تحقیق درباره آموزش بزرگسالان در هندوستان

تاريخچه

تا اواخر جنگ جهاني اول، پيشرفت ناچيزي در حوزه آموزش بزرگسالانهند رخ داده و تنها به مدارس شبانه كلان شهرهاي كشور محدود گرديده بود. در هميناثنا برخي از شاهزادگان روشن فكر هندي متعلق به ايالات Baroda، Travancore و Mysore به افزايش حمايت هاي مالي خود از مدارس شبانه مبادرت نمودند. آن ها همچنين به احداث كتابخانه هاي روستايي طي قرن 19 و حمايت از اين مراكزپرداختند. از سوي ديگر رهبران ملي كه به هدايت و رهبري جنبش آزادي بخش مي پرداختند،به موضوع آموزش همگاني به عنوان بخش مهمي از اصل استقلال كشور توجه نمودند.اين درحالي است كه طي سال 1937 با به قدرت رسيدن مجلسين  سنا و نمايندگان رسيدگي بر امورآموزش بزرگسالان به دولت مركزي تفويض گرديد. در همين اثنا سري مبارزات با بي سواديو سوادآموزي همگاني در سطح ايالات مختلف كشور به راه افتاد. اما با اين حال مجلسينسنا و نمايندگان از قدرت افتاده و مبارزات با بي سوادي متوقف گرديد. اين در حاليبود كه طي سال 1939 براي بار ديگر كميته اي با عنوان (CABE) جهت رفع معضل بي سوادي و تدارك امكانات لازم آموزش بزرگسالان در مقياس وسيع و بهعنوان مقدمه اي براي آموزش رايگان و اجباري تشكيل يافت. ريشه كني بي سوادي از جملهاصلي ترين اهداف دولت هند از زمان استقلال كشور طي سال 1947 تاكنون بوده است. درطول نخستين طرح 5 ساله، پروژه آموزش اجتماعي كه مسأله سوادآموزي را نيز شامل گرديدطي سال 1952 به عنوان بخشي از طرح توسعه ملي معرفي گرديد. اجراي پروژه مذكور باتدارك جديد تشكيلاتي و سازماني مشتمل بر نهادهاي سازمان دهنده آموزش اجتماعي مردانو زنان در سطح پايه و نهاد آموزش اجتماعي اصلي در روند اجراي طرح صورت گرفت. حمايتجامع آموزشي با احداث مراكز آموزش رؤساي آموزش اجتماعي با عنوان (SEOTCS) به وقوع پيوست. در همين اثنا كتابخانه هاي روستايي، كالجهاي janata، باشگاه هاي ويژه جوانان و مدارس گروهي (قومي) آغاز به فعاليت نمود. مدارس گروهي (قومي) كه مطابق الگوي پيشرفته دانماركي تحتعنوان Vidyapeeths فعاليت مي نمودند به ارائه و اجراي طرح هايآموزش بزرگسالان به جوانان و افراد بزرگسالان روستايي مناطق Karnataka و Vihars در ايالت بيهار پرداختند. دولت هند نيز به تشكيل شوراي آموزش عالي روستايي در جهت ارتقاء سطح سواد افرادروستايي از طريق اجراي پروژه احداث مؤسسات روستايي مبادرت نمود. اجراي اين طرح هاخود به توسعه روستايي من جمله توسعه برنامه هاي سوادآموزي در روستا هاي كشور منجرگرديد. طي سال 1956 كميته دائمي CABE در حوزه آموزش اجتماعيتشكيل يافت. در همين اثنا مركز ملي آموزش پايه در جهت تدارك امكانات آموزش پيشرفتهو تقبل پژوهش هاي مربوط به آموزش جوانان آغاز به فعاليت نمود. علاوه بر اين تلاشهاي مختلفي در جهت نشر سوادآموزي توسط ايالات مختلف كشور صورت پذيرفت كه از اينميان مي توان به منطقه Gran Shihshan واقع در ايالت Maharashtra اشاره نمود كه طي سال 1959 يكي از ايالات موفق كشور درجهت نيل به اهداف آموزش بزرگسالان به شمار مي آمد. هدف اصلي مسوولين منطقه فوقاجراي سياست سوادآموزي روستا به روستاي ايالت ظرف مدت زمان كمتر از 6 ماه به واسطهبهره گيري از خدمات افتخاري معلمين ابتدايي و متوسطه بود. گفتني است كه عملكرد اينمنطقه از انعكاس موفقي برخوردار بوده اما با عدم اتمام طرح به علت بحران هاي مالينيز مواجه بوده است. علي رغم تمامي تلاش هاي به عمل آمده در حوزه آموزش بزرگسالاناين حوزه آموزشي از پيشرفت رضايت بخش و مطلوبي برخوردار نبوده است. چرا كه طرح هايتوسعه ملي كاهش يافته و به تدريج از ميان رفته اند. تنها در صورتي آموزش بزرگسالانبه صورت خودكار جهاني مي گردد كه آموزش ابتدايي به صورت جهاني و اجباري مطرح گردد. با بررسي نرخ جمعيت باسواد كشور هند درمي يابيم كه اين كشور طي سال 1951 از رشد 37/19 درصدي و طي سال 1961 از رشد 02/24 برخوردار بوده است اين در حالي است كهبعدها طي سال 1966 كميسيون Kothari بر اهميت گسترش سواد وبرنامه هاي سوادآموزي تأكيد نمود كه از جمله اصلي ترين اصول آن مي توان به مواردذيل اشاره نمود:

