سایت فروشگاه علمی اسمان

تحقیق رایگان

تاریخچه آموزش  و پرورش بزرگسالان در هندوستان

****

*******

 

 

 

تا اواخر جنگ جهاني اول، پيشرفت ناچيزي در حوزه آموزش بزرگسالانهند رخ داده و تنها به مدارس شبانه كلان شهرهاي كشور محدود گرديده بود. در هميناثنا برخي از شاهزادگان روشن فكر هندي متعلق به ايالات Baroda، Travancore و Mysore به افزايش حمايت هاي مالي خود از مدارس شبانه مبادرت نمودند. آن ها همچنين به احداث كتابخانه هاي روستايي طي قرن 19 و حمايت از اين مراكزپرداختند. از سوي ديگر رهبران ملي كه به هدايت و رهبري جنبش آزادي بخش مي پرداختند،به موضوع آموزش همگاني به عنوان بخش مهمي از اصل استقلال كشور توجه نمودند.اين درحالي است كه طي سال 1937 با به قدرت رسيدن مجلسين  سنا و نمايندگان رسيدگي بر امورآموزش بزرگسالان به دولت مركزي تفويض گرديد. در همين اثنا سري مبارزات با بي سواديو سوادآموزي همگاني در سطح ايالات مختلف كشور به راه افتاد. اما با اين حال مجلسينسنا و نمايندگان از قدرت افتاده و مبارزات با بي سوادي متوقف گرديد. اين در حاليبود كه طي سال 1939 براي بار ديگر كميته اي با عنوان (CABE) جهت رفع معضل بي سوادي و تدارك امكانات لازم آموزش بزرگسالان در مقياس وسيع و بهعنوان مقدمه اي براي آموزش رايگان و اجباري تشكيل يافت. ريشه كني بي سوادي از جملهاصلي ترين اهداف دولت هند از زمان استقلال كشور طي سال 1947 تاكنون بوده است. درطول نخستين طرح 5 ساله، پروژه آموزش اجتماعي كه مسأله سوادآموزي را نيز شامل گرديدطي سال 1952 به عنوان بخشي از طرح توسعه ملي معرفي گرديد. اجراي پروژه مذكور باتدارك جديد تشكيلاتي و سازماني مشتمل بر نهادهاي سازمان دهنده آموزش اجتماعي مردانو زنان در سطح پايه و نهاد آموزش اجتماعي اصلي در روند اجراي طرح صورت گرفت. حمايتجامع آموزشي با احداث مراكز آموزش رؤساي آموزش اجتماعي با عنوان (SEOTCS) به وقوع پيوست. در همين اثنا كتابخانه هاي روستايي، كالجهاي janata، باشگاه هاي ويژه جوانان و مدارس گروهي (قومي) آغاز به فعاليت نمود. مدارس گروهي (قومي) كه مطابق الگوي پيشرفته دانماركي تحتعنوان Vidyapeeths فعاليت مي نمودند به ارائه و اجراي طرح هايآموزش بزرگسالان به جوانان و افراد بزرگسالان روستايي مناطق Karnataka و Vihars در ايالت بيهار پرداختند. دولت هند نيز به تشكيل شوراي آموزش عالي روستايي در جهت ارتقاء سطح سواد افرادروستايي از طريق اجراي پروژه احداث مؤسسات روستايي مبادرت نمود. اجراي اين طرح هاخود به توسعه روستايي من جمله توسعه برنامه هاي سوادآموزي در روستا هاي كشور منجرگرديد. طي سال 1956 كميته دائمي CABE در حوزه آموزش اجتماعيتشكيل يافت. در همين اثنا مركز ملي آموزش پايه در جهت تدارك امكانات آموزش پيشرفتهو تقبل پژوهش هاي مربوط به آموزش جوانان آغاز به فعاليت نمود. علاوه بر اين تلاشهاي مختلفي در جهت نشر سوادآموزي توسط ايالات مختلف كشور صورت پذيرفت كه از اينميان مي توان به منطقه Gran Shihshan واقع در ايالت Maharashtra اشاره نمود كه طي سال 1959 يكي از ايالات موفق كشور درجهت نيل به اهداف آموزش بزرگسالان به شمار مي آمد. هدف اصلي مسوولين منطقه فوقاجراي سياست سوادآموزي روستا به روستاي ايالت ظرف مدت زمان كمتر از 6 ماه به واسطهبهره گيري از خدمات افتخاري معلمين ابتدايي و متوسطه بود. گفتني است كه عملكرد اينمنطقه از انعكاس موفقي برخوردار بوده اما با عدم اتمام طرح به علت بحران هاي مالينيز مواجه بوده است. علي رغم تمامي تلاش هاي به عمل آمده در حوزه آموزش بزرگسالاناين حوزه آموزشي از پيشرفت رضايت بخش و مطلوبي برخوردار نبوده است. چرا كه طرح هايتوسعه ملي كاهش يافته و به تدريج از ميان رفته اند. تنها در صورتي آموزش بزرگسالانبه صورت خودكار جهاني مي گردد كه آموزش ابتدايي به صورت جهاني و اجباري مطرح گردد. با بررسي نرخ جمعيت باسواد كشور هند درمي يابيم كه اين كشور طي سال 1951 از رشد 37/19 درصدي و طي سال 1961 از رشد 02/24 برخوردار بوده است اين در حالي است كهبعدها طي سال 1966 كميسيون Kothari بر اهميت گسترش سواد وبرنامه هاي سوادآموزي تأكيد نمود كه از جمله اصلي ترين اصول آن مي توان به مواردذيل اشاره نمود:

.  گسترش آموزش عمومي 5 ساله براي كودكان رده هاي سني 11-6 سال

·   تدارك دوره هاي آموزش نيمه وقت براي آندسته از كودكان رده هايسني 14-11 سال كه يا از تحصيل بازمانده و يا مردود علمي شناخته شده اند

.  تدارك آموزش پاره وقت و حرفه اي براي افراد بالغ رده هاي سني 30-15 سال

.  بهره گيري از رسانه هاي گروهي به عنوان ابزاري قدرتمند در جهتآماده سازي افراد به برخورداري از نعمت سواد

.  احداث كتابخانه ها در سراسر كشور

.  تأكيد بر لزوم پي گيري برنامه هاي آموزشي

.  نقش بارز و مهم دانشگاه ها و سازمان هاي داوطلب در سطوح ايالتيو منطقه اي

با توسل به معيارهاي فوق، نرخ سوادآموزي در كشور طي سال 1971 بر 60 درصد و طي سال 1976 بر 80 درصد بالغ گرديد. بعدها كميته آموزش هند به اين موضوعپي برد كه اگر چنانچه سواد ارزشمند تلقي گردد مي بايستي به صورت عملي به مورد اجرادرآيد. با اين هدف طي سال 68-1967 پروژه بين سازماني آموزش حرفه اي سوادآموزي بهكشاورزان با هدف تعميم ارائه برنامه هاي آموزش به افراد بزرگسال به مورد اجرادرآمد. گفتني است كه پروژه مذكور 144 منطقه كشور شامل 8640 كلاس درس را تحت پوششقرار داده و به سازماندهي آموزش 6/2 ميليون كشاورز تا سال 1978 منتهي گرديد.

