دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,تحقیق رایگان دبیران و معلمان,

اقدام پژوهی چیست . سایت علمی و پژوهشی اسمان

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

مقدمه

نزديك به يك دهه است كه توجه به كاربست اقدام پژوهشي در محيط هاي مدارسه اي و دورن كلاسي مورد توجه بسيار قرار گرفته است. در ايران نيز چنين توجهي به اقدام پژوهشي پا گرفته است.

به طوري كه از چند سال پيش، پيشبرد كلاسي تحقيق در عمل در چارچوب طرح كعلم پژوهنده به مورد اجرا در مي آيد. به هر روي، پويايي هم معلمي به ميزان سوال ها و كاوش هاي او بر مي گردد كه وي در ار،يند ياددهي – يادگيري در نطر آورده است. اقدام پژوهشي مي تواند عامل بسيار محرك و سازنده اي در پويايي معلمان باشدو معلمان مي توانند تجارب خود از اقدام پژوهشي را به دانش آموزان نيز سرايت دهند. معلمان مي توانند در هر پايه اي كه تدريس مي كنند و در چارچوب موضوعات مختلف دانش آموزان به اقدام پژوهشي تشويق كنند.

اگر دانش آموزان پژوهنده اي داشته باشيم بي شك بايد آن را ثمرة كوشش هاي محققانه معلمان دانست.

به هر روي، در اين فصل دو نوشتار به طور مكمل ارائه مي گردد، يكي از آن ها اقدام پژوهشي و نحوه اجراي آن در كلاس درس و يادگيري راهنمايي برنامه ريزي پژوهش در عمل است.

اقدام پژوهشي و نحوة اجراي آن در كلاس

«تحقيق عملي»، «پژوهش در عمل»، «عمل پژوهشي» و « اقدام پژوهشي» اصطلاحاتي هستند كه در زبان فارسي به جاي واژة انگليسي "Action Research" به كار مي روند. اقدام پژوهشي در زمرة روش هاي تحقيق توصيفي است و هدف آن توصيف شرايط با پديده هاي مربوز به نظام آموزشي است.

تعريف هاي متفاوتي از اقدام پژوهشي، توسط متخصصان امر رائه شده است كه به اختصار به بعضي از آن ها اشاره مي‌شود:

اقدام پژوهشي فرآيندي است كه به وسيلة آن متخصصان (معلمان)، مسائل و مشكلات موجود در محيط كارشان را به صورت عملي و به منظور اصلاح و ارزيابي تصميمات و اعمالشان، بررسي مي كند (استفن كوري، 1953).

اقدام پژوهشي در آموزش و پرورش عبارت است از مطالعات منظم توسط معلمان يا دست اندكاران يك كلاس يا مدرسه، براي بهبود وضعيت آموزش و پرورش دانش آموزان (كارل گيليكمن).

در اقدام پژوهش تلاش مي‌شود، مسائل و مشكلات، اين جا، اكنون و در همين موقعيت محلي حل شوند. در اين دست از تحقيقات محقق بايد به استفاده علمي از يافته هايش درموقعيت و منطقه اي خاص نظر داشته باشد، نه استفاده از كاربردهاي عام آن ها (نادري و سيف نراقي، 1380).

اين نوع تفكر سعي دارد، فعاليت هاي تحقيق را با حرفة معلمي در هم بياميزد و عينيت گرايي ، عادت به تفكر علمي و توانايي همكاري و همفكري با ديگران را در معلمان افزايش دهد (همان). در ، هدف پي بردن به روابط بين پديده ها و يا به اصطلاح متغييرها نيست، بلكه بررسي مسائلي است كه فرد در محيط كار و در حيطه شغلش با آنها، درگير است و مي خواهد به صورت علمي و از راه پژوهش، پاسخ آن ها را بيابد. پس ايجاد تغيير و تعديل يا اصلاح در وضعيت موجود، هدف عمده در اين گونه پژوهش است.

