ايجاد مهارت در مطالعه

راهنمای سایت

سایت اقدام پژوهی -  گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان

1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819  -  صارمی

2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2  و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی  (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .

3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل http://up.asemankafinet.ir/view/2488784/email.png  را بنویسید.

http://up.asemankafinet.ir/view/2518890/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%20%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%20%D8%A2%D9%86%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86.jpghttp://up.asemankafinet.ir/view/2518891/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%20%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%20%D8%A8%D9%87%20%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA.jpg

لیست گزارش تخصصی   لیست اقدام پژوهی     لیست کلیه طرح درس ها

پشتیبانی سایت

در صورت هر گونه مشکل در دریافت فایل بعد از خرید به شماره 09159886819 در شاد ، تلگرام و یا نرم افزار ایتا  پیام بدهید
آیدی ما در نرم افزار شاد : @asemankafinet

آشنایی با جدیدترین روش های تدریس

بازديد: 47
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 07 اردیبهشت 1397 ساعت: 10:20 منتشر شده است
برچسب ها : ,,,,,,,,,,,,
نظرات(0)

تحقیق درباره انواع روش های نوین تدریس

بازديد: 187
تحقیق درباره انواع روش های نوین تدریس

روشهاىآموزشانفرادى (individual instruction)

بسيارىازروانشناسانتربيتىومربيانآموزشىاعتقاددارندکهموقعيتيادگيرىبايدچنانسازماندهىشودکههرشاگردبراساستوانايىهاىخودبهفعاليتويادگيرىبپردازد. براىنيلبهچنينهدفي،روشهاىآموزشانفرادي،روشهاىبسيارمناسبىهستند؛زيرادرايننوعازروشها،شاگردانبرحسبتوانايىشانپيشمىروندومعلمنيزوقتکمترىصرفتدريسوزمانبيشترىصرفرسيدگىبهفردفردشاگردانمىکند. البتهاولينواساسىترينگامدرراهتحققچنينهدفىپذيرفتنمفهوم ‌‌شاگردمحوريدرطراحىوآموزشاست. دربسيارىازمواقع،دستيابىبههدفهاىآموزشىازطريقآموزشانفرادىبسيارآسانتروامکانپذيرترازروشهاىسنتىديگراست،بويژهاگرروشآموزشانفرادىبهطورصحيحبکارگرفتهشود،روحيهاستقلالطلبىشاگرداندراجراىطرحهاىکوچکوبزرگتقويتمىشود. آموزشانفرادي،الزاماًبهمعناىآموزشيکنفرشاگردتوسطيکمعلمبابرنامهخاصنيست. آموزشانفرادىممکناستبهصورتگروهىنيزانجامگيرد. البتهوقتىآموزشانفرادىبهصورتگروهىطراحىمىشود،بهتراستگروهىازشاگردانکهداراىويژگىهاىمشترکهستند،تحتآموزشقرارگيرند. روشهاىآموزشانفرادىازنظرنحوهاجراوموادآموزشىعبارتنداز:

- آموزشبرنامهاى (PI)؛ (programmed instruction)

- آموزشبهوسيلهٔرايانه (CAI)؛ (computer assisted instruction)

- آموزشانفرادىتجويزشده (IPI)؛ (individually prescribed instruction)

- آموزشانفرادىهدايتشده (IGE)؛ (individually guided education)

تمامروشهاىفوقريشهدرآموزشبرنامهايدارند. اينروشهااززمانىکهفنآورىتوليدموادآموزشىگسترشيافت،درنظامهاىآموزشىمطرحشدند.

هدفهاىآموزشانفرادى

همانگونهکهروشهاىسخنرانىوبحثگروهىبراىهدفهاىآموزشىخاصىمناسبهستند،دربسيارىازمواقعلازماستشاگردانبهتنهايىکارکنند،امااينمواقعچهزمانهايىهستند؟يادرچهمواقعىشاگردرامىتواندراجراىفعاليتهاىآموزشىبامجموعهاىازمطالبچاپشدهياآموزشبرنامهاىتنهاگذاشت؟پاسخبهچنينسؤالهايىاحتياجبهشناختهدفهاىآموزشىوتحليلآنهادارد،ولىاينکهآموزشانفرادىچههدفهايىرادنبالمىکند،بهشرحذيلاست:

رعايتتفاوتهاىفردى

انفرادىکردنآموزشيکىازپديدههاىمهمسالهاىاخيرنظامهاىآموزشىاست. بارهامعلمانومربيانآموزشىنسبتبهميزانکارآيىروشهاىسنتىترديدکردهوعدمرضايتخودراابرازداشتهاند. اينعدمرضايتتاحدودىناشىازتفاوتهاىفردىموجودبينشاگردانبودهاست. تفاوتهاىفردي،حداقلازدهه۱۹۲۰،موردتوجهبسيارىازصاحبنظرانتربيتىواقعشدهاست؛زيرادراينسالهابودکهبااجراىآزمونهاىمختلف،بهميزاناختلافبهرهٔهوشىشاگردانپىبردند. طبيعىاستکهتفاوتهاىفردىکارمعلمومربىرادرروشهاىسنتىومعمولبسيارپيچيدهومشکلمىسازد. تفاوتهاىفردي،روشسخنرانىوحتىروشبحثگروهىراکهدرآنيکموضوعواحدبايکروشخاصبراىهمهاجرامىشود،آشکارازيرسؤالبردهاست. اگردرکلاستفاوتهاىفردىدرنظرگرفتهنشود،خستگي،انزجاروتنفرازفعاليتهاىآموزشىتقويتخواهدشد. راهحلطبيعىچنينمشکلىبهکارگيرىروشهاىآموزشانفرادىياطبقهبندىشاگردانبراساستوانايىهااست. البتهبايدتوجهداشتکهتکنيکهاىآموزشانفرادىبهصورتگروهبندىمىتواندمشکلويژگىهاىثابتشاگردانراحلکند،ولىهرگزقادربهحلمشکلويژگىهاىمتغيرآناننيست؛مثلاًچهبساشاگرداندريکموضوعخاص،استعدادىيکسان،ولىقدرتدرکودريافتمتفاوتىداشتهباشندوممکناستپاسخبهيکشاگرد،براىشاگردديگرحتىدريکگروههمسنخارضاکنندهنباشد.