نهاد هاي مركزي آموزش در هندوستان

در ميان كشورهاي جهان اين كشور هندوستان است كه با بزرگترينمشكلات آموزشي روبروست. تقريباً يك سوم افراد بي سواد جهان در كشور هندوستان قرارگرفته اند. با توجه به سرشماري به عمل آمده طي سال 1991 بالغ بر 200 ميليون بزرگسالبي سواد در كشور هندوستان وجود دارد. عدم توجه به آموزش در زمان استعمار كشور بهكاهش برنامه هاي آموزشي به ويژه برنامه هاي ويژه افراد ساكن مناطق محروم كشور منتهيگرديد. بر اين اساس نهاد آموزش ملي با عنوان NLM به طورمأموريتي و در چ ارچوب زم اني مشخص و تحت نظارت سازمان ملل در كشور راه ان دازيگرديد. هدف اصلي NLM ارائه برنامه هاي آموزشي به 100 ميليوننفر از افراد بي سواد رده هاي سني 30-15 سال تا سال 1991 بود

******.

طرح آموزش پيوسته بزرگسالان در هندوستان

طرح آموزش پيوسته بزرگسالان تا زمان دستيابي كامل به هدف باسواديكليه افراد رده هاي سني 35-15 و جلوگيري از افت تحصيلي دانش آموختگان و ارتقاءمهارت هاي آموزشي آنان ادامه خواهد داشت. گفتني است كه اين طرح با همكاري NGOs (سازمان هاي خصوصي)، سازمان هاي جوانان، معلمان و دانش آموزانداوطلب صورت مي گيرد. دو دسته از فعاليت ها در كانون برنامه هاي آموزش بزرگسالانقرار گرفته اند. از يك سو در حالي كه به نياز دانش آموختگان جديد آموزش عالي وپيوسته از طريق تدارك امكانات آموزشي مستقل، ايجاد برابري در سيستم باز آموزشي،آموزش هاي آشنايي با مشاغل و برنامه هاي توسعه مهارت هاي آموزشي افراد اهميت دادهمي شود، از سوي ديگر برنامه هاي آموزش عمومي نيز با انرژي و نيروي حركتي تازه ايتغذيه مي گردند. پرداختن به مورد دوّم جهت جذب افراد بي سواد، ضروري است. منظور ازافراد بي سواد آندسته از افرادي است كه به دليل ترك تحصيل از عمليات آموزشيبازمانده و يا به هر دليلي از برنامه هاي آموزشي مدارس محروم مانده و لاية جديدي رابه اقشار بي سواد جامعه افزوده اند.

طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي در هنوستان

  طي دهة اخير طرح مبارزه با بي سوادي بالغ بر 90 درصد از روستاها ومناطق كشور هندوستان را تحت پوشش قرار داده است. حوزه هاي ايالتي مركز اجرايي اينبرنامه ها محسوب مي شوند با مشاركت مردم صورت مي گيرد. طي 5 سال اخير، اين عملياتبه طور چشمگيري در من اطق دورافت اده و ايالاتي كه از لحاظ آموزشي عقب افتاده ومحروم مي باشند به مورد اجرا در آمده است. ايالاتي نظير بيهار، مدهيا يرادش، آث اريرادش و راجستان در اي ن دسته ق رار مي گيرند. روح همكاري و تعاون داوطلبان دراجراي اين طرح عملياتي، قابل تحسين بوده است. در مناطق ديگر كشور همانند دامكا[5]و بانسوانا[6] در راجستان كه از زنان باسطح پائين آموزش برخوردار بوده و دسترسي به آن مناطق آسان نمي باشد چندين عملياتبسيج اجتماعي به اجرا درآمده و خيل عظيمي از مردم كشور در آن حضور يافته اند.

نظارت و ارزيابي بر طرح عملياتي  در هندوستان

با گسترش برنامه هاي آموزشي نياز به نظارت و ارزيابي به طور كاملاحساس گرديد. لازم به ذكر است كه اين قبيل نظارت ها به صورت ملاق ات از مناطقعملياتي و تدارك گزارشاتي در خصوص ميزان كارايي و عملكرد آنان صورت مي گيرد. جهت ساده و مؤثرتر نمودن هر چه بيشتر نظارت ها، جلسات نظارتي ماهيانه اي در سطح ايالاتتشكيل مي يابد. بحث هايي كه در اين جلسات صورت مي گيرند، تنها بر جمع آوري اطلاعاتمتمركز نگرديده، بلكه جنبه هاي كيف ي آموزشي هم انند مشكلات آتي پيش روي طرح هايعملياتي نيز مورد بحث و گفتگو قرار مي گيرند. ارزي ابي م تقارن و سطحي برنامه هايآموزشي در سرتاسر ايالات به اجرا درآمده و ميزان موفقيت عمليات انجام ي افته را مورد ارزي ابي ق رار مي دهند. ارزي ابي م تقارن زمان ي صورت مي پذيرد كه حداقل 50درصد از كودكان ثبت ن امي به گذراندن م راحل ابتداي ي آموزشي نائل آيند. ارزيابينهايي نيز زماني صورت مي گيرد ك ه 60 درصد از دانش آموزان به تكميل مرحلة سوّمآموزش ابتداي ي نائل آمده و يا در حال تكميل آن ب اشند.

*****

*****************

نتايج يافته هاي ارزيابي هاي ملّي در هندوستان

در خصوص نرخ سواد ملّي مي توان از طريق سرشماري هايي كه 10 سال يكبار در سطح كشور صورت مي گيرد به اطلاعات كافي دست يافت. آخرين سرشماري به سال 1991صورت گرفته است. از آنجايي كه ايجاد اصلاحات در نرخ رشد سوادآموزي منحصرا به تلاشهاي آموزشي مربوط نشده و معرفه هاي ديگري همچون مؤثر و كارآمد بودن برنامه هايآموزشي نيز در آن دخيل مي باشند از اين روي مي بايد به ميزان ارتقاء سطح سوادآموزيبا ديدي كلّي تر نگريسته شود.

نرخ ارتقاء سوادآموزي در كشور هندوستان از سال 1951 به بعديكنواخت بوده است. اين در حالي است كه اين نرخ پس از س ال 1991 با جهش عظيمي همراهبوده است. ميانگين نرخ رشد دورة 10 ساله تنها 31/10 درصد ب وده و اي ن در حاليست كه بين سال ه اي 97-91 (يك دورة 6 ساله) افزايش 10 درصدي در اين ميزان به ثبت رسيدهاست. براساس پيش بيني هاي به عمل آمده، كشور هندوستان با تلاش بيشتر سعي در افزايشاين ميزان تا نرخ 70 درصد تا اواخر قرن حاضر دارد

آمار جمعيتي افراد بي سواد كشور هندوستان (برحسبميليون)

 

 

از سال 1991 ب ه بعد ت غييراتي در اين روند صورت گرفته است. كاهشنرخ افراد بي سواد كشور طي سال هاي 97-1991 كاملاً محسوس بوده كه اين خود نشانگرموفقيت تلاش هاي صورت گرفته در زمينة ارتقاء سطح سواد و آموزش بنيادي كشور مي باشد. مطابق نمودار فوق تفاوت هاي موجود در مناطق شهري و روستايي، سدّي عظيم در مقابلارتقاء سطح سواد افراد بوده است. مطابق اين نمودار شكاف ميان شهر و روستا بتدريج روبه كاهش گذارده است. در اين دوره در مقايسه با دهه هاي پيشين نرخ رشد سواد در مناطقروستايي بيشتر نيز بوده است. اين روند احتمالاً از دو عامل تأثير پذيرفته است. اوّلاينكه پيشرفت عظيمي در آموزش ابتدايي صورت گرفته و دوّم اينكه طي دهة 1990 همكاري ومشاركت مردم در طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي به طور ناباورانه اي افزايش يافتهاست. اين عامل خود بوضوح بيانگر كاهش تفاوت هاي آموزشي در مناطق شهري و روستاييكشور مي باشد. با توجه به نمودار مذكور افزايش نرخ زنان باسواد در فاصلة سال هاي 1991 و 1997 نيز مشهود مي باشد. نرخ مذكور در فاصلة زماني مشخص براي زنان با 11درصد و براي مردان با 9 درصد رشد مواجه بوده است. اين در حالي است كه طي دهة قبلنيز زنان از رشد بيشتري نسبت به مردان برخوردار بوده اند. (6/9 درصد در مقابل 8/7درصد) از اين روي رشد سريع نرخ سوادآموزي زنان نه تنها پابرجا مانده بلكه طي دهةاخير به مقدار آن نيز افزوده گرديده است. دليل اين مورد تأكيد NLM بر مشاركت هر چه بيشتر زنان و ثبت نام از دختران در مدارسابتدايي بوده است. از جمله مهم ترين اهداف آموزش بزرگسالان مي توان به موارد ذيلاشاره نمود:

بسيج اجتماعي برجسته ترين ويژگي طرح عمليات آموزشي اين بوده استكه از آموزش تحت عنوان جزء لاينفك زندگي ياد نموده و به هدايت مردم جامعه به سويآموزش و يادگيري مبادرت نموده است. گفتني است كه جهت عملي سازي اين طرح از كليهابزارهاي ممكن من جمله برپايي مراسم فرهنگي و به اجراگذاشتن بازي هاي محلّي، خيمهشب بازي و سرودهاي دسته جمعي و غيره استفاده گرديد.

