چرا کودکان دروغ می‌گویند؟

دروغ گفتن کودکان دلایل گوناگونی دارد. نخستین دلیل دروغگویی کودکان این است که دروغ را از پدر و مادرشان یاد می‌گیرند. برای نمونه کسی به موبایل شما زنگ می‌زند و شما از فرزندتان می‌خواهید که پاسخ تلفن را بدهد و بگوید که شما موبایلتان را در خانه جا گذاشته‌اید. کودک در این شرایط دروغگویی را از پدر و مادر می‌آموزد و از دید او این کار رفتاری ناپسند نیست چون هنوز به رشد اخلاقی نرسیده است و توان درک خوب و بد را به خوبی ندارد.

بر پایه‌ی دیدگاه رشد اخلاقی لارنس کلبرگ کودک درک اخلاقی متفاوتی نسبت به بزرگسال دارد. او رفتار پسندیده را رفتاری می‌داند که با انجامش پاداش دریافت کند یا اگر انجامش ندهد تنبیه شود. به نمونه‌ای که گفتم برگردیم اگر کودک به کسی که به موبایل زنگ زده است دروغ نگوید و تلفن را به پدر یا مادرش بدهد با چه واکنشی روبه‌رو خواهد شد؟ روشن است که پدر و مادر کودک را سرزنش خواهند کرد و می‌گویند که باید به کسی که زنگ زده دروغ می‌گفته پس کودک در این‌جا برداشت می‌کند که گاهی باید به بزرگسالان دروغ گفت. هنگامی که کودک رفتار بدی انجام داده است (برای نمونه: لیوان را شکسته است) دروغ می‌گوید. اما این دروغ بیش از آن‌که برای جلوگیری از تنبیه باشد برای این است که از ناراحت شدن پدر و مادر جلوگیری کند.

دروغگویی می‌تواند با گذر زمان یک رفتار عادی و همیشگی شود. یکی از دلایلی که کودکان پیاپی دروغ می‌گویند این است که پدر و مادر واکنش درستی در برابر دروغگویی کودکشان نشان نداده‌اند. کودک دروغگویی را در مدرسه و با دیدن رفتار همسالانش نیز می‌آموزد یکی از چیزهایی که همیشه باید به یاد بسپاریم این است که رفتار همسالان تاثیر شگرفی بر روی کودک می‌گذارد. دروغگویی کودکان در مدرسه هم بیش‌تر برای جلوگیری از تنبیه و سرزنش انجام می‌شود.

گاهی کودک برای جلب توجه بزرگترها و یا نشان دادن ناخشنودیش دروغ می‌گوید. هدف کودک از این رفتار جلوگیری از تنبیه یا دریافت پاداش نیست. در این شرایط کودک تلاش می‌کند تا احساس و پندارش را به پدر و مادر نشان دهد. یکی دیگر از دلایلی که کودکان دروغ می‌گویند این است که توان نه گفتن ندارند. گاهی پدر و مادر یا همسالان از کودک خواسته‌هایی دارند که علاقه‌ای به آن‌ها ندارد یا توانایی انجامش را ندارد. در چنین شرایطی کودک به خواسته‌ی آن‌ها بله می‌گوید اما از انجام آن خودداری می‌کند و در پایان ناچار به دروغ گفتن می‌شود.

با کودک دروغگو چه کار کنیم؟

کم‌تر پدر و مادری است که تاکنون از فرزندش دروغ نشنیده باشد. بسیاری از پدران و مادران نمی‌دانند که در برخورد با دروغگویی فرزندشان چه رفتاری از خود نشان دهند. برخی از پدر و مادران واکنش خشم و پرخاشگرانه نشان می‌دهند و برخی کودک را تنبیه می‌کنند من به شما چند راهکار برای برخورد با دروغگویی خواهم داد.

به کودک برچسب دروغگو نزنید.

پیش از هر چیز نباید رویاپردازی را با دروغگویی یکی دانست. برخی از پدر و مادران گفته‌های رویاپردازانه‌ی کودک را با دروغ اشتباه می‌گیرند. رویاپردازی یکی از ویژگی‌های دوران کودکی است. به کودکی که تخیل نیرومندی دارد نباید برچسب دروغگویی زد. تخیل و رویاپردازی می‌تواند نشانه‌ای از هوش سرشار کودک باشد.

 اگر کودکتان به شما دروغ می‌گوید نباید او را با نام دروغگو صدا کنید. برچسب دروغگویی باعث می‌شود کودک در برابر شما حالت تدافعی بگیرد. برچسب زدن به کودک به جای آن‌که او را از دروغگویی بازدارد او را به دروغگویی جذب می‌کند.

خونسرد باشید و تصمیم شتاب‌زده نگیرید.

