شرح وظایف معاون اجرایی مجتمع آموزشی و پرورشی

ضمن آرزوی موفقیت و سربلندی برای شما در نظام  تعلیم و تربیت امید است با رعایت اصول و موازین شرعی و اسلامی تحت نظارت مدیر مجتمع عهده دار وظایف مشروحه ذیل باشید :

1. همکاری و تعامل با مدیر و سایر معاونین مجتمع آموزشی و پرورشی مربوط در فراهم سازی زمینه لازم جهت نحقق بخشیدن به اهداف و مصوبات دوره یا دوره های تحصیلی با همکاری و مشارکت کارکنان ، دانش اموزان و اولیای انها و بهره گیری از امکانات و ظرفیت های داخل و خارج از مجتمع .

2. ایجاد محیطی آموزنده و پرورش دهنده برای شکوفا شدن استعداد های مختلف دانش آموزان مدارس مجتمع متناسب با تفاوت های فردی آنها .

3. همکاری در برنامه ریزی سالانه آموزشی معاونان مدارس مجتمع با رعایت ضوابط و از طریق مشارکت اولیاء ، کارکنان ، دانش اموزان .

4.همکاری در برنامه ریزی به منظور جلب مشارکت معلمان و سایر کارکنان مدارس مجتمع برای ایفای نقش تربیتی .

5. همکاری در ایجاد هماهنگی بین عوامل انسانی مدرسه جهت اجرای صحیح و به موقع برنامه ها و فعالیت های آموزشی بر اساس ضوابط و مقررات

6. همکاری در جهت حسن انجام فعالیت ها و وظایف کارکنان مدرسه و ارزشیابی مستمر از عملکرد آنها بر اساس ضوابط ، همچنین شناسایی کارکنان کوشا ، ساعی ، فعال و شایسته با همکاری سایر کارکنان و معرفی به مدیر مجتمع به منظور تقدیر و تشکر .

7. همکاری در برنامه ریزی ، نظارت و اجرای فعالیت های عمومی و فراگیر مدارس مجتمع نظیر مراسم آغازین ، مناسبت ها ، ایام ا... ، نماز جماعت  فعالیت های قرآنی و گروهی و مسابقات فرهنگی ، هنری و ورزشی ، بازدید ها و اردوهای اموزشی و پرورشی .

8. توسعه مهارت های حرفه ای خود و شرکت در دوره های مربوط ، گردهمایی ها ، جشنواره ها و جلسات مرتبط و همکاری در جهت شرکت کارکنان مجتمع مطابق ضوابط و مقررات .

9. همکاری در تهیه ، تنظیم و اجرای برنامه ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و امتحانات و استخراج نتایج آن و اطلاع رسانی به موقع به اولیاء و دانش آموزان و مدیر مجتمع .

10. تجزیه و تحلیل نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ، تربیتی و انضباطی و نیز حضور و غیاب دانش آموزان با همکاری سایر کارکنان و معلمان و اطلاع رسانی به موقع به اولیا ء و دانش آموزان .

11. مراقبت و رسیدگی به حضور و غیاب کارکنان اداری و آموزشی مدارس مجتمع و اتخاذ تدابیر لازم برای انجام وظایف آنها در غیاب ایشان با همکاری سایر کارکنان .

12. همکاری در برنامه ریزی جهت تشکیل جلسات مرتبط ( گروههای آموزشی و شورای مدرسه ، انجمن اولیاء و مربیان ، شورای معلمان و شورای دانش اموزی و ...) و زمینه سازی برای حضور فعال اعضاء و نیز نگهداری سوابق و صورتجلسات مربوط.

13. همکاری با مدیر مجتمع در آماده سازی فضا و تجهیزات قبل از آغاز سال تحصیلی و همچنین برنامه ریزی و نظارت بر تجهیز و توسعه مدارس مجتمع و حفظ و نگهداری اموال ، فضاها و تجهیزات آموزشی و پرورشی .

14. برنامه ریزی ، ثبت نام و سازماندهی دانش آموزان مجتمع آموزشی و پرورشی مطابق ضوابط و مقررات مربوط .

15. اطلاع رسانی و اجرای بخشنامه ها ، دستورالعمل ها  ، آیین نامه ها ، شیوه نامه ها ، و ... ارجاعی از سوی مدیر مجتمع آموزشی و پرورشی در چارچوب وظایف محوله .

16. تهیه و تنظیم گزارش های لازم در خصوص فعالیت های مدارس مجتمع آموزشی و پرورشی با همکاری و مشارکت عوامل مربوط جهت ارائه به مدیر .

17. بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در فعالیت های مدارس مجتمع .

18.تهیه و تنظیم دفاتر رسمی مدرسه و مدارک پرسنلی کارکنان مدارس مجتمع برابر مقررات و در زمان مقرر.

19. تحویل اسناد و دفاتر امتحانات و صورت اموال و وسایل مدرسه در صورت تغییر سمت به مسئول مربوط طبق مقررات .

20. پاسخگویی و اطلاع رسانی به موقع به والدین ، دانش آموزان ، کارکنان و سایر مراجعین برابر ضوابط و مقررات .

21. انجام کلیه امور مربوط به کار با سامانه های الکترونیکی ( بکفای تحت وب ، دانش اموزی و ... )

22. انجام بازدیدهای دوره ای از مدارس تحت پوشش مجتمع و انجام وظایف مربوط .

23. انجام سایر امور ارجاعی مربوط در صورت لزوم .

شرح وظايف معاون فن آوري آموزشي

شاغل در اين پست با رعايت اصول و موازين شرعي و اسلامي تحت نظارت مدير عهده دار  وظايف ذيل مي باشد:

-  همكاري و تعامل با مدير و ساير معاونين در فراهم سازي زمينه لازم جهت تحقق بخشيدن به اهدف مصوب دوره هاي تحصيلي با همكاري و مشاركت كاركنان، دانش آموزان و اولياي آن ها و با بهره گيري از امكانات و ظرفيتهاي داخل و خارج از مدرسه.

- همكاري با ساير معاونين و كاركنان آموزشگاه در جهت بهبود امور و افزايش بهره وري در مدرسه

- ايجاد محيطي آموزنده و پرورش دهنده براي شكوفا شدن استعدادهاي مختلف دانش آموزان متناسب با تفاوت هاي فردي آنها.

- همكاري در تهيه برنامه هاي سالانه آموزشي با رعايت ضوابط از طريق مشاركت اولياء، كاركنان و دانش آموزان

- همكاري در تهيه برنامه هفتگي بر اساس جدول مواد درسي برنامه مصوب و مطابق با دورهاي تحصيلي مربوط و سازماندهي نيروي انساني بر اساس ضوابط و متناسب با برنامه ها.

- همكاري در برنامه ريزي به منظور جلب مشاركت معلمان و ساير كاركنان مدرسه براي ايفاي نقش تربيتي.

- همكاري در مراقبت بر نحوه رفتار و كردار و حضور و غياب دانش آموزان براساس آئين نامه انضباطي مصوب

- تلاش در ايجاد هماهنگي بين عوامل انساني مدرسه در اجراي صحيح و به موقع برنامه ها و فعاليت هي آموزشي بر اساس ضوابط و مقررات.

- همكاري درنظارت بر جهت حسن اجراي انجام فعاليت ها و وظايف كاركنان مدرسه و ارزشيابي مستمر از عملكرد آن ها بر اساس ضوابط، همچنين شناسائي كاركنان كوشا، ساعي، فعال و شايسته با همكاري ساير كاركنان و معرفي به مدير به منظور تقدير و تشويق آن ها.

- همكاري در برنامه ريزي ، نظارت و اجراي فعاليت هاي عمومي و فراگير نظير مراسم آغازين، مناسبت ها، ايام ا...، نماز جماعت، فعاليت هاي قرآني و گروهي و مسابقات فرهنگي، هنري و ورزشي ، بازديدها و اردوهاي آموزشي و پرورشي.

- همكاري در تأمين شرايط مناسب بهداشتي(عمومي، فردي و محيطي) و ايمني دانش آموزان و كاركنان مدرسه و اقدام در جهت پيشگيري از بيماري ها، سوانح و حوادث احمتماي و مقابله با آن ها و نيز مراقبت از تغذيه ميان وعده دانش آموزان.

- همكاري در ايجاد تعامل بين همكاران، دانش آموزان و اولياي آن ها به منظور توسعه مهارت هاي زندگي مبتني بر اخلاق و رفتار اسلامي.

- توسعه  مهارت هاي حرفه اي خود و شركت در دوره هاي مربوط، گردهمائي ها ، جشنواره ها و جلسات مرتبط مطابق ضوابط و مقررات.

- همكاري در تهيه، تنظيم و اجراي برنامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و امتحانات و استخراج نتايج آن و اطلاع رساني به موقع به اولياء و دانش آموزان جهت ارائه به مدير.

- ايجاد تعامل با ساير كاركنان مدرسه و مراقبت در اجراي صحيح وظايف آنان.

- حضور فعال در مدرسه قبل از آغاز به كار روزانه و مادامي كه برنامه ها و فعاليت هاي آموزشي و پرورشي در جريان است و خارج شدن از آن پس از خروج تمامي دانش آموزان از مدرسه مطابق با ضوابط.

- همكاري در برنامه ريزي جهت تشكيل جلسات مرتبط(گروه هاي آموزشي و شوراهاي مدرسه، انجمن اولياء و مربيان، شوراي معلمان و شوراي دانش آموزي و...) و زمينه سازي براي حضور فعال اعضاء و نيز نگهداري سوابق و صوت جلسات مربوط.

- همكاري با مدير در آماده سازي فضا و تجهيزات قبل از آغاز سال تحصيلي و همچنين برنامه ريزي و نظارت بر تجهيز، توسعه و حفظ و نگهداري اموال، فضاها و تجهيزات آموزشي و پرورشي.

- همكاري در برنامه ريزي، ثبت نام و سازماندهي دانش آموزان مطابق ضوابط و مقررات مربوط.

- همكاري جهت مراقبت بر تهيه و تنظيم دفاتر رسمي مدرسه و مدارك پرسنلي كاركنان برابر مقررات و در زمان مقرر.

- اجراي بخشنامه ها، دستورالعمل ها، آيين نامه ها،شييوه نامه ها و... ارجاعي از سوي مدير در چارچوب وظايف محوله.

- تحويل اسناد و صورت اموال و وسايل مربوط0سايت رايانه،آزمايشگاه و كارگاه) در صورت تغيير سمت به مسئول مربوط طبق مقررات.

- تهيه و تنظيم گزارش هاي لازم در خصوص فعاليت هاي مدرسه با همكاري و مشاركت عوامل مربوط و ارائه به مدير.

- پاسخگوئي و اطلاع رساني به موقع به والدين، دانش آموزان، كاركنان و ساير مراجعين به مدرسه برابر ضضوابط و مقررات.

- بررسي، مطالعه، تحقيق و پ‍وهش به منظور كسب مهارت هاي لازم و ارتقاي علمي جهت ارائه راهكارهي مناسب در زمينه شغل مورد تصدي.