رشداستقلالدرعملويادگيرى

گذشتهازاينکهدرآموزشانفرادي،شاگردانمىتوانندباتوجهبهاستعدادخودبههدفهاىآموزشىدستيابند،روشآموختنمستقلرانيزيادمىگيرند؛يعنىدرروشآموزشانفرادي،شاگردانيادمىگيرندکهچگونهيادبگيرندواينخوديکىازهدفهاىمهمآموزشىاست؛زيراشاگردانبايدقادرباشندپسازترکمدرسهيادگيرىراادامهدهند.

عادتبهمطالعه

معمولاًمعلمانوشاگردانانتظاردارندکهقوتىدرمدرسهيامنزلبهتنهايىکارمىکنند،بيشتريادبگيرند. اينهدفمعمولاًازطريقآموزشانفرادىتحققمىيابدوشاگردانبااينروشمعلوماتزيادترىکسبمىکنند. کسبمعلوماتبيشتررضايتازفعاليتهاىآموزشىرافراهممىکندوبراثرادامهفعاليت،شاگردبهمطالعهعادتمىکندواستمراراينعمل،عادتبهمطالعهرادراوتقويتخواهدکرد.

 

 

 

ايجادمهارتدرمطالعه

معلممىتواندباارائهروشهاىصحيح،برمهارتشاگردانبههنگاممطالعهبيفزايد. رابينسون (Robinson) درسال۱۹۷۰دراينزمينه،روشمطالعه (SQ3R (survey، question، read، recite، review راپيشنهادکردهاست. مراحلاينروشعبارتاستاز:

الف- مطالعهٔاجمالي؛يعنىمطالعهٔعناوينويادآورىاطلاعاتگذشته.

ب- سؤال(ايجادسؤالهايىدرذهن)؛يعنىبرگرداندنعناوينکتاببهسؤالهايىکهاحتمالاًپاسخآنهابايددادهشود.

ج- مطالعه(خواندن)؛يعنىقرائتدقيقمتنبراىيافتنپاسخسؤالات.

د- ازبرخواندن؛يعنىتلاشبراىيافتنپاسخهاىدقيقترسؤالات،بدوناستفادهازکتاب.

هـ- بازنگري؛يعنىمروريادداشتهاوبهيادآوردننکاتمهم.

مطالعهخودهدايت شدهومستقل

معلمممکناستتکليفىبهفراگيرواگذارکندکهانجامدادنآنروزهاياهفتههابهطوربينجامد. اوممکناستشاگردرابراىانجامدادناينکارازحضوردرکلاسرسمىمعافکند. ايننوعآموزشزمينهرابراىمطالعهخودهدايتشدهومستقلفراهممىسازد. محققانباتوجهبهمشاهدهٔ۱۵۰نمونهازشاگرداندريافتهاندکههرگاههدفهاىفعاليتهاىآموزشىبراىشاگردانباارزشباشد،يادگيرىبارزترمىشودوشاگردانکاررامنظمترانجاممىدهند. بهعلاوه،آنانبهاستفادهازمنابعتشويقمىشوندودرنتيجه،ماحصليادگيرىبهتروبيشترازآنچيزىخواهدبودکهشاگردانتوانايىاشراداشتند. (.pp. 518 - 519 ؛Gage، N.L. ans David Berliner – 1979)براىمطالعهمستقل،معلماناغلببايدچندنکتهرابراىشاگردانروشنکنند:

الف- موضوعآموزش.

ب- روشىکهشاگردانمىتواننداطلاعاتيامهارتلازمرابهدستآورند.

ج- منابعمورداستفاده.

د- مراحلانجامدادنکاردراجرا.

هـ- زمانموردنيا.

و- روشارزشيابىکار.

طرحکلروسطوحمختلفآن

درسال۱۹۶۸،مقالهاىهيجانانگيزدرزمينهآموزشانفرادىتوسطاف.اس. کلرانتشاريافت. اينمقالهبراىآموزشفردىدردانشکدههاودانشگاههايکتجديدحياتبود. تاسال۱۹۷۵،حدود۲۰۰۰واحددرسىبراساسطرحکلرسازماندهىشد. طرحکلريکواحددرسىرابه۱۵الى۳۰بخشتقسيممىکند. شاگردهربخشرامطالعهمىکندوسپسامتحانىدرآنزمينهمىدهدودرصورتموفقيتدرامتحان،بخشبعدىراادامهمىدهد. اساسکاردرطرحکلرعبارتاستاز:

پيشرفتبراساستوانفردى

يادگيرىتاحدتسلط

تدريسخصوصى

راهنمايى

تکنيکهاوروشهاىمکملهمراهباآموزشسنتى

پيشرفتبراساستوانفردى

شاگردمىتواندبخشهاراباتوجهبهتوانخودوزمانىکهدراختياردارد،مطالعهکند. هروقتاحساسکردکهمطالبآنبخشرايادگرفتهاست،آمادگىخودرابراىامتحاناعلاممىدارد. امتيازاينروشايناستکهپيشرفتودرجهٔيادگيرىشاگردهيچارتباطىباکارسايرهمکلاسآناننداردوهرکسبراساستوانايىهاىخوددرمطالعهويادگيرىپيشرفتمىکند.