.  گسترش آموزش عمومي 5 ساله براي كودكان رده هاي سني 11-6 سال

·   تدارك دوره هاي آموزش نيمه وقت براي آندسته از كودكان رده هايسني 14-11 سال كه يا از تحصيل بازمانده و يا مردود علمي شناخته شده اند

.  تدارك آموزش پاره وقت و حرفه اي براي افراد بالغ رده هاي سني 30-15 سال

.  بهره گيري از رسانه هاي گروهي به عنوان ابزاري قدرتمند در جهتآماده سازي افراد به برخورداري از نعمت سواد

.  احداث كتابخانه ها در سراسر كشور

.  تأكيد بر لزوم پي گيري برنامه هاي آموزشي

.  نقش بارز و مهم دانشگاه ها و سازمان هاي داوطلب در سطوح ايالتيو منطقه اي

با توسل به معيارهاي فوق، نرخ سوادآموزي در كشور طي سال 1971 بر 60 درصد و طي سال 1976 بر 80 درصد بالغ گرديد. بعدها كميته آموزش هند به اين موضوعپي برد كه اگر چنانچه سواد ارزشمند تلقي گردد مي بايستي به صورت عملي به مورد اجرادرآيد. با اين هدف طي سال 68-1967 پروژه بين سازماني آموزش حرفه اي سوادآموزي بهكشاورزان با هدف تعميم ارائه برنامه هاي آموزش به افراد بزرگسال به مورد اجرادرآمد. گفتني است كه پروژه مذكور 144 منطقه كشور شامل 8640 كلاس درس را تحت پوششقرار داده و به سازماندهي آموزش 6/2 ميليون كشاورز تا سال 1978 منتهي گرديد.

نهاد هاي مركزي

در ميان كشورهاي جهان اين كشور هندوستان است كه با بزرگترينمشكلات آموزشي روبروست. تقريباً يك سوم افراد بي سواد جهان در كشور هندوستان قرارگرفته اند. با توجه به سرشماري به عمل آمده طي سال 1991 بالغ بر 200 ميليون بزرگسالبي سواد در كشور هندوستان وجود دارد. عدم توجه به آموزش در زمان استعمار كشور بهكاهش برنامه هاي آموزشي به ويژه برنامه هاي ويژه افراد ساكن مناطق محروم كشور منتهيگرديد. بر اين اساس نهاد آموزش ملي با عنوان NLM به طورمأموريتي و در چ ارچوب زم اني مشخص و تحت نظارت سازمان ملل در كشور راه ان دازيگرديد. هدف اصلي NLM ارائه برنامه هاي آموزشي به 100 ميليوننفر از افراد بي سواد رده هاي سني 30-15 سال تا سال 1991 بود.

طرح آموزش پيوسته بزرگسالان

طرح آموزش پيوسته بزرگسالان تا زمان دستيابي كامل به هدف باسواديكليه افراد رده هاي سني 35-15 و جلوگيري از افت تحصيلي دانش آموختگان و ارتقاءمهارت هاي آموزشي آنان ادامه خواهد داشت. گفتني است كه اين طرح با همكاري NGOs (سازمان هاي خصوصي)، سازمان هاي جوانان، معلمان و دانش آموزانداوطلب صورت مي گيرد. دو دسته از فعاليت ها در كانون برنامه هاي آموزش بزرگسالانقرار گرفته اند. از يك سو در حالي كه به نياز دانش آموختگان جديد آموزش عالي وپيوسته از طريق تدارك امكانات آموزشي مستقل، ايجاد برابري در سيستم باز آموزشي،آموزش هاي آشنايي با مشاغل و برنامه هاي توسعه مهارت هاي آموزشي افراد اهميت دادهمي شود، از سوي ديگر برنامه هاي آموزش عمومي نيز با انرژي و نيروي حركتي تازه ايتغذيه مي گردند. پرداختن به مورد دوّم جهت جذب افراد بي سواد، ضروري است. منظور ازافراد بي سواد آندسته از افرادي است كه به دليل ترك تحصيل از عمليات آموزشيبازمانده و يا به هر دليلي از برنامه هاي آموزشي مدارس محروم مانده و لاية جديدي رابه اقشار بي سواد جامعه افزوده اند.

طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي

  طي دهة اخير طرح مبارزه با بي سوادي بالغ بر 90 درصد از روستاها ومناطق كشور هندوستان را تحت پوشش قرار داده است. حوزه هاي ايالتي مركز اجرايي اينبرنامه ها محسوب مي شوند با مشاركت مردم صورت مي گيرد. طي 5 سال اخير، اين عملياتبه طور چشمگيري در من اطق دورافت اده و ايالاتي كه از لحاظ آموزشي عقب افتاده ومحروم مي باشند به مورد اجرا در آمده است. ايالاتي نظير بيهار، مدهيا يرادش، آث اريرادش و راجستان در اي ن دسته ق رار مي گيرند. روح همكاري و تعاون داوطلبان دراجراي اين طرح عملياتي، قابل تحسين بوده است. در مناطق ديگر كشور همانند دامكا[5]و بانسوانا[6] در راجستان كه از زنان باسطح پائين آموزش برخوردار بوده و دسترسي به آن مناطق آسان نمي باشد چندين عملياتبسيج اجتماعي به اجرا درآمده و خيل عظيمي از مردم كشور در آن حضور يافته اند.

نظارت و ارزيابي بر طرح عملياتي

با گسترش برنامه هاي آموزشي نياز به نظارت و ارزيابي به طور كاملاحساس گرديد. لازم به ذكر است كه اين قبيل نظارت ها به صورت ملاق ات از مناطقعملياتي و تدارك گزارشاتي در خصوص ميزان كارايي و عملكرد آنان صورت مي گيرد. جهت ساده و مؤثرتر نمودن هر چه بيشتر نظارت ها، جلسات نظارتي ماهيانه اي در سطح ايالاتتشكيل مي يابد. بحث هايي كه در اين جلسات صورت مي گيرند، تنها بر جمع آوري اطلاعاتمتمركز نگرديده، بلكه جنبه هاي كيف ي آموزشي هم انند مشكلات آتي پيش روي طرح هايعملياتي نيز مورد بحث و گفتگو قرار مي گيرند. ارزي ابي م تقارن و سطحي برنامه هايآموزشي در سرتاسر ايالات به اجرا درآمده و ميزان موفقيت عمليات انجام ي افته را مورد ارزي ابي ق رار مي دهند. ارزي ابي م تقارن زمان ي صورت مي پذيرد كه حداقل 50درصد از كودكان ثبت ن امي به گذراندن م راحل ابتداي ي آموزشي نائل آيند. ارزيابينهايي نيز زماني صورت مي گيرد ك ه 60 درصد از دانش آموزان به تكميل مرحلة سوّمآموزش ابتداي ي نائل آمده و يا در حال تكميل آن ب اشند.

نتايج يافته هاي ارزيابي هاي ملّي

در خصوص نرخ سواد ملّي مي توان از طريق سرشماري هايي كه 10 سال يكبار در سطح كشور صورت مي گيرد به اطلاعات كافي دست يافت. آخرين سرشماري به سال 1991صورت گرفته است. از آنجايي كه ايجاد اصلاحات در نرخ رشد سوادآموزي منحصرا به تلاشهاي آموزشي مربوط نشده و معرفه هاي ديگري همچون مؤثر و كارآمد بودن برنامه هايآموزشي نيز در آن دخيل مي باشند از اين روي مي بايد به ميزان ارتقاء سطح سوادآموزيبا ديدي كلّي تر نگريسته شود.

نرخ ارتقاء سوادآموزي در كشور هندوستان از سال 1951 به بعديكنواخت بوده است. اين در حالي است كه اين نرخ پس از س ال 1991 با جهش عظيمي همراهبوده است. ميانگين نرخ رشد دورة 10 ساله تنها 31/10 درصد ب وده و اي ن در حاليست كه بين سال ه اي 97-91 (يك دورة 6 ساله) افزايش 10 درصدي در اين ميزان به ثبت رسيدهاست. براساس پيش بيني هاي به عمل آمده، كشور هندوستان با تلاش بيشتر سعي در افزايشاين ميزان تا نرخ 70 درصد تا اواخر قرن حاضر دارد

آمار جمعيتي افراد بي سواد كشور (برحسبميليون)