به عبارت ديگر، هدف محقق در اين گونه تحقيقات، بهبود كارايي معلم در مدسه، كلاس درس و در موقعيت محلي است. يعني به وجود آوردن و ارائه مهارت ها يا ارائة روش هاي جديدي كه بتوانند ما را در مشكلاتي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم به كلاس درس و مدرسه مربوط مي‌شوند، كمك كنند. همان پاسخي است كه به انتقادهايي كه از كاربردي نبودن اكثر پژژوهش هاي موسوم، به عمل مي آيد (مهر محمدي، 1379).

با اين كه اقدام پژوهشي و «پژوهش كاربردي » وجوه اشتراك زيادي دارند، ولي تفاوت هاي قابل ملاحظه اي نيز ميان آنها وجود دارد. لازم است معلمان پژوهنده به اين تفاوت ها توجه داشته باشند. در پژوهش هاي كاربردي، تعداد واحدهاي مورد مشاهده، با تعداد نمونه ها نسبتاً زيادند و فرآيند پژوهش در مرحلة نمونه گيري كنترل مي‌شود. نتايج بدست آمده نيز تعميم پذير هستند. اما در اقدام پژوهشي، در حالي كه اصول و مباني تحقيق علمي رعايت مي‌شود، كنترل فرآيند پژوهش، شدت كنترل در پژوهش هاي كاربردي را ندارد. يعني پژوهش گر درصدد تعميم دادن يافته ها و نتايج تحقيق خود نيست. به عبارت ديگر، تعميم پذير بودن يا نبودن نتايج پژوهش، چندان مورد توجه نيست. بلكه هدف حل يا كاهش مسادل و مشكلات در يك موقعيت محلي خاص است. براي مثال، مدرس يك درس مي تواند، با استفاده از اقدام پژوهشي، مشكلات يادگيري آن درس را در كلاس خود تشخيص دهد و آن ها را برطرف سازد. به اين منظور، وي با طي يك فرآيند جست و جوي منظم، پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان را در مدت معيني به دقت زير نظر قرار مي دهد و با استفاده از شيوه هاي گوناگون گردآوري اطلاعات، كشاهدان لازم را براي رفع مشكلات يادگيري در آن درس فراهم مي سازد.

با استفاده از اقدام پژوهشي، مي توان موقعيت ها نامعين ملموس مربوط به اقدام ها و عمليات آموزشي را مشخص كرد و براي بهبود آن ها كوشيد (بازرگان، 1373). بنابراين هر يك از افرادي كه در نظام آموزشي، دست اندركار فعاليت هاي آموزشي هستند، به ويژه كساني كه با فرايند ياددهي – يادگيري سر و كار دارند، مي توانند براي شناسايي مشكلات آموزشي و پي بردن به راه هاي كاهش اين مشكلات، به صورت انفرادي يا گروهي اقدام به پژوهش كنند .

اقدام پژوهشي بازخورد لازم را براي بهبود واحدها، فعاليت ها، فرايندها و ارزشيابي آموخته فراهم مي آورد. در اين گونه پژوهش، پژوهشگر يا معلم پژوهنده قادر است براساس نتايج به دست آمده، تغيير، تعديل يا اطلاحات لازم را بلافاصله انجام دهد.

در اقدام پژوهشي، معلم خود پژوهشگر است و نقش اصلي را بر عهده دارد و از اين طريق مي تواند مسائل ملموسي را كه با آن ها روبروست حل كند و يا بهبود بخشد. اين امر كمك مي كند، معلمان به صورت عيني، دقيق و منظم نقش فعال تري در فرايند ياددهي – يادگيري داشته باشند و نتايج تحقيق نيز كاربرد ملموس تري پيدا كند.

شرايط لازم براي اقدام پژوهشي

براي عملي شدن چنين پژوهشي، شرايطي به شرح زير لازم است:

1. داشتن انگيزه براي انجام پژوهش؛

2. آشنايي با اصول و مباني پژوهش؛

3. داشتن اطلاعات كافي در مورد مساله مورد پژوهش؛

4. اعتقاد واقعي مديريت واحد، به انجام چنين پژوهشي.