يادگيرىتاحدتسلط

تاوقتىکهشاگردبخشموردنظرراتاحدتسلطيادنگرفتهباشد،نمىتواندمطالبجديدراشروعکند. درضمن،هيچمجازاتىبراىعدمموفقيتاووجودندارد. لازمهٔاينروشايناستکهآزمونهاىهمترازساختهشود؛زيراامکانتجديدامتحانوجوددارد. دراينروش،شاگردآنقدربهمطالعهوامتحانادامهمىدهدتادريادگيرىبهسطحقابلقبولىبرسد. معيارقابلقبولمعمولاً۸۰الى۹۰درصدپاسخصحيحاست.

تدريسخصوصى

بسيارىازشاگردانپيشرفتهقادرنددرزمينههاىمختلف،مانندحلمسائل،صحبتکردندربارهموضوع،نشاندادنکاربردنکاتخاصوتشويقوحمايت،بهشاگردانمبتدىکمککنند.

راهنمايى

راهنماىمطالعههدفواحدهاىمختلفرابيانمىکندوپيشنهادهايىرابراىمطالعهارائهمىدهند. بعلاوه،اوبهمنابعقابلدسترسىاشارهمىکند،تجاربوطرحهاىممکنراشرحمىدهدونمونهآزمونفراهممىکند.

تکنيکهاوروشهاىمکملهمراهباآموزشسنتى

سخنرانىها،فيلمها،تلويزيون،فيلماستريپ،کنفرانسهاوغيرهممکناستبراىتحريکوتشريحمطالبآموزشىطراحىشوند،امابهاندازهٔروشهاىسنتىبکارنمىروند. حضورشاگرددراينگونهبرنامههاداوطلبانهاست.

يادگيرىتاحدتسلط(انفرادى) (mastery learning)

يکىازفنونموفقيتآميزدرامريادگيرىروشيادگيرىتاحدتسلطاست. چنانکهقبلاًدرطرحکلراشارهشد،شاگردقبلازاينکهبهپيشرفتخودادامهدهد،بايدمحتواىآموزشىراتاحدتسلطيادگرفتهباشد. نظريهيادگيرىدرحدتسلط،توسطبلومدرسال۱۹۶۸وبلاک (Block) درسال۱۹۷۱مطرحشد. براساسايننظريه،يادگيرىوپيشرفتتحصيلىفراگيرانبهطوروسيعىبهزمانيادگيرىبستگىدارد(۱۹۶۳(کارول– Carroll). بهعقيدهکارول،شاخصاصلىاستعدادتحصيلىشاگردانزماناست. براساسنظريهاو،ميزانيادگيرىافرادطبقاينفرمولمحاسبهمىشود:

(زمانموردنيازبراىيادگيري/ زمانمنظورشدهبراىيادگيري) F = ميزانيادگيرى

معلماندرکلاسهاىمعمولىبراىآموختنيکواحددرسي،زمانرامحدودمىکنند. آنانزمانىراکهتکتکشاگردانبراىيادگيرىنيازدارند،دراختيارآنانقرارنمىدهندوزمانيکسانىرابراىهمهدرنظرمىگيرند. اينامرسببمىشودکهشاگردانضعيفنمراتپايينىدرامتحانپيشرفتتحصيلىکسبکنندوبرعکس،شاگردانقوىدرچنينامتحاناتىبهنمرههاى۸۰و۹۰وحتىگاهى۱۰۰درصددستيابند؛زيراآنانبراىتسلطويادگيرىکامل،زمانکافىوحتىوقتبيشترىرادراختياردارند. البتهکيفيتتدريسنيزبسيارمهماست. اگرسطحکيفيتتدريسبالانباشد،شاگردانبهوقتبيشترىنيازخواهندداشتواگرروشتدريسمطلوبوعالىباشد،براىيادگيرىتاحدتسلط،وقتکمترىنيازخواهندداشت. داشتنانگيزهنيزدرتداومواتمامفعاليتهاىآموزشىنقشمؤثرىدارد. استعدادوتوانايىشاگردنيزدرمدلکارولفراموشنشدهاست؛زيراچنانچهشاگردداراىاستعدادىضعيفباشديانتوانددرسرابفهمديادرخواندنآنضعيفباشد،براىيادگيرىدرحدتسلطبهوقتبيشترىنيازمنداست؛بنابراين،ميزانيادگيرىبهعوامليادشدهمربوطاستکهدرفرمولزيرنيزمىتوانديد:

(a/h) ٭ F = ميزانيادگيرى

انگيزش٭زمانمنظورشدهبراىيادگيرى=  a

توانايىفهمآموزش٭کيفيتتدريس٭زمانموردنيازبراىيادگيرى=  h

بلوموديگرانباطرحايننظريهوباعنايتبهدادنزمانلازمبهشاگرد،انگيزش،کيفيتتدريسوتوانايىفهمتدريس،يادگيرىوپيشرفتتحصيلىشاگردانراافزايشدادهاند. بلوممعتقدبودکهفقط۵الى۱۰درصدازشاگردانيککلاسنمىتوانندباوجودوقتکافي،نمرهالفياببدستآورند. بهعقيدهاو،مهارتيادگيرىدرحدتسلطبرمفهومخودشاگرداناثرمىگذارد. دراينروش،شاگردانبهکفايتوارزشخودپىمىبرندواطمينانحاصلمىکنندکهداراىزمينههاىموفقيتهستند. شناختمهارتهاىعمومىباعثتجديدقواوايجاداعتمادواطمينانازخوددرشاگردانمىشودواينعملبراىسلامتروحىشاگردانبسيارمؤثراست. بنابراين،يادگيرىدرحدتسلطيکىازقوىترينمنابعسلامتروحىاستواگرشاگردانبااينروشآموزشببينند،کمتربهروشهاىدرمانىوکمکدرمانىنيازخواهندداشت.