- ساماندهي و نظارت بر عملكرد تجهيزات حرارتي، برودتي، ايمني و امنيتي، روشنايي، الكتريكي و مكانيكي سايت رايانه، كارگاه و آزمايشگاه مدرسه و ارائه گزارش لازم به مدير در جهت رفع نقص موجود و افزايش ضريب ايمني آن ها به منظور حفاظت از اموال دولتي و جلوگيري از وقايع احتمالي.

- نظارت بر وضعيت رايانه ها، سروِر و ساير تجهيزات موجود در سايت رايانه و تلاش در رفع عيوب موجود در سيستم ها و ارائه گزارش به مدير در خصوص رفع عيب هايي كه نياز به حضور كارشناس را دارد.

- نصب و راه اندازي سيستم هاي سخت افزاري و نرم افزاري و بروز رساني سيستم عامل ها، اتصال به اينترنت و يا ساير شبكه هاي مجاز اعلام شده از سوي وزارت آموزش و پرورش به نحوي كه سايت رايانه همواره قابليت استفاده حداكثري را براي دانش آموزان و معلمين داشته باشد.

- تهيه آرشيو منظم و منسجم و نگهداري مناسب از نرم افزار و محتواهاي آموزشي و پرورشي مجاز(معرفي شده از سوي وزارت آموزش و پرورش) به نحوي كه دانش آموزان و معلمين بتوانند به آن دسترسي آسان داشته و از آن استفاده نمايند.

- نصب ويروس ياب و ساير ابزارهاي كنترلي بر روي سيستم هاي مدرسه  و سايت رايانه و بروز رساني آن ها.

- نظارت، بروز رساني اخبار و اطلاعات، حفظ و نگهداري محتواهاي موجود در وب سايت مدرسه به نحوي كه  همواره به روز و فاقد هرگونه اشكال فني و يا محتوائي باشد.

- دقت و اطمينان از ضريب ايمني وب سايت و امنيت اطلاعات اختصاصي مدرسه، دانش آموزان و... كه بر روي وب سايت مدرسه قرار مي گيرد به نحوي كه افراد غير نتوانند به اين اطلاعات دسترسي ييافته و رعايت حريم خصوصي افراد لحاظ گردد.

- اطلاع رساني سريع به مدير و ساير مسئولين ذيربط در زمان بروز حوادث احتمالي(هك، حمله هاي اينترنتي، درج كلمات و اطلاعات نامناسب و...)  به منظور رفع مشكل و انجام پيگيري مربوطه تا حصول نتيجه.

-  برگزاري جلسات اطلاع رساني و فرهنگ سازي براي كاركنان و والدين در خصوص نحوه نظارت بر استفاده دانش آموزان از رايانه و... و خطرات و وقايعي كه ممكن است با سياست هاي ابلاغي وزارت متبوع.

- ارائه پيشنهاد به مدير در خصوص محتواهاي آموزشي و پرورش مورد نياز مدرسه جهت تهيه آن ها از مراجع قانوني مجاز و معتبر تأييد شده از سوي وزارت متبوع.

- همكاري در اجراي پروژه هاي نياز سنجي، ارزشيابي و اجراي آزمايشي برنامه هاي درسي.

-  ايجاد كارگروه هاي نقد و نظريه پردازي در باره كتاب ها، مجلات رشد و نرم  افزارها .

شرح وظایف مدیر مجتمع آموزشی و پرورشی  

شاغل اين پست تحت نظارت رييس آموزش وپرورش شهرستان/منطقه/ناحيه مربوط با رعايت شرايط احراز مديريت مدارس، مصوبه شوراي عالي آموزش وپرورش انتخاب و عهده دار وظايف ذيل مي باشد:

 1-     ايجاد هماهنگي و همسويي بين اهداف و برنامه هاي مدارس تابعه و برنامه ريزي براي تحقق اهداف و ارتقاي كيفيت آموزشي و پرورشي مدارس تا بعه مبتني بر مباني تعليم و تربيت اسلامي .

 2-     تقويت روح وحدت وارتباط اسلامي از طريق خط ولايت فقيه در بين دانش آموزان ،كاركنان ومعلمين وجلوگيري از هرگونه تفرقه وگروه گرايي ضمن رعايت اخلاق اسلامي.

 3-     توجه خاص به حجاب،عفاف وپوشش اسلامي دانش آموزان وكاركنان.

 4-     تلاش در خصوص به كارگيري توانمنديهاي اولياء دانش آموزان درمجتمع ومدارس تحت پوشش.  5-     تلاش درخصوص ارتقاء سلامت جسماني و رواني دانش آموزان برابر ضوابط ومقررات.

 6-     فراهم نمودن روحيه جهت انجام كاربصورت گروهي ومشاركتي.

 7-      نظارت بر امور آموزشي و پرورشي، اداري و مالي واحدهاي تحت پوشش

 8-      ارزشيابي عملكردكاركنان مجتمع ،مديران مدارس تابعه و برنامه ريزي براي ارتقاء صلاحيت هاي حرفه اي آنان درپايان هر دوره تحصيلي.

 9-       تأييدنهايي ارزشيابي افراد فوق الذكر بر اساس دستورالعمل هاي مربوط انجام خواهد شد. 

10-     تشكيل شوراي مجتمع ها و شركت مستمر در جلسات شورا و دعوت از صاحبنظران و افراد ذيربط بر حسب مورد براي شركت در جلسات شوراي مجتمع و اجراي مصوبات شوراي مجتمع

 11-     تدوين برنامه جامع سالانه مجتمع و نظارت بر برنامه ريزي سالانه مدارس تحت پوشش آن

 12-    نظارت بر اجراي برنامه سالانه واحدهاي تابعه مجتمع (تحت پوشش و محل استقرار)

 13-   سازمان دهي مناسب جهت توسعه ، تجهيز و توزيع عادلانه منابع و امكانات در مدارس تابعه 

14-    انجام مكاتبات، تهيه و ارائه گزارش ها و پيگيريهاي اداري واحدهاي تحت پوشش با اداره آموزش و پرورش.

 15-    دريافت و ابلاغ بخشنامه ها بين واحدهاي تحت پوشش (اطلاع رساني به موقع به افراد ذي نفع بر عهده واحدهاي آموزشي تحت پوشش مربوط مي باشد).

 16-    فراهم سازي زمينه لازم جهت تحقق اهداف مصوب دوره هاي تحصيلي با همكاري و مشاركت معاونين مجتمع

 17-    نظارت بر تهيه و تنظيم برنامه هاي سالانه و هفتگي مدارس تحت پوشش بر اساس جدول مواد درسي برنامه مصوب ومطابق با دوره هاي تحصيلي مربوط با همكاري سايركاركنان

 18-    بررسي و انسداد دفاتر آمار و ارزشيابي تحصيلي و تربيتي (امتحانات)واحدهاي تحت پوشش به عنوان نماينده اداره آموزش و پرورش با هماهنگي اداره مربوطه.

 19-    همكاري ونظارت و برنامه ريزي بر مدارس تابعه به منظور تقويت رفتارهاي پژوهش مدار در دانش آموزان و نظارت بر شناسايي دانش آموزان مستعد با همكاري معلمان و سايركاركنان و همچنين تعامل با پژوهش سراها و مراكزعلمي با همكاريروساي دوره هاي تحصيلي مربوط.

 20-    نظارت بر حسن اجراي صحيح و به موقع برنامه ها و فعاليتهاي آموزشي و پرورشي بر اساس ضوابط و مقررات.

 21-    اهتمام بر تحت پوشش كامل قراردادن كودكان لازم التعليم محدوده جغرافيايي مجتمع.

 22-   برنامه ريزي جهت ايجاد تعامل بين مديران)(معاونين مجتمع)و كاركنان مدارس تحت پوشش ، اهتمام در ارتقاء و توسعه مهارت هاي زندگي مبتني بر اخلاق و رفتار اسلامي دانش آموزان و اولياي آنها

 23-  برنامه ريزي و ايجادهماهنگي در مجتمع و مدارس تحت پوشش آن پيرامون امور اداري، آموزشي، پرورشي و ... و نظارت بر امور محوله.

 24-   نظارت بر آماده سازي فضا و تجهيزات واحدهاي آموزشي مجتمع قبل از آغاز سال تحصيلي و برنامه ريزي و نظارت در تجهيز و توسعه آنها و نظارت بر حفظ و نگهداري اموال، فضاها و تجهيزات آموزشي و پرورشي.

 25-   ابلاغ و تبيين شرح وظايف محوله از سوي وزارت متبوع به كليه كاركنان واحدهاي آموزشي مجتمع و مدارس تحت پوشش و نظارت بر اجراي صحيح آنها.

 26-   تقسيم وظايف بين مديران(معاونين مجتمع)وكاركنان واحدهاي تحت پوشش مجتمع، معاونان و سايركاركنان مجتمع.

 27- پيش بيني برنامه هاي لازم به منظور تعميق باورهاي ديني و اعتقادي دانش آموزان و گسترش فعاليت هاي قرآني، فرهنگي، هنري، ادبي، ورزشي و ارتقاي سلامت روحي و رواني آن ها و بهداشت مدارس تابعه.

 28-   اهتمام و برنامه ريزي براي توسعه دوره هاي تحصيلي بر اساس مقتضيات و نيازهاي محلي و اعلام آن به اداره آموزشي و پرورشي منطقه.

 29-   نظارت بر تأمين شرايط مناسب بهداشتي (عمومي، فردي و محيطي)و ايمني دانش آموزان و كاركنان واحدهاي آموزشي

 30-   برنامه ريزي جهت بازديدهاي مستمر از مدارس تحت پوشش مجتمع و نظارت بر حسن انجام فعاليت ها و وظايف كاركنان آنها و ارزشيابي مستمر از عملكرد آنها بر اساس ضوابط و همچنين شناسايي كاركنان كوشا، فعال و شايسته با همكاري مديران (معاونين مجتمع)هر دوره به منظور تقدير و تشويق آنها.

 31-   نظارت بر ثبت نام و سازماندهي دانش آموزان مطابق ضوابط و مقررات مربوط

 32-  ثبت حضورو غياب خود در دفتر مدرسه محل استقرار

 33- برنامه ريزي به منظور استفاده بهينه از منابع مالي و نيروهاي انساني مربوط و تقويت آنها با بهره گيري از مشاركتهاي مردمي و كمكهاي خيرين.

 34-   همكاري و تعامل مؤثر و مشاركت با ساير اداره ها، سازمان ها، نهادها، ارگان ها و ... با هماهنگي آموزش و پرورش مربوط.

 35-  نظارت بر تهيه، تنظيم و اجراي برنامه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي و امتحانات با همكاري شوراهاي مدارس

 36-   نظارت بر ثبت و نگهداري اسناد مربوط و مدارك تحصيلي دانش آموزان و نيز امحاء اوراق امتحاني و سايرمدارك مطابق با ضوابط و مقررات توسط عوامل مربوط.

 37- انجام و نظارت بر اجراي صحيح و به موقع كليه بخشنامه ها، دستورالعمل ها، آيين نامه ها، شيوه نامه ها و ...صادره از سوي ادارات آموزش وپرورش.

