استان گلستان با مساحتي بالغ بر 2200000 هكتار در شمال كشور قرار داشته و در ضلع شرقي درياي خزر واقع شده و از دو بخش جلگه‌اي و دشت در شمال و بخش كوهستاني در جنوبت تشكيل شده كه از شمال به جمهوري تركمنستان، از جنوب به استان سمنان، از طرف شرق به استان خراسان و از غرب به درياي خزر و استان مازندران هم‌مرز است.

استان گلستان 75/1درصد كل سطح كشور را به خود اختصاص داده كه از اين سطح حدود 430000 هكتار اراضي جنگلي، 1126000 هكتار مرتع و بيش از 630000 هكتار اراضي زراعي است كه تحت كاربرد كشت بيش از 720 نوع محصولات زراعي و باغي قرار دارد. نوع آب و هواي استان متفاوت بوده و از اقليم نيمه خشك تا معتدل كوهستاني متغير است. ميزان متوسط ريزش‌هاي جوي در مناطق غرب استان و در ارتفاعات جنوبي 700 ميليمتر، در نواحي شمال شرقي و نوار مرزي 200 ميلي‌متر در نوسان است. متوسط بارندگي استان، 450-400 ميليمتر مي‌باشد.

محصولات غالب استان گلستان شامل گندم، جو، برنج، پنبه، سويا، كلزا، آفتابگردان، دانه‌هاي روغني، سيب‌زميني و ذرت مي‌باشد. سطح زير كشت نباتات علوفه‌اي دراستان اعم از ذرت، جو، يونجه، شبدر برسيم، سورگوم و ذرت علوفه‌اي، حدود 90-80 هزار هكتار مي‌باشد. در حال حاضر ظرفيت و پتانسيل توليد نباتات علوفه‌اي در استان قابل ملاحظه است، به گونه‌اي كه اگر مشكلات در سطح استان مرتفع گردد، مي‌تواند يكي از مراكز مهم توليد انواع علوفه در سطح كشور باشد.

فوايد سيلو كردن نباتات علوفه‌اي

1. با استفاده از نباتات سيلو شده، مي‌توا در فصل زمستان از علوفه تازه و آبدار در تغذيه دام استفاده نمود.

2. با هزينه كم، مواد خوش خوراك تازه براي فصل زمستان تهيه مي‌گردد كه در توليد بيشتر گوشت موثر است.

3. با سيلوي علف‌هاي هرز و خشك كردن آنها، نه تنها مورد استفاده دام قرار مي‌گيرند، بلكه در مبارزه با آنها نيز مفيد واقع مي‌گردد.

4. علوفه زيادي در فضايي اندك ذخيره شده، در صورتي كه علوفه خشك جاي بيشتري را اشغال مي‌كنند.

5. علوفه خشك اگر مدتي در انبار نگهداري گردد، مقداري از مواد قندي خود را از دست داده و از ارزش آن كاسته مي‌شود، در صورتي كه ميزان خسارت علوفه سيلويي كه براي مدت طولاني‌ترين نگهداري مي‌شود، بسيار كمتر است.

6. به هنگام خشكسالي و كمبود علوفه، ضامن تامين غذاي دام خواهد بود.

جو

جو با نام علمي Hordeum vulgare (14=n2) يكي از مهمترين گياهان خانواده غلات است و از نظر ميزان توليد مرتبه پنجم پس از گندم، برنج، ذرت و سيب‌زميني قرار دارد. گياه جو در ابتدا فقط به عنوان علوفه مورد استفاده قرار مي‌گرفت، اما امروزه بطور گسترده در تغذيه انسان و بالاخص در تهيه نوشيدني‌ها و مالت الكلي بكار مي‌رود. جو لخت نيز از زمان‌هاي قديم به علت درصد فيبر پايين آن در تغذيه دام بكار مي‌رفت.

جو به دو گروه 2 و 6 رديفه تقسيم مي‌شود. دو رديفه بيشتر در صنعت مالت‌سازي و 6 رديفه در صنايع غذايي بكار مي‌رود و داراي عملكرد بالاتري نيز مي‌باشد. از لحاظ سازگاري با شرايط محيطي، جو وضعيت خوبي را به دليل قدرت تحمل شوري آن نسبت به ساير غلات داراست. سطح زير كشت جو بدون پوشينه براي تغذيه طيور رو به افزايش است. سابقه كشت آن در ايران بيش از 30 سال مي‌باشد و در حال حاضر در استان‌هاي كرمان، يزد، مركزي، سيستان، گلستان، كرمانشاه، ايلام، اصفهان و ... در سطح محدودي كشت مي‌گرد. جو بدون پوشينه با نام‌هاي پيغمبري، مهدي و كلراي بين كشاورزان معروف است. عملكرد جو بدون پوشينه بيش از عملكرد جو معمولي است و يكي از محاسن اين جو، عدم ريزش دانه پس از رسيدن است. با بررسي‌هاي به عمل آمده، جو بدون پوشينه از نظر كيفيت عناصر مغذي شبيه به ذرت بوده و مي‌تواند در تركيب جيره‌ي غذايي طيور مورد استفاده قرار گيرد.