روشيادگيرىتاحدتسلطارزشروشهاىتدريسخصوصىرابخوبىنشانمىدهد. اينروشثابتمىکندکهآموزشيکفردبهفردديگرباعثسازگارىوتطابقبيشترفعاليتهاىآموزشىبانيازهاىشاگردمىشودومعلمسعىمىکندروشهاىآموزشىخودرابراساستفاوتهاىفردىتنظيمکند. تشکيلجلساتباگروههاىکوچک،کتابهاىدرسىجنبي،تدريسبرنامهاىوبازىهاوآموزشخصوصي،شاگردرادردرکمفاهيمآموزشىبسيارکمکمىکند. شباهتروشيادگيرىتاحدتسلطباطرحکلردرايناستکههردوبهتدريسخصوصىوسايرروشهاىآموزشفردىومستقلتوجهخاصدارندواينگونهروشهاراازنظربازخوردوزمانتدريس،باروشهاىسنتىکاملاًمتفاوتمى‌‌دانند.

 تدريسخصوصى(انفرادى) (tutoring)

يکىديگرازانواعروشهاىآموزشانفرادىروشتدريسخصوصىاست. اينروشرامىتواندرتمامسطوحتحصيلىبکارگرفت. اساسکاردرايننوعآموزشتوجهبهزمينهها،علايقوتوانايىهاىشخصىشاگرداناستوشاگردفردىاستکهمعمولاًنمىتوانددرآموزشهاىگروهىچندانموفقيتىکسبکند.

دراکثربرنامههاىآموزشي،بهجاىاستفادهازمعلم،معمولاًازشاگرداناستفادهمىشود. دراينحالت،معلمخصوصىمعلممتخصصوبامهارتىنيست،بلکهتنهاممکناستنسبتبهشاگردان،چندسالتجربهآموزشىبيشترىداشتهباشدياممکناستبزرگسالىباشدکهقبلازدريافتبرنامه،هيچگونهآموزشخاصىدرزمينهتعليموتربيتنديدهباشد. دراينحالت،هدفازآموزشعلاوهبرکمکبهشاگرد،کمکبهياددهندهنيزهست؛زيرابافعاليتهاىتدريسدرآموزشخصوصي،پارهاىازمهارتهاىمعلمنيزتقويتمىشود. بههرحال،درتدريسخصوصي،معلمبايدبهيکمجموعهعواملتقويتکنندهمثبتمجهزباشد. دراينروش،اکثرشاگردانتجربهتخلىازشکستدرذهندارندواگرآموزشآناننتيجهبخشنباشد،تجربهناموفقديگرىبهتجربياتقبلىآنانافزودهخواهدشدوممکناستاعتمادبهنفسخودرادرپيشرفتتحصيلىازدستبدهند؛بنابراين،معلمبايدبامحترمشمردنوارزشقائلشدنبراىشاگرد،محيطآموزشىصميمىوگرمىبهوجودآوردونبايدشاگردخصوصىخودراباسايرشاگردانمقايسهکند،بلکهبايدپيشرفتکارشراباکارهاىگذشتهاشمقايسهکندواگرپيشرفتتحصيلىاوحتىازحدمعمولپايينترباشد،ولىنسبتبهگذشتهاشبيشترشدهباشد،بايدموردتشويققرارگيرد. جلساتآموزشىبايدبهاندازهکافىکوتاهمدتباشدتاشاگردازآموزشخستهوبيزارويامتنفرشود.

محيطآموزشىبايدراحت،همراهباتفريحومناسبباسنووضعيتتحصيلىفردسازماندهىشود. معلمبايدسعىکندکهرابطهٔخودراباشاگرددلپذيرومثبتسازد. اکثرمعلماندرفعاليتهاىآموزشىبراىتشويقشاگردانخودبهآنانمىگويندکهمباحثوتکاليفارائهشدهآساناست،نگراننشويد،اماتوصيهمىشودبهشاگردگفتهنشودکهوظايفمحولهآساناست،بلکهگفتهشودوظيفهيامسألهدادهشدهنسبتاًمشکل،اماعملىاست. دراينصورت،اگرشاگردموفقشود،اعتمادبهنفسپيدامىکندوتأثيرپاداشبيشترمىشودواگراحياناًشکستبخورد،اعتمادبهنفسخودراازدستنخواهدداد.

آموزشبرنامهاى (PI)

درسال۱۹۵۴،درزمينهٔآموزش،نظريهٔجديدونويدبخشىپديدآمد. اسکينردريکمقالهمعروفباعنوانعلميادگيرىوهنرتدريس،بيمارىهاىموجودتدريسويادگيرىرادرمدارستحليلکردوراهدرمانآنراپيشنهادنمود. اسکينردرآزمايشباموشهاوکبوترهايشبهيافتههاىجديدىدستيافتهبودوبراساسهمينيافتههابودکهآموزشبرنامهاىراپيشنهادکرد.