 38-  نظارت بر تهيه و تنظيم گزارش هاي لازم در خصوص فعاليتهاي مجتمع با همكاري و مشاركت عوامل مربوط.

 39-   بهره گيري از فناوري اطلاعات و ارتباطات در فعاليتهاي مدرسه اي مجتمع و ايجادامكان توسعه و بهره برداري مؤثر از آن در بين كاركنان و دانش آموزان.

 40-    تحويل اسناد و دفاتر امتحانات و صورت اموال و وسايل مجتمع در صورت تغيير سمت به مسئول جديد طبق مقررات.

 41-    بهره گيري از ساز و كارهاي مناسب جهت پاسخگويي و اطلاع رساني به موقع به والدين، دانش آموزان، كاركنان و سايرمراجعين به واحدهاي آموزشي برابر ضوابط و مقررات.

 42-   آشنا نمودن كاركنان شاغل در مجتمع و مدارس تحت پوشش به وظايف، آيين نامه ها و دستورالعمل هاي آموزشي، پرورشي، اداري و مالي مربوط به مجتمع ها

 43-  نظارت بر انجام و تكميل فرم هاي ارزشيابي كاركنان در پايان هر دوره.

 44-   ارائه گزارش هاي دوره اي و لازم به واحدها و مسئولين آموزش و پرورش شهرستان/ منطقه/ ناحيه.

 45-   تهيه دفاتر و اسناد هزينه مالي مجتمع و مدارس تابعه مطابق قوانين و مقررات مجتمع هاي آموزشي و پرورشي مربوط مندرج در آئين نامه (شهري يا روستايي)

 46-   ارائه گزارش به مسئولين ذي ربط در خصوص مسائل امنيتي، تعميرات، توسعه و ... كه لازم است جهت جلوگيري از خطرات احتمالي و يا توسعه امر آموزش و پرورش صورت پذيرد.

 47-   انجام ساير امور ارجاعي مربوط در صورت لزوم.  

مدیریت کلاس و سازماندهی

به طور معمول کلاسی که خوب سازماندهی شده است ، سازمان دهنده های آموزشی گوناگونی دارد . همین که دانش آموزان وارد کلاس می شوند احساس می کنند که همه عناصر برای آموزش سازماندهی شده است .

طرح معلم برای محیط کلاس این امکان را می دهد که ضمن سرو صدا و ارتباط متقابل ، معلم و دانش آموز به کار خود ادامه می دهند .

شاخص های مثبت

·          صندلی ها را به شکل گروهی یا اطراف میزها قرار می دهد تا ارتباطات متقابل را تشویق کند .

·          رفتار شاگردان را با انتظارات روشن و واکنش های ثابت و مستمر در برابر اعمال آنان مدیریت می کند .

·          محیط فیزیکی کلاس را به گونه ای حفظ می کند که مواد و ابزار آموزشی صدمه نبیند .

·          کار دانش آموزان ، یادداشت و تقویم فعالیت های آنان را روی دیوار کلاس نصب می کند .

·          از دانش آموزان می خواهد به بازدید کنندگان و مشاهده کنندگان از کلاس ، خوش آمد بگویند و فعالیت هایشان را برای آنان توضیح دهند .

·          تأکید می کند که دانش آموزان یکدیگر را با رفتاری مثبت و احترام آمیز مورد خطاب قرار دهند .

·          ارتباطات متقابل را تشویق می کند و اجازه می دهد که دانش آموزان درباره ی فعالیت ها یا تکالیفشان به آرامی گفت و گو کنند .

·          حداکثر استفاده  را از فضای فیزیکی محیط می کند .

·          به محض رخ داد  وضعیت های اضطراری ، آن ها را مدیریت می کند .

·          برای هر شخص فضای کاری قابل قبولی را در نظر می گیرد .

·          برای اداره ی کلاس و کنترل نیازهای معمول دانش آموزان روال های مشخصی تعیین می کند . ( مثل رفتن به دستشویی ، تراشیدن مداد و دور انداختن زباله )

·          تقویت و بازخورد مثبت ارایه می دهد .

·          با احترام و حفظ شأن دانش آموزان ، نظم را برقرار می کند .

·          برای مسئولیت پذیری و رهبری دانش آموزان روال های ثابتی دارد .

·          در سبک مدیریتش با ثبات است .

·          قوانین مدرسه و کلاس را اعلام و نصب می کند .

·          دستورالعمل های ایمنی مناسب را اعلام و نصب می کند .

شاخص های منفی در مدیریت کلاس و سازماندهی

·          میز و صندلی ها را ردیف و رو به تخته می چیند ( بدون سازماندهی گروهی ) .

·          در به اجرا در آوردن قوانین کلاس ، مدرسه و منطقه بی ثبات است .

·          آمادگی واکنش در برابر موارد روزمره را  ندارد . ( مثل رفتن به دستشویی ، تراشیدن مداد ، بی نظمی ) .

·          صرفاٌ از پوسترهای آماده برای تزیین دیوارها استفاده می کند .

·          قوانین و پیامدهای رفتار منفی را فهرست می کند . ( تفسیر از دیدگاه خودش )

·          رتبه بندی پیشرفت دانش آموزان را روی نمودارهایی در معرض دید همگان قرار می دهد .

·          روی پاسخ های صحیح و قطعی تأکید می کند .

·          برای همه ی دانش آموزان یک تکلیف تعیین می کند .

·          انتظارات خود را از دانش آموزان روشن نمی سازد و اعلام نمی کند .

·          قوانین کلاس یا مدرسه را به نمایش نمی گذارد .

·          خارج از کلاس درس در دسترس دانش آموزان نیست .

·          از مجموعه ی کارهای اداری که باید قبل از شروع کلاس انجام شود ، به طور نا مناسبی شکایت می کند .

·          محیطی نا امن ایجاد می کند .

·          دانش آموزان مسئولیت های مشخصی ندارند و از روال خاصی پیروی نمی کنند .

·          کلاس را نا مرتب و کثیف نگه می دارد .

·          برای برقراری نظم از اصطلاحات انضباطی زیادی استفاده می کند .

·          قوانینش خودساخته است و مطابق با وضعیت روحی او غیر قابل پیش بینی است .

·          بلافاصله کلاس را شروع نمی کند . اوقات را به بطالت می گذراند .

مسئولیت ها و رفتار معلم

فصل مسئولیت ها و رفتار معلم در اصل برای کمک به مدیران و همکارانی تدوین شده است که می خواهند در بازدید از کلاس ها و مشاهده ی کار معلمان ، شاخص های اصلی اثر بخشی را تعیین کنند . در واقع شاخص های این فصل برای تسهیل نوعی تحقیق توأم با عمل و متمرکز بر رفتارهایی است که معلمان در کار روزانه شان از خود بروز می دهند . اگر راهنمایی به معلم ها از راه ارایه ی بازخورد درباره ی رفتار کلاسیشان باشد ، آنان برای اصلاح روش ها و اضافه کردن روش ها ی جدید به مجموعه ی مهارت هایشان انگیزه مند می شوند .

رفتارهای مثبت و منفی ای که معلمین از خود بروز می دهند تا حد زیادی تعیین کننده ی اثربخشی آن ها در کلاس است و میزان تأثیری را که آن ها بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزانشان دارند ، معین می کند . چندین ویژگی خاص معلم که به طور مستقیم به آموزش موثر کمک می کند تحت عناوین زیر فهرست شده اند :

·         شخصیت معلم

·         مدیریت و سازماندهی کلاس

·         سازماندهی آموزش و جهت دهی به آن

·         اجرای آموزش

·         نظارت بر پیشرفت و توان بالقوه ی دانش آموزان

·         مهارت های حرفه ای

ویژگی های مثبت و منفی ، هر دو ، براساس یافته های علمی ای تنظیم شده اند که بهبود سیستم آموزشی را برای دانش آموزان و معلمین هر دو در نظر داشته اند . این ویژگی ها برای هر نوع موضوع درسی یا هر پایه ی تحصیلی عمومیت دارند .  آموزش های غیر موثر با عنوان  " شاخص های منفی  "  و آموزش های موثر با عنوان " شاخص های مثبت  "  مشخص شده اند . در واقع می توان از این فهرست ها به عنوان وسیله ای برای افزایش اثر بخشی معلمان استفاده کرد .

شخصیت معلم

معلم نماینده ی محتوای درسی و مدرسه است . دانش آموزان اغلب تمایل خود را برای یک موضوع درسی به معلم و روش آموزش آن درس ربط می دهند . به نظر می رسد شور و اشتیاق و قابلیت های معلم در ارایه ی یک محتوا می تواند به دانش آموزان منتقل شود . ویژگی های شخصیتی معلم یکی از اولین مجموعه ویژگی هایی است که باید در یک معلم موثر جست و جو کرد . بسیاری از جنبه های آموزشی موثر قابل پرورش و ترویج است اما تغییر در شخصیت فرد مشکل است .

شاخص های مثبت

·          مسئولیت کلاس و موفقیت دانش آموز را به عهده می گیرد .

·          در تدریس از تجربیات شخصی خود مثال می زند .

·          احساسات شاگردانش را درک می کند .

·          ارتباطات روشن و واضح برقرار می کند .

·          به اشتباهات خود اقرارمی کند و فوراٌ آن ها را اصلاح می کند .

·          درباره ی روش کار به تعمق و تفکر می پردازد .

·          حس شوخ طبعی از خود بروز می دهد .

·          لباس های مناسب موقعیتش می پوشد .

·          اعتماد و احترام متقابل را حفظ می کند .

·          منظم است و در عین حال انعطاف پذیر و خودجوش است .

·          نسبت به موقعیت ها و نیازهای دانش آموزان پاسخ گو ست .

·          از تدریس لذت می برد و انتظار دارد که دانش آموزان از یادگیری لذت ببرند .

·          در موقعیت های تناقض برانگیز به راه حل برنده – برنده توجه دارد .

·          به سئوال ها و اظهار نظرهای دانش آموزان با دقت گوش می دهد .

·          به دانش آموزان حتی در موقعیت های دشوار با احترام پاسخ می گوید .

·          همواره انتظارات بالا برای پیشرفت را به دانش آموزان منتقل می کند .

·          با تک تک دانش آموزان گفت و گو می کند .

·          با دانش آموزان با برابری و عدل رفتار می کند .

·          در خارج از کلاس با دانش آموزان گفت و گو می کند و ارتباط دو طرفه ی مثبت دارد .

·          در خارج از کلاس برای تک تک دانش آموزان یا گروه های کوچک آنان وقت صرف می کند .

·          در تمام اوقات رفتار حرفه ای خود را حفظ می کند .

·          دانش آموزان را با نام آن ها صدا می زند .

·          آهنگ و بلندی صدایش مناسب است .

شاخص های منفی شخصیتی در تدریس غیر موثر

·          اعتقاد دارد که تدریس صرفاٌ یک شغل است .

·          معمولاٌ دیر به مدرسه و کلاس می رسد .

·          در کلاس مشکلات انضباطی دارد .

·          نسبت به فرهنگ و پیشینه ی دانش آموزان حساسیت ندارد .

·          نسبت به دانش آموزان تعصب مثبت یا منفی نشان می دهد .