مراحل اقدام پژوهشي

در مورد مراحل اقدام پژوهشي، انديشمندان طبقه بندي هاي گوناگوني اراوه داده اند، اما با بررسي مجموع اين نظرات مي توان براي اقدام پژوهشي سه مرحله زير را در نظر گرفت:

1. تشخيص

2. تغيير، تعديل يا اصلاح

3. ارزشيابي

البته برخي از صاحب نظران،‌اين نوع پژوهش را در شش مرحله و برخي ديگر در هشت يا نه مرحله طبقه بندي كرده اند (استرينگر، 1378، نقل از اعرابي وايزدي).

گام هايي كه در عمل بايد برداشت

الف) تعيين و تعريف عنوان پژوهش

در گام نخست، بايد موضوع تحقيق يا آنچه را كه قرار است پژوهش در مورد آن انجام شود تعيين و تعريف كرد. به قول جان ديويي: (كتاب چگونه ما فكر مي كنيم، به نقل از نادري و سيف نراقي،1375). يعني پژوهشگر در كار خويش با مانع يا مشكلي رو برو مي شود كه در حل آن ابهام يا ترديد دارد. اين كه گفته مي شود، تحقيق از برخورد با مساله آغاز مي شود، سخن دقيقي نيست؛ زيرا دلالت بر مشخص بودن مساله دارد. بايد توجه داشت كه صرف برخورد به موقعيت مساله اي، سبب نمي شود تحقيقي در آن زمينه صورت بگيرد. بسياري از دانشمندان و پژوهشگران به موقعيت مساله اي برخورد مي كنند، ولي علل گوناگون به تحقيق نمي پردازند.

پديده اي رخ مي دهد كه علاوه بر افراد عادي، بسياري از پژوهشگران نيز ناظر رخ دادن آن هستند، اما همه متوجه وجود مساله نمي شوند. برخورداري از حساسيت لازم در برخورد با مساله بسيار مهم است (شريعتمداري، 1379).

پس چنين حساسيتي از ملزومات اساسي براي انجام پژوهش و انتخاب موضوع است. در اين مرحله معلم پژوهنده بايد قادر باشد، به سوالات زير پاسخ دهد:

- چه چيزي به تغيير، تعديل ، اصلاح و يا راه حل جديد نياز دارد؟

- آيا موضوع انتخاب شده قابل بررسي و تحقيق است؟

پس از در نظر گرفتن موارد فوق، مساله و موضوع پژوهش انتخابي خود را به صورت واضح و روشن بيان كنيد، شما به عنوان معلم پژوهنده، سعي كنيد وضعيت كلاس يا مدرسة خود و مساله يا مشكلي را كه در آن احساس مي كنيد، بر اساس موارد زيد توصيف كنيد:

1. مي خواهم چه چيزي، چه كسي يا چه كساني را مورد پژوهش قرار دهم؟

2. چگونه و از چه طريقي اين كار را انجام خواهم داد؟

3. كجا، كدام كلاس يا مدرسه را به عنوان محيط پژوهش خود انتخاب كنم؟

4. از چه زماني شروع به تحقيق كنم؟

البته با توجه به ويژگي انعطاف پذيري اقدام پژوهشي، معلم پژوهنده مي تواند در صورت لزوم و طي كار، در موضوع پژوهش تغييراتي بدهد و يا كلاً موضوع و محور اساسي پژوهش را عوض كند .

اگر مي خواهيد به پژوهش بپردازيد، بايد در انتخاب موضوع نكات زير را در نظر بگيريد:

1. موضوعي را كه انتخاب مي كنيد، ‌بايد مورد علاقة شما باشد.

2. موضوع انتخابي قابل پژوهش باشد و با توجه به ويژگي ها اقدام پژوهي، بايد بتوانيد از عهدة انجام آن برآييد.

3. موضوعي را انتخاب كنيد كه در زمينة آن توان عملي لازم را داشته باشيد و امكانات اجازة انجام چنين پژوهشي را به شما بدهد.