خصوصيات گياه‌شناسي جو

جو از فاميل گرامينه (Graminea) از زيرفاميل Hordeum مي‌باشد و از انواع وحشي و اهلي تشكيل شده است. جو گياهي است يكساله، روز بلند، اگر زمان كاشت آن بخصوص جوهاي بهاره به تاخير بيافتد، گياه كمتر پنجه مي‌زند. تعداد كروموزوم‌هاي آن 14=n2 است و تعداد ريشه‌چه بعد از جوانه‌زدن در حدود 8-5 است. جو داراي ريشه افشان است و شبكه ريشه انواع بهاره آن ضعيف‌تر از ساير غلات بهاره است. چون مدت زمان كاشت تا برداشت آن كمتر از ساير غلات بهاره است، ريشه‌هاي جو پاييزه طويل‌تر و قطورتر بوده و براي پنجه‌زدن احتياج كمي به سرما دارد. گواشوارك در جو عريض و داسي شكل مي‌باشد و زبانك (ليگول ـ Ligula) آن بزرگتر از ساير غلات است (2 تا 3 ميليمتر).

جو بدون پوشينه، گياهي يك پايه كه گل آذين آن سنبله‌اي مركب است و در هر طرف محور اصلي سنبله، 3 گل منفرد قرار مي‌گيرد. گل‌ها داراي 3 پرچم و يك مادگي با دو برچه مي‌باشند. گرده‌افشاني در جو بدون پوشينه به صورت مستقيم است و گل دادن همزمان با سنبله رفتن و از قسمت تحتاني سنبله شروع مي‌گردد. زمان گل دادن آن در سنبله در حدود 5 تا 8 روز طول مي‌كشد. در قائده تخمدان (حد فاصل تخمدان و گلومل) در غده متورم آبدار به نام Lodicule ديده مي‌شود كه رشد و نمو آنها باعث باز شدن گل‌ها گرديده كه از روي شكل و خواص ظاهري آنها مي‌توان انواع جوها را از يكديگر تميز داد. دانه جو به صورت فندقه لخت و يا پوست داراست و از وضع شيار شكمي آن نيز مي‌توان به انواع آن پي برد.

طبقه‌بندي جو بدون پوشينه

در طبقه‌بندي بتانيكي از لحاظ پوشت‌دار بودن، دانه جو را به دو دسته تقسيم كرده‌اند:

1. دانه لخت: كه گلوم و گلومل به دانه نچسبيده و بيشتر به عنوان خوراك انسان و طيور مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

2. دانه پوست‌دار: كه گلومل و گلوم به سختي به دانه چسبيده‌اند و بيشتر به عنوان علوفه مورد استفاده واقع مي‌شود.

طبقه‌بندي زراعي

جو بدون پوشينه را از لحاظ زمان كاشت به دو دسته تقسيم كرده‌اند:

انواع بهاره:‌ شبكه ريشه آن بسيار كم مي‌باشد. مدت زمان كاشت تا برداشت از ساير غلات بهاره كمتر مي‌باشد و اكثراً بعد از سه ماه برداشت مي‌شوند.

انواع پاييزه: جو بدون پوشينه از انواع چند پر (چند رديفه) تشكيل شده‌اند. ريشه‌ها قطور و طويل‌تر مي‌باشند و مقدار پروتئين دانه آنها كمتر از انواع بهاره بوده، ولي ميزان محصول دانه آن بيش از جوهاي بهاره است.

انواع جو بدون پوشينه زراعي (لخت)

الف) جو دو پر:

1. H. nudum؛ 2. H. undierectum؛ و 3. H. undizeocrithum.

ب) جوهاي چندپر:

1. H. undiparaueium؛ 2. H. undipyramidatum و 3. H. undivaigare كه آن را H. cieleste مي‌نامند.

زمان كاشت:

زمان كاشت جو بدون پوشينه در استان گلستان بستگي به شرايط محيطي منطقه كاشت داشته و اكثراً جوهاي پاييزه قبل از فرا رسيدن سرماي زمستان و قبل از گندم پاييزه كاشته مي‌شوند.

عمليات زراعي (تهيه زمين):

آماده كردن زمين مستلزم اجراي عمليات شخم و ديسك به همراه نرم كردن خاك و از بين بردن كلوخه‌ها مي‌باشد.

عمليات كاشت:

بذركاري به صورت دست‌پاش و يا بوسيله بذركارها بطور خطي انجام مي‌پذيرد. فواصل بوته‌ها در كشت دست‌پاش يكنواخت بوده، در حالي كه در كشت‌هاي خطي فواصل زيادي بين خطوط خالي مانده و علف‌هاي هرز فرصتي براي حضور بدست مي‌آورند.

عمق بذر:

عمق بذر در خا به عواملي نظير زراعت ديم يا آبي، كيفيت زمين و ... بستگي داشته كه حداكثر 6-5 سانتيمتر خواهد بود. در اراضي ديم، عمق كاشت زياد بوده تا بذر براي روييدن از رطوبت بيشتر اعماق استفاده نمايد. در اراضي حاصلخيز و مرغوب بذر در عمق كمتري كاشته شده و جوانه‌ها زودتر از خاك بيرون مي‌آيند. در زمين‌هاي ناهموار، بذر در عمق بيشتري قرار گرفته تا شرايط خاك مشكلي در جوانه‌زني ايجاد نكند.

