کودکان با مشکلات جسمی و حرکتی

مقدمه  :   کودکان دارای نیازهای ویژه گروهی از کودکان را تشکیل می دهند که به سبب محرومیت یا آسیب دیدگی برای بهره مندی بهینه از آموزش  و پرورش به تمهیدات ویژه ای  نیازمندند که به سبب عدم دستیابی به معیارهای خشک وقالبی مبتنی بر یادگیری محتوای مواد درسی وهمچنین جایدهی نا مناسب آنان در محیط های آموزشی همواره در معرض خطر حذف از جریان آموزش وپرورش قرار دارند. 

درکشور ما توجه خاصی به روند آموزش ، توانبخشی، وگسترش جامعه پذیری کودکان دارای نیازهای ویژه شده تا آنجایی که در سال    1370با تصویب  قانونی  در مجلس  شورای اسلامی  سازمان  آموزش  وپرورش استثنایی تشکیل شد تابا ابعاد وسیع تر، اهداف، وظایف وگروهای بیشتری از کودکان را تحت پوشش قراردهد.  در حال حاضر 7 گروه از کودکان  دارای نیازهای ویژه  تحت پوشش این سازمان می باشد که  گروه  کودکان ودانش آموزان دچار مشکلات جسمی –حرکتی یکی از این گروها می باشد. 

 معلول جسمی حرکتی: به فردی اطلاق می شود که به دنبال ناتوانی شدید و دائمی جسمی ناشی از فلج عضو ، قطع اندام، نقص عضو، دچار محدودیت حرکتی شده باشد.ودریکی از دوره های تحصیلی آموزش وپرورش مشغول به تحصیل باشد که آموزش این گروه از سن 4سال (پیش دبستانی) شروع وتا سن 23 سال پیش( دانشگاهی) ادامه می یابد.

معلول حسی: شامل نابینا و کم بینا ، ناشنوا و کم شنوا می باشد.

نابینا: به فردی اطلاق می شود که حدت یا میزان بینایی وی در حدود دو چشم با بهترین اصلاح توسط عدسی های تصحیح کننده به میزان کمتر از 200/20 یا به عبارت دیگر کمتر از یک دهم و یا میزان دید کمتر از 20 درجه باشد طوری که تشخیص حرکت دست و شمارش انگشتان از یک متری برایش مقدور نباشد.

کم بینا: به فردی اطلاق می شود حدت یا میزان بینایی وی در هر دو چشم با بهترین اصلاح توسط عدسی های تصحیح کننده بین 200/20 تا 200/60 یا به عبارتی 1/0 تا 3/0 باشد.

معلول شنوایی: به فردی اطلاق می شود که به لحاظ آسیب های وارده به سیستم شنوایی دچار اختلالات شنوایی شده که با استفاده از وسایل کمک شنوایی نظیر سمعک و … و اقدامات توانبخشی می توان تا حدی مشکلات ارتبطای وی را برطرف ساخت.

خدمات توانبخشی به معلولین جسمی حرکتی حسی 
1. ارائه خدمات شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی، ارتوپدی فنی به منظور توانمندسازی و ایجاد شرایط مناسب جهت حضور فعال وی در جامعه
2. تدوین و ارائه برنامه های آموزشی نحوه مراقبت و رعایت بهداشت فردی، تمرین درمانی و نحوه انجام فعالیتهای روزمره و بهداشت روان، اصول ازدواج، آموزش برنامه های توانبخشی شنوایی به خانواده های دارای کودک کم شنوا به منظور کسب استقلال نسبی فرد معلول و خانواده وی ، به فرد و جامعه می باشد.
3. ارائه خدمات حمایتی و اجتماعی از قبیل بیمه پایه، بیمه مکمل، تأمین هزینه ایاب و ذهاب ، تأمین کمک هزینه تحصیلی و دانشجویی، پرداخت مستمری، هزینه حق پرستاری معلولین ضایعه نخاعی
4. تأسیس وتوسعه مراکز غیردولتی (ایجاد مراکز خانواده و کودک نابینا، توسعه مراکز جسمی حرکتی ، MS، خانواده و کودک کم شنوا و ناشنوا و روزانه ضایعات نخاعی)
5. ارزشیابی و نظارت بر فعالیت مراکز غیردولتی و نحوه ارائه خدمات
6. واگذاری خدمات توانبخشی به بخش غیردولتی
7. بهینه سازی ظرفیت ارائه خدمات در مراکز توانپزشکی دولتی
8. ایجاد ارتباطات با سازمانهای بین المللی با هدف اجرای برنامه های مشترک
9. کارشناسی خرید وسایل و تجهیزات توانبخشی به منظور ارتقاء سطح کیفی وسایل
10. پیشگیری از بروز و شدت معلولیت با تدکید بر اقدام به موقع توانبخشی