آموزشبرنامهاىيکنظامآموزشانفرادىاستکهکوششمىکنديادگيرىرابانيازهاىشاگردانهماهنگسازد. اينروشبراساسمجموعهاىازهدفهاىرفتارىپىريزىشدهاستودرواقع،کاربردىاستازروانشناسىيادگيردرتدريس. دراينروش،موادآموزشىبهواحدهايىکوچکتقسيممىشودکهچارچوبياگام (frame) ناميدهمىشود. درهرگام،تکليفىمشخصشدهاستکهبايدازطريقانجامدادنآنبههدفرفتارىآنچارچوبدستيافت. اينگامهابراساسدانشقبلىشاگردتنظيمشدهاست،بهطورىکههرگاممعلوماتجديدىبهمعلوماتقبلىشاگرداضافهمىکند. گامهاومراحلآنبايدبهگونهاىبرنامهريزىشوندکهشاگردرابههدفهاىنهايىنزديککنند. محاسنآموزشبرنامهاىرادرچندزمينهمىتوانيمموردتوجهقراردهيم:

اولاً،درهرنوبت،توجهشاگردبرمقدارکمىازمطالبمورديادگيرىمتمرکزمىشود؛ثانياً،بافعالشدنشاگرددرپاسخگويىبههرسؤال،يادگيرىتسهيلمىشود؛ثالثاً،شاگردبادريافتفورى(بازخورد)تقويتمىشوديامىتوانداشتباهاتخودرااصلاحکند؛سرانجام،درچنينروشي،شاگردبراساستوانايىوآهنگيادگيرىخودبهجلومىرود. بهمنظورتهيهمحتواىآموزشبرنامهاي،ابتدابايدهدفهاىيادگيرىبهطوردقيقوصريح،تعريفوسپسدرقالبمجموعهاىازتکاليفمرتبطبههم،تقسيمشوند. ارتباطگامهابايدبرپايهٔساختطبقهبندىهدفهاىيادگيرىانجامگيرد. ازنظرتنظيممطالب،آموزشبرنامهاىرامىتوانبهدوصورتخطى (linear program) ياشاخهاى (branching program) عرضهکرد.

آموزشبرنامهاىخطى

درآموزشبرنامهاىخطي،گامهاىمربوطبهيکبرنامهبهصورتخطىبهدنبالهمقرارمىگيرندوشاگردبايدتمامگامهارامطالعهکندوقدمبهقدمپيشبرودومطالعهوفهميکگاممستلزميادگيرىتماممطالبگنجانيدهشدهدرکليهگامهايىاستکهپيشازآنقرارگرفتهاند.

اصولمهمدربرنامهريزىخطى

۱. شاگردفعالانهدربرنامهشرکتکندوبهمطالعهوپاسخدادنبپردازد.

۲. پاسخهاىاوليهبايدصحيحباشدوازپاسخغلطجلوگيرىشود؛زيرابهقولاسکينر،پاسخغلطممکناستيادگيرىرابهمخاطرهبيندازد.

بازخوردبايدبىدرنگبعدازهرفعاليتدادهشود.

۴. برنامهبايدسيرمنطقىداشتهباشدوازآسانبهمشکلتنظيمشود.

درهرگامنبايدرابطهمحرک - پاسخمستقيماًدراختيارشاگردانقرارگيرد،بلکهبايدآنهاراراهنمايىکردتاخودشاناينرابطهراکشفکنند.

 

۵. درهرگامنبايدرابطهمحرک - پاسخمستقيماًدراختيارشاگردانقرارگيرد،بلکهبايدآنهاراراهنمايىکردتاخودشاناينرابطهراکشفکنند.

۶. شاگردبايدتماممراحلگامهاراطىکندوقدمبهقدمپيشبرود.

۷. گامهابايدبسيارکوتاهباشند.

۸. گامهابايدطورىتنظيمشوندکهموجبدرکمطلبگردند،نهحفظکردنآنها.

آموزشبرنامههاىشاخهاى

دربرنامهشاخهاي،پسازاينکهشاگرديکگامرامطالعهکرد،بايدبتواندباانتخابيکىازپاسخهاىپيشنهادي،بهپرسشىکهبهمطالبگامقبلىمربوطاست،پاسخدهد. اگرپاسخشاگرددرمطالعهٔگامهاصحيحباشد،باانجامدادنتکاليفمشکلتروپيشرفتهتربهصورتخطىبکارخودادامهمىدهدودرصورتىکهپاسخاوغلطباشد،ازخطمستقيمخارجوبهگامهايجانبىانتقالدادهمىشود. درايننوعبرنامهها،گامهاىخطمستقيمراچارچوباصلىوگامهاىجانبىياانشعابىراچارچوبجبرانىمىنامند. هدفازگامهاىجبرانىايناستکهشاگردبادريافتمطالباضافي،اشتباهخودراتصحيحکندوپسازمطالعهوتصحيحاشتباهبهگاماصلىبرگردد.

مشخصاتبرنامههاىشاخهاى

۱. مراحلوگامهاىبرنامه،طولانىترازبرنامهٔخطىاست.

۲. گامهابهگونهاىاستکهدرصورتعدمموفقيت،شاگردبهشاخههاهدايتمىشودتااشتباهخودراتصحيحکند.

۳. همهٔشاگردانتمامقسمتهاىبرنامهرانمىخوانند.