آبياري مزرعه:

بسته به شرايط آب و هوايي، مزرعه جو را بين 3 تا 6 مرحله آبياري متفاوت مي‌باشد. 1) براي سبز شدن (خاك آب)، 2) براي ظهور ساقه (ساقه آب)، 3) براي بيرون آمدن خوشه (خوشه آب)، 4) آبي كه در موقع رسيدن پرچم و مادگي و عمل تلقيح مي‌دهند (گل آب)، 5) آبي كه در موقع رسيدن دانه‌ها مي‌دهند (دان آب).

تناوب زراعي:

جو در تناوب با نباتات روغني و گياهان وجيني قرار مي‌گيرد و به دليل مقاوم بودن به عوامل نامساعد جوي نسبت به گندم‌ در خاك‌هاي شور آن را در اول تناوب قرار مي‌دهند.

تراكم مناسب:

حداكثر عملكرد دانه غلات از تراكم گياهي كمتر از 200 بوته در مترمربع بدست مي‌آيد. لذا افزايش در ميزا بذر بيش از آنكه موجب افزايش توليد گردد، باعث افزايش هزينه‌هاي توليد بدون افزايش عملكرد مي‌شود.

برداشت جو بدون پوشينه:

جو بدون پوشينه معمولاً زودتر از جو معمولي و گندم رسيده و زمان برداشت آن با كمباين، زماني است كه رطوبت دانه به كمتر از 14-13% رسيده باشد.

ساختمان شيميايي دانه جو

ساختمان شيميايي دانه جو به عوامل متعددي همچون رقم و نوع گياه و شرايط محيطي بستگي داشته و به طور كلي شامل قندها، پروتئين، چوبي و خاكستر مي‌باشد.

كربوهيدرات‌ها:

تركيب اصلي دانه مي‌باشد كه بيش از 80 درصد وزن خشك گياه را تشكيل مي‌دهند. عمده كربوهيدرات‌هاي موجود در جو لخت را نشاسته تشكيل داده و ساير كربوهيدرات‌ها شامل پنتوزان، بتاگلكول، سلولز و ميزان كمي از تك قندي‌ها و دوقندي‌ها مي‌باشد.

چربي:

دانه جو معمولاً بين 4-2درصد چربي داشته كه مهمترين آن تري گليسريدها هستند كه به ميزان 79-1/73 درصد از كل چربي‌ها را شامل مي‌شود. 77درصد چربي‌ها در آندوسپرم ذخيره شده‌اند.

پروتئين:

ميزان پروتئين در جو متفاوت بوده كه از 8درصد در جوهاي معمولي تا 20درصد در جو لخت است. پروتئين ذخيره موجود در جو، هيدروژن بوده كه مقدار آن از اسيد آميه ليزين كمتر مي‌باشد. با افزايش پروتئين كاهش اسيد آمينه ليزين خواهد بود.

ذرت علوفه‌اي

مقدمه

در دنيا و در بين غلات، ذرت بعد از گندم و برنج از لحاظ اقتصادي و سطح زير كشت، مقام سوم را داراست، ولي از نظر كل توليد، مقام اول را به خود اختصاص داده است و امروزه از عمده‌ترين محصولات مناطق نيمه ‌گرمسير و گرمسير به شمار مي‌آيد. يكي از مهمترين گياهاني است كه به عنوان غذاهاي اصلي در بسياري از كشورهاي آمريكاي مركزي، جنوبي و آفريقا و قسمتي از آسيا كشت شده و يكي از مهمترين گياهان تامين كننده انرژي و پروتئين بوده كه توليدات سالانه آن نزديك به 500 ميليون تن مي‌باشد.

خصوصيات بوتانيكي ذرت

ذرت گياهي است يكساله داراي 20=n2 كروموزوم، متعلق به تيره Poaceae از زير تيره Panicoidea گروه Maydeae جنس Zea و گونه Mays كه سه جنس Zea, Tripsacum, Euchiaena بومي آمريكا بوده و پنج جنس: Coiy, Polyfoea, Trilobachne, Scherachne, Chionachne بومي استراليا و جنوب شرقي آسيا هستند. برخي گياه‌شناسان گونه Teosinte, Euchlaena Meyicena را در همان جنس ذرت Zea معرفي مي‌كنند. جنس‌هاي Tripsacum, Euchlena نزديكترين خويشاوندان ذرت به شمار مي‌روند.

ذرت گياهي است يك پايه (Monoique – Monoecious)، بدين معني كه گل‌هاي نر و ماده جدا از هم، ولي بر روي يك پايه قرار دارند. گل‌ها ماده ذرت از جوانه‌اي كه در قاعده غلاف برگ وجود دارد، توليد مي‌شود. محور سنبله‌هاي ذرت بعد از تكامل، تبديل به مغز بلال (چوب محور بلال) شده كه در روي محور بلال سنبلچه‌هاي متعددي به صورت جفت قرار داشته، هر كدام دو گل مونث مي‌باشند.