·          در طول کلاس بیش از کار با دانش آموزان به تکالیف کتبی آنان رسیدگی می کند .

·          والدین از آن چه در کلاس می گذرد اظهار نارضایتی می کنند .

·          از کلام نامناسب استفاده می کند .

·          دانش آموزان  را تحقیر می کند یا مورد تمسخر قرار می دهد .

·          بدون هیچ دلیل مشخصی ، تدافعی رفتار می کند .

·          با دانش آموزان رفتار ستیزه جویانه دارد .

·          فاقد مهارت های حل تعارض است .

·          برای آن چه در کلاسش اتفاق می افتد ، قبول مسئولیت نمی کند .

سازماندهی آموزش و ج هت دهی به آن

در بسیاری از مدارس از معلمین خواسته می شود که طرح درس های هفتگی را ارایه دهند . این طرح درس ها معمولاٌ به تدابیری برای سبک های یادگیری و نیازهای متفاوت دانش آموزان توجه  دارد . هم چنین در این طرح درس ها به گوناگونی روش های آموزشی  نیز توجه می شود . توجه به این نکته حایز اهمیت است که یک طرح درس ، تام و تمام نیست و صرفاٌ توصیفی از آن چیزی است که در کلاس باید رخ دهد . بنا بر این یک طرح درس خوب تضمین کننده ی آموزشی با کیفیت مناسب نیست ولی یک طرح درس ضعیف به طور حتم به آموزشی غیر موثر منجر می شود .

شاخص های مثبت

·          برای هر روز مدرسه یک طرح درس نوشته می شود .

·          دانش آموزان طرح روزانه را می دانند زیرا فهرست اهداف و فعالیت ها به آن ها ارایه می شود .

·          ارزیابی دانش آموزان و داده های تشخیصی در دسترس هستند .

·          نمونه ی کارهای دانش آموزان در دسترس هستند و بررسی می شوند .

·          طرح درس ها با راهنمای تقسیم بندی برنامه ی درسی مطابقت دارد .

·          ارزشیابی های معلم ساخته با راهنمای برنامه ی درسی هماهنگ هستند .

·          طرح درس ها دربرگیرنده ی اهداف یادگیری تدوین شده در آموزش و پرورش هستند .

·          طرح درس ها به وضوح اهداف را بیان می کنند .

·          طرح درس ها شامل مواد آموزشی در دسترس هستند .

·          طرح درس ها شامل فعالیت ها و استراتژی هایی است که بتواند دانش آموزان با توانایی های متفاوت را فعال کند .

·          طرح درس ها به انواع سبک ها و هنجارها ی یادگیری می پردازد .

·          طرح درس ها شامل تدابیر لازم برای رفع نیازهای خاص دانش آموزان است .

·          استانداردهای وزارتی در کلاس نصب می شود .

·          طرح درس ها شامل اطلاعات گام به گام است .

·          طرح درس ها برای مواقع اضطراری و جانشین شدن ، به راحتی در دسترس هستند و شامل اطلاعات لازم برای اداره ی کلاس در این مواقع می باشند .

شاخص های منفی سازماندهی آموزش و جهت دهی به آن

·          تعداد طرح درس های آنان بسیار کم است و یا اصلاٌ وجود ندارد .

·          ارزشیابی دانش آموزان و داده های تشخیصی در دسترس نیستند .

·          هیچ ارتباطی بین داده های ارزشیابی و طرح درس ها مشاهده نمی شود .

·          هیچ گونه تمایزی در آموزش قایل نمی شود .

·          طرح درس ها با راهنمای برنامه ی درسی و اهداف یادگیری تدوین شده در آموزش و پرورش هماهنگی ندارد .

·          فعالیت هایی انتخاب می شوند که به اهداف یادگیری مربوط نیستند .

·          برای پیش بینی مسایل بالقوه و ناشناخته طرح و برنامه ای وجود ندارد .

·          عمدتاٌ طرح درس ها شامل متن کتاب درسی یا تمرین است .

·          دانش آموزان درگیر یادگیری نمی شوند .

·          طرح درس ها به سبک های گوناگون یادگیری دانش آموزان نمی پردازد .

·          طرح درس ها با نیازهای ویژه ی دانش آموزان انطباق ندارد .

·          اطلاعات گام به گام در طرح درس قابل تشخیص نیستند .

·          طرح درس ها  آشفته و بدون نظم هستند .

·          طرح درس ها کوتاه و بریده بریده هستند و انتقال آرام از فعالیتی به فعالیت دیگر در نظر گرفته نمی شود .

·          الگوی حاکم بر کلاس  ضعیف یا عدم ثبات در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان است .

·          طرح درس های اضطراری در دسترس نیست .

·          مواد آموزشی برای معلمین جانشین در دسترس نیست . ( لیست حضور و غیاب ، روال های کلاس ، طرح درس ها ) .

اجرای آموزش

آموزش موثر حاصل ترکیب مدیریت خوب کلاس ، سازماندهی ، طراحی موثر و ویژگی های شخصیتی معلم است . ارایه ی مواد درسی به دانش آموزان در کلاس و فراهم کردن تجاربی برای آنان تا با مواد درسی ارتباطی واقعی ایجاد کنند ، حیاتی است . معلم موثر مانند یک  رهبر ارکستر سمفونی که بهترین اجرا را از هر نوازنده برای تولید صوتی زیبا به کار می گیرد ، تسهیل کننده ی کلاس است . در کلاس درس هر یک از دانش آموزان در محیط مثبت کلاس که حمایت کننده ، چالش برانگیز و پرورش دهندهی اهداف آموزشی است ، به آن اهداف نایل می شود . بهترین طرح درس در غیاب عامل مدیریت کلاس و یا عدم وجود رابطه ی صمیمی معلم با دانش آموزان ، از کارایی بسیار کمی برخوردار خواهد بود . اجرای آموزش مانند اجرای نمایش است که در آن همه ی عوامل پشت صحنه پنهانند و حضار فقط ، صحنه ی نمایش را می بینند .

شاخص های مثبت در اجرای آموزش

·          از سوال های دانش آموزان برای جهت دادن به درس استفاده می کند .

·          از پیش آزمون برای جهت دادن به آموزش استفاده می کند .

·          از عوامل یک تدریس موثر استفاده می کند .

·          برای استفاده ی بیشتر از زمان از روال های ثابت استفاده می کند ( برای مثال ، دانش آموزان دارای نقش هایی برای انجام کارها می باشند ، مانند پخش کردن مواد آموزشی بین بچه ها که معلم مجبور نباشد فرایند تدریسش را متوقف کند ) .

·          استراتژی های سطوح بالاتر تفکر  را در هم می آمیزد .

·          برای فعال کردن دانش آموزان از استراتژی ها و فعالیت های مختلفی استفاده می کند .

·          تعداد زیادی از دانش آموزان را به طور مستمر در کلاس فعال می کند .

·          مطابق با نشانه  ها یی که از دانش آموزان می گیرد ارایه و سرعت درس را تنظیم می کند .

·          از تمام فضای کلاس به نحو موثری استفاده می کند .

·          کلاس به جای معلم محور ، دانش آموز محور است .

·          بازخورد ( کلاسی ، غیر کلاسی و کتبی ) ارایه می دهد .

·          تکالیف درسی بر اساس اهداف طراحی می شود .

·          به دانش آموزان در طراحی برای انجام تکالیف منزل کمک می کند .

شاخص های منفی در اجرای آموزش

·          مواجه با مشکلات رفتاری دانش آموزان می شود .

·          دانش آموزانی منفعل دارد . ( برای مثال : کسل ، حواس پرت ، خواب آلود ) .

·          عملکرد دانش آموزانش در کلاس و در ارزیابی ها ضعیف است .

·          برای کارهای کلاسی ، پروژه ها و فعالیت ها ، دستورالعمل های مبهم ارایه می دهد .

·          به علایم و سرنخ هایی که دانش آموزان می دهند و نشانه ی غیر موثر بودن آموزش است بی توجه است .

·          فاقد روش های متفاوت آموزشی است .

·          فردی کردن آموزش برایش مشکل است .

·          از مواد و واژگان تاریخ گذشته ، استفاده می کند .

·          توصیه هایی را که همکاران یا سرپرستانش گوشزد می کنند ، نمی تواند اجرا کند .

·          به دانش آموزانش می گوید  « درس را یاد بگیرید » .

·          از استراتژی های به روز و بهترین روش ها استفاده نمی کند .

·          از مثال های ضعیف و کلام نا مناسب استفاده می کند .

·          انتقال از یک فعالیت به فعالیت دیگر یا یک درس دیگر را به کندی انجام می دهد .

نظارت بر پیشرفت و توان بالقوه ی دانش آموزان 

معلمین موثر درباره ی نوع عملکرد هر یک از دانش آموزان کلاسی که درس می دهند  ، درک مشخصی دارند ، آن ها از روش های اندازه گیری رسمی و غیر رسمی گوناگونی استفاده می کنند تا تسلط دانش آموزانشان را بریک مفهوم یا مهارت ، کنترل و ارزیابی کنند .  وقتی که دانش آموزی مشکل دارد ، معلم آن بخش از دانش یا مهارتی که دانش آموز را به دردسر انداخته است هدف قرار می دهد و برای پر کردن آن شکاف کارهای ترمیمی لازم را انجام می دهد . در واقع یک معلم موثر به دانش آموزان کمک می کند تا بتوانند عملکرد خویش را ارزیابی کنند . به این معنا که به آن ها در فراشناخت یاری می رساند . از آن جا که مسئولیت نهایی متوجه معلم است ، مستند کردن پیشرفت و عملکرد دانش آموز باید محقق شود . معلم موثری که دانش آموز را  مشاهده کرده و با وی کار کرده است توان بالقوه ی او را  درک می کند ، او را تشویق به  بهتر شدن می کند و برایش انگیزه ای را فراهم می کند تا وی در زمان لازم تلاشی پیگیر از خود نشان دهد .

شاخص های مثبت در نظارت بر پیشرفت و توان بالقوه ی دانش آموزان

·          دانش آموزان را قادر می سازد  تا مسیر عملکرد خویش را دنبال کنند .

·          به تکالیف نمره می دهد .

·          بازخورد شفاهی و کتبی ارایه می دهد .

·          پیشرفت دانش آموزان و دستاوردهای آنان را مستند می کند .

·          تصمیمات آموزشی را بر اساس تحلیل داده های مربوط به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اتخاذ می کند .

·          برای کمک به دانش آموزان و تشویق آنان در کلاس گردش می کند .

·          پیش آزمون می گیرد و نتایج آن را تبدیل به نمودار می کند .

·          ارزیابی های چند گانه را بررسی می کند تا تعیین کند که آیا دانش آموز به مهارت مورد نظر تسلط پیدا کرده است یا نه ؟

·          ارتباط با اولیا را ثبت  می کند .

·          از طرح های پیشنهادی دانش آموزان استفاده می کند و گزارش اجرای آن طرح ها را ثبت می کند .

·          جلسات تیم ها و جلسات معلم با دانش آموزان را ثبت می کند .

·          مرتباٌ  ارزشیابی می کند .