سياستهاي آموزشي هندوستان

ازجمله مهمترين سياستهاي آموزش بزرگسالان در كشورهند مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:

1. افزايش نرخ ثبت نام مدارس

برنامة آموزش بزرگسالان به گونه اي طراحي گرديده است كه به ارتقاءنرخ ثبت نام كودكان در مدارس منجر گردد. يافته هاي مطالعاتي در كشور هندوستان نشانمي دهند كه كودكان خانواده هاي باسواد بيشتر از كودكان خانواده هاي بي سواد درمدارس ابتدايي ثبت نام نموده اند. به عبارت ديگر در خانواده هاي باسواد از هر 3كودك 2 نفر در مدارس ابتدايي ثبت نام مي نمايند. در خصوص دختران اين تفاوت محسوس تراست. نرخ ثبت نام خانواده هاي محروم از آموزش بزرگسالان نيز بر 58 درصد و خانوادههاي سهيم در اين آموزش بر 72 درصد بالغ مي گردد.

2. افزايش ميزان آگاهي مردم جامعه از اهميّت آموزش

طبق تحقيقات به عمل آمده در كشور هندوستان به اثبات رسيده است كهخانواده ها از اهميت آموزش براي خود و فرزندانشان آگاهي كامل دارند. بزرگتريندستاورد آموزش بزرگسالان تأثيرگذاري آن بر حوزه آموزش دختران است. اعتماد به نفسيكه دختران ازطريق انجام تكاليف مدرسه و ايفاي ديگر نقش ها كسب مي كنند حاصل آگاهيوالدين باسواد از اين موضوع است كه دختران بايد آموزش ديده و وارد محيط اجتماعيشوند. از اين روي جهت برقراري شرايط برابر آموزشي براي دختران و پسران بايد بهمقولة آموزش كمي اهميت بيشتري داد.

3. ايجاد برابري جنسي در حوزه آموزش

مشاركت زن ان در حوزه آم وزش از جمله ديگر نقاط قوّت طرح آموزشبزرگسالان محسوب مي گردد. چرا كه بالغ بر 62 درصد از شركت كنندگان طرح مذكور اززنان متشكل مي گردد. طرح آموزش بزرگسالان به آندسته از زناني كه از آموزش محروممانده اند، فرصت ارتقاء موقعيّت اجتماعي از طريق ارتقاء سطح آموزش، معلومات ويادگيري مهارت ها را فراهم آورد. طرح مبارزه با بي سوادي و طرح عملياتي آموزشبزرگسالان هر دو بر از ميان برداشتن اختلافات جنسي و اعطاي قدرت به زنان تمركزداشته اند.

4. ارتقاء جايگاه زن در خانواده

اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنين به ايفاي نقش مهمي در زمينةارتقاء مقام و منزلت زن در خانواده ها منتهي گرديده است. با وجودي كه زنان از اجازةدخالت در تصميم گيري هاي خانواده برخوردار نبودند اما با اجراي طرح مذكور ايناعتماد به زنان داده شد تا از سهمي هر چند ناچيز در امورات داخلي و خارجي خانوادهها برخوردار گردند.

5. ارتقاء سلامتي و بهداشت خانواده و جامعه

اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنين تأثير مسلّمي بر سلامتي وبهداشت خانواده به همراه داشته است. چرا كه با ارتقاء سواد علمي ي ك جامعه نرخ زادو ول د و م رگ و مي ر آن جامعه نيز كاهش مي يابد. اجراي طرح آموزش بزرگسالان همچنينبه گسترش علوم بهداشتي و تغذيه اي منتهي گرديده است. اين امر مادران را قادر ميسازد تا به مراقبت ه اي لازم بهداشت ي از اعضاي خانواده به ويژه كودكان مبادرتنمايند.

اطلاع رساني عمومي، اراده هاي سياسي و صلاحيت ملّي در هندوستان

طي دهة اخير شاهد آن بوديم كه جامعة متمدن در بسيج عقايد عمومي وتشويق برنامه هاي آموزش همگاني دست توانايي داشته است. بسيج همگاني آموزش كه حاصلطرح عملياتي مبارزه با بي سوادي است خود شاهدي بر اين مدّعاست. علاوه بر اين اجراياين طرح عملياتي به آمادگي هر چه بيشتر افراد داوطلب در جهت ارتقاء سطح آموزش منجرگرديده است. علاوه بر اين با بررسي اين طرح عمليات مذكور همچنين مشخص گرديد كهميزان درخواست برنامه هاي آموزش بنيادي در كشور به طور فوق العاده اي بالا مي باشد. مأموريت گسترده اي كه در پيش روي دولت هندوستان قرار دارد، اجراي سياست برقراريتعادل و هماهنگي ميان نرخ درخواست آموزشي بنيادين مناطق حاشيه اي و مناطق محرومكشور مي باشد. سياست مذكور بايد از طريق تلاش هاي نه چندان گسترده اما مؤثر صورتگيرد. دهة 90 شاهد فعاليت هاي موفقي در اين زمينه بوده است. بعلاوه در چندين پروژهآموزش همگاني EFA من جمله لاك جامبيش و مبارزه با بي سوادي،سازمان هاي دولتي و غيردولتي از پتانسيل مشاركتي و همكاري بالايي برخوردار بودهاند. در كل مي توان گفت كه طي چند سال اخير شاهد مشاركت گسترده جامعة مدني درفعاليت هاي آموزش همگاني  EFA بوده ايم. گفتني است كه اين امربه طور غيرمستقيم به ارتقاء سطح آگاهي مردم و توجه سياسي به جانب آموزش همگاني EFA منتهي گرديده است. با توجه به سه دسته از فعاليت هاي عمدهاي كه توسط دولت اتخاذ گرديده اند، آرايش مثبت سياسي داخل كشور مشهود مي گردد. دستةاوّل معيارهاي قانون گذاري بودند كه طي سال هاي اخير به عرصة ظهور درآمدند. از جملهاين قوانين مي توان به لزوم تشكيل شوراهايي اشاره نمود كه دولت را ملزم مي نمود تابه تدارك برنامه هاي آموزشي رايگان براي كليه كودكان رده هاي سني 14-5 سال مبادرتنمايد. اين روند هم اكنون در كشور هندوستان به صورت قاعدة كلّي درآمده و در حالاجراست. در برخي ايالات كشور نيز معيارهاي قانون گذاري جديدي ارائه گرديده است. بهعنوان مثال ايالت تاميل نادو به طراحي طرح آموزش مبادرت نمود، كه براساس آن كليهكودكان ملزم به حضور در كلاس هاي ابتدايي بودند. معيار قانون گذار ديگري نيز باعنوان تمركززدايي از آموزش ابتدايي در چندين ايالت كشور به مورد اجرا گذارده شد.