برگ:

ذرت نيز ماند غلات داراي برگ‌هاي بلند، دراز و كشيده و موازي است كه معمولاً برگ‌هاي پاييني كوچكتر و به طول 13-12 سانتيمتر و برگ‌هاي مياني 90-80 و عرض آنها بين 11-8 سانتيمتر است. در ذرت همانند يولاف گوشوارك وجود نداشته، اما زبانك كاملاً درشت، شفاف و قابل رويت است. تعداد برگ‌ها به طول دوره رشد بستگي داشته، به نحوي كه در ارقام زودرس 12-8 و در ارقام ديررس تا 40 برگ رويش دارند. ارقام معمولي، 15-14 برگ دارند. برگ‌ها به طور متناوب و در چپ و راست يكديگر بر روي ساقه ذرت استقرار مي‌يابند.

ريشه:

ذرت قدرت پنجه‌زني نداشته و ريشه‌هاي قوي ندارد و سطحي مي‌باشد. سيستم ريشه ذرت شامل 5-3 ريشه جنيني ثانويه كه از اولين گره زير سطح خاك تشكيل گرديد و داراي ريشه‌هاي هوايي مي‌باشد. ريشه‌هاي هوايي از گره‌هاي نزديك سطح خاك تشكيل شده كه علاوه بر جذب آب و مواد غذايي،‌ باعث مقاومت گياه مي‌شود.

ارز غذايي ذرت

دانه ذرت بدون آب، حاوي 77درصد نشاسته، 20درصد قند، 9درصد پروتئين، 5درصد چربي، 5درصد پنتوزان (Pantosan) و 2درصد مواد معدني است. ميزان درصد پروتئين و چربي ارقام مختلف ذرت كاملاً متغير بوده و حداكثر پروتئين به 15درصد و حداقل آن به 6درصد مي‌رسد. قريب 80درصد پروتئين دانه در آندوسپرم آن مي‌باشد. پروتئين ذرت حاوي Prolamine بخصوص Zein (قابل حل در الكل)ريال Globulin (قابل حل در محلول نمك خنثي)‌ است. ذرت از لحاط كلسيم، منگنز و سديم، فقير و از لحاظ آهن، فسفر و پتاسيم غني مي‌باشد.

رشد

در شرايط گرم و مرطوب، دانه ذرت پس از 5-4 روز جوانه زده و در مواردي كه درجه حرارت كمتر از حد اپتيمم تا 14 روز نيز طول مي‌كشد. اگر بذر ذرت در عمق مناسب 7-5 سانتيمتر كشت شود، مزوكوتيل شروع به رشد كرده و نيمي از فاصله تا خاك را طي نموده كه با طويل شدن كلئوتيل برگ بقيه فاصله تا سطح خاك نيز طي مي‌گردد. با خروج كلئوتيل، اولين دو برگ حقيقي تشكيل شده و برگ‌هاي بعدي به تعداد هر برگ به مدت 3 روز ظاهر مي‌گردند. در عرض دو هفته، گياه جوان معمولاً 5 تا 6 برگ و يك سيستم ريشه اوليه دارد كه رشد آن ديگر به ذخيره مواد غذايي بستگي ندارد.

اكولوژي ذرت

حداقل دماي لازم براي جوانه‌زني 10-8 درجه سانتيگراد بوده و دماي اپتيمم و مناسب 20 درجه سانتيگراد مي‌باشد. هرچه دماي ميانگين شبانه‌روز پايين‌تر از حد اپتيمم باشد، زمان سبز شدن كندتر و طولاني‌تر خواهد بود. ذرت در مرحله جوانه‌زني حداكثر دماي 30 درجه سانتيگراد را تحمل مي‌كند. دماي بيشتر از 34 درجه سانتيگراد نيز در عمل گرده‌افشاني اختلال ايجاد مي‌كند. در طول دوره رشد و نمو، دماي مناسب بين 28-21 درجه سانتيگراد بوده و دماي كمتر از 8 درجه سانتيگراد موجب كاهش قابل توجه محصول مي‌شود. ارقام زودرس 1800-1500 روز درجه و ارقام ديررس 2500-2400 روز درجه نياز دارند.

ذرت گياهي روز كوتاه بوده كه با كوتاه شدن روز، زمان گلدهي سريع و در شرايط روزهاي بلند، دوره رويش افزايش و تعداد برگ‌ها بيشتر مي‌گردد. زمين‌هاي با بافت متوسط 7-6=pH براي رشد ذرت بسيار مناسب بوده و pH بين 8-5/5 را نيز تحمل مي‌كند. ذرت در زمان پنجه‌زني نسبت به شوري حساس بوده، به طوري كه ممكن است درصد جوانه‌زني را تهديد نكند، اما زمان آن را به تعويق انداخته و در طول دوره رشد موثر واقع شده و ميزان توليد را كاهش مي‌دهد.

دلايل توليد بيشتر ذرت در مناطق گرمسير

1. ميزان گل ماده خشك در مناطق معتدل و نيمه گرمسير يكسان باشد، اما در مناطق گرمسير، ميزان ماده كمتري به دانه اختصاص مي‌يابد. به همين دليل شاخص برداشت در مناطق گرمسيري 4/0 و در مناطق گرمسيري 5/0تا 55/0 است.