کلینکهای توانپزشکی:
پذیرش و ارائه خدمات مشاوره، روانشناسی، مددکاری اجتماعی به کلیه معلولین و پیگیری ان و ارائه کلیه خدمات توانبخشی نظیر پزشکی، فیزیوتراپی ، کاردرمانی، گفتاردرمانیع شنوایی شناسی، بینایی سنجی و تجویز وسایل کمکی و خدمات ارتوپدی فنی و آموزش توانبخشی نابینایان و ناشنوایان

مرکز توانبخشی نابینایان (روزانه)
- پذیرش و ارائه خدمات مشاوره به نابینایان و پیگیری آن
- ارائه خدمات توانبخشی در جهت افزایش توانمندی معلولین نابینا
- ارائه خدمات فرهنگی مانند چاپ و ضبط کتب نابینایان به خط بریل و ارائه کتب گویا
- توزیع تجهیزات نابینایان و وسایل کمک آموزشی
- ارائه خدمات چشم پزشکی و ارزیابی بینایی
- حرفه آموزی نابینایان شامل ماشین نویسی، قالیبافی، کامپیوتر و امورهنری

مرکز توانبخشی ناشنوایان(روزانه)
ارائه خدمات آموزشی توانبخشی جهت افزایش توانمندی معلولین ناشنوا از طریق تربیت شنیداری ، گفتار درمانی، ارتقاء مهارتهای گفتاری و شنوایی و زبان اشاره ، سواد آموزی و …

مرکز آموزشی فنی و حرفه ای
ارائه خدمات آموزش فنی و حرفه ای به معلولین جسمی حرکتی ، نابینا، ناشنوا متناسب با توانمندی و نوع و شدت معلولیت آنان رای جذب در بازار کار از طریق کلاسهای مختلف روزانه در یکی از رشته های صنایع دستی بومی یا صنعتی

سایر خدمات:
از طرح های مهم سازمان بهزیستی در دفتر جسمی حرکتی، ویزیت دوره ای معلوین ضایعه نخاعی در منزل می باشد.
تیم سیار ضایعات نخاعی: به تیمی از افراد مجرب گفته می شود که فعالیت آن ارائه اقدامات توانبخشی ، پزشکی ، اموزشی به افراد معلول جسمی حرکتی بصورت گروهی یا انفرادی در محل اقامت فرد (خارج از مراکز درمانی) می باشد. این تیم متشکل از پزشک، فیزیوتراپیست، کاردرمانگر، پرستارع روانشناس و مددکار اجتماعی می باشد.
منظور از معلول ضایعه نخاعی هر فردی است که به علت ایجاد ضایعه در نخاع درنتیجه علل اکتسابی و علل غیراکتسابی دچار عوارض ناشی از ضایعه نخاعی گردد.

طرح توانبخشی مبتنی برجامعه (CBR)
با توجه به اینکه اجرای برنامه های توانبخشی با رویکرد مشارکتی و حضور فعال معلول و خانواده وی در برنامه های توانبخشی و مبتنی برجامعه بودن برنامه ها، اثربخشی آنها را تکمیل می نماید، مشارکت فرد معلول، خانواده و جامعه محلی و ملی یکی از اصول مهم در توانبخشی معلولین می باشد. همچنین با توجه به نقش مهم و مؤثر آموزش همگانی در تمامی سطوح توانبخشی و افزایش اطلاع رسانی و آگاه سازی فرد معلول ، خانواده و جامعه (دولتهای محلی و منطقه ای و ملی و سازمانهای غیردولتی ، متخصصین و …) در درمان و توانبخشی گروههای مختلف معلولین ، می توان به این نتیجه دست یافت که دستیابی امل به اهداف والای توانبخشی میسر نیست مگر در سوای اجرای توانبخشی مبتنی بر جامعه که یکی از رویکردهای نوین و در حال اجرا در تمامی برنامه های توانبخشی می باشد.

 درسا ل 1363با تاسیس مرکز آموزشی توانخواهان (عبدا...هنری)که در مجاورت آسایشگاه شهید فیاض بخش مشهد واقع بود شروع به فعالیت نمود

  در ابتدای سال تحصیلی88- 87  با تاسیس مرکز آموزشی جدید توانخواهان که خاص دانش آموزان این گروه است ، کیفیت ارائه خدمات آموزشی وتوانبخشی به دانش آموزان ارتقاء چشمگیری یافت.

   این مرکز آموزشی  ویژه  معلولین جسمی -حرکتی به لحاظ رعایت  کلیه استانداردها ومناسب سازی ها ودارا بوددن امکانات آموزشی وتوانبخشی،مجهزترین مرکز آموزشی ویژه در کشور وتنها آموزشگاه سطح استان است .