دستة دوّم اين فعاليت ها كه همانند دستة اوّل جهت گيري مثبتي بهرهبري هاي سياسي بخشيد، اختصاص منابع آموزشي بيشتر به حوزه آموزش پايه بود. چرا كهمنابع در دسترس آموزش بنيادي هرگز كافي نبوده است. از اين روي تلاش هاي صورت گرفتهدر جهت اختصاص منابع بيشتر به آموزش همگاني  EFA نسبت به بخشهاي ديگر آموزشي، نكتة مهمي است كه بايد بدان توجه داشت. طي سال هاي اخير همچنانتلاش در جهت اختصاص منابع هر چه بيشتر به آموزش همگاني آغاز گرديده كه جهت هر چهمؤثرتر واقع شدن آن، اين روند بايد ادامه يابد. همانگونه كه در بخش هاي قبلي نيزبدان اشاره گرديد، حصول پيشرفتي دائمي در آموزش همگاني تنها از طريق ابتكارات پروژهاي صورت نمي گيرد. بلكه مي بايستي با روند اصلاحات مديريتي همراه شده تا بتواند ازتغييرات حاصله (پيشرفت هاي حاصله) در طول عمليات كوتاه مدت پشتيباني به عمل آورد. روند فوق بعد ديگر اين طرح عملياتي است كه جهت ايجاد اصلاحات در ساختار فعلي و روندمديريتي به آمادگي بالاي نهادهاي سياسي نيازمند است. در اينجا نيز مي شود تأثيراتمثبت اين روند را در دولت هاي ايالتي مشاهده نمود. چرا كه تلاش هاي زيادي در سطحايالات در زمينة تمركززدايي و مقتدرسازي پرسنل مدرسه اي جهت اجراي مديريتي مؤثر وكارآمد صورت گرفته است. با اين حال جهت عملي سازي تلاش ها در زمينة اصلاحات و ايجادتغييرات در مديريت گستردة ايالات، اين امر كافي به نظر نمي رسد. با وجود كليهمشكلات و كنش هايي كه پيش روي اين سيستم قرار دارد، ابتكارات جديد پروژه هاي آموزشهمگاني EFA اثبات مي نمايد كه كشور هندوستان در جهت پيشبرداهداف آموزش همگاني EFA در هر دو زمينة سياست اجرايي مداوم ودر دسترس قرار دادن منابع بشري مورد نياز از آمادگي لازم برخوردار مي باشد.

ارزيابي آموزشي

توسعة فراهم سازي آموزش بنيادي در كشور هندوستان جرياني تدريجيبوده است كه حتي پيش از دهة 90 نيز به مورد اجرا درآمده است. اين در حالي است كه طيسال هاي اخير گام بزرگي در جهت نيل به آموزش ابتدايي در سرتاسر كشور برداشته شدهاست. به گونه اي كه كليه كودكان مي توانند در نزديكترين مكان ممكن به آموزش ابتداييدست يابند. گفتني است سياست مذكور با خلق امكانات جديد و همياري اهالي بخش هايمختلف كشور صورت پذيرفته است. در كنار ارتقاء دسترسي كودكان به امكانات مدرسه اينرخ ثبت نام و حضور كودكان در مدارس نيز رو به افزايش گذارده است. از جمله نكاتقابل توجه در اين خصوص كاهش ناهمگوني هاي دو جنس زن و مرد در نرخ ثبت نام بوده است. چرا كه اكراهي كه از قديم نسبت به آموزش دختران نشان داده مي شد، هم اكنون مغلوبگرديده است. اين امر مي تواند حاصل طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي در زمينة ارتقاءمقام و منزلت زنان بوده باشد. در هر حال اين پروژه در ابتداي راه بوده و راه طولانيو دراز مدتي پيش روي دارد. مشكل ديگري كه به نظر مي رسد به طور كامل مهار نگرديدهمشاركت محدود برخي گروه هاي حاشيه اي در برنامه هاي آموزشي مي باشد. اين بدان مفهومنيست كه هيچ تلاشي در اين زمينه صورت نگرفته است. اما با اين حال در جهت مقابله بااين مشكل بايد بررسي هايي دقيق به عمل آمده و پروژه هاي قديمي تجديد و اصلاح گردند. بدون شك بهبود كيفيت آموزشي بخش عظيمي از فعاليت هاي آموزش همگاني EFA را به خود اختصاص داده است. سرمايه گذاري هاي كلاني در زمينهتجديد زيربناهاي آموزشي و تخصيص منابع به مدارس ابتدايي صورت گرفته است. اگر چهبانكداران خارجي در زمره تأمين كنندگان اين طرح بوده اند اما نبايد فراموش كرد كهعمده ترين سرمايه گذاري ها از جانب منابع داخلي صورت گرفته است. علاوه بر افزايشسرمايه گذاري ها، گام هاي بزرگي در جهت بهبود كيفيت آموزش و يادگيري برداشته شدهاست. طي دهة اخير تلاش عمده اي در جهت آموزش معلمان ضمن خدمت صورت گرفته است. اينطرح در كنار پروژة “حداقل سطح يادگيري” به ارتقاء ميزان آگاهي مردم نسبت به بهبودكيفيت آموزش و يادگيري منجر گرديده است. همچنين مراكز محلّي جديدي همانند CRC,BRC,DIET تأسيس گرديدند كه عمده هدف آنها حمايت از معلمين وارائه خدمات مشاوره به آنان بوده است. گفتني است كه در اين خصوص نيز نمي توان ميزاندقيق تأثيرگذاري اين مراكز در بهبود روند آموزش و يادگيري و ميزان دسترسي به آموزشابتدايي را مشخص نمود. كليه اين تلاش ها بايد به مدت طولاني ادامه يابد، تا تأثيردقيق آن مشخص گردد. تملك اجتماعي براي مدت زمان طولاني در حوزه آموزش همگاني مطرحبوده است. اگر چه اين شعار مكرّرا در اسناد و سياست هاي كشور لحاظ گرديده است، اماتلاش هاي محدودي در اين زمينه صورت گرفته و تعداد محدودي از اين شعارها به عرصهظهور درآمده اند. تلاش ها و موفقيت هاي حاصله در سرتاسر كشور يكسان نبوده است. چراكه در اين صورت ابتكارات تكنيكي و اجرايي صورت پذيرفته طي چند سال اخير مي بايد بهمشاركت و واكنش مثبت جامعه منجر مي گرديد. نوساماني سيستم مديريتي فاز ديگر طرحعملياتي مبارزه با بي سوادي محسوب مي گردد كه طي چند سال اخير توجه عموم را مجذوبخود ساخته است. چندين معيار در اين زمينه اتخاذ گرديده اند كه انتظار مي رود تأثيريماندگار بر كارآيي نظام آموزشي داشته باشند. تقريباً در كليه ايالات كشور ساختمانمجزايي ويژه ارائه برنامه هاي آموزش بنيادي اختصاص يافته است. اميد مي رود كه اينامر به اقتدار و تكميل فعاليت هاي آموزش بنيادي منجر گردد. توسعة ديگري كه در اينزمينه صورت گرفت، به عرصه ظهور درآمدن اعضاي ثانويه در اجراي برنامه هاي دولت هايايالتي بود كه به ساده و مؤثر نمودن روند سرمايه گذاري ها و مديريت ابتكارات آموزشهمگاني منتهي گرديد. در حال حاضر كليه اين امور در مفاد برنامه هاي آموزش همگاني EFA گنجاده شده و به عنوان ابزاري بسيار مفيد و مؤثر در بهبودكارايي مديريت ها دخيل مي باشد. فلذا مي بايد در جهت تداوم اين پروژه ها تلاش هايعمده اي صورت گرفته و سرمايه گذاري هاي بيشتري به آن اختصاص مي يابد. سومين و شايدمهم ترين توسعه اي كه در اين زمينه صورت پذيرفته، روند تمركززدايي آموزش است كه درتعاقب اصلاحات قبلي به عرصة ظهور درآمد. دولت هاي ايالتي با اتخاذ معيارهاي جديداصلاحاتي، ساختار مديريتي جديدي را تقديم آموزش همگاني نمودند. انتظار مي رود كهاين امر با رهبري اعضاء دولت هاي ايالتي كه بيش از هر بخش ديگري در تغيير مفادآموزشي و شرايط محلّي توانا مي باشند تغييرات عمده اي را در مقام مديريتي اعمالنمايد. از همان ابتدا كه بحث بسيج منابع مطرح گرديد، روز به روز به اهميت و حياتيبودن آن افزوده گرديد. اجراي سياست آزادي اقتصادي و تعديل و تطبيق ساختارها اهميتآن را به ميزان دو برابر افزايش داده است. طي دهه اخير گام هاي مثبت در اين زمينهبرداشته شده است. در اين دوره مي توان شاهد افزايش نرخ بودجه اختصاص يافته به آموزشبنيادي بود. كه اين خود مي تواند معرف در دسترس بودن سرمايه ها جهت ارتقاء سطحآموزش بنيادي باشد.