2. در مناتطق گرمسير نسبت به نواحي معتدل، برگ‌هاي بيشتري رويش داشته، در نتيجه توليد دانه كمتر خواهد شد، زيرا برگ‌ها مانع از تاثير بيشتر نور در توليد دانه مي‌گردند.

3. طول دوره رشد گياه در زمان پر شدن دانه در مناطق معتدل بيشتر از مناطق گرمسير است. ضريب دوره رشد در پر شدن دانه در مناطق گرمسير 3درصد و در مناطق معتدل 4 درصد است.

مهمترين واريته‌هاي ذرت

· ذرت دندان اسبي Z. Mays indentata

· ذرت لخت Z. Mays indurate

· ذرت آردي Z. Mays amylaca

· ذرت شيرين Z. Mays saccharata

· ذرت پاپ كون Z. Mays everta

· ذرت بومي Z. Mays ceratina

عمليات زراعي

آبياري:

برنامه‌هاي آبياري عبارتند از:

1. آبياري قبل از كشت به منظور تامين رطوبت ناحيه ريشه تا عمق 150 سانتيمتر در حد ظرفيت زراعي.

2. اگر بذور در خاك مرطوب كشت شوند، به سرعت جوانه زده، سبز شده، ريشه‌ها به اعماق نفوذ كرده و نياز گياهي را براي مدت 50-30 روز تامين مي‌نمايد.

3. اولين آبياري بعد از سبز شدن گياه به ميزان 70-60ميليمتر جهت تامين رطوبت ناحيه ريشه در حد ظرفيت زراعي ضروري است.

4. پس از دو هفته آبياري مجدد به مقدار 80-60 ميليمتر و آبياري بعدي به مقدار 110-100 ميليمتر بعد از 10 الي 14 روز پس از آبياري قبلي صورت خواهد گرفت.

5. چهارمين آبياري پس از سبز شدن به ميزان 100-80 ميليمتر زماني كه گياه 70-65 روز است، جهت تامين رطوبت مرحله گلدهي انجام مي‌گيرد.

6. آخرين آبياري معمولاًزماني انجام مي‌گيرد كه گياه تقريباً 80 روزه بوده و دانه‌هاي آن در مرحله‌ي بيشتري هستند.

عمليات كاشت

1. انتخاب زمين و عمليات شخم

ذرت در خاك‌هاي آهكي با بافت لومي، عمق كافي، نفوذپذيري مناسب و داراي مواد آلي (1 تا 2درصد) بيشترين عملكرد را دارد. خاك‌هاي خيلي سنگين براي كشت ذرت، مناسب نيستند. اين نوع زمان‌ها را براي كشت ذرت مناسب نيستند. اين نوع زمين‌ها را براي كشت ذرت بايد بوسيله كودهاي حيواني و سبز اصلاح كرد. ذرت در خاك‌هايي كه pH آنها بين 6 تا 7 باشد، به خوبي رشد و نمو كرده و محصول قابل توجهي مي‌دهد.

عمليات تهيه زمين:

شامل زيرشكن، شخم، ديسك، هرس، غلطك و در صورت نياز استفاده از لوله (ماله) كودپاش نهركن است كه در زمان و نحوه اجراي آن بستگي به محصول قبل از كشت ذرت و نوع كشت فعلي (بهاره ـ تابستانه) دارد. چنانچه كشت تابستانه، يعني بعد از برداشت گندم و جو باشد، فرصت زماني براي تهيه زمين خصوصاً در قطعات مربوط به برداشت گندم در مناطق سردسير و معتدل كه امكان سرماي زودرس پاييزه وجود دارد محدود است. در صورت هرگونه تاخير در تهيه زمين، امكان مواجه شدن با سرما وجود داشته و خسارت وارده زياد مي‌باشد.

2. تغذيه كودي

الف) كودهاي آلي:

كودهاي آلي (حيواني و كمپوست) باعث اصلاح خواص فيزيكي، شيميايي و بهبود فعاليت بيولوژيكي خاك مي‌شوند. اين دسته از كودها در كوتاه مدت، بخشي از مواد غذايي مورد نياز ذرت را تامين كرده و در دراز مدت باعث بهبود ساختمان و تهويه خاك و همچنين افزايش ظرفيت نگهداري آب در خاك مي‌شوند. بنابراين مصرف حداقل 40-30 تن در هكتار كود حيواني پوسيده يا كمپوست قبل از كاشت جهت افزايش عملكرد ذرت توصيه مي‌شود.

ب) كودهاي شيميايي:

مصرف مواد غذايي بويژه ازت و فسفر بوسيله گياه ذرت در مقايسه با ساير گياهان زراعي در سطح بالاتري قرار دارد.

ازت:

اولين عنصر كه كمبود آن در خاك‌هاي مناطق خشك و نيمه خشك حس مي‌شود، ازت است. اين عنصر جز عناصري ضروري اوليه بوده و گياه براي رشد خود به آن نياز دارد. مصرف ازت در ذرت علوفه‌اي به علت تراكم زياد نسبت به ذرت دانه‌اي بالاتر مي‌باشد.

مقدار مورد نياز كود ازت:

1. بعد از شخم و همراه ديسك و قبل از كشت محصول؛

2. در مرحله شش برگي ذرت؛

3. قبل از ظهور گل نر؛

4. در زمان لقاح.