4. به عنوان معلم پژوهنده، بايد اطلاعات جديد و به روز در اختيار داشته باشيد.

ب) بيان مساله

اقدام پژوهي، وضعيتي را مورد پژوهش و بررسي قرارمي دهد كه به اين جا، اكنون و اين موقعيت محلي خاص مربوط مي‌شود. بنابراين شما به عنوان پژوهنده، بايد پس از طرح موضوع، وضعيتي را كه در آن قرار داريد، به صورت دقيق و روشن توصيف كنيد و مساله مورد نظر را به طور واضح و روشن مشخص سازيد.

معمولاً در پژوهش عملي يا اقدام پژوهشي، مساله پژوهش به صورت يك جملة پرسشي مطرح مي‌شود. مثل اين پرسش كه:‌«چگونه مي توانم ... را بهبود بخشم؟» (قاسمي پويا، 1380).

ج) آگاهي پژوهنده از سابقه موضوع

شما به عنوان معلم پژوهنده،‌بايد از پيشينه يا سابقه موضوع مورد نظرتان آگاهي و اطلاع داشته باشيد و اين سوالات را مطرح سازيد كه آيا با انجام اين پژوهش،‌ راه حلي جديد براي مشكل موجود پيدا مي‌شود و يا تغيير و تعديلي در موضوع صورت مي گيرد؟

آگاهي معمل پژوهنده از موضوع مورد نظر، به وي كمك مي كند كه بداند، آيا قبلاً در اين زمينه يا زمينه هاي مشابه آن كاري انجام شده است يا نه و در صورت مثبت بودن جواب ، آيا مي‌شود از نتايج و يافته هاي موجود استفاده كرد؛ چون دوباره كاريِ چندان منطقي و قابل قبول نيست.

در اين مرحله، بايد به نكات زير توجه داشته باشيد:‌

1. چه نيازي براي انجام پژوهش در زمينه موضوع انتخابي خود احساس مي كنيد؟

2. مساله اين پژوهش تا چه اندازه اهميت دارد؟

3. وجود اين مساله يا مشكل، ممكن است چه پيامدهايي داشته باشد؟

4. انجام اين پژوهش، تا چه اندازه موجب تغيير، تعديل و يا اصلاح مشكل يا مساله خواهد شد؟

د) اهداف پژوهش

هدف پژوهش از مساله پژوهش مشتق مي‌شود. بنابراين به عنوان معلم پژوهنده، مشخص سازيد كه به دنبال چه چيزي هستيد؟

ه) روش هاي جمع آوري اطلاعات

روش هاي جمع آوري اطلاعات خود را شناسايي كنيد و انتخاب كنيد. ابزار گردآوري اطلاعات به شما كمك مي كنند، داده هاي لازم را جمع آوري و ثبت كنيد. رايج ترين راه هاي گردآوري اطلاعات در اقدام پژوهشي عبارتند از: مصاحبه،‌مشاهده، پرسشنامه و اسناد آمار.

معلمان پژوهنده، براي گردآوري اطلاعات، مي توانند از منابع زير استفاده كنند:

1. همكاران و ديگر كاركنان مدرسه

2. واليدن

3. خود دانش آموزان

4. افراد متخصص در زمينه مورد نظر

5. كتاب ها، مجلات و روزنامه ها

6. دايره المعارف ها

7. كتاب ها اختصاصي مربوط به موضوع پژوهش

8. پژوهش هاي انجام شده در زمينه مورد نظر

9. بازديد از كلاس ها و مدارس

10. چكيدة تحقيقات و پايان نامه ها

11. سايت هاي اينترنتي در حوزة موضوع مورد نظر (قاسمي پويا، 1380).

و)تحقيق و تفسير داده ها

پس از جمع آوري اطلاعات، نوبت به تحليل و تفسير آنها مي رسد، يعني معلم پژوهنده بايد وضعيت موجود را بر اساس اطلاعات به دست آمده به طور روشن و واضح بيان كند و با تحليل آن ها امكان ارائه راه حل هاي مناسب را فراهم سازد.