·          از روش های ارزیابی متنوعی استفاده می کند .

·          برای تکالیف ، تولیدات و پروژه های دانش آموزان از معیارهای توصیفی استفاده می کند .

·          بر اساس تحلیل ارزشیابی ها ، آموزش متفاوت ارایه می دهد .

·          در آزمون ها برای دانش آموزانی که نیازهای خاص دارند ، تمهیداتی به کار می برد .

·          نسخه ای از همه ی مکاتبات مربوط به پیشرفت دانش آموزان را نگه داری می کند .

·          جلسات و ملاقات هایی با حضور اولیا و دانش آموزان برگزار می کند .

·          خبرنامه ی کلاسی تهیه می کند .

·          اولیای دانش آموزان را برای فعالیت های خاص کلاس دعوت می کند .

·          در صفحه گسترده ی کلاس (  Web Page) کار دانش آموزان و تکالیف منزل را قرار می دهد .

·          با ارایه ی گزارش غیر رسمی از پیشرفت دانش آموزان ، با آن ها ارتباط برقرار می کند .

·          در ارتباطاتش از بیانی روشن و کلامی مناسب استفاده می کند .

·          در جلساتی که برای کسب آمادگی و مهارت در کار با دانش آموزان ، با نیازهای خاص تشکیل می شود ، شرکت می کند .

شاخص های منفی در نظارت بر پیشرفت و توان با القوه ی دانش آموزان

·          پیشرفت تحصیلی دانش آموزان را کنترل نمی کند و امکان سوال پرسیدن به آن ها نمی دهد .

·          به ندرت تجزیه و تحلیل می کند و با فاقد داده های مناسب است .

·          روند پیشرفت دانش آموزان را به ندرت  کنترل می کند و یا اصلاٌ  این کار را انجام نمی دهد .

·          گزارش ارتباطات  را نگه داری نمی کند .

·          جلساتی را که با دانش آموزان یا اولیا و سرپرستان آنان دارد ثبت نمی کند .

·          در نمره گذاری جانب افراط را می پیماید – نمرات ردی فاحش  یا در صد غیر واقع بینانه ای نمرات عالی .

·          از ارزشیابی های متنوع به ندرت استفاده می کند یا هیچ بهره ای از آن ها نمی گیرد .

·          آزمون ها را با نیازهای خاص دانش آموزان منطبق نمی کند .

·          ارتباطات با اولیا را مستند نمی کند یا تعداد کمی از آن ها را ثبت می کند . ( ارتباطات شامل : جلسات ، تماس های تلفنی ، پست الکترونیکی  ( e-mail ) ، خبرنامه و صفحه گسترده (  Web Page) . )

·          در ارتباطاتش از کلام نا مناسب ، فنی و مبهم استفاده می کند .

·          برای شناخت نیازهای خاص دانش آموزان در برنامه های آموزشی خاص شرکت نمی کند .

مهارت حرفه ای

معلمین در وسایل ارتباط جمعی به شیوه های گوناگونی تصویر می شوند  - از تصاویری زیان بخش گرفته تا استادی دوست داشتنی در حرفه ی خودشان که دانش آموزان را به عملکردی برتر تشویق می کنند . صدای معلمین موثر را همواره می توان شنید و احساس کرد . معلم موثر در گفت و گو ی با دانش آموزان ، همکاران ، اولیا و مدیریت شرکت می کند ، در دسترس است ، با دیگران با احترام برخورد می کند و در کار خود  متخصص است . معلم حقیقی استاد آموزش است .

شاخص های مثبت در مهارت حرفه ای

·          ارتباطات دو طرفه ی صادقانه ای  را با کادر اداری برقرار می کند .

·          با خانواده های دانش آموزان ارتباط برقرار می کند .

·          پرونده  های دقیق از دانش آموزان تهیه می کند .

·          به صورت فردی و در گروه با همکارانش درباره ی چگونگی تدریس تفکر و بحث می کند .

·          در جلسات مربوط به پایه ی خود شرکت می کند ، مانند یک بازیکن تیم است که در تمام تمرینات تیم شرکت می کند .

·          در ملاقات های هیأت علمی و سایر کمیته های مدرسه حضور می یابد و شرکت فعالانه دارد .

·          روی دانش آموزان تمرکز دارد .

·          وظایف محوله را انجام می دهد .

·          سیاست ها و اهداف منطقه و مدرسه را محقق می سازد .

·          کل مدرسه را در نظر دارد .

·          داوطلبانه به دیگران کمک می کند .

·          گرفتاری های مردم را جویا می شود .

·          در تیم ها و کمیته های مدرسه به دنبال نفش رهبری است .

·          با کارکنان دفتر مرکزی در موقع لزوم تماس می گیرد .

·          با همکارانش با احترام رفتار می کند .

·          با هیأت علمی و کارمندان  تشریک مساعی می کند .

·          از فرصت های توسعه ی حرفه ای استفاده می کند . ( برای مثال : کنفرانس ها ، کلاس های بالاتر از لیسانس ، کارگاه های آموزشی ) .

·          از مدارک آموزش به روز برخوردار است .

·          گزارش های در خواستی را به موقع و دقیق ارایه می دهد .

·          ارتباطات را سازنده و با دستور زبان صحیح ثبت می کند .

·          برای مخاطبین مورد نظر ، با کلامی مناسب می نویسد .

·          در آزمون گرفتن ، وظایفی را که به او مربوط است با دقت و نظم انجام می دهد .

·          طرح درس ها و مستندات ارزشیابی را در زمان مقرر ارایه می دهد .

·          نمره ها را به موقع ارایه می دهد .

شاخص های منفی مهارت حرفه ای

·          در ملاقات ها به طور معمول بازخورد منفی می دهد .

·          برای کمک به مأموریت و دورنمای هدفدار مدرسه تمایلی نشان نمی دهد .

·          از این که خارج از ساعت رسمی با اولیا ، سرپرستان و یا همکاران ملاقات کند امتناع می ورزد .

·          از این که دیگر افراد از کلاسش بازدید کنند ناراحت می شود و یا مورد تهدید قرار می گیرد .

·          برای دریافت مدرک ، حداقل کار لازم را انجام می دهد . ( مثلاٌ مدرک معادل دارد ) .

·          گزارش هایی را که مدرسه درخواست می کند ، دیر تحویل می دهد .

·          نمره ها را دیر تحویل می دهد .

·          گزارش غیر دقیق یا مبهم می نویسد .

·          دفترچه نمره اش را به روز نمی کند یا غیر دقیق است .

ویژگی های خاص هر موضوع درسی

گاهی بعضی از معلمان در موقعیتی  نا آشنا و غیر متعارف قرار گرفته اند . مثلاٌ به همان اندازه که وجود یک دودکش شیمیایی در کلاس تاریخ غیر متعارف است ، در کلاس شیمی امری معمول است . لذا ، باید توجه داشت که برای تدریس موثر در هر رشته ی درسی باید به الزامات خاص آن درس توجه داشت . ویژگی های خاص موضوع درسی و علایم منفی زیر در دروس زبان و هنرهای زبانی ، نگارش ، ریاضی و علوم به این علت در اختیار خوانندگان قرار داده می شود تا با شاخص های قابل مشاهده در کلاس های موثر و غیر موثر در این دروس آشنا شوند .

زبان و هنرهای زبانی

در کلاس درس معلم موثر در رشته ی زبان و هنرهای زبانی از متون غنی استفاده می شود . وی عناصر زبان را با نگارش ، خواندن و بیان شفاهی که شامل گوش دادن نیز می شود ، تلفیق می کند . معلم در آن موضوع درسی مطالعه ی کافی دارد و با شور و هیجان کار می کند تا اشتیاق برای آن موضوع  را به دانش آموزان منتقل کند . این معلم مطالعه ی آثار بزرگ ادبی را برای انجام پروژه های کلاسی و یا فقط برای لذت بردن تشویق می کند . پوشه های نگارش دانش آموزان را برای ارزیابی نگه داری می کند . فرصت های مناسب برای بحث ایجاد می کند و بازخورد های فراوانی  ارایه می دهد . در کلاس های درسی که امروزه از نظر فن آوری متحول شده اند ممکن است از برنامه های نرم افزاری ای استفاده شود که آموزش خواندن و نگارش و همین طور مهارت های تحقیقی را تقویت کند . کلاس معلم موثر همه ی عناصر اصلی برنامه ی درسی زبان و هنرهای زبانی را با هم تلفیق می کند .

برای تقویت زبان شفاهی در دانش آموزان ، معلم ممکن است :

·          گوش دادن را آموزش دهد .

·          برای رفتارهای مناسب گوش دادن الگو شود .

·          مهارت های صحبت کردن و پیام های کلامی و غیر کلامی را آموزش دهد .

·          فعالیت هایی برای آمادگی ، تمرین و ارایه ی سخنرانی های رسمی فراهم کند .

·          تغییر استراتژی های ارتباط شفاهی را برای سازگاری با شرایط و موقعیت نشان دهد و به کار برد . ( نوع ارتباط برقرار کردن با همکلاسی ، معلم ، سرایدار مدرسه و فردی که برای ارایه ی سخنرانی به مدرسه آمده است .)

·          فرصت هایی را فراهم کند تا دانش آموزان در تمرین های ایفای نقش ، مصاحبه و سخنرانی های فی البداهه شرکت کنند .

·          گروه های مباحثه را رهبری کند .

·          لهجه ، تلفظ و ادا کردن را آموزش دهد .

·          از عناصر صوتی در ارایه های شفاهی از جمله آهنگ ، بلندی ، تأکید ، حرکت و وقفه استفاده کند .

·          استفاده از رسانه های گروهی ( روزنامه ، رادیو و تلویزیون ) را به منظور تحقیق ، تحلیل و ارزیابی پیام های این رسانه ها ، آموزش دهد .

برای آموزش خواندن از استراتژی های زیر استفاده می کند  :

·          بلند خوانی

·          خواندن مستقل ( آرام و بی صدا )

·          خواندن  دو به دو

·          بازدید از کتابخانه ها

·          ایجاد کتابخانه در کلاس

·          فراهم آوردن فرصت هایی برای مطالعه ی دانش آموزان

·          توجه به توالی رویدادها در متون

·          رسم نمودار شباهت ها و تفاوت ها

·          خلاصه کردن

·          شبکه ی بحث ( بحث اولیه و مطالبی که از آن منشعب می شود .)

·          دیوار لغت ( لغات جدید را می توان روی یکی از دیوارها ی کلاس که به این کار اختصاص داده شده ، نصب کرد .)