در خاك‌هاي سبك و شني بايد تعداد اين دفعات بيشتر از ساير خاك‌ها باشد. نحوه آبياري مزرعه، موثرترين عامل در افزايش راندمان مصرف كودهاي ازته است.

فسفر:

كود فسفر همراه با كاشت مصرف ميشود و بهترين شيوه آن در زراعت ذرت قرار دادن در زير كنار بذر است. توصيه عمومي فسفر در صورت نبودن آزمون خاك به مقدار حدود 200kg درهكتار مي‌باشد.

پتاسيم:

وجود پتاسيم در مزرعه موجب افزايش مقاومت گياه در برابر سرما شده، علاوه بر اينكه افزايش مقاومت گياه به خشكي، گرما و خوابيدگي خواهد شد، ميزان مصرف آن در صورت نبودن آزمون خاك 150 كيلوگرم در هكتار مي‌باشد.

گوگرد:

ميزان مصرف گوگرد در صورت نبودن آزمون خاك، 300 كيلوگرم در هكتار (گوگرد پودري همراه با تيوباسيلوس) براي ذرت علوفه‌اي دارند.

عناصر كم مصرف

ذرت علاوه بر N.P.K به مقادير كافي از مواد غذايي كم مصرف( كلسيم – منيزيم) و ريز مغزهاي Zn.B .Cu.Fe. Mn.eL نياز دارد كه مقدار آن بر اساس تجزيه خاك و نياز گياه تعيين مي‌گردد. محلول پاشي به ميزان 2-1 ليتر از تركيبات ريز مغزها در افزايش عملكرد موثر خواهد بود.

سولفات روي:

مصرف 50kg توصيه مي‌شود.

3. انتخاب بذر

براي يك زراعت موفق ، انتخاب بدر مناسب ضرورري است بنابراين بايد با توجه به تاريخ كشت، شرايط اقليمي منطقه و آب و هوا رقم مناسب زودرس (100-90 روز) يا ديررس (130-110 روز) را از ميان بذور اصلاح شده انتخاب كرد. ضدعفوني بذور براي جلوگيري از شيوع بيماري ها ضروري است.

4. ميزان بذر

ميزان بذور و تراكم بوته در هكتار عامل مهمي در امر توليد محصول است . در زراعت‌هاي مكانيزه كه كاشت به وسيله بذر پاش انجام مي‌گيرد مقدار بذر مورد نياز ذرت علوفه اي 20 تا 30 كيلوگرم در هكتار است. استفاده از بذركارهاي پنوماتيك كه با نيروي مكش قادرند بذر را در فواصل تعيين شده قرار دهند، فضاي كافي براي رويش مناسب بذر را فراهم مي‌كنند. تراكم بوته ها در صورت استفاده از چاپرهاي خورشيدي بايد 120000 بوته (50cm در 15cm) و استفاده از چاپرهاي رديفي 80000 بوته باشد. بنابراين توسعه و ترويج چاپرهاي خورشيدي مي‌تواند تراكم و عملكرد بيشتر را به همراه داشته باشد در صورت رعايت فاصله 50cm بين رديف ها بايد از تراكتورهاي چرخ باريك استفاده شود.

5. تاريخ كاشت

زماني است كه درجه حرارت خاك در عمق cm 5، 14-12 در جه سانتي گراد باشد .

6. مبارزه با علف هاي هرز

براي جلوگيري از رشد علف هاي هرز بايد قبل از كاشت يا بعد از برداشت به يكي از دو روش زير مبارزه صورت بگيرد. – علف كش اراديكان 82% Ee به ميزان 6-4 ليتر در هكتار قبل از كاشت با خاك خشك مخلوط و بعد از آن آبياري مي‌شود.

آبياري

يكي از مسايل مهم و قابل توجه در مورد ذرت تامين آب و مراحل مختلف آبياري اين گياه است . مقدار آب و مراحل آبياري به شرايط جوي، بافت خاك و مقدار رطوبت موجود در خاك بستگي دارد و با در نظر گرفتن درجه حرارت محيط 7 تا 12 روز يكبار بايد ذرت را آبياري نمود.

برداشت

مناسب ترين زمان براي برداشت ذرت علوفه اي موقعي است كه رطوبت محصول 72 درصد باشد كه در اين هنگام ماده خشك آن 28 درصد است و ماده حالت خميري دارد . به طوري كه اگر با ناخن وسط دانه را فشار دهيد شيره آن بيرون نمي ريزيد. ( تفاوت برداشت ذرت علوفه اي با ذرت دانه اي در ماشين آلات برداشت مي‌باشد.)

توصيه ها:

1) براي توليد محصول با كيفيت و كميت كاملا مناسب بايد از ارقام و هيبريد هاي مناسب استفاده كرد.

2) بذر انتخابي تازه و قدرت توليد جوانه زني آن زياد باشد.

3) نسبت به زودرسي فني گياه در هر منطقه و تاريخ كاشت مناسب آن توجه كامل به عمل آيد.

4) ضدعفوني بذر براي جلوگيري از سرايت بيماري هاي قارچي انجام گيرد.