از سال 1991 ب ه بعد ت غييراتي در اين روند صورت گرفته است. كاهشنرخ افراد بي سواد كشور طي سال هاي 97-1991 كاملاً محسوس بوده كه اين خود نشانگرموفقيت تلاش هاي صورت گرفته در زمينة ارتقاء سطح سواد و آموزش بنيادي كشور مي باشد. مطابق نمودار فوق تفاوت هاي موجود در مناطق شهري و روستايي، سدّي عظيم در مقابلارتقاء سطح سواد افراد بوده است. مطابق اين نمودار شكاف ميان شهر و روستا بتدريج روبه كاهش گذارده است. در اين دوره در مقايسه با دهه هاي پيشين نرخ رشد سواد در مناطقروستايي بيشتر نيز بوده است. اين روند احتمالاً از دو عامل تأثير پذيرفته است. اوّلاينكه پيشرفت عظيمي در آموزش ابتدايي صورت گرفته و دوّم اينكه طي دهة 1990 همكاري ومشاركت مردم در طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي به طور ناباورانه اي افزايش يافتهاست. اين عامل خود بوضوح بيانگر كاهش تفاوت هاي آموزشي در مناطق شهري و روستاييكشور مي باشد. با توجه به نمودار مذكور افزايش نرخ زنان باسواد در فاصلة سال هاي 1991 و 1997 نيز مشهود مي باشد. نرخ مذكور در فاصلة زماني مشخص براي زنان با 11درصد و براي مردان با 9 درصد رشد مواجه بوده است. اين در حالي است كه طي دهة قبلنيز زنان از رشد بيشتري نسبت به مردان برخوردار بوده اند. (6/9 درصد در مقابل 8/7درصد) از اين روي رشد سريع نرخ سوادآموزي زنان نه تنها پابرجا مانده بلكه طي دهةاخير به مقدار آن نيز افزوده گرديده است. دليل اين مورد تأكيد NLM بر مشاركت هر چه بيشتر زنان و ثبت نام از دختران در مدارسابتدايي بوده است. از جمله مهم ترين اهداف آموزش بزرگسالان مي توان به موارد ذيلاشاره نمود:

بسيج اجتماعي برجسته ترين ويژگي طرح عمليات آموزشي اين بوده استكه از آموزش تحت عنوان جزء لاينفك زندگي ياد نموده و به هدايت مردم جامعه به سويآموزش و يادگيري مبادرت نموده است. گفتني است كه جهت عملي سازي اين طرح از كليهابزارهاي ممكن من جمله برپايي مراسم فرهنگي و به اجراگذاشتن بازي هاي محلّي، خيمهشب بازي و سرودهاي دسته جمعي و غيره استفاده گرديد.

سياستهاي آموزشي

ازجمله مهمترين سياستهاي آموزش بزرگسالان در كشورهند مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:

1. افزايش نرخ ثبت نام مدارس

برنامة آموزش بزرگسالان به گونه اي طراحي گرديده است كه به ارتقاءنرخ ثبت نام كودكان در مدارس منجر گردد. يافته هاي مطالعاتي در كشور هندوستان نشانمي دهند كه كودكان خانواده هاي باسواد بيشتر از كودكان خانواده هاي بي سواد درمدارس ابتدايي ثبت نام نموده اند. به عبارت ديگر در خانواده هاي باسواد از هر 3كودك 2 نفر در مدارس ابتدايي ثبت نام مي نمايند. در خصوص دختران اين تفاوت محسوس تراست. نرخ ثبت نام خانواده هاي محروم از آموزش بزرگسالان نيز بر 58 درصد و خانوادههاي سهيم در اين آموزش بر 72 درصد بالغ مي گردد.

2. افزايش ميزان آگاهي مردم جامعه از اهميّت آموزش

طبق تحقيقات به عمل آمده در كشور هندوستان به اثبات رسيده است كهخانواده ها از اهميت آموزش براي خود و فرزندانشان آگاهي كامل دارند. بزرگتريندستاورد آموزش بزرگسالان تأثيرگذاري آن بر حوزه آموزش دختران است. اعتماد به نفسيكه دختران ازطريق انجام تكاليف مدرسه و ايفاي ديگر نقش ها كسب مي كنند حاصل آگاهيوالدين باسواد از اين موضوع است كه دختران بايد آموزش ديده و وارد محيط اجتماعيشوند. از اين روي جهت برقراري شرايط برابر آموزشي براي دختران و پسران بايد بهمقولة آموزش كمي اهميت بيشتري داد.