 

 

جهت گيريهاي آموزشي كشور هندوستان طي قرن بيستم

قانون اساسي هندوستان كه به سال 1950 اقتباس گرديد، ايالات كشوررا بر آن داشت تا ظرف مدت زمان 10 سال به فراهم سازي امكان برخورداري كودكان ردههاي سني 14-5 سال از امكانات آموزشي پايه مبادرت نمايند. گفتني است كه اين عملياتگسترده سريعاً پي گيري شده و ظرف مدت 50 سال اخير فرسنگها راه جهت نيل به اين منظورپيموده شده است. اين عمليات در شرايطي آغاز گرديد كه از 5 نفر شهروند هندي 4 نفر ازنعمت سواد بي بهره بوده و از هر 10 كودك تنها 2 نفر در كلاس هاي درس حضور مييافتند. با اتخاذ و اجراي عمليات مذكور در كشور هندوستان در جهت نيل به هدف آموزشهمگاني مدارس بيشتري در سرتاسر كشور تأسيس گرديد. سيستم عملياتي مذكور از لحاظ وسعتو سطح پوشش از گسترش چشمگيري برخوردار بوده است. به نحوي كه در حال حاضر از هر 5كودك گروه سني 14-6 چهار نفر در مدارس عادي حضور داشته و از هر سه نفر، دو نفر ازنعمت سواد برخوردار مي باشند. با وجودي كه پيشرفت حاصله ناچيز نبوده اما جهت نيل بههدف آموزش همگاني ناچيز شمرده مي شود. در تعقيب هدف تدارك آموزش همگاني، سياست ملّيآموزش و ساير فعاليت هاي اصلاحاتي از اهميت بالايي برخوردار گرديدند. انتشار بيانيهجهاني آموزش همگاني پس از سال 1990، جلوه ويژه اي به جريانات كنوني داخل كشوربخشيد. به نحوي كه طي دهة اخير قرن بيستم شاهد پيشرفت عمده اي در زمينة آموزشبنيادي در كشور هندوستان بوده ايم. اما با اين حال سفر طولاني و دور و درازي در پيشاست. مهم ترين وظيفه حال حاضر دولت، از دست ندادن جنبشي است كه طي دهة اخير خلقگرديده است. استراتژي ها بايد بگونه اي طراحي شوند كه طي قرن آتي دسترسي كامل بهاهداف  EFA حاصل گردد.  سياست ها و برنامه هاي آتي كشور نيزبايد با توجه به اين ديدگاه جهت گيري گردد. از جمله مهم ترين جبهه گيري هاي  EFA طي قرن بيست و يكم مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- تدارك آموزش ابتدايي براي كليه كودكان - ادامة مأموريتناتمام

2- درنظر گرفتن ضابطه ها جهت برقراري تعادل

 

ارتقاء كيفيت آموزشي

دهة 1990 كه از همان ابتدا با طرح “بهره برداري از تخته سياه[7]” جهت تشكيل مدارس ابتدايي با حداقل زيربنا و امكانات آموزشيهمراه شد، شاهد ابتكارات جديدي در زمينة بهبود كيفيت آموزشي بوده است. با اين حالاين رشته از عمليات مرحلة آغازين خود را طي نموده و در جهت نيل به اهداف تعيين شدهمي بايد ادامه يابند. تجارب بدست آمده نشان مي دهند كه ارتقاء كيفيت آموزشي نه تنهابر نرخ ثبت نام و ماندگاري كودكان در مدارس تأثير داشته است، بلكه به افزايش قدرتفن آوري و ميزان مسئوليت پذيري شهروندان هندي منجر گرديده است. از جمله مهم ترينضوابط روند ارتقاء كيفيت آموزشي كشور طي دهه 90 مي توان به موارد ذيل اشارهنمود:

.  بهبود كيفي محتويات دروس آموزشي

.  مستعدسازي معلمان در حال خدمت و ي ا آمادة به خدمت

.  تدارك امكانات زيربنايي و مناسب آموزشي

.  تأكيد بر مقتدرسازي مديريت نهادي

.  تأسيس نهاد ارزيابي آموزشي

علي رغم اعمال سياست مذكور عملكرد كيفي مدارس كشور رضايت بخشنبوده است. از اين روي تلاش هايي در جهت اقتدار هر چه بيشتر مديريت داخلي مدارس واصلاح روند كيفي آموزش و يادگيري صورت پذيرفته است. علاوه بر اين تلاش هايي در جهتسمت و سو دادن به روند توسعه از طريق اجراي طرح هاي نهادي و نظارتي و اعمال سياستهاي مديريتي ساده و مؤثّر به مورد اجرا گذارده شده است. جهت نيل به اين هدف، در حالحاضر طرحي به اجرا درآمده كه از طريق آن از معلمان و سرمعلّمان منطقه اي حمايت ميگردد.

 

سایت فروشگاه علمی اسمان

تحقیق رایگان

 

 

 

منبع :

http://www.iranculture.org/research/edupol/countries.php?c=india&s=4-6

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 13 شهریور 1393 ساعت: 17:28 منتشر شده است
برچسب ها : تاریخچه آموزش و پرورش بزرگسالان در هندوستان,نهاد هاي مركزي آموزش در هندوستان,طرح آموزش پيوسته بزرگسالان در هندوستان,طرح عملياتي مبارزه با بي سوادي در هنوستان,نظارت و ارزيابي بر طرح عملياتي در هندوستان,نتايج يافته هاي ارزيابي هاي ملّي در هندوستان,آمار جمعيتي افراد بي سواد كشور هندوستان (برحسب ميليون),سياستهاي آموزشي هندوستان,اطلاع رساني عمومي، اراده هاي سياسي و صلاحيت ملّي در هندوستان,جهت گيريهاي آموزشي كشور هندوستان طي قرن بيستم,

 

تحقیق رایگان سایت فروشگاه علمی اسمان

تحقیق درباره تعریف حسابداری

حسابداری عبارت است از فن ثبت .طبقه بندی.و تلخیس فعالیتهای مالی یک موسسه در قالب اعداد قابل سنجش به پول و تفسیر نتایج حاصله از بررسی این اعداد. حسابداری فن است نه علم:برخی به غلط حسابداری را علم می خوانند. در صورتی که علم عبارت است از دانستنی قابل اثبات به روش عینی و قابل اعتماد مبتنی بر مشاهده و آزمایش. حسابداری دارای چنین خصوصیتی نیست. اصول و موازین و ضوابط حسابداری نظر هاییست که توسط کارشناسان و استادان و یا انجمن های حرفه ای حسابدارانو اظهار می شود و مقبولیت عامه میابد.

مراحل حسابداری

به طوری که از تعریف فن حسابداری بر می آید این فن دارای 4 مرحله میباشد: 1.ثبت فعالیتهای مالی 2.طبقه بندی اقلام ثبت شده 3.تلخیص اقلام 4.تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

 حسابداری در ایران

حسابداری در ایران در حوزهٔ نظری تحت تأثیر جریانات پازیتیویسم رشد کمّی زیادی کرده است و پایه گذاری تحصیلات تکمیلی با این نگاه به حسابداری صورت گرفته و توسعه یافته است. با این وصف تعریفی از حسابداری در ایران غالب است که مضمون و محتوای آن صرف نظر از چینش یا تفاوت ظاهری الفاظ آن برای همه دانش آموختگان حسابداری ایران شناخته شده است. بر اساس این تعریف: حسابداری عبارت است از فرآیند شناسایی، جمع آوری، ثبت، طبقه بندی، تلخیص، گزارشگری، و تحلیل رویدادهای مالی یک شخصیت اقتصادی در یک دوره مالی معین بر اساس واحد پول ملی. این تعریف ترجمهٔ کاملی است از تعاریف مختلفی که از حسابداری در عصر پازیتیویسم یعنی دهه‌های ۴۰ الی ۶۰ سده پیشین در دنیا رواج داشته است.لازم به ذکر است حسابداری شاخه‌های گوناگون دارد.شادروان" سجادی نژاد"و همچنین شادروان عرفانی و دکتر عزیز نبوی از بنیانگذاران حرفه حسابداری در ایران بشمار میروندکه با تاسیس مدرسه عالی حسابداری شرکت ملی نفت و موسسه عالی خسابداری توانستند بیش از ۶۰۰۰ دانش آموخته رشته های حسابداری - حسابداری دولتی و حسابرسی پرورش دهند.