تفسير داده ها سبب مي‌شود كه فهم جامع و روشني از معاني و مفاهيم پيدا كنيم (قاسمي پويا، 1380).

به اين نكته بايد توجه داشت كه در اقدام پژوهشي، هم مي توان از داده هاي كمي استفاده كرد و هم از داده هاي كيفي. ولي اغلب از داده هاي كيفي استفاده مي‌شود.

ز) انتخاب راه جديد و به كارگيري آن

پس از تحليل داده ها، نوبت به انتخاب راه حل جديد مي رسد. پس از انتخاب راه حل جديد چگونگي اجراي آن را برنامه ريزي كنيد.

نظارت و ارزيابي

پس از اين كه راه جديد را برگزيديد و نحوه اجراي آن را مشخص كرديد،‌ تلاش كنيد از همان ابتدا پيشرفت كا را زير نظر بگيريد تا در صورت نياز، تغييرات لازم را در عمل به وجود آوريد. اگر راه حل جديد مشكل را حل نكرد، نبايد نا اميد شويد، بلكه به دنبال راه حل ديگر بگرديد.

پس از نظارت، درباره كارتان داوري و قضاوت كنيد. براي اين كه داوري شما از اعتبار لازم برخوردار باشند، بايد متكي بر شواهد و دلايل معتبر و كافي باشد.

اين داده ها و شواهد بايد معيارها و شاخص هايي باشند كه نغييرات و اصلاخات بوجود آمده در كار شما را نشان بدهند(قاسمي پويا، 1380).

در اقدام پژوهي، لازم نيست همه داده ها و شواهد، متكي بر اعداد و ارقام يا به عبارت ديگر، كمّي باشند. اظهار نظر همكاران، والدين، دانش آموزان و متخصصان امر مي تواند تأييدي بر اصلاح كار و تغييرات مطلوب در آن باشد.

تجديد نظر و ارائه گزارش نهايي

پس اط اين كه كارتان را ارزيابي كرديد، اگر نيازي بود،‌ اطلاحات ضروري را در آن اعمال كنيد و سپس از راه حل جديد استفاده كنيد. در اين مرحله بكوشيد به اين سوالات جواب دهيد:‌

1. كارتان را به چه صورتي آغاز كرديد؟

2. چگونه كارتان را ادامه داديد و چه مراحلي را طي كرديد؟

3. سرانجام كارتان چه شد؟

4. در جريان كارتان، چه رخدادهايي به وقوع پيوست؟

5. در كار شما، ديگران چه نقشي داشتند؟

6. از ديگران چه آموختيد؟

7. موضوع پژوهش به چه چيزهاي جديدي دست يافتيد؟

در صورتي كه بخواهيد گزارشي را به مديريت مدرسه يا گروه پژوهش و يا هر فرد مورد نظر ديگري ارائه دهيد، مي توانيد آن را بر اساس مراحل انجام پژوهش تكميل كنيد و يا به صورت هاي ديگري كه فكر مي كنيد جالب، مفيد و اثرگذار است، دست به تهيه و تنظيم آن بزنيد.

خلاصه قسمتهای یک اقدام پژوهی

راهنمای تهیه ی گزارش اقدام پژوهی

1. صفحه روی جلد عنوان سایر مشخصات مربوطه

2. صفحه بسم الله الرحمن الرحیم

3. فرم مخصوص ثبت مشخصات معلم پژوهنده

4. صفحه ویژه نوشتن یک جمله علمی با تایپ درشت

5. صفحه ویژه فهرست عناوین

6. مقدمه آنچه در مقدمه باید درج شود:

· اهمیت و ضرورت فعالیتهای تحقیقاتی وضرورت آن درآموزش وپرورش

· اهمیت کارآموزش وپرورش واهمیت شغلی که دارید(اداری-مدیر-معلم- مشاور)

· سوابق شغلی به لحاظ ویژگیهای شخصی-کاری وبرخی علائق خود

· سوابق تحقیقاتی خودتان وشرکت درآزمونهای علمی