3. ايجاد برابري جنسي در حوزه آموزش

مشاركت زن ان در حوزه آم وزش از جمله ديگر نقاط قوّت طرح آموزشبزرگسالان محسوب مي گردد. چرا كه بالغ بر 62 درصد از شركت كنندگان طرح مذكور اززنان متشكل مي گردد. طرح آموزش بزرگسالان به آندسته از زناني كه از آموزش محروممانده اند، فرصت ارتقاء موقعيّت اجتماعي از طريق ارتقاء سطح آموزش، معلومات ويادگيري مهارت ها را فراهم آورد. طرح مبارزه با بي سوادي و طرح عملياتي آموزشبزرگسالان هر دو بر از ميان برداشتن اختلافات جنسي و اعطاي قدرت به زنان تمركزداشته اند.

4. ارتقاء جايگاه زن در خانواده

اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنين به ايفاي نقش مهمي در زمينةارتقاء مقام و منزلت زن در خانواده ها منتهي گرديده است. با وجودي كه زنان از اجازةدخالت در تصميم گيري هاي خانواده برخوردار نبودند اما با اجراي طرح مذكور ايناعتماد به زنان داده شد تا از سهمي هر چند ناچيز در امورات داخلي و خارجي خانوادهها برخوردار گردند.

5. ارتقاء سلامتي و بهداشت خانواده و جامعه

اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنين تأثير مسلّمي بر سلامتي وبهداشت خانواده به همراه داشته است. چرا كه با ارتقاء سواد علمي ي ك جامعه نرخ زادو ول د و م رگ و مي ر آن جامعه نيز كاهش مي يابد. اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنينبه گسترش علوم بهداشتي و تغذيه اي منتهي گرديده است. اين امر مادران را قادر ميسازد تا به مراقبت ه اي لازم بهداشت ي از اعضاي خانواده به ويژه كودكان مبادرتنمايند.

اطلاع رساني عمومي، اراده هاي سياسي و صلاحيت ملّي

طي دهة اخير شاهد آن بوديم كه جامعة متمدن در بسيج عقايد عمومي وتشويق برنامه هاي آموزش همگاني دست توانايي داشته است. بسيج همگاني آموزش كه حاصلطرح عملياتي مبارزه با بي سوادي است خود شاهدي بر اين مدّعاست. علاوه بر اين اجراياين طرح عملياتي به آمادگي هر چه بيشتر افراد داوطلب در جهت ارتقاء سطح آموزش منجرگرديده است. علاوه بر اين با بررسي اين طرح عمليات مذكور همچنين مشخص گرديد كهميزان درخواست برنامه هاي آموزش بنيادي در كشور به طور فوق العاده اي بالا مي باشد. مأموريت گسترده اي كه در پيش روي دولت هندوستان قرار دارد، اجراي سياست برقراريتعادل و هماهنگي ميان نرخ درخواست آموزشي بنيادين مناطق حاشيه اي و مناطق محرومكشور مي باشد. سياست مذكور بايد از طريق تلاش هاي نه چندان گسترده اما مؤثر صورتگيرد. دهة 90 شاهد فعاليت هاي موفقي در اين زمينه بوده است. بعلاوه در چندين پروژهآموزش همگاني EFA من جمله لاك جامبيش و مبارزه با بي سوادي،سازمان هاي دولتي و غيردولتي از پتانسيل مشاركتي و همكاري بالايي برخوردار بودهاند. در كل مي توان گفت كه طي چند سال اخير شاهد مشاركت گسترده جامعة مدني درفعاليت هاي آموزش همگاني  EFA بوده ايم. گفتني است كه اين امربه طور غيرمستقيم به ارتقاء سطح آگاهي مردم و توجه سياسي به جانب آموزش همگاني EFA منتهي گرديده است. با توجه به سه دسته از فعاليت هاي عمدهاي كه توسط دولت اتخاذ گرديده اند، آرايش مثبت سياسي داخل كشور مشهود مي گردد. دستةاوّل معيارهاي قانون گذاري بودند كه طي سال هاي اخير به عرصة ظهور درآمدند. از جملهاين قوانين مي توان به لزوم تشكيل شوراهايي اشاره نمود كه دولت را ملزم مي نمود تابه تدارك برنامه هاي آموزشي رايگان براي كليه كودكان رده هاي سني 14-5 سال مبادرتنمايد. اين روند هم اكنون در كشور هندوستان به صورت قاعدة كلّي درآمده و در حالاجراست. در برخي ايالات كشور نيز معيارهاي قانون گذاري جديدي ارائه گرديده است. بهعنوان مثال ايالت تاميل نادو به طراحي طرح آموزش مبادرت نمود، كه براساس آن كليهكودكان ملزم به حضور در كلاس هاي ابتدايي بودند. معيار قانون گذار ديگري نيز باعنوان تمركززدايي از آموزش ابتدايي در چندين ايالت كشور به مورد اجرا گذارده شد.