اگر از کودکتان دروغ می‌شنوید خشمگین نشوید شتاب‌زده واکنش نشان ندهید. نخست تلاش کنید خونسردی خود را به دست بیاورید و در آرامش با کودکتان گفت‌و‌گو کنید تصمیم به تنبیه کردن کودک، به ویژه تنبیه جسمانی بزرگ‌ترین اشتباهی است که می‌تواند از سوی شما سر بزند.

بگذارید فرزندتان احساس امنیت کند.

گاهی کودکان راستی و حقیقت را پنهان می‌کنند چون بر این باورند که شنیدن حقیقت از سوی پدر و مادر آن‌ها را خشمگین می‌کند و تنبیه به دنبال دارد. تلاش کنید به کودکتان اطمینان دهید که با راستگویی، خشم شما برانگیخته نمی‌شود و او ایمن خواهد بود. اگر کودک بداند که با راستگویی، تنبیه و سرزنش نمی‌شود از دروغ پرهیز می‌کند.

الگوی خوبی برای کودک باشید.

همان‌گونه که گفتم کودکان دروغگویی را از پدر و مادرشان نیز می‌آموزند تلاش کنید الگوی خوبی برای فرزندتان باشید. از او نخواهید که به دیگران دروغ بگوید. به او و دیگران دروغ نگویید. نخستین الگوی هر کودکی پدر و مادرش است رفتار درست شما کودکتان را راستگو خواهد کرد.

فرزندتان را به راستگویی تشویق کنید.

شنیدن یک حقیقت تلخ بهتر از یک دروغ شیرین است. کودکتان را به راستگویی تشویق کنید. اگر کار نادرستی از او سر زده است و به شما حقیقت را می‌گوید؛ با لبخند از او به خاطر این‌که راست گفته است سپاس‌گزاری کنید و به او کمک کنید تا مشکلی که پیش آمده را برطرف کند. شما با این کار شجاعت راستگویی را به کودکتان می‌دهید.

با او منطقی گفت‌و‌گو کنید.

با کودکتان گفت‌و‌گو کنید به او بگویید که دروغ گفتن تاثیر مثبتی نخواهد داشت؛ حقیقت هرگز پنهان نمی‌ماند و هنگامی که دروغ آشکار شود احساس بی‌اعتمادی پدید می‌آید. از او بخواهید که راستگو باشد و به جای دروغ گفتن تلاش کند که رفتار نادرستی که از او سر زده است را در اندازه‌ی توانش جبران کند.

از روان‌شناس کودک کمک بگیرید.

اگر راهکارهایی که گفته شد روی کودک تاثیر مثبت نداشت می‌توانید از روان‌شناس کودک کمک بگیرید. یک روان‌شناس باتجربه و آگاه می‌تواند به بررسی و ریشه‌یابی دلایل دروغگویی کودک بپردازد و درمان موثری برای این رفتار انجام دهد. گاهی دلیل درغگویی کودک پیچیده‌تر از این‌هاست. انسان جانداری پیچیده است و در برخورد با شرایط یکسان، واکنش‌های گوناگونی از خود نشان می‌دهد پس اگر خودتان نتوانستید به فرزندتان کمک کنید از روان‌شناسی که در این زمینه توانایی و مهارت دارد کمک بگیرید.

مطلب دوم :

این موضوع جالبی است که بدانیم چرا یک کودک در یک موقعیت دروغ می‌گوید؛ درباره علل دروغگویی در کودکان می‌توان گفت ترس در کودک می‌تواند یکی از علل دروغگویی باشد. در واقع گاهی کودک دروغ می‌گوید، زیرا از راست گفتن و پیامدهایش و تنبیه و سرزنش شدن می‌ترسد. همچنین گاهی کودک برای جلب توجه دروغ می‌گوید، زیرا فکر می‌کند والدینش به‌اندازه کافی او را دوست ندارند.

علت دیگر دروغگویی در کودک را می‌توان بی‌اعتمادی وی به والدینش دانست و اینکه کودک فکر می‌کند آنها راز او را فاش می‌کنند. گاهی نیز کودک مسائل بسیاری را به زبان می‌آورد و آنها را حقیقت می‌داند در حالی که خیالی بیش نیست و این دروغ تنها در اثر خیال پردازی در کودکان است.

گاهی نیز آرزوها در کودکان به‌صورت دروغ در می‌آید. گرچه کودک قصد دروغگویی ندارد. گاهی کودک به علت نداشتن تمرکز و توجه به محیط مسائل اشتباه می‌گوید و نباید گفت کودک دروغگو است.

عامل دیگر این است که هنگامی که والدین یا اطرافیان در حضور کودک دروغ می‌گویند کودک نیز از آنها الگوبرداری کرده و می‌آموزد که دروغ بگوید. علت بعدی دروغگویی کودک فشارها و انتظارات بی‌مورد والدین است.