قابل تذکر است که ازانجایکه حسابداری یک فن است، سیستم و اتخاذ یک زوش خاص حسابداری نیز متعلق به شخص است که آن روش را در پیش میگرد. پس حسابداری را فقط کسی متواند انجام دهد که با حد اقل یک سیستم آن آگاهی داشته باشد

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 11 شهریور 1393 ساعت: 11:00 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره تعریف حسابداری,مراحل حسابداری,حسابداری در ایران,

 

 

سایت فروشگاه علمی آسمان تقدیم میکند :

تحقیق کامل درباره آموزش پيش دبستاني

تاريخچه آموزش پيش دبستاني

سوابق تاريخي آموزش پيش دبستاني در كشور اسپانيا به نيمه دوم قرن 19ميلادي (زمانيكه يكسري مراكز آموزشي كودكان بر اساس اصول آموزشي فردريك فربول تأسيس گرديد) بازمي‌گردد.در اوايل قرن 20 آموزش پيش دبستاني مورد توجه قرار گرفته ورشد كرد. خصوصاً در منطقه كاتالونيا اين رشد در نتيجه احداث مراكز خصوصي آموزشي كودكان بود. درمراكز اسپانيا احداث گرديد. مفهوم آموزشهاي پيش دبستاني طي سالهاي 1936 تا 1970بيشتر بر كمك ومشاركت در آماده سازي كودكان جهت ورود به مدارس ابتدايي  وآموزشاوليه محدود مي‌گرديد.از اين روي،غفلت در توجه به آموزش پيش دبستاني بعنوان يك سطحآموزشي منجر به غفلت دولت از اجراي برنامه‌هاي  رسمي در اين مراكز گرديد.اين درحالي است كه از سال 1970، آموزش پيش دبستاني به عنوان نخستين مرحله رسمي نظامآموزشي كشور مورد توجه قرار گرفت.

از سال 1985 نيز برنامه‌هاي عملي آموزش پيش دبستاني با هدف حذف موانع موجود برسر راه استقرار اين سطح آموزشي به مورد اجرا در آمد.طي سال 1990 قوانين LOGSE دراين سطح آموزشي سازماندهي گرديده و اين مقطع آموزشي با عنوان آموزشي پيش دبستانيمرحله بين رده‌هاي سني 0 تا 3سالگي واز 3 تا 6 سالگي  براي كودكان طراحي گرديد. اگرچه اين سطح آموزشي بعنوان سطح غير اجباري ارائه  مي‌گردد اما به اصلاح فرآيند آموزشكودكان و رشد مهارتهاي دانش آموزان ورودي مقطع آموزش ابتدايي منتهي  مي‌گردد.  برنامه LOGSE نيز به ارزيابي اين نوع آموزش ونقش آن درمقايسه با ديگر سطوح آموزشي  مي‌پردازد.دولت اسپانيا نيز برفراهم سازي مراكز مناسب آموزشي و مراقبتي ويژه كودكانمعتمد  مي‌باشد.

ساختار آموزشي  آموزش پيش دبستاني

تعداد كل مراكز و واحدهاي آموزش پيش دبستاني و نرخ مراكز آموزش دولتي طي سال 2000

 

نرخ كودكان ثبت نامي مراكز آموزش پيش دبستاني بر مبناي نوع مالكيت مراكزآموزشي طي سال2000

 

نرخ حضور كودكان رده‌هاي سني مختلف در مراكز آموزش پيش دبستاني طي سال 1999

سال تحصيلي

سال تحصيلي در مراكز آموزش پيش دبستاني معمولاً از هفته اول ماه سپتامبر آغازشده و تا پايان هفته ماه جولاي ادامه مي‌يابد. از جمله تعطيلات طولاني نيزمي‌توانبه تعطيلات يك هفته‌اي كريسمس، تعطيلات يك هفته‌اي عيد پاك و تعطيلات ماه آگوستاشاره نمود، گفتني است كه كودكان مراكز پيش دبستاني از مجوز حضور بيش از 9 ساعت دراين مراكز برخوردار نمي باشند.

اصول بنيادين قانونگذاري

 

  آموزش پيش دبستاني

  آموزش پيش دبستاني

 

 

 

با اجراي برنامه LODE طي سال 1985 و برنامه  LOGSE طي سال 1995 ايجاد مبانيقانوني وپايه‌اي  براي ساختار آموزشي پيش دبستاني در كشور اسپانيا فراهم آمد. علاوهبر اين در خصوص سازماندهي ومديريت مراكز آموزش پيش دبستاني، در قالب برنامه‌هاي LODEو LOGSEسري قوانين ويژه آموزش پيش دبستاني براي جوامع مستقل تدوين گرديد. گفتنياست چنين قوانيني به سازماندهي مراكز پيش دبستاني توسعه قوانين اين مراكزمي‌پردازند. علاوه  بر اين مباني مصوب برنامه LOGSE به برآورده سازي حداقل نيارهايمراكز آموزشي من جمله مراكز آموزش پيش دبستاني تاكيد دارد.

اهداف آموزشي

  آموزش پيش دبستاني

 

از جمله مهم ترين اهداف آموزشي مراكز آموزش پيش دبستاني  مي‌توان به موارد ذيلاشاره نمود:

1- بهبود توان فيزيكي، ذهني، احساسي، اجتماعي واخلاقي كودكان

2- تقويت روابط ميان كودكان و والدين

3- كسب شناخت كافي از درك كودكان و تربيت آنان در جهت ارائه تصوير مثبت و واقعياز خود و دستيابي به احساس خود اعتمادي

4- ارزيابي و شناخت استعدادها و محدوديت‌هاي رفتاري و شخصيتي كودكان

5- تربيت كودكان در جهت گام برداشتن در حوزه روابط اجتماعي و تاكيد بر آن

6- بهبود طرز تفكر كودكان در جهت احترام گذاري و مشاركت با ساير افراد جامعه

7- تقويت روحيه كودكان در جهت شناسايي جنبه‌هاي مختلف شخصيتي و استعدادي آنان بهويژه در پرداختن به فعاليتهاي هنري و ورزشي

 

 

 

 

 

آموزش پيش دبستاني

ساختار آموزشي

  آموزش پيش دبستاني

 

آموزش پيش دبستاني در كشور انگلستان در مهدهاي كودك و مدارسآمادگي به كودكان رده هاي سني 4-2 سال ارائه مي گردد.با وجودي كه آموزش كودكانانگليسي تا سن 5 سالگي اجباري نمي باشد، با اين حال بالغ بر 96 درصد از كودكان ردههاي سني 4 سال و بالاتر در مراكز آموزشي پيش دبستاني ثبت نام مي نمايند.