دستة دوّم اين فعاليت ها كه همانند دستة اوّل جهت گيري مثبتي بهرهبري هاي سياسي بخشيد، اختصاص منابع آموزشي بيشتر به حوزه آموزش پايه بود. چرا كهمنابع در دسترس آموزش بنيادي هرگز كافي نبوده است. از اين روي تلاش هاي صورت گرفتهدر جهت اختصاص منابع بيشتر به آموزش همگاني  EFA نسبت به بخشهاي ديگر آموزشي، نكتة مهمي است كه بايد بدان توجه داشت. طي سال هاي اخير همچنانتلاش در جهت اختصاص منابع هر چه بيشتر به آموزش همگاني آغاز گرديده كه جهت هر چهمؤثرتر واقع شدن آن، اين روند بايد ادامه يابد. همانگونه كه در بخش هاي قبلي نيزبدان اشاره گرديد، حصول پيشرفتي دائمي در آموزش همگاني تنها از طريق ابتكارات پروژهاي صورت نمي گيرد. بلكه مي بايستي با روند اصلاحات مديريتي همراه شده تا بتواند ازتغييرات حاصله (پيشرفت هاي حاصله) در طول عمليات كوتاه مدت پشتيباني به عمل آورد. روند فوق بعد ديگر اين طرح عملياتي است كه جهت ايجاد اصلاحات در ساختار فعلي و روندمديريتي به آمادگي بالاي نهادهاي سياسي نيازمند است. در اينجا نيز مي شود تأثيراتمثبت اين روند را در دولت هاي ايالتي مشاهده نمود. چرا كه تلاش هاي زيادي در سطحايالات در زمينة تمركززدايي و مقتدرسازي پرسنل مدرسه اي جهت اجراي مديريتي مؤثر وكارآمد صورت گرفته است. با اين حال جهت عملي سازي تلاش ها در زمينة اصلاحات و ايجادتغييرات در مديريت گستردة ايالات، اين امر كافي به نظر نمي رسد. با وجود كليهمشكلات و كنش هايي كه پيش روي اين سيستم قرار دارد، ابتكارات جديد پروژه هاي آموزشهمگاني EFA اثبات مي نمايد كه كشور هندوستان در جهت پيشبرداهداف آموزش همگاني EFA در هر دو زمينة سياست اجرايي مداوم ودر دسترس قرار دادن منابع بشري مورد نياز از آمادگي لازم برخوردار مي باشد.