·          تشکیل گروه های دو نفره برای تبادل ایده

·          تشکیل گروه های ادبی

·          برگزاری کارگاه کتابخوانی و بحث درباره ی مطالب آن و یا ارایه ی خلاصه ی کتاب

آموزش نگارش ممکن است شامل این نوع فعالیت ها شود :

·          پیش نگارش ، نگارش ، ویرایش و بازنویسی

·          مرور دو نفره ی متن و نقد سازنده

·          نگارش و انتشار در کلاس

·          برگزاری کارگاه نگارش  ( خواندن انشا ، تعیین معیار ، نقد نوشته با توجه به معیار و اصلاح نوشته  )

·          روزنامه نویسی

·          استفاده از کامپیوتر برای تایپ به منظور تسهیل در اصلاح متن در فرایند نگارش

·          نگارش به شکل های متفاوت  ( فنی ، تحقیقی ، توضیحی ، داستانی و شعر )

·          آموزش دستور زبان

·          آموزش نوشتن سر فصل

·          یادداشت برداری

تاریخ و مطالعات اجتماعی

معلم موثر دانش آموزانش را آن چنان توانمند می سازد که درباره ی تاریخ و وقایع گذشته بیندیشند . هدف و منظور او از این کار این است که تفکر آنان درباره ی آینده تقویت شود و درون تاریخ الگو یابی کنند . به  دانش آموزان مجموعه ای از حقایق و مهارت های ضروری را می آموزد تا بتوانند وقایع تاریخی را تفسیر کنند . معلم موثر با استفاده از روش های متفاوت ، وقایع گذشته را برای دانش آموزان امروز معنی دار می کند .

معلم از استراتژی های قبل از آموزش شامل موارد زیر استفاده می کند  :

·          نمودار  "  می دانم ، می خواهم بدانم ، یاد گرفتم  "  .

·          گزارش یادگیری

·          رسم محور زمانی

·          نشانه هایی برای پیش بینی

·          سازمان دهنده های گرافیکی

معلم از روش های متنوعی مانند موارد زیر استفاده می کند  :

·          شبیه سازی

·          مباحثه

·          پروژه های تحقیقی مستقل

·          بحث به شیوه ی سقراطی

·          فعالیت های مبتنی بر تکنولوژی و اینترنت

·          اسناد تاریخی و تحلیل مستندات دست اول

·          بررسی وقایع جاری

·          نقشه خوانی  ( کره ی جغرافیایی ، نقشه های دیواری ، نقشه های مسطح ، نقشه های کامپیوتری )

این معلم ممکن است از استراتژی های متنوع ارزیابی استفاده کند  :

-         تکمیل متون ناقص

-         ارایه های دانش آموزی با استفاده از امکانات چند رسانه ای

-         مقالاتی در واکنش به وقایع

-         تفسیر تاریخی

-         ارزیابی با توجه به معیار

-         آزمون های چند گزینه ای و تشریحی که معلم ساخته است .

ریاضیات

یک معلم موثر ریاضی این نوع توانایی را دارد که موجب تسهیل فهم ، تحلیل و حل مسأله ی دانش آموزان شود . این معلم کاربردهای مفاهیم ریاضی را در دنیای واقعی نشان می دهد تا این کاربرد برای دانش آموزان واقعی شود . او تفکر دانش آموزان را با وسایلی غیر از مداد و کاغذ آسان می سازد تا به چگونگی ظهور و کاربرد ریاضی در زندگی روزمره بپردازند . کلاس درس چنین معلمی احتمالاٌ پر از وسایل دستی است و پوستر های ریاضی و سازه های سه بعدی در آن آویخته شده است . در سینی جلوی میز معلم ابزار مورد استفاده ی دانش آموزان مانند نقاله و پرگار در اندازه ای بزرگ تر از حد معمول قرار دارد . معلم از این ابزار استفاده می کند تا فرایند را به مراحل کوچک تر تقسیم کند و آن را برای دانش آموزان معنادار کند . اگر دانش آموزی مشکل پیدا کند ، معلم می تواند پیشنهاد اصلاحی بدهد و اشکال را در دانش قبلی بیابد یا این که متوجه شود کجا دانش آموز فرایند را درست درک نکرده است و او را به مسیر درست باز گرداند . از دانش آموزان می خواهد که محاسبه کنند ، درباره ی راه حل هایشان بنویسند و درباره ی ریاضی بحث کنند . ریاضی فقط عدد و نماد نیست ، بلکه زبانی برای درک و فهم است .

معلم ریاضی از ابزار و وسایل متنوعی برای آموزش استفاده می کند ، از قبیل  :

·          کاغذ های متفاوت ( شطرنجی ، خال دار ، مومی و دفترچه ی یاد داشت )

·          ماشین حساب  ( 4 کاره ، علمی و رسم نمودار )

·          ابزار اندازه گیری  ( خط کش زاویه دار ، پرگار ، نقاله ، دماسنج ، وزنه  )

·          نرم افزارها و صفحه گسترده های ریاضی

·          وسایل تبلیغاتی

·          مواد آموزشی معمول  ( قرقره ، سکه ، تاس  و کلاف )

·          تخته های گچی یا ماژیکی که شطرنجی هستند .

معلم موثر ریاضی از روش های متنوع برای آموزش محتوا استفاده می کند ، از قبیل  :

·          مسایل کاربردی با استفاده از داده هایی مربوط به زندگی واقعی

·          سازه های سه بعدی

·          خواندن و نوشتن مسایل داستانی

·          استفاده از وسایل بصری در مسایل

·          ریاضی ذهنی

·          تخمین

·          بحث درباره ی مفاهیم ریاضی

·          گفت و گو درباره ی این که چه طور دانش آموزان مسایل را حل کنند

·          بررسی الگو های موسیقی در جبر

·          بررسی زوایا و نسبت ها در نقاشی موقع ارایه ی درس اندازه گیری

·          نمودار  وِن

علوم

اکتشافات علوم تجربی به طور مستمر مطالبی را به بدنه ی دانش علوم اضافه می کند و در آن تغییراتی ایجاد می کند . معلمان موثر دانش آموزان را درگیر آزمایش و بحث درباره ی یافته های علمی می کنند . آن ها از تغییرات آگاه هستند و اکتشافات جدید و قدیم را برای دانش آموزان مورد تأکید قرار می دهند . در ضمن دانش آموزان و معلم با انجام دادن تحقیق تلاش می کنند درباره ی علوم به درکی مشترک برسند .

در کلاس علوم ، وسایل زیر به آسانی در دسترس قرار دارد :

·          علایم امنیتی

·          وسایل حمایتی  ( روپوش آزمایشگاه ، عینک مخصوص )

·          کپسول خاموش کردن آتش یا پتوی مخصوص آتش سوزی در اتاق هایی که مواد مشتعل وجود دارند .

·          اگر در کلاس شیر فلکه باشد برچسب دار است .

·          مواد شیمیایی با برچسب های اطلاعات امنیتی

·          سطل های برچسب دار جداگانه برای شیشه های شکسته .

معلم علوم از روش های متنوعی برای تسهیل یادگیری اهداف برنامه ی درسی استفاده می کند  :

·          گروه های یادگیری از طریق همیاری

·          شبیه سازی های کامپیوتری

·          تحقیقات  و آزمایش های عملی

·          گزارش آزمایشگاه

·          فعالیت های عملی

·          نمایش

·          خواندن مقالات و مجلات علمی

در کلاس درس علوم ابزار متنوعی وجود دارد ، از قبیل  :

·          بِشِر

·          استوانه های مدرج

·          فلاسک

·          خط کش ، پرگار و نقاله

·          وزنه

·          وسایل آزمایشگاهی متنوع

·          چراغ رشد گیاه

·          ابزارهای جداسازی

·          کامپیوتر

معلم فقط با وجود ویژگی های خاصی موثر نمی شود . همین طور ، وجود علایم منفی در تدریس ، حتماٌ نشان دهنده ی معلمی غیر موثر نیست . معلمان باید برای نیازهای دانش آموزان ، ویژگی های خاص و علایم منفی ای که ممکن است در یک موقعیت خاص کاربرد داشته باشد تمایز قایل شوند .

معلمان به این دلیل موثرند که می دانند چگونه عوامل شخصی و حرفه ای گوناگون را با هم ترکیب کنند و در کلاس به اجرا بگذارند .

 توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در سطح مدرسه

               در این مقاله ابتدا رویکردهای مختلف توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش را که به صورت یک پیوستار هستند به تفصیل شرح داده می شوند . سپس خصوصیات مختلفی که در رابطه با مدارس و رهبری مدارس وجود دارد مانند بصیرت ، تسهیلات و منابع ، مشارکت اجتماع و غیره که به توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس مربوط می شود ، مورد بحث قرار می گیرد . بالاخره ، یک ماتریس دو بُعدی تهیه می شود که در یک بُعد آن رویکرد های توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات و در بُعد دیگر خصوصیات مدارس در رابطه با توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ارائه شده است . این ماتریس در جهت کمک به مدارس در مرحله توسعه ، با توجه به توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات باید مفید و موثر باشد .

نگرشهای توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات

              پیشرفت فنّاوری و روش ادغام فنّاوری در یک سیستم ، یک فرآیند پویاست . هر مدرسه باید در درون بافت سیستم خود کار کند تا با گزینه هایی که به بهترین وجه با موفقیت و فرهنگ منحصر به فرد آن تناسب دارد ، هماهنگ شود . حتی در داخل یک مدرسه ، واحدها و دوره های مختلف ، ممکن است از نگرشهای متفاوتی استفاده کنند . نگرشها (رویکردها ) سلسله مراتبی هستند و در آنها نگرش ظهور کننده ، به عنوان نقطه آغازین و نگرش تحولی به عنوان یک هدف در آینده آموزش و پرورش تلقی می شود .

نگرش ظهور کننده

               رهیافت ظهورکننده به مدارسی مربوط می شود که در اولین مرحله توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات قرار دارند . این مدارس شروع به خریداری تجهیزات کامپیوتری و نرم افزار نموده و یا شاید به آنها اهدا شود . در این مرحله ی اولیه ، مدیران و معلمان فقط شناسایی امکانات و پیامدهای افزودن فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به مدیریت مدرسه و برنامه درسی را آغاز می کنند . مدرسه کماکان و به شدت تحت تأثیر روش های معلم محوری و سنتی است . برای مثال ، معلمان به روش سخنرانی توجه دارند و مطالبی تهیه می کنند دانش آموزان نیز گوش می دهند و یادداشت برمی دارند و بر اساس محتوای تعیین شده مورد ارزیابی قرار می گیرند . تشکیلات مدرسه زمان جداگانه ای را برای هر موضوع درسی تعیین می کند . دانش آموزان فقط از طریق معلمان به فنّاوریها دسترسی پیدا می کنند . برنامه درسی که بر مهارتهای اساسی و آگاهی از کاربرد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات تکیه می نماید به پیشروی به سمت رهیافت بعدی کمک می کند .