آموزشبهوسيلهرايانه (CAI)

رايانههاىمورداستفادهدرآموزش،ماشينآموزشي (teaching machine) ناميدهمىشوند. دراينروش،روشتدريسبرنامهاىتوسطماشيندراختيارشاگردانقرارمىگيرد؛بنابراين،تدريسباماشينآموزشىهمانتدريسبرنامهاىاست،بااينتفاوتکهدرتدريسبرنامهاىچاپي،شاگردخودبهورقزدنمطالبمىپردازدومقدارمطالبىکهمطالعهمىکندبهاختيارخوداومىباشد،ولىدرماشينهاىآموزشي،پيشرفتدرمطالعهدرکنترلماشيناستوفقطزمانىکهشاگرددريکمرحلهازآموزشموفقشود،اجازهٔپيشرفتودريافتمطالبتازهبهاودادهمىشود؛بنابراين،ماشينهاىآموزشيِ CAI وسايلىهستندکهآموزشرابهطريقمنظمعرضهمىکنندوموجبفعاليتشاگردوبازخوردفورىوآموزشانفرادىمىشوند. ماشينهاىآموزشىبراساسنظريههاىاسکينرشکلگرفتهاستوتماماصولشرطىشدنفعالدرآنبکاررفتهاست. مشخصاتماشينهاىتدريسبهطورخلاصهعبارتنداز:

۱. پاسخرافوراًتقويتمىکند.

۲. شاگردبراساساستعدادوتوانايىخودبرنامهرادنبالمىکند.

۳. مفاهيمبايکسيرمنطقىدرآنتنظيمشدهاند.

۴. پرسشهابهصورتزنجيرهاىبهيکديگروابستهاند.

۵. شاگرددرصورتىمىتواندبهبرنامهادامهدهدکهمراحلقبلراآموختهباشد.

۶. اطلاعاتمربوطبهپاسخهاىشاگردان،درآننگهدارىمىشود.

۷. اطلاعاتازطريقغيرکلامى(تصاوير،نموداروتصاويرمتحرک)نيزبهشاگردانارائهمىشود.

۸. ماشينبرخلافانساندچارعوارضىمانندبىحوصلگي،عصبانيتوناراحتىنمىشود.

بايدتوجهداشتکهماشينهاىآموزشىخودبهخودداراىارزشنيستند،آنچهاهميتوارزشدارد،برنامهاىاستکهبهماشيندادهمىشود. چنانچهبرنامهضعيفباشدواصوليادگيرىوتدريسدرآنرعايتنشود،هدفآموزشىتأميننخواهدشد. بهعلاوه،ماشينباتماممزاياىخودهرگزنمىتواندجانشينمعلمشودومعلمهميشهنقشحساسخودرادرآموزشخواهدداشت؛زيراوىعلاوهبرآموزش،رابطهٔعاطفىوانسانىنيزباشاگردبرقرارمىکند،درحالىکهماشينازبرقرارىچنينرابطهاىناتواناست. شايددربعضىموارد،مانندآموزشعقبماندگانذهني،ناسازگاراناجتماعي،ديرآموزانوکندآموزانکهمستلزمصبروحوصلهٔبيشترىاست،ماشينبتواندنقشآموزشىرابهترايفاکند،ولىنکتهقابلملاحظهايناستکهروابطاجتماعىوانسانىاينافرادمهمترازآموزشآنهامىباشدومعلممىتوانددرايجادچنينروابطىبهآنهاکمککند،درحالىکهماشينفقطنقشآموزشىخودراايفامىکند.

آموزشانفرادىتجويزشده (IPI)

دراينروش،هرموضوعدرسىبهواحدهاىکوچکترىتقسيممىگرددوهرواحدبراىيکجلسهتدريسبرنامهريزىمىشود. براىاينکهمدارسموقعيتشاگردانخودرابدانند،درآغاز،ارزشيابىتشخيصىازشاگردبهعملمىآورندتانقطهٔآغازفعاليتخودرابراساسدرجهٔعلمىشاگردمعينکنند. معلمموضوعمناسبرابراىشاگردتعيينمىکندوشاگردمعمولاًفعاليتبرروىآنموضوعرابهتنهايىآغازمىنمايد. وقتىکهيادگيرىآنواحدبهپايانمىرسد،شاگردآزمايشىراکهقسمتىازآنواحداستمىگذرانديامعلمازاوامتحانمىگيردونتيجهٔآزمايشبلافاصلهپسازتحليل،اعلاممىشودودرصورترسيدنبهحدمطلوب،واحدبعدىبهاوارائهمىشود. چنينفعاليتىروزانهتکرارمىشودوتقريباًنيمىاززمانآموزششاگردراپرمىکند. بقيهٔزمانآموزشىروزانهبهفعاليتهاىمرسومازجملهشرکتدربحثگروهي،ورزش،سرودوهنراختصاصمىيابد. دراينروش،هرشاگردبراساستوانايىخودحرکتمىکند.

رقابتبينشاگرداندراينروشبهحداقلخودمىرسدوازبينمىرودوبهجاىاينکهشاگردهنگامفعاليتشاگردانديگرساکتبنشيندومنتظربماند،بهطورفعالوکاملبهوظيفهٔيادگيرىآنهامىپردازد. معيارارزشيابىدرسطحىبسياربالااست،بهطورىکهشاگرددرصورتىمىتواندواحدبالاتررااخذکندکه۸۰درصديادگيرىراکسبکردهباشد. درايننوعآموزش،گذراندنامتحانبهمفهومتسلطبرمحتواىيادگرفتهشدهاست،نهبهترازديگرانبودن. درايننوعآموزش،اگرشاگردىمثلاًجبرسالدومنظرىراخواندهباشد،بهوىاجازهدادهمىشودکهدردرسجبرسالسومشرکتکند،درحالىکهدرمدارسمعمولىچنينامکاناتىتاشروعسالتحصيلىبعدوجودندارد؛مثلاًشاگردسالسومراهنمايىممکناسترياضىسالدومنظري،انگليسىسالاولنظرىياتعليماتاجتماعىسالچهارمنظرىراباهمبگذراند. درايننوعآموزش،هدفهاىآموزشىحتماًبايدتوسطمتخصصانبرنامهريزىوروانشناسانتربيتي،بهصورتىمستمروتسلسلي،تنظيموطراحىشودتاپايهتحصيلىمانعپيشرفتچنينآموزشىنشود.