ارزيابي آموزشي

توسعة فراهم سازي آموزش بنيادي در كشور هندوستان جرياني تدريجيبوده است كه حتي پيش از دهة 90 نيز به مورد اجرا درآمده است. اين در حالي است كه طيسال هاي اخير گام بزرگي در جهت نيل به آموزش ابتدايي در سرتاسر كشور برداشته شدهاست. به گونه اي كه كليه كودكان مي توانند در نزديكترين مكان ممكن به آموزش ابتداييدست يابند. گفتني است سياست مذكور با خلق امكانات جديد و همياري اهالي بخش هايمختلف كشور صورت پذيرفته است. در كنار ارتقاء دسترسي كودكان به امكانات مدرسه اينرخ ثبت نام و حضور كودكان در مدارس نيز رو به افزايش گذارده است. از جمله نكاتقابل توجه در اين خصوص كاهش ناهمگوني هاي دو جنس زن و مرد در نرخ ثبت نام بوده است. چرا كه اكراهي كه از قديم نسبت به آموزش دختران نشان داده مي شد، هم اكنون مغلوبگرديده است. اين امر مي تواند حاصل طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي در زمينة ارتقاءمقام و منزلت زنان بوده باشد. در هر حال اين پروژه در ابتداي راه بوده و راه طولانيو دراز مدتي پيش روي دارد. مشكل ديگري كه به نظر مي رسد به طور كامل مهار نگرديدهمشاركت محدود برخي گروه هاي حاشيه اي در برنامه هاي آموزشي مي باشد. اين بدان مفهومنيست كه هيچ تلاشي در اين زمينه صورت نگرفته است. اما با اين حال در جهت مقابله بااين مشكل بايد بررسي هايي دقيق به عمل آمده و پروژه هاي قديمي تجديد و اصلاح گردند. بدون شك بهبود كيفيت آموزشي بخش عظيمي از فعاليت هاي آموزش همگاني EFA را به خود اختصاص داده است. سرمايه گذاري هاي كلاني در زمينهتجديد زيربناهاي آموزشي و تخصيص منابع به مدارس ابتدايي صورت گرفته است. اگر چهبانكداران خارجي در زمره تأمين كنندگان اين طرح بوده اند اما نبايد فراموش كرد كهعمده ترين سرمايه گذاري ها از جانب منابع داخلي صورت گرفته است. علاوه بر افزايشسرمايه گذاري ها، گام هاي بزرگي در جهت بهبود كيفيت آموزش و يادگيري برداشته شدهاست. طي دهة اخير تلاش عمده اي در جهت آموزش معلمان ضمن خدمت صورت گرفته است. اينطرح در كنار پروژة “حداقل سطح يادگيري” به ارتقاء ميزان آگاهي مردم نسبت به بهبودكيفيت آموزش و يادگيري منجر گرديده است. همچنين مراكز محلّي جديدي همانند CRC,BRC,DIET تأسيس گرديدند كه عمده هدف آنها حمايت از معلمين وارائه خدمات مشاوره به آنان بوده است. گفتني است كه در اين خصوص نيز نمي توان ميزاندقيق تأثيرگذاري اين مراكز در بهبود روند آموزش و يادگيري و ميزان دسترسي به آموزشابتدايي را مشخص نمود. كليه اين تلاش ها بايد به مدت طولاني ادامه يابد، تا تأثيردقيق آن مشخص گردد. تملك اجتماعي براي مدت زمان طولاني در حوزه آموزش همگاني مطرحبوده است. اگر چه اين شعار مكرّرا در اسناد و سياست هاي كشور لحاظ گرديده است، اماتلاش هاي محدودي در اين زمينه صورت گرفته و تعداد محدودي از اين شعارها به عرصهظهور درآمده اند. تلاش ها و موفقيت هاي حاصله در سرتاسر كشور يكسان نبوده است. چراكه در اين صورت ابتكارات تكنيكي و اجرايي صورت پذيرفته طي چند سال اخير مي بايد بهمشاركت و واكنش مثبت جامعه منجر مي گرديد. نوساماني سيستم مديريتي فاز ديگر طرحعملياتي مبارزه با بي سوادي محسوب مي گردد كه طي چند سال اخير توجه عموم را مجذوبخود ساخته است. چندين معيار در اين زمينه اتخاذ گرديده اند كه انتظار مي رود تأثيريماندگار بر كارآيي نظام آموزشي داشته باشند. تقريباً در كليه ايالات كشور ساختمانمجزايي ويژه ارائه برنامه هاي آموزش بنيادي اختصاص يافته است. اميد مي رود كه اينامر به اقتدار و تكميل فعاليت هاي آموزش بنيادي منجر گردد. توسعة ديگري كه در اينزمينه صورت گرفت، به عرصه ظهور درآمدن اعضاي ثانويه در اجراي برنامه هاي دولت هايايالتي بود كه به ساده و مؤثر نمودن روند سرمايه گذاري ها و مديريت ابتكارات آموزشهمگاني منتهي گرديد. در حال حاضر كليه اين امور در مفاد برنامه هاي آموزش همگاني EFA گنجاده شده و به عنوان ابزاري بسيار مفيد و مؤثر در بهبودكارايي مديريت ها دخيل مي باشد. فلذا مي بايد در جهت تداوم اين پروژه ها تلاش هايعمده اي صورت گرفته و سرمايه گذاري هاي بيشتري به آن اختصاص مي يابد. سومين و شايدمهم ترين توسعه اي كه در اين زمينه صورت پذيرفته، روند تمركززدايي آموزش است كه درتعاقب اصلاحات قبلي به عرصة ظهور درآمد. دولت هاي ايالتي با اتخاذ معيارهاي جديداصلاحاتي، ساختار مديريتي جديدي را تقديم آموزش همگاني نمودند. انتظار مي رود كهاين امر با رهبري اعضاء دولت هاي ايالتي كه بيش از هر بخش ديگري در تغيير مفادآموزشي و شرايط محلّي توانا مي باشند تغييرات عمده اي را در مقام مديريتي اعمالنمايد. از همان ابتدا كه بحث بسيج منابع مطرح گرديد، روز به روز به اهميت و حياتيبودن آن افزوده گرديد. اجراي سياست آزادي اقتصادي و تعديل و تطبيق ساختارها اهميتآن را به ميزان دو برابر افزايش داده است. طي دهه اخير گام هاي مثبت در اين زمينهبرداشته شده است. در اين دوره مي توان شاهد افزايش نرخ بودجه اختصاص يافته به آموزشبنيادي بود. كه اين خود مي تواند معرف در دسترس بودن سرمايه ها جهت ارتقاء سطحآموزش بنيادي باشد.