نگرش کاربردی

               نگرش کاربردی به مدارسی مربوط می شود که در آنها درک تازه ای از نقش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری به وجود آمده است . در این مرحله ، مدیران و معلمان از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات برای انجام وظایفی که قبلاً در مدیریت مدرسه و برنامه درسی اجرا کرده اند ، استفاده می نمایند . معلمان هنوز هم تسلط زیادی بر محیط یادگیری دارند . برای مثال ، ممکن است آموزش با استفاده از برخی فنّاوریها مانند اسلایدهای الکترونیک و راهنمای واژه پرداز انجام شود . دانش آموزان ضمن دریافت آموزش ، یاد داشتهایی را به جزوه های تهیه شده توسط معلم اضافه می کنند . آنها ابزار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را برای تکمیل دروس مربوطه به کار می برند و برحسب مطالب از قبل تعیین شده ، ارزیابی می شوند . مدرسه ، مدت زمان مجزایی را برای هر یک از درسها در نظر می گیرد که با انعطاف در تلفیق موضوعات درسی و زمان توأم می باشد . دانش آموزان از طریق یک یا دو کلاس کامپیوتر و آزمایشگاههای کامپیوتری به فنّاوری دسترسی پیدا می کنند . تاکنون فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک موضوع جداگانه تدریس شده است . برای حرکت به مرحله ی بعدی ، مدرسه اجرای یک برنامه درسی مبتنی بر فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را که موجب افزایش استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در سایر حوزه های درسی و کاربرد ابزار ویژه و نرم افزار می شود ، انتخاب می کند .

نگرش ترکیبی  ( ادغامی )

               نگرش ترکیبی با مدارسی در ارتباط است که هم اکنون دارای گستره ای از فنّاوریهای کامپیوتری در آزمایشگاهها ، کلاسها و حوزه های اداری هستند . معلمان ، روشهای جدیدی را که فنّاوری اطلاعات و ارتباطات می تواند موجب تغییر در بهره وری شخصی و روش حرفه ای آنها می شود شناسایی می کنند . برنامه درسی ، موضوعات درسی را با هم ترکیب می کند تا انعکاسی از کاربرد در دنیای واقعی باشند . برای مثال ، مطالب از طریق شبکه عظیم جهانی از منابع مختلف مانند جامعه و منابع جهانی تأمین می شوند . دانش آموزانی که به فنّاوری دسترسی دارند می توانند با انتخاب ابزار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، پروژه هایی را انتخاب کنند که در یادگیری آنان انگیزه ایجاد می کند و اطلاعات آنها را در زمینه حوزه های درسی نشان می دهد . مدرسه در ترکیب موضوعات درسی و زمان ، انعطاف پذیری بوجود می آورد . دانش آموزان با توجه به اسلوب های یادگیری و خط مشی ها ، می توانند انتخاب های بیشتری داشته باشند و در خصوص یادگیری و ارزیابی مسئولیت بیشتری به عهده بگیرند . فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک موضوع درسی به برخی از دانش آموزان منتخب در سطح حرفه ای تدریس می شود . به منظور پیشروی به مرحله بعدی ، مدرسه یک برنامه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را انتخاب می کند که امکان استفاده از رویکرد مبتنی بر فنّاوری اطلاعات و ارتباطات پروژه محور را فراهم کند . این گونه مدارس مشارکت بیشتر جامعه در محیط آموزشی را به عنوان تهیه کنندگان منابع آغاز نموده اند .

نگرش تحولی

             رویکرد تحولی ، با مدارسی که فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را خلاقانه برای بازسازی و تجدید نظر در سازمان مدرسه به کار برده اند ارتباط دارد . فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به عوان یک بخش اصلی اما نامرئی بهره وری شخصی و روش حرفه ای جلوه می کند . اینک کانون برنامه درسی غالباً دانش آموز محوری بوده و به حوزه های درسی در دنیای واقعی مبدل گردیده است . برای نمونه ، دانش آموزان ممکن است برای حل مشکلات محلی از طریق دسترسی ، تحلیل ، گزارش دهی و ارائه اطلاعات به وسیله ابزار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات با رهبران جامعه کار کنند .

              دسترسی دانش آموزان به فنّاوری ، وسیع و نامحدود است . آنها حتی مسئولیت بیشتری در قبال یادگیری و ارزیابی خود به عهده می گیرند . فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک حوزه ی درسی در یک سطح کاربردی تدریس می شود و در کلیه حوزه های حرفه ای گنجانده می شود . مدرسه به یک مرکز یادگیری برای جامعه مبدل شده است .

خصوصیات مدارس در ارتباط با توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات

               به موازات رویکردهای توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات که در بالا به آنها اشاره گردید ، در مدارس خصوصیات متعدد و جنبه هایی از رهبری وجود دارد که به پیشرفت مدرسه در توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات مربوط می شود . در زیر در مورد مهمترین خصوصیات مدارس که بر توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در مدارس تأثیر می گذارند توصیفات کلی به عمل آمده است .

بصیرت

               بصیرت به آرزوها و آرمانهای افراد درون مدرسه و درون نظام آموزشی به عنوان یک کل اشاره دارد . با پیشروی مدرسه ، رسالت ها باید شفاف تر شود و مبنایی برای تصمیم گیری فراهم نماید . بیان رسالتها باید به اعضای جامعه یادگیری کمک کند تا آرمانهای مدرسه برای آینده و اقدام موزون و هماهنگ را تجسم نمایند .

فلسفه یادگیری و پداگوژی

               نحوه تعامل معلمان و دانش آموزان و نحوه اداره مدرسه برای یادگیری ، بخشی از فلسفه یادگیری و پداگوژی مدرسه است . این فلسفه ها اساساً چگونگی ادغام فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در یک مدرسه را مشخص می کنند . محیطی که در آن معلم به عنوان فراهم کننده ی اصلی محتوای آموزش در نظر گرفته می شود ، فلسفه معلم محوری را اتخاذ می کند . در چنین محیطی ، معلم استفاده از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را نیز کنترل می کند . در مقابل ، فلسفه فراگیر محور ، محیطی را توصیف می کند که در آن محتوا از منابع متعدد بدست می آید و پروژه ها را دانش آموزان انتخاب و طراحی می کنند . دانش آموزان منابع و ابزارهای فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را به گونه ای انتخاب می کنند که با اهداف یک پروژه به بهترین وجه تناسب داشته باشد . این رویکردهای متضاد نسبت به پداگوژی ، گاهی رویکردهای آموزشی و ساخت گرایی نامیده شده اند .

تدوین طرحها و خط مشی ها

               نحوه ی اجرای بصیرت و فلسفه های تدریس یک مدرسه از طریق تدوین طرحها و خط مشی ها صورت می گیرد . در مراحل جزئی تر این طرحها و خط مشی ها ، اهداف کلی و جزئی تعیین می شوند . خط مشی ها تنظیم می شوند ، بودجه تخصیص داده می شود ، تسهیلات تعیین می شوند ، وظایف واگذار می شود ، و برای تعیین جهت توسعه فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، یک طرح ارزشیابی تهیه می شود .

تسهیلات و منابع

               محیط یادگیری که در آن فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به کار گرفته می شود ، نیاز به تسهیلات و منابع خاصی دارد . تسهیلات شامل زیر ساخت های اساسی مانند سیم کشی برق ، دسترسی به اینترنت ، روشنایی ، دستگاه تهویه ، و فضا و مکان می باشد . تصمیم گیری درباره وجود و یا فقدان طراحی ارگونومیک ( مهندسی محیط کار ) ، انتخاب وسایل ، نه تنها بر کاربرد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات تأثیر می گذارد بلکه بر سلامتی و آسایش کاربران نیز موثر است .

               منابع شامل انواع مختلف وسایل فنّاوری از کامپیوتر ها و وسایل جانبی آنها گرفته تا تجهیزات ویدئویی و ابزار اختصاصی مانند میکروسکوپ های دیجیتالی می باشد . سایر منابع عبارت است از انواع مختلف نرم افزار ، همچنین ابزارهای سنتی مانند کتاب ، ویدئو ، و نوارهای صوتی .

درک برنامه درسی

               درک برنامه درسی در پیشرفت فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در مراحل مختلف زیر تأثیر می گذارد . ابتدا ، مرحله آگاهی است که در آن دانش آموزان با توجه به فنّاوری موجود و چگونگی کاربرد آن ، سواد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را کسب می کنند . دوم ، همانطور که دانش آموزان مهارتهای اساسی را فرا می گیرند ، استفاده از ابزار مختلف فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را در تکالیف یادگیری عادی و پروژه ها شروع می نمایند . سوم ، همانطور که دانش آموزان به فنّاوری اطلاعات و ارتباطات توانایی و تسلط بیشتری می یابند ، آنها شروع به ادغام و گسترش حوزه های درسی و ابزار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات می نمایند . بالاخره استفاده کاربردی از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات است که در آن دانش آموزان را قادر می سازد که به طور وسیع تری موضوعات پیچیده حرفه ای جهان واقعی را مورد توجه قرار دهند .

توسعه حرفه ای کارکنان مدرسه

               به موازات برنامه های درسی برای دانش آموزان ، باید یک برنامه توسعه حرفه ای برای کارکنان مدرسه تدوین گردد . بهره وری شخصی و اقدام حرفه ای معلمان با بهره گیری از فنّاوری اطلاعات و ارتباطات افزایش می یابد .

                نخست ، مرحله آگاهی است که در آن معلمان و کارکنان با توجه به فنّاوری موجود و چگونگی کاربرد آن ، سواد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات کسب می کنند . دوم ، مادامی که معلمان و کارکنان ، مهارت های اساسی را فرا می گیرند ، به کارگیری ابزار مختلف فنّاوری اطلاعات و ارتباطات را در انجام وظایف عادی و پروژه های خود آغاز می نمایند . سوم ، همانطور که معلمان و کارکنان مدارس به کاربرد فنّاوری اطلاعات و ارتباطات توانایی و تسلط می یابند ، آنها شروع به ادغام و همپوشانی حوزه های درسی و ابزارها می نمایند . بالاخره ، تغییر در روش حرفه ای است که در آن معلمان می توانند با استفاده از ابزار و منابع فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، درسها را برای گنجاندن پروژه های بزرگ تر و پیچیده تر جهان واقعی طراحی کنند . همانطور که فنّاوری اطلاعات و ارتباطات به سیستم های مدرسه معرفی می گردد ، گرایش به حرکت از آموزش مهارتهای جداگانه به روش های تفکر و توسعه حرفه ای منسجم بوجود می آید . تخصیص و تأمین بودجه برای اوقات فراغت جهت توسعه حرفه ای معلم ، به طور جدّی بر توانایی یک مدرسه در ادغام معنا دار فنّاوری اطلاعات و ارتباطات موثر است .

مشارکت جامعه

               مشارکت جامعه ممکن است والدین ، خانواده ها ، بنگاهها ، صنعت ، موسسات دولتی ، بنیادهای خصوصی ، سازمانهای اجتماعی ، مذهبی ، حرفه ای ، و همچنین سایر موسسات آموزشی مانند مدارس حرفه ای و دانشگاهها را در بر گیرد . مشارکت ممکن است به شکل اهدای تجهیزات و منابع ، و یا استفاده از منابع انسانی جهت آموزش کمک های فنی باشد . چنانچه جامعه با مدرسه همکاری و مشارکت نماید ، مدرسه نیز می تواند به طرق مختلف این گونه همکاریها را به جامعه برگرداند . برای مثال ، یک مدرسه ممکن است تصمیم بگیرد که دسترسی به آزمایشگاههای کامپیوتری را برای اعضای جامعه فراهم نماید و یا از دانش آموزان بخواهد آموزش هایی به والدین ارائه نمایند . به کارگیری فنّاوری اطلاعات و ارتباطات فرصت هایی برای مدرسه و دانش آموزان خود فراهم می نماید تا بتوانند با اجتماعات محلی و بین المللی تعامل برقرار نمایند . دامنه این تعامل ممکن است از ایجاد یک وب سایت برای سازمانهای اجتماعی تا انجام پروژه های مشترک با مدارس دور افتاده باشد .