نقشمعلمدرآموزشانفرادىتجويزشده (IPI)

دراينروش،معلمنقشانتقالدهندهٔاطلاعاتراندارد،بلکهنقشوىمتغيراستوازمربىگرىيککلاس۳۰نفرهبهيکتصميمگيرندهٔمراحلومسائلآموزشىفردىتبديلمىشود. دراينروش،نقشمعلمبيشتربهعنوانتحليلگردادههاونتايجآزمونەاىارزشيابىوتعيينکنندهسطوحدرسىشاگردانمطرحاست. اوستکهباارائهنتايجکار،شاگردانرادرفرايندآموزشهدايتکرده،مشکلاتآنانراحلمىکند.

بسيارىازانتقادگراناينروشمعتقدندکهبرخىموادخواندنىيارياضياتبيشازحدپيچيدههستندوبهکارزيادنيازدارندوبراىنظامهاىآموزشىگرانتماممىشوند. ضمناًمفهومخودشاگرداندرروش ‌IPI نسبتبهشاگردانروشهاىديگرتحتکنترلاست. گروهىنيزمعتقدندمفهوم - خوددراينروشپايين،ولىواقعگرايانهاست. اوهانيان(۱۹۷۱منتقدفنآورىجديد،بهچندخطرآموزشىباروش IPI اشارهمىکندومىگويد: شاگردان،بويژهآنانىکهازنظرسرعتوتوانايىمتوسطهستند،ممکناستدرمدرسهکمترباافرادديگرتماسحاصلکنندودرنتيجه،درتعاملاجتماعىدچارمشکلشوند. اوهانيانمعتقداستکهدراينروش،وظايفمعلمشباهتىبهتدريسوفعاليتآموزشىندارد. بهنظراو،آموزشخوبهميشهمتکىبرانساناست،نهموادآموزشي؛بهعبارتديگر،بايدافکارعمومىبهايننکتهمعطوفشودکهشاگردبهجاىفکرکردندربارهٔاينکهچهيادبگيرد،بهاينموضوعفکرکندکهچگونهيادبگيرد.


آموزشانفرادىهدايتشده (IGE)

روشآموزشانفرادىهدايتشدهيکىديگرازروشهاىآموزشانفرادىاست. اينروشبراىآموزشمعلمان،هدايتبرنامههاىشاگردانىکهدرآيندهمعلممىشوند،آزمايشنوآورىهاىآنهاوهدايتتحقيقاتوپيشرفتشاگردانبکارمىرود. ايننوعمدارسمثلمدارسمعمولىکلاسبندىنشدهاند،بهطورىکهشاگردانسطوحمختلفمىتواننددريکبخششرکتکنندوهربخشبهصورتآموزشگروهىياتوسطگروهىمتشکلاز۲يا۳معلمکهباهمکارمىکنندادارهمىشود. درهرواحد،معلمانوظايف،مسؤوليتهاوقدرتمتفاوتىدارندومطابقروشتشخيص - تجويزکهدرروش ‌IPI نيزبهکارمىرفتعملمىکنند.

کلاسهاىبدونپايه (nongraded classes)

کلاسهاىبدونپايهبهشاگردانفرصتمىدهدکهدرسطحخودشانفعاليتهارادرمدرسهادامهدهند؛مثلاًشاگردانىکهدرماهآذردرسآنهاتمامشدهاست،مىتواننددرماهدىبدونوقفهبهکلاسبروند.

آموزشگروهى (team teaching)

آموزشگروهىبهروشىاطلاقمىشودکهچندينمعلمبراىبهبودکارانفرادىشانباهمهمکارىوتعدادزيادىشاگردتربيتکنند. آناندستهجمعىطرحمىريزندواجراوارزشيابىمىکنند. هرواحددرسىازچندبخشتشکيلشدهاست. يکتيمشاملگروهىازمعلماناستکهاطلاعاتشاگردانخودراتحليلمىکنندودربارهٔهدفهاىآموزشىآنانتصميممىگيرند. بااينروش،هرمعلماحساسمىکندکهازدوستانخودوامکاناتآنانبهتراستفادهکردهاستووقتبيشترىبراىآمادهشدنداردووقتىراکهبايدصرفهمهٔشاگردانکند،صرفيکنفرمىکند.