طبق آمار به دست آمده در سپتامبر سال98، در اسكاتلند 38% ازكودكان رده هاي سني4-3 سال درمراكز آموزش پيش دبستاني ثبت نام نموده اند. تداركامكانات و اتخاذ شرايط ويژه آموزش پيش دبستاني از محل اختيارات و مقامات دپارتمانهاي محلي آموزش و پرورش و هيئت هاي مديره آموزش غير رسمي تامين مي گردد. با وجوديكه در قوانين آموزشي و مفاد اختيارات مقامات محلي دپارتمان هاي آموزشي(LEA )مسؤوليتتدارك امكانات آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني لحاظ نگرديده است اما با اين حالهزينه هاي آموزشي مقطع آموزشي مذكور از محل بودجه دولتي حوزه آموزش، بودجه دوايرمحلي آموزش و پرورش و هيئت مديره مدارس پيش دبستاني تأمين مي گردد. به عبارت ديگردواير محلي آموزش و پرورش (LEA ) عهده دار مسووليت فراهم سازي شرايط مناسب برايكودكان رده هاي سني2 تا 5 سال و شناسايي نيازهاي ويژه مقطع آموزشي پيش دبستاني ميباشند .پذيرش كودكان درمقطع آموزش پيش دبستاني با معيارهاي تعيين شده توسط مدارس وبر اساس خط مشي هاي آموزشي دواير محلي آموزش و پرورش LEA صورت مي پذيرد كه از جملهاين معيارها مي توان به بررسي نيازهاي روانشناختي و آموزشي كودكان اشاره نمود. علاوه بر اين، كليه نهادها و مراكز ارائه دهنده خدمات اجتماعي كشور انگلستان ازمركز آموزشي پيش دبستاني برخوردار مي باشند كه كودكان زير 5 سال را تحت پوشش قرارمي دهند. عمده خدمات آموزش پيش دبستاني در كشور انگلستان از سوي ادارات خدماتاجتماعي با اختيارات محلي ارائه مي گردد.گفتني است كه مراكز مذكور بر پايه درجهنيازمندي كودكان به كمك متخصصين و خانواده هاي انگليسي درجهت ارائه خدمات آموزشي،بهداشتي و روان شناختي كودكان فعاليت مي نمايند. كليه مؤسسات آموزشي پيش دبستانيتحت نظارت ادارات محلي و مركزي آموزش و پرورش از سوبسيدهاي آموزشي برخوردار ميگردند. لازم به ذكر است، آن دسته از مراكز آموزشي پيش دبستاني كه تحت حمايت دوايرمحلي آموزش و پرورش (LEA ) اداره مي گردند، به طور كامل تحت حمايت هاي مالي دولتينيز قرارمي گيرند. علاوه بر اين مراكز آموزش خصوصي پيش دبستاني نيز فعاليت دارند كهتوسط والدين و انجمن هاي آموزش خصوصي سازمان دهي، نظارت و تأمين اعتبار ميگردند.طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال1993، 51 درصد از كودكان رده هاي سني4-3سالبريتانيايي در مراكز پيش دبستاني دولتي و4درصد نيز در مدارس پيش دبستاني خصوصي ثبتنام نمودند. طي سال هاي 92/1991 در ولز، 5/68 درصد از كودكان در مدارس پيش دبستانيدولتي و 5/1 درصد در مدارس پيش دبستاني خصوصي ثبت نام نمودند.

به طور كلي مي توان گفت كه بالغ بر90درصد كودكان بريتانيايي ردههاي سني5-2 سال، از شرايط لازم جهت حضور در مراكز آموزش پيش دبستاني برخوردارميگردند.درمورخه نوامبر1994، دولت انگلستان توجه عمده اي بر تأسيس اماكن آموزشي پيشدبستاني ويژه كودكان رده هاس سني 5-2 سال متمركزداشت.از جمله اصلي ترين اهداف مقطعآموزش پيش دبستاني مي توان به توسعة مهارت هاي شناختي، فيزيكي، زبانشناسي، عقلاني،اجتماعي كودكان و شخصيتي كودكان رده هاي سني5-2سال اشاره نمود. از مدارس پيشدبستاني كشور انگلستان تحت عنوان مراكز تضمين كننده سلامت فيزيكي و رواني كودكانياد مي گردد.گفتني است كه دوره هاي آموزشي پيش دبستاني كه توسط دواير محلي آموزش وپرورش LEA ارائه مي گردند، 5 روز در هفته از ساعت9صبح تا 3 بعد از ظهر دايرمي باشد. مراكز پيش دبستاني خصوصي نيز معمولاً از ساعت30/7 تا 6 بعد از ظهر در سراسر سال بهارائه خدمات آموزشي پيش دبستاني مبادرت مي نمايند. دانش آموزان مراكز آموزش پيشدبستاني مطابق سن و با توجه به ابعاد كلاس ها گروه بندي مي گردند. مطابق قانون مصوبسال1989، ويژه آموزش كودكان، حضور حداقل 2 كارمند براي تعداد 26 كودك درمهدهاي كودكو 2 كارمند براي تعداد 20 كودك در كودكستان ها ضرروي است.اين درحالي است كه اينميزان در مهدهاي كودك روزانه، به نسبت1 به8 تقليل مي يابد. خدمات آموزش پيش دبستانيدر كودكستان و مهدهاي كودك كشور ايرلند به شهروندان ايرلندي ارائه مي گردد .طبق خطمشي جديد دولت ايرلند تا سال 2004، تدارك عمده آموزشي به اين مقطع آموزشي تعلقخواهد گرفت. طبق آمار به دست آمده طي سال هاي93 – 1992، تعداد مدارس پيش دبستانيكشور ايرلند بر88مدرسه تمام وقت، تعداد معلمين و مربيان آموزشي پيش دبستانيبر164مربي و تعداد كودكان ثبت نامي بر4500 نفر بالغ مي گردد.

برنامه هاي آموزشي و ارزشيابي تحصيلي

مقررات خاصي در خصوص برنامه ريزي درسي، روش تدريس و يا ارزيابيتحصيلي مراكز آموزش پيش دبستاني كشور انگلستان وضع نگرديده است . از اين روي مديرانو كادر آموزشي مؤسسات به صورت مستقل به تبيين برنامه هاي آموزشي مبادرت مي نمايند.

در سال1989، طبق دستورالعمل تهيه شده توسط هيئت ارشد نظارت آموزشيكشور، كادر آموزشي مراكز آموزش پيش دانشگاهي به گذراندن9ماده آموزشي تحت عناوينهنري، اجتماعي، زبانشناسي، رياضي، اخلاق، فيزيك، علمي، فني و حرفه اي و مذهبي درمدارس آموزش پيش دبستاني موظف گرديدند.

طرح هاي آموزشي آموزش پیش دبستانی

از جمله مهمترين طرحهاي به اجرا در آمده در مراكز آموزش پيشدبستاني انگلستان و ولز ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- طرح توسعه آموزش پيش دبستاني

اجراي طرح توسعه آموزش پيش دبستاني در ايرلند شمالي به احداث بيشاز 900 مركز جديد آموزشي ظرف مدت 4 سال منجر گرديده است. از جمله مهم ترين مشخصهدوره آموزشي پيش دبستاني درايرلند كه وجه تمايز اين كشور با كشور انگلستان نيزمحسوب مي گردد مي توان به اجباري نبودن حضور كودكان درمراكز آموزش پيش دبستانياشاره نمود.لازم به ذكر است كه ارزيابي عمل كرد طرح توسعه آموزش پيش دبستاني درايرلند توسط بنياد كودكان ايرلنديEU و سازمان تأمين اجتماعي ايرلند صورت ميگيرد.بيش از 5 ميليون پوند طي مدّت 5 سال اخير توسط بنياد كودكان ايرلندي EU جهتمراقبت از كودكان ايرلندي و احداث تعداد 100 كلوپ بازي در نواحي مختلف كشور اختصاصيافته است.احداث مراكز تفريحي مذكور امكان فعاليت والدين كودكان رده هاي سني 5-3سال را فراهم آورده است.گفتني است كه با اختصاص بودجه مازاد 10 ميليون پوندي بهبنياد كودكان ايرلندي EU، بالغ بر12000 مركز مراقبتي كودكان در اماكن غيرآموزشي(خارج از مدارس) احداث گرديده است.

