات نشان داده اند كه اثر خاصي روي متابوليسم ويتامين D ، هموستاز كلسيم و فسفر يا محتواي معدني استخوان در كودكاني كه وضعيت تغذيه اي آنها مناسب است و مواجهه خفيف تا متوسطي با سرب داشته اند ندارد.

سلامت باروري

  اثر سطوح مسموميت زاي مواجهه با سرب روي سلامت باروري شناخته شده است .

  مسموميت شديد با سرب با نازايي ، سقط ، مرده زايي و مرگ و مير جنيني در اثر تماس داخل رحمي همراه است اگرچه شواهد تماس با مقادير كم سرب كمتر ثابت شده است .

  تحقيق كنوني روي اثرات قبل از تولد سرب در سطوح پائين تماس متمركز شده است . اين مطالعه نشان مي دهد كه مواجهه قبل از تولد با سرب ميتواند در تكامل مغزي در برخي حيوانات آزمايشگاهي اثر بگذارد ولي اثبات آن در نوزادان و كودكان مشكل است . شواهد محدودي هست كه تماس با مقادير زياد در دوران جنيني (كه سطح خوني سرب مادر بيشتر از 15 باشد) با كاهش وزن هنگام تولّد و افزايش خطر زايمان زودرس همراه است . بيشتر اطلاعات اين نتايج قابل بحث است و يا اثر خاصي را نشان نداده است . سقط خود بخودي در مقادير سرب خوني كمتر از mg/dl 30 بالا نيست و اثر سرب در ناهنجاريهاي مادرزادي اثبات نشده است.

عملكرد باروري مرد

  عليرغم مطالعات متعددي كه در مورد عملكرد باروري مرداني كه از نظر شغلي با سرب سروكار دارند، نظر قطعي نميتوان در مورد اثرات آن داد. اطلاعات موجود نشان مي دهد كه تماس بسيار زياد با سرب ميتواند اثرات زيان آوري روي كيفيت مايع مني داشته باشد. شکل غير عادي اسپرم ، كاهش ميزان اسپرم و كاهش تراكم اسپرم در افرادي كه تماس شديد داشته اند نشان داده شده است . اگرچه ، نميتوان سطح دقيقي را نشان داد كه در اثر تماس با آن مقدار، اثرات ظاهر مي شود. سطح خوني سرب كمتر از mg/dl 50 چه در كارگران و چه در افراد عادي اثرات اندكي روي شاخص هاي اسپرم دارد. به رغم برخي شواهد در مطالعات اولّيه ، اطلاعات كنوني نشان مي دهد كه اثرات بر روي كيفيت مني زماني كه BLL به صورت مدام بالاي 60 ـ 50 است ظاهر مي شوند. از آنجائيكه مكانيسم دقيق ايجاد اختلال در ساخت اسپرم توسط سرب مشخص نشده است ، بيشتر تحقيقاتي كه تماس مردان با سرب را ارزيابي مي كنند دليلي بر تداخل آن با باروري نيافته اند.

سرطان

  سرطاني كه در اثر تماس با سرب بوجود مي آيد از نظر سم شناسي نقطه شایان توجه نيست . سرطانزايي سرب بخاطر يك باور عمومي مبني بر اينكه اطلاعات اپيدميولوژيك انسان ، در بهترين حالت ، غير قطعي است و ساير اثرات تماس زياد بر روي سلامت بخوبي مشخص شده است ،‌ چندان جلب نظر نمي كند.

  تحقيقات روي جانوران آزمايشگاهي مثل موش و خوكچه هندي اثر بالقوه سرطان زايي تركيبات مختلف سرب را پس از مواجهه طولاني با دوزهاي بسيار بالا نشان داده است . در بيشتر تحقيقات ، كليه خوكچه نر بيشترين احتمال سرطان را نشان داده است.

  مطالعات سرطان شناسي روي افرادي كه در معرض تماس با سرب بوده اند ارتباط ضعيفي بين مواجهه شغلي و ايجاد سرطان متعاقب آن پيدا كرده اند. برخي تحقيقات نتيجه قطعي ندارند چون مواجهه همزمان با مواد ديگر (مانندكروم و آرسنيك) وجود داشته و كنترل ناكافي در مورد دود انجام گرفته است . برخي محققين ارتباطي احتمالي بين سرب و سرطان كليه يافته اند. در حاليكه ساير مطالعات نتوانستند چنين ارتباطي رااثبات نمايند يا حتي از كاهش ميزان سرطان كليه خبر دادند. در مجموع شواهد دلالت دارد كه ارتباطي بين هيچ كدام از انواع سرطان و تماس به ميزان كم با سرب در انسان وجود ندارد.

فشار خون

  طي دو دهه گذشته ارتباط بين سرب و فشار خون هم در تحقيقات شغلي و تجربي و هم تحقيقات روي عموم مردم بررسي شده است .

  ارتباط ضعيفي بين سرب و افزايش فشار خون در تحقيقات انجام شده در BLL بالاي mg/dl 45 وجود دارد. اين ارتباط در تحقيق هاي مختلف متناقض است چون اشتباهات احتمالي و ناتواني دريافتن يك ارتباط واضح بين دوز با پاسخ وجود دارند . براي ارزيابي ارتباط بين تماس با مقادير اندك سرب و فشار خون ، تحقيقي روي جمعيت انتخاب شده اي به صورت تصادفي در بلژيك از سال 1985 تا 1989 انجام گرفت. متغيرهاي ناقص تحت كنترل قرار گرفت . محققين دريافتند كه    BLLحدود mg/dl 30 ارتباط ثابت شده اي با افزايش فشار خون يا افزايش خطر فشار خون در جمعيت عادي ندارد.

  اگرچه مكانيسم هايي براي اثرات سرب روي فشار خون بر پايه تحقيقات روي حيوانات در نظر گرفته شده ، ولي دشوار است بتوان اطلاعات حيوانات را روي انسان تعميم داد.

  برنامه بين المللي شيميايي (IPCS) اعلام كرده است عليرغم كوشش هاي فراوان براي يافتن ارتباط ميزان سرب بدن و فشار خون يا ساير اثرات آن بر سيستم قلبي عروقي ، هيچ رابطه منطقي در انسان نشان داده نشده است و مكانيسم ها ناشناخته باقي مانده اند.