5) كاشت ذرت علوفه اي به روش بذرافشان و ايجاد خار و به علت مصرف بيش از حد و عدم يكنواختي در توزيع بذر توصيه نمي شود .

6) مصرف 10kg در هكتار كود سكوسترين آهن همراه آب آبياري را موسسه تحقيقات خاك و آب كشور توصيه مي‌كند.

يونجه

مقدمه

در بين نباتات علوفه اي يونجه به علت كيفيت مطلوب و خوراكي و دارا بودن ذخائر غذايي مانند مواد پروتئيني و معدني مختلف از قبيل كلسيم و انواع ويتامينها ( بخصوص C,A) اهميت خاصي پيدا كرده است . ارزش يونجه تنها در ذخيره مواد غذايي آن نبوده بلكه تاثير مهمي در اصلاح زمين و حاصل خيزي خاك داراست يونجه حاصل خيزي و ساختمان خاك را حفظ و يا آن را بهبود بخشيده و خاك را در مقابل فرسايش آبي و بادي و به خصوص در اراضي شيبدار محافظت مي‌نمايد . امر.ز توجه خاصي نسبت به حمايت از اين گياه شده كه از ان جمله مي‌توان اين موارد را نام برد:

- شناسايي و انتخاب واريته هاي خالص و كليدي.

- حفظ اصول قرنطينه بذر يا علوفه.

تعيين بذر متناسب با شرايط اقليمي متفاوت.

بررسي شرايط ورود و جلوگيري از ورود بذر واريته هاي مختلف خارجي.

ايجاد مزارع مخصوص توليد بذر تحت شرايط ويژه به منظور جلوگيري از مخلوط شدن واريته در موقع گردافشاني.

فراهم كردن امكان تفكيك واريته هاي مختلف يونجه هاي بومي كشور و شناسايي آنها.

توسعه وكشت و كار يونجه به صورت ديم در مراتع به صورت خالص و يا با مخلوط گياهان تيره گندميان

امكان سيلو نمودن آن در شرايط فني سيلو.

بررسي ميزان كوددهي و انواع آن در رابطه با يونجه.

گياه شناسي يونجه:

يونجه گياهي است چند ساله يا دايمي كه ريشه اي راست و مستقيم داشته و به ريشه اوليه معروف است. ريشه راست بعد از قرار گرفتن بذر در خاك و جذب رطوبت بدون انشعاب به وجود مي‌ايد و به موازات پيدايش ريشه اوليه قسمت زير لپه يا هيپوكوتيل در زير سطح خاك قرار مي‌گيرد. با طويل شدن زير لپه جوانه زني آغاز و گياه از سطح خاك آغاز مي‌گردد . در اين مرحله نسبت به بي آبي و شوري خاك حساسيت زيادي دارد.

تاريخ كاشت

الف ) كشت پائيزه:

كشت پائيزه در زماني انجام مي‌گيرد كه يونجه قبل از فرارسيدن سرماي زمستان به اندازه اي رشد كرده باشد كه بتواند شرايط سخت محيطي را تحمل كند . معمولا بسته به اقليم هاي مختلف تاريخ كاشت از اول تا 20 شهريور ماه متفاوت است .

ب) كشت بهاره:

در بهار پس از دفع خطر سرماي زمستان مي‌توان اقدام به كاشت يونجه نمود .اگر زمان كاشت هرچه زودتر باشد ريشه نبات از رطوبت موجود در خاك كه ذخيره شده بارندگي زمستانه بهتراستفاده مي‌نمايد. زمان كاشت بسته به اقليم هاي مختلف از 15 اسفند تا اواخر فروردين متفاوت است.

ارقام مختلف يونجه

1) يونجه بغدادي.

2) يونجه همداني.

3) يونجه يزدي.

4 ) يونجه بمي.

كودهاي مورد نياز يونجه

1) آهك و گچ: خاك هايي كه اسيدي يا قليايي هستند ، براي كشت يونجه مناسب نبوده و به وسيله گچ يا آهك اصلاح مي‌شوند. در خاك هاي اسيدي افزايش آهك قابليت انحلال آهن، آلومينيوم و منگنز را در خاك كاهش داده و جوانه زني و رشد گياه افزايش مي‌يابد.

2) ازت: مهم ترين كود شيميايي داراي ازت كه براي محصول علوفه اي چندساله به كار مي‌رود ، نيترات آمونيوم است. در صورت آغشته بودن بذر يونجه به باكتريهاي تثبيت كننده ازت افزايش 10-15KG ازت در هر هكتار براي مزرعه يونجه كافي خواهد بود . اگر مقدار ازت از حد معمولا بيشتر شود موجب فعال شدن غده هاي تثبيت كننده ازت شده و گياه را در تثبيت ازت در خاك دچار نارسايي مي‌سازد.

3) فسفر: مقدار فسفري كه گياهان مختلف از خاك برداشت مي‌كنند بسته به نوع گياه متفاوت بوده . اين ميزان براي يونجه حدود 10KGاست. كودپاشي در فصل بهار بوده و در عمق قرار مي‌گيرد كه ريشه هاي عمودي ريشه بتوانند از ان در تماس مستقيم استفاده نمايند.