گاهی نیز کودکان برای پنهان کردن احساسات‌شان دروغ می‌گویند. اما بر اساس تحقیقی که اخیراً توسط محققان دانشگاه شفیلد در انگلستان و محققان دانشگاه فلوریدا انجام شده است، رابطه دروغگویی کودکان و حافظه آنها مشخص شد. نتیجه این تحقیق نیز در مجله روانشناسی کودکان منتشر شده است.
محققان 114 کودک 7-6 ساله را مورد آزمایش قرار دادند و یک دوربین مخفی در محل آزمایش تعبیه کردند. این محققان به این نتیجه دست یافتند که کودکانی که خوب دروغ می‌گویند دارای حافظه شفاهی بهتری نسبت به کودکانی هستند که دروغ نمی‌گویند. همچنین آنها حافظه شفاهی این کودکان را با حافظه حسی آنها مقایسه کردند.

حافظه شفاهی حافظه‌ای است که مشخص می‌کند کودک می‌تواند چند کلمه را به خاطر بسپارد. اما در حافظه حسی، کودک، تصاویر را به خاطر می‌سپارد. بر اساس این تحقیق کودکانی که خوب دروغ می‌گویند دارای حافظه شفاهی بهتری نسبت به دیگران هستند و این در حالی است که حافظه حسی آنها با کودکانی که دروغ نمی‌گفتند تفاوتی نداشت.
در واقع دروغ گفتن در کودکان با حافظه شفاهی ارتباط تنگاتنگ دارد. در دروغ گفتن، کودک باید اطلاعات زیاد شفاهی را به خاطر بسپارد. و کودکان دروغگو باید اطلاعات زیادی را از نظر بگذرانند و در حافظه نگهداری کنند و یک داستان خوب بیافرینند. همچنین حافظه حسی در این گروه با گروه دیگری که دروغ نمی‌گفتند فرقی نداشت.
در واقع دروغگویی به ثبت و حفظ ذهنی تصاویر ربطی نداشت بنابراین اطلاعات حسی چندان مهم نیست. مطالعات نشان می‌دهد فرآیندهای فکری بخصوص حافظه شفاهی در تبادلات اجتماعی نقش مهمی دارد. در دروغگویی باید فرد اطلاعاتی را که دیگران می‌دانند، دستکاری کند و آن را به ذهن بسپارد.

در واقع کودکی که خوب دروغ می‌گوید نشان می‌دهد حافظه کودکانه او در موقعیت‌ها، اطلاعات پیچیده را خوب سازماندهی می‌کند. بنابراین چنین کودکانی را که دارای حافظه خوبی نسبت به همسالان خود هستند باید به راه‌های بهتری هدایت کنیم تا بتوانند از حافظه خوب خود، بهتر و در جهت مثبت استفاده کنند و از دروغگویی بر حذر باشند.

همچنین می‌توان به موارد زیر نیز اشاره کرد: به‌طور کلی کودکان باید در خانه احساس آرامش کنند. بخشیدن کودکی که دروغ گفته است بسیار کمک کننده است. والدین و مربیان عملاً باید نشان دهند آماده پذیرش کودک و حتی خطاهای او هستند. به حرف‌های او گوش می‌کنند و به احساساتش احترام می‌گذارند. همچنین والدین نباید این کودکان را مورد تنبیه و سرزنش قرار دهند. به کودک باید محبت کرد، به گونه‌ای که او آن را احساس کند. وجود محبت سبب می‌شود کودک به دروغ و فریب رو نیاورد.

همچنین باید به کودک آزادی داد. بسیاری از کودکان دروغ می‌گویند، زیرا والدین فرصت راستگویی را از آنان گرفته‌اند. باید به آنها گفت آزادند که مسأله خود را در میان نهند. البته باید گفت هشدار به کودک درباره دروغ نگفتن لازم و مورد نیاز است و کودکان باید بدانند دروغگویی کار نادرستی است و والدین‌شان و دیگران از آن بیزارند و او نباید این کار را انجام دهد. نکته بعدی این است که والدین از کودک انتظار نداشته باشند که همه خواسته‌های‌شان را برآورده کند تا زمینه دروغ برای کودک فراهم نشود.

احساس اعتماد به والدین نیز موجب می‌شود کودک مسائل خود را با آنان در میان گذارد. همچنین متهم کردن و دروغگو خواندن کودک، کار غلطی است. مورد بعدی این است که از راه بازی با کودک می‌توان نتایج منفی دروغگویی را به او نشان داد.

همچنین والدین نباید کودکشان را سؤال پیچ کرده و او را مجبور به دروغگویی کنند. در پایان باید گفت کودکان از والدین الگو می‌گیرند و می‌آموزند. بنابراین والدین باید دروغگویی را کنار بگذارند و محیط خانه را از دروغ و فریب دور سازند.

همچنین ویدئوی زیر راببینید :