تدريسگروهىبانقشهاىمتفاوت (differentiated staffs)

دريکتيمآموزشي،همهٔاعضانقشتعيينکنندهومکمليکديگررادارند. همهٔاعضابهطوريکسانتصميممىگيرند،اماممکناستنقشووظايفمختلفىراعرضهکنند. مسؤوليتاصلىفعاليتبهعهدهٔرهبرگروهاستوگروهتدريسبهوسيلهدفترداران،معلميارانودانشجويانمدارستربيتمعلم - کههريکنقشمشخصومعينىدارند - يارىمىشوند. پرداختحقوقبرحسبوظيفهٔافرادمتفاوتاست. يکىازمزاياىاينروشايناستکهبهترينمعلمانمىتوانندعضوواحدشوندودرآمدىبيشترازسايرمعلمانداشتهباشند. اينتفاوتحقوقىباعثمىشودکهمعلمان،بهتروبامسؤوليتبيشترىباشاگردانرفتارکنندونسبتبهروشىکهمعلماحياناًبازوربهکارواداشتهمىشودوبراىيافتنپولبيشترمجبوراستدرخارجازکلاسبهکارديگرىاشتغالورزد،برترىدارد.

گروههاىسنىمتفاوت (multiage grouping)

دراينروش،شاگردانهرکلاسازگروههاىسنىمتفاوتىتشکيلمىشوندودرواقع،اينروشترکيبىاستازگروههاىسنىمتفاوتوآموزشخصوصي. روشاستفادهازگروههاىسنىمتفاوتومکملدريککلاسموجبتوسعهٔبرنامهٔآموزشخصوصىدرسطحوسيعمىشود. اينروشبهنفعشاگردانهردوگروهسنى(سنينپايينوسنينبالا)وهمانندروشآموزشانفرادي،تجويزىاست. دراينروش،باانجامدادنآزمايشتشخيصي،موقعيتهريکازشاگردانتعيينمىشودوهدفهاىرفتارىوراههاىيادگيرىبينشاگردانتقسيممىشود؛مثلاًخواندن،تماشاىفيلميانوشتنبرايناساسانجاممىگيرد. امتحاننهايىياهرنوعارزشيابىازپيشرفتتحصيلىانجاممىگيردوهرشاگردباتوانوسرعتخودبههدفهاىآموزشىمىرسدوادامهمىدهد.

تفاوتهاىفردى

نظامآموزشىانفرادىهدايتشدهتفاوتهاىفردىشاگردانراکاملاًدرنظرمىگيردوفعاليتهاىآموزشىرابرهميناساسبرنامهريزىمىکند. دراينروش،ممکناستشاگردانبراساساستعداد،سرعتيادگيرىيابراساسروشيادگيري،خلاقيت،اشتياقوسايرخصوصياتگروهبندىشوند؛مثلاًممکناستشاگرديادگيرندهبسيارپيشرووپويايىباشدوبهراهنمايىمعلمکمترنيازداشتهباشدياممکناستباشنيدن،ديدنولمسکردنبيشتريادبگيرد. درچنينمواقعي،معلمبايدتشخيصبدهدکهکداميکازدرسهاىنظرىياکارهاىعملىبراىيکشاگردخاصبهترومؤثرتراست. خلاصهاينکههنگامتعيينواحددرسي،روشيادگيرىبايدبراساسويژگىهاىشاگرداندرنظرگرفتهشود. گونههاىمختلفاينروشتوصيفوتجويزشدهاست،اماروشهاىارزشيابىبرطبقچنينروشي،هنوزچندانتوسعهنيافتهاست. اگرچهاينروشيکروشآرمانىومطلوباست،قدرتاجرايىآنهنوزمحدوداست.

ارزشيابى IGE-CAI-IPI

ارزشيابىهريکازروشهاىجديدذکرشده،کارآسانىنيست. اغلبسؤالمىشودکهآياشاگردانبااينبرنامههاىجديدآموزشىبيشترازشاگردانديگرىکهدرکلاسهاىکنترلشدهسنتىآموزشمىبينند،يادمىگيرند؟. درپاسخمىتوانگفت: دربعضىازسطوحآموزشي،بعضىازشاگردانبهترازشاگردانىکهدرکلاسهاىسنتىهستنديادمىگيرند،ولىاينامردرهمهسطوحوباهرمعلمىصادقنيست. نتايجتحقيقاتوالکر (Walker) وشافارزيک(۱۹۷۴) (Schaffarzik) نشانمىدهدکهنتايجآموزشچهسنتىوچهانفرادي،چهبارايانهوچهبدونرايانهمبهمودوپهلواست. هربرنامهممکناستدريکجنبهنسبتبهبرنامهديگررجحانداشتهباشد. بسيارىازبرنامههادربعضىازجنبههاممکناستداراىتأثيرمشترکباشند. دوعاملمحتواوتأکيددرميزانيادگيرىشاگردانبسيارمؤثرهستند. مفاهيمىکهدربرنامهبيشترموردتأکيدقرارمىگيرد،بيشترجذبويادگرفتهمىشود. ايننتايجماراهدايتمىکندتادربارهاينسؤالکهکدامروشبيشترمؤثراست،تجديدنظرکنيم. آنچهبيشتردرتحليلروشهاىتجديدنظربايدموردبررسىقرارگيردايناست: آياروشهاىجديدمىتوانندهدفهاىآموزشىرابخوبىتحققبخشند؟آياآموزشدرمحيطمناسبوتشويقکنندهانجاممىگيرد؟آيادراينروشهاآموزشواقعاًبهصورتانفرادىصورتمىگيرد؟آياشاگردانازاينروشراضىهستند؟آياارزشهاوهدفهاىآموزشىمعقولند؟آيامعلمانبااشتياقکارمىکنند؟وسرانجام،آياآنچهباروشآموزشانفرادىآموختهمىشود،باارزشاست؟اينسؤالاتممکناستبهمعلمانکمکنکند،امابهبرنامهريزانومتخصصانآموزشىاينامکانرامىدهدکهبدانندادعاهايىکهدرمخالفتياموافقتباآناناقامهمىشود،تا