4) پتاس: رابطه مستقيمي بين ميزان جذب ازت وپتاس وجود دارد به طوري كه با جذب بيشتر ازت اندامهاي رويشي فعال تر شده و تماس بيشتري نياز خواهند داشت . در خاك هاي شور استفاده از سولفات پتاسيم در ديگر خاكها از كلروپتاسيم استفاده مي‌گردد . يونجه در غلظت 120-140ppm خاك بهترين رشد را دارد كه در اين شرايط 50KG در هكتار كود نياز خواهد داشت در اين حالت غلظت پتاسيم يونجه 8/3 درصد خواهد رسيد.

عناصر غذايي ثانويه

سه عنصر C,Mg,S را عناصر ثانويه مي‌گويند. كمبود عناصر ثانويه در يونجه ايجاد مسموميت در دام مي‌كند در عناصر كم مصرف ديگر نظير روي، مس ، منگنز، موليبيدون، بودر، آهن و كلرو و ... نيز در رشد و نمو يونجه موثر بوده كه عمدتا در خاك هاي كشور كمبود آن احساس نمي شود . در اراضي مرطوب و نيمه مرطوب و در خاكهاي PH اسيدي كمبود عناصر فوق بيشتر ديده مي‌شود.

كود حيواني

استفاده از كود حيواني و افزايش آن به خاك قبل از عمليات كاشت تاثير بسزايي در توليد يونجه و علوفه آن خواهد داشت . افزايش 20-10 تن كود حيواني در هر هكتار بسيار مطلوب بوده است.

ميزان اب مورد نياز

ميزان آب مورد نياز يونجه بسته به طول مدت رشد و نمو متفاوت بوده و هر چه مدت رشد طولاني تر باشد آب مورد نياز بيشتر خواهد بود و مقدار مصرف آب بر اساس مقاومت گياه نسبت به بيماري، آفات، سرما، خشكي ، كيفيت و نوع گياه بيش از 20-18 هزار متر مكعب در هكتار است.

مهم ترين آفات و علف هرز يونجه

آفت سرخرطومي گرد يونجه ، علف هرز سس و بيماري جاروك مي‌باشد.

برداشت يونجه

زمان برداشت علوفه يونجه بر اساس زمان رشد تنظيم مي‌گردد . به ويژه اين امر براي چين اول حائز اهميت بوده به طوري كه يونجه كاشته شده در پائيز در همان سال برداشت نشده و به هنگام برداشت بايد توجه داشت كه بوته از ريشه كنده نشده و از محل ساقه صورت پذيرد . تسريع در امر ريشه دواني و شاخ و برگ فراوان هنگامي امكان پذير است كه چين اول زماني انجام گيرد كه گياه مرحله گلدهي را پشت سر گذاشته باشد زيرا زماني كه گياه به گل مي‌نشيند رشد ساقه به حداقل رسيده و جوانه هاي جديد روي طوقه فعال مي‌شوند ذخيره غذايي طوقه و ريشه در رشد ساقه هاي جديد مهم بوده و اگر ساقه هاي رسيده و جوانه هاي جديد برداشت نگردد ساقه هاي جديد كاهش يافته و ميزان عملكرد را تحت تاثير قرار مي‌دهد . بهترين زمان برداشت يونجه در مزرعه هنگامي است كه 10% گياهان مزرعه داراي گل شده باشند. برداشت زودهنگام هرچند علوفه مرغوب و با كيفيتي را به دست مي‌دهد اما ميزان ان به شدت كاهش مي‌يابد و شرايط متفاوت مزرعه در مقابل علف هاي هرز را كمتر مي‌كند . ازطرفي برداشت دير هنگام موجب كاهش كيفي علوفه به همراه افزايش كمي آن خواهد بود و چين بعدي را به تاخير خواهد انداخت. مهم ترين شاخص برداشت، طول ساقه هاي جديد بر روي طوقه به اندازه 2-3cm است هر چند بسته به شرايط اقليمي متفاوت طول ساقه مختلف خواهد بود . لذا هنگاهي كه مزرعه داراي گياهاني است كه 10% آن مرحله گلدهي را پشت سر گذاشته باشند بهترين زمان مرحله برداشت است . در اين زمان طول ساقه يونجه از زمين حدود 5cm و از محل طوقه 2-3cm است.

منابع:

· وزارت جهاد كشاورزي استان گلستان، وضعيت كشت محصولات علوفه‌اي در استان گلستان.

· شريعي جهان‌تيغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات جوي بدون پوشينه.

· شريعي جهان‌تيغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات ذرت علوفه‌اي و سيلو‌هاي آن.

· شريعي جهان‌تيغ، غلامرضا، زراعت و اصلاح نباتات يونجه علوفه‌اي و سيلو‌هاي آن.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید

براي ديدن ساير اقدام پژوهي هاوگزارش تخصصي ها وتحقيقات ديگر برروي لينک هاي زيرکليک کنيد

برای سفارش تحقیق درخواستی کلیک کنید

ليست دسته بندي شده بيش از 450 اقدام پژوهي مناسب

بيش از 250 گزارش تخصصي ارزشيابي فرهنگيان

تجربیات ارتقای شغلی عالی و خبره فرهنگیان

معلم سایت