ارزیابی

               ارزیابی هم شامل ارزیابی دانش آموزان و هم ارزشیابی کلی نظام آموزشی دو جنبه ای که کاملاً در هم تنیده هستند ، می باشد . هر گونه بهبود در یکی از آنها منجر به بهبود در دیگری می شود . ابزار ارزیابی دانش آموزان باید انعکاسی از گزینه های انتخابی در پداگوژی یادگیری و درک فنّاوری اطلاعات و ارتباطات در برنامه درسی باشد ، برای مثال ، در مراحل ظهور کننده و کاربردی فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، ارزیابی ممکن است با آزمون های مداد و کاغذ ( کتبی ) مرتبط باشد ، در حالی که در مراحل ترکیبی و تحولی ، پرونده های تحصیلی مبتنی بر پروژه ممکن است مناسب تر باشد . هریک از بخش های نظام آموزشی نیاز به بررسی و ارزیابی دارند تا میزان تأثیر بر یادگیری را تعیین نمایند . ارزیابی باید اقدامات را هدایت و مدیریت یادگیری را حمایت نماید . بعلاوه به یک سیستم اجازه دهد تا مشخص نماید که آیا به نتایج مطلوب رسیده است یا خیر و سپس آنها را براین اساس ، مورد بازنگری و اصلاح قرار دهد . تخصیص بودجه ، خط مشی ها و رویه های فنّاوری اطلاعات و ارتباطات باید با دیدگاهها ، فلسفه های تدریس و گزینه های برنامه درسی منطبق باشد .

افت تحصیلی و شیوه های پیشگیری از آن 

افت تحصیلی یکی از مشکلات موجود در آموزش و پرورش در بیش تر کشورها از جمله کشور ما است . این موضوع سبب می شود که همه ساله میلیاردها تومان از بودجه کشور از این طریق به هدر رود و نیز تعداد زیادی از نیروهای بالقوه انسانی از پرورش و تربیت صحیح باز بمانند . لذا شناخت این مسأله و بررسی علل موثر بر آن یکی از بهترین وظایف نظام تعلیم و تربیت در سطوح مختلف در هر کشور می باشد .

افت تحصیلی چیست ؟

از نظر لغوی " افت " به معنای کمبود، کمی و نقصان می باشد . و از نظر مفهومی دو تعریف برای افت تحصیلی قابل تصور می باشد :

1. کاهش عملکرد تحصیلی دانش آموزان از سطح رضایت بخش به سطح نامطلوب .
2. افت تحصیلی شامل جنبه های مختلف شکست تحصیلی همچون : تکرار پایه ، ترک تحصیل و کیفیت پایین تحصیلات دانش آموزان در مقایسه با آنچه که باید باشد .

تجلی و ظهور افت تحصیلی به دو شکل کمی و کیفی می باشد :

افت کمی عبارت است از در صد دانش آموزان یک دوره آموزشی که به سبب مردود شدن یا ترک تحصیل نتوانسته اند آن دوره را با موفقیت بگذرانند و منظور از افت کیفی نارسایی در رسیدن به هدف های تعیین شده و یا عدم تحقق قسمتی از این هدف ها است .

عوامل موثر در افت تحصیلی

در صورت بندی علل پدید آیی افت تحصیلی به سه دسته عوامل می توان توجه نمود :

1. عوامل مربوط به آموزشگاه . 2. عوامل مربوط به خانواده . 3. عوامل مربوط به دانش آموز .

1.     عوامل مربوط به آموزشگاه

تازه ترین بررسی ها که توسط " یونسکو " انجام شده نشان می دهد که در افت تحصیلی 16 عامل موثر هستند که در هیچ یک از آنها دانش آموز به عنوان عامل اصلی شناخته نشده و بش تر این عوامل به آموزشگاه ، برنامه درسی ، قوانین و مقررات ، خانواده ... مربوط می شود .

در بین عوامل آموزشگاهی می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

1. معلم : پیش داوریهای غلط در مورد دانش آموز – عدم اطلاع و آگاهی کافی از روش های تدریس و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی – عدم بکارگیری از وسایل کمک آموزشی – ضعف علمی – بی علاقگی و بی توجهی به حرفه معلمی و ...
2. گاهی علت افت تحصیلی دانش آموزان این است که برنامه ی درسی طراحی شده از طرف مدرسه نامناسب است .به عنوان مثال دروسی که نیاز به تمرکز و صرف انرژی فکری زیادی است پشت سر هم و یا در ساعاتی گذاشته می شوند که عمدتاَ دانش آموزان خسته هستند .
3. وجود نارسایی های جدی در نظام تشویق و تنبیه مدرسه .
4. کمبود وسایل و تجهیزات سمعی و بصری .
5. اعمال قوانین و مقررات غیر ضروری در مدرسه .
6. شرایط نا مناسب کلاس های درس ؛ گرما – سرما – رنگ – اندازه – مناسب بودن میز و نیمکت ها و ...

پیشنهاداتی برای معلمان

-       در نظر گرفتن تفاوت های فردی دانش آموزان در هنگام تدریس .

-       در نظر گرفتن پیش نیاز ها برای ارائه درس جدید در هنگام تدریس .

-       پی گیری و بررسی تکالیف دانش آموزان .

-       دادن تکالیف به صورت گروهی به دانش آموزان .

-       مورد تشویق قرار دادن دانش آموزان به حد لازم و در جای خود .

-       داشتن یک طرح درسی منظم و عمل به آن و استفاده از وسایل آموزشی در هنگام تدریس .

-       آشنایی با خصوصیات جسمانی ، فیزیکی ، عاطفی و اجتماعی دانش آموزان .

-       آشنایی با روانشناسی دوره ی نوجوانی .

-       آشنایی با نظریات مختلف یادگیری و بکاربردن آن در تدریس .

-       ارتباط عاطفی مناسب با دانش آموزان .

-       انجام ارزشیابی های مستمر .

-       بالا بردن انگیزه تحصیل و علاقه به کتابخوانی در دانش آموزان .

پیشنهاداتی برای مدیران مدارس

-       معلمان را با توجه به تخصص آن ها برای تدریس ، در پایه های مختلف تحصیلی تقسیم کنند .

-       برابر با نرم های تعریف شده وزارت آموزش وپرورش تراکم دانش آموزان در کلاس های درس را تنظیم نمایند .

-       ارج نهادن به کار همکارانی که تدریس مطلوب دارند .

-       ارزشیابی مستمر از کار معلمان .

-       دعوت از معلمین موفق به مدرسه و آشنایی با نحوه ی تدریس و فعالیت آن ها .

2.    عوامل مربوط به خانواده

هرچند که اثر ویژگی های خانه و خانواده بر میزان ترک تحصیل به خوبی به ثبت رسیده است ، ولی درباره اثر آن ها بر میزان تکرار پایه اطلاعات چندانی در دست نیست . اما با این حال برخی از بررسی ها نشان می دهد که سه ویژگی خانواده می تواند از اهمیت چشمگیری برخوردار باشد .

1. درآمد خانواده       2. تغذیه و بهداشت       3. میزان آمادگی دانش آموز برای رفتن به مدرسه .

درآمد خانواده : تکرار پایه و ترک تحصیل بیش تر در خانواده های فقیر دیده می شود . در این خانواده ها ، بچه ها کارکرد آموزشگاهی خوبی ندارند و از نظر مالی هم امکان چندانی برای ادامه تحصیل آن ها وجود ندارد .

نکته ی حائز اهمیت این که در سال های نخستین مدرسه تکرار پایه با فقر همبسته است ولی چنین همبستگی ممکن است در سال های پایانی همیشه صادق نباشد .

تغذیه و بهداشت : تغذیه مناسب و رعایت مسائل بهداشتی بر حضور و موفقیت تحصیلی دانش آموزان تأثیر مثبت دارد .

میزان آمادگی دانش آموز برای رفتن به مدرسه : در بین عواملی که در حیطه خانواده می تواند بر آمادگی دانش آموزان برای رفتن به مدرسه موثر باشد یگانگی زبان مادری و زبان آموزشی است . به عبارتی داشتن زبانی متفاوت و به طور معمول داشتن یک زبان اقلیت می تواند دشواری های زبانی بسیاری را بوجود آورد .

درعوامل مرتبط با خانواده در افت تحصیلی می توان به مولفه های دیگری همچون : تعداد افراد خانواده – عدم ارتباط با مربیان و معلمان مدرسه – اختلافات موجود در خانواده – وجود موانع عاطفی بین والدین و فرزندان اشاره نمود .

پیشنهاداتی برای اولیاء دانش آموزان

-       برنامه ریزی صحیح و مناسب برای اوقات شبانه روز و اوقات فراغت دانش آموز.

-       بالا بردن انگیزه تحصیل و مطالعه در دانش آموزان .

-       پی گیری و بررسی تکالیف دانش آموزان .

-       همساز کردن سطح انتظارات و توقعات خود با توانایی ها و امکانات دانش آموز .

-       توجه به نیازهای معقول و منطقی فرزندان خود .

-       تلاش برای ایجاد محیطی امن ، سالم و عاری از تشنج برای مطالعه .

3.   عوامل مربوط به دانش آموز  ( عوامل فردی )

در بررسی عوامل مربوط به دانش آموز در ایجاد افت تحصیلی می توان به موارد زیر اشاره نمود :

ناتوانایی های ذهنی : (هوش ، استعداد و ... ) هرچند که امروزه دیگر آن اهمیتی که در گذشته به هوش داده می شداز بین رفته است اما به هر حال یکی از عوامل تأثیر گذار در افت تحصیلی پایین بودن توانایی های ذهنی است .

انگیزه : انگیزه موتور محرک هر فرد برای انجام صحیح و درست امور است . نداشتن انگیزه برای تحصیل که خود ریشه در عواملی چون نا مناسب بودن برنامه درسی و آموزشگاهی ، نا امیدی به آینده و ... دارد در بروز افت تحصیلی موثر خواهد بود .

عدم آگاهی از روش های صحیح مطالعه : در موارد بسیار زیادی مشاهده شده که دانش آموز از توانایی ذهنی و انگیزه بسیار بالایی برای تحصیل برخوردار است . اما فقدان استراتژی لازم برای مطالعه مانع بزرگی در مسیر او به شمار می آید .

پیشنهاد :

-       شرکت در جلسات و کلاس های آموزشی ویژه آشنایی با روش های مطالعه .

-       هدف گزینی (( هدف های کوتاه مدت و دست یافتنی )).

-       شرکت در کلاس های جبرانی

منبع : مدارس شبانه روزی را بهتر بشناسیم /تألیف وتدوین منوچهر فضلی خانی ...[ودیگران]

تهیه و تنظیم : نعمت اله علیخانی کارشناس آموزش راهنمایی مدیریت آموزش و پرورش شهرستان جوانرود