جهت گيريهاي آموزشي كشور طي قرن بيستم

قانون اساسي هندوستان كه به سال 1950 اقتباس گرديد، ايالات كشوررا بر آن داشت تا ظرف مدت زمان 10 سال به فراهم سازي امكان برخورداري كودكان ردههاي سني 14-5 سال از امكانات آموزشي پايه مبادرت نمايند. گفتني است كه اين عملياتگسترده سريعاً پي گيري شده و ظرف مدت 50 سال اخير فرسنگها راه جهت نيل به اين منظورپيموده شده است. اين عمليات در شرايطي آغاز گرديد كه از 5 نفر شهروند هندي 4 نفر ازنعمت سواد بي بهره بوده و از هر 10 كودك تنها 2 نفر در كلاس هاي درس حضور مييافتند. با اتخاذ و اجراي عمليات مذكور در كشور هندوستان در جهت نيل به هدف آموزشهمگاني مدارس بيشتري در سرتاسر كشور تأسيس گرديد. سيستم عملياتي مذكور از لحاظ وسعتو سطح پوشش از گسترش چشمگيري برخوردار بوده است. به نحوي كه در حال حاضر از هر 5كودك گروه سني 14-6 چهار نفر در مدارس عادي حضور داشته و از هر سه نفر، دو نفر ازنعمت سواد برخوردار مي باشند. با وجودي كه پيشرفت حاصله ناچيز نبوده اما جهت نيل بههدف آموزش همگاني ناچيز شمرده مي شود. در تعقيب هدف تدارك آموزش همگاني، سياست ملّيآموزش و ساير فعاليت هاي اصلاحاتي از اهميت بالايي برخوردار گرديدند. انتشار بيانيهجهاني آموزش همگاني پس از سال 1990، جلوه ويژه اي به جريانات كنوني داخل كشوربخشيد. به نحوي كه طي دهة اخير قرن بيستم شاهد پيشرفت عمده اي در زمينة آموزشبنيادي در كشور هندوستان بوده ايم. اما با اين حال سفر طولاني و دور و درازي در پيشاست. مهم ترين وظيفه حال حاضر دولت، از دست ندادن جنبشي است كه طي دهة اخير خلقگرديده است. استراتژي ها بايد بگونه اي طراحي شوند كه طي قرن آتي دسترسي كامل بهاهداف  EFA حاصل گردد.  سياست ها و برنامه هاي آتي كشور نيزبايد با توجه به اين ديدگاه جهت گيري گردد. از جمله مهم ترين جبهه گيري هاي  EFA طي قرن بيست و يكم مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- تدارك آموزش ابتدايي براي كليه كودكان - ادامة مأموريتناتمام

2- درنظر گرفتن ضابطه ها جهت برقراري تعادل

ارتقاء كيفيت آموزشي

دهة 1990 كه از همان ابتدا با طرح “بهره برداري از تخته سياه[7]” جهت تشكيل مدارس ابتدايي با حداقل زيربنا و امكانات آموزشيهمراه شد، شاهد ابتكارات جديدي در زمينة بهبود كيفيت آموزشي بوده است. با اين حالاين رشته از عمليات مرحلة آغازين خود را طي نموده و در جهت نيل به اهداف تعيين شدهمي بايد ادامه يابند. تجارب بدست آمده نشان مي دهند كه ارتقاء كيفيت آموزشي نه تنهابر نرخ ثبت نام و ماندگاري كودكان در مدارس تأثير داشته است، بلكه به افزايش قدرتفن آوري و ميزان مسئوليت پذيري شهروندان هندي منجر گرديده است. از جمله مهم ترينضوابط روند ارتقاء كيفيت آموزشي كشور طي دهه 90 مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:

.  بهبود كيفي محتويات دروس آموزشي

.  مستعدسازي معلمان در حال خدمت و ي ا آمادة به خدمت

.  تدارك امكانات زيربنايي و مناسب آموزشي

.  تأكيد بر مقتدرسازي مديريت نهادي

.  تأسيس نهاد ارزيابي آموزشي

علي رغم اعمال سياست مذكور عملكرد كيفي مدارس كشور رضايت بخشنبوده است. از اين روي تلاش هايي در جهت اقتدار هر چه بيشتر مديريت داخلي مدارس واصلاح روند كيفي آموزش و يادگيري صورت پذيرفته است. علاوه بر اين تلاش هايي در جهتسمت و سو دادن به روند توسعه از طريق اجراي طرح هاي نهادي و نظارتي و اعمال سياستهاي مديريتي ساده و مؤثّر به مورد اجرا گذارده شده است. جهت نيل به اين هدف، در حالحاضر طرحي به اجرا درآمده كه از طريق آن از معلمان و سرمعلّمان منطقه اي حمايت ميگردد.

منبع :

http://www.iranculture.org/research/edupol/countries.php?c=india&s=4-6