2- طرح ملّي مراقبت از كودكان

در مورخه مي 1998، دپارتمان آموزش و استخدام(DFEE)، سازمان تأميناجتماعي(DSS) و دپارتمان زنان با مشاركت يكديگر، به ارائه طرحي با عنوان برآوردهسازي احتياجات كودكان انگليسي مبادرت نمودند. گفتني است كه طرح مذكور به عنوان طرحاستراتژي ملي مراقبت از كودكان مطرح مي باشد.به عبارت ديگر طبق طرح مذكور دولتانگلستان مسؤوليت مراقبت از كودكان رده هاي سني14- 5 سال اعم از مراقبت هاي رسمي ويا غير رسمي را بر عهده دارد.

تا به نيازها و روشهاي لازم در جهت مراقبت مناسب از دانش آموزانبرخوردار از والدين شاغل، بپردازد. هدف از طراحي و اجراي چنين راهبردي، ايجاد مراكزمراقبتي براي6 /1 ميليون كودك انگليسي تا سال 2004 مي باشد.مطابق طرح فوق، بالغبر45 هزار مركز مراقبتي جديد در جوار مراكز مراقبتي روزانه ايجاد خواهد شد. راهبردهاي مشابهي نيز در مناطق ولز و اسكاتلند به مورد اجرا در آمده است. طي سالهاي(2002- 1998) بودجه اي معادل470ميليون پوند جهت حمايت از سياست و استراتژي مليمراقبت از كودكان از محل بودجه دولت انگلستان به اين امر اختصاص يافت. گفتني است كهبالغ بر170ميليون پوند از اين مبلغ توسط مؤسسات حمايتي خصوصي با عنوان(NOF) تأمينمي گردد.مهم ترين هدف مؤسسات مذكور مراقبت از165 هزاركودك مستقر در سراسر كشورانگلستان تا سال 2003مي باشد.استراتژي ملي مراقبت از كودكان بصورت محلي برنامه ريزيشده و از طريق150سازمان حمايتي كودكان انگليسي(EYDCPS) اجرا مي گردد.

گفتني است كه دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) اصلي ترين مجري وسرمايه گذار طرح مراقبتي كودكان انگليسي مي باشد كه با اختصاص بودجه ساليانهمعادل57ميليون پوند در جهت اجراي هر چه جامع تر طرح مذكور تلاش مي نمايد.لازم بهذكر است كه بودجه دولتي فوق جهت اجراي برنامه ها و طرح هاي ذيل هزينه مي گردد:

1. اجراي تعداد 40هزار برنامه مراقبتي با عنوان مراقبت از كودكاندر خارج از محيط هاي آموزشي(DSC)

2. احداث تعداد 10هزار مركز مراقبتي ويژه كودكان پيش دبستاني تارده سني 14 سال

3. احداث تعداد10 هزار مركز جديد مراقبتي خارج از مدرسه توسطشوراي سرمايه گذاري آموزش

لازم به ذكر است كه از بودجه ساليانه 57 ميليون پوندي طرح مذكور،مبلغ 7 ميليون پوند توسط شوراهاي تربيتي(TEC) و بالغ بر6 ميليون پوند نيز توسطمراكز آموزش عالي تأمين اعتبار مي گردد.طي سال 99- 1998 طرح توسعه آموزش پيشدبستاني (مقدماتي) پاره وقت كودكان رده هاي سني4 سال و بالاتر در مشاركت با بخش هايخصوصي به اجرا گذارده شد.لازم به ذكر است كه در طرح مذكور اطلاعاتي در خصوص چگونگيمراقبت از كودكان و چگونگي ارتباط كودكان رده سني 4 سال با آموزش هاي مقدماتي ارائهگرديده است.مسؤوليت قانوني برقراري امنيت در مراكز آموزشي ويژه كودكان رده سني 4سال بر عهده مقامات محلي آموزشي كشور مي باشد.طي سال1999 بالغ بر390ميليون پوند جهتراه اندازي تعداد190 هزار مركز آموزشي مقدماتي ويژه كودكان رده هاي سني 4-3 سالتخصيص يافت.

علاوه بر اين، بالغ بر45ميليون پوند نيز ميان57 مركز آموزشيمحلي(LEA) درجهت اجراي برنامه هاي مراقبت از كودكان رده هاي سني14-3 سال و احداثمراكز آموزشي مقدماتي توزيع گرديد.عمل كرد مراكز آموزشي مقدماتي توسط دايرهاستانداردهاي آموزشي(OFSTED) مورد نظارت و ارزيابي قرار مي گيرد.طبق قوانين نظامآموزشي مصوب 1998، دولت انگلستان متعهد است كه سيستم واحدي از قوانين آموزش مقدماتيو مراقبتهاي روزانه طراحي و ارائه نمايد.از اين روي و در جهت نيل به هدف مذكور،دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE)تحت نظارت دولت به مشاوره هاي گسترده اي با سازمانهايبهداشت و مراكز آموزشي در زمينه ارائه آموزش هاي مقدماتي و مراقبت هاي روزانهبهداشتي به كودكان مبادرت نموده است.از جمله مهم ترين مفاد مذاكرات و مشاورات مذكورمي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1.مشاركت با مقامات محلي در جهت جذب پرستاران كودك (ژانويه سال 1999)

2.تشكيل انجمن پرستاران كودك در جهت نظارت بر عمل كرد آنان

3.ارائه خدمات مشاوره به والدين در خصوص استخدام پرستارانكودك

از جمله برنامه هاي ويژه دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) درخصوصبرگزاري دوره هاي آموزشي و مراقبت روزانه از كودكان طي سال2001ميلادي مي توان بهموارد ذيل اشاره نمود:

1.اختصاص30 ميليون پوند بودجه اضافي طي 2 سال جهت تربيت تعداد 300مربي ويژه مراكز آموزش مقدماتي پيش دبستاني

2. ارائه خدمات به تعداد75هزاركودك در60 مؤسسه محلي LEA بر اساسشاخص محروميت دپارتمان آموزشي انگلستان(DFEE)

3. تشكيل دايره محلي استاندارد هاي آموزشي جهت ارائه آموزش هايمقدماتي و مراقبت هاي بهداشتي روزانه به كودكان محلي

4. كسب اطمينان از صلاحيت مربيان آموزشي و بهداشتي ويژه كودكانرده هاي سني8-3 سال

5. اعطاي معافيت هاي مالياتي به طرح هاي آموزشي- بهداشتي مقطعآموزش پيش دبستاني

3- مراكز محلي آموزش مقدماتي كودكان

تعداد 29 مركز محلي آموزش مقدماتي ويژه كودكان در مناطق مختلفكشور انگلستان فعاليت دارند. مراكز مذكور به ارائه خدماتي اعم از خدمات ارائه دورههاي آموزشي مقدماتي، مراقبت از كودكان و حمايت از خانواده هاي برخوردار از فرزندانخردسال مبادرت مي نمايند.دپارتمان آموزش انگلستان(DFEE) در حال ارزيابي و ارائهاستراتژي ملي در خصوص مراقبت از كودكان و ارائه آموزش هاي مقدماتي است تا از اينطريق نهادها و مراكز محلي نيز از اين استراتژي در برنامه ريزي هاي آموزشي و مراقبتيخود در نواحي مختلف كشور بهره برداري نمايند.

طي سال99- 1998، بودجه اي بالغ بر500 هزارپوند در جهت ارتقاءكيفيت برنامه هاي آموزشي و مراقبتي پيش دبستاني و احداث مراكز تفريحي ويژه كودكانهزينه گرديد.

هزينه بودجه اختصاصي فوق به ايجاد فضاهاي آموزشي و مراقبتي مناسبو حمايت از تشكيل مراكز آموزشي- مراقبتي جديد ويژه كودكان سراسر كشور منجرگرديد.

4- طرح مراقبتي خارج از مراكز آموزشي

طرح مراقبتي كودكان در محيط هاي خارج از مدرسه با عنوان(OSCI) ازسال1993، ارزيابي شده و به مورد اجرا گذارده شده است.در جهت تكميل طرح تا اواخرمارس1999، تعداد 122856 مركز مراقبتي جديد تشكيل يافت.از زمان آغاز فعاليت طرحمذكور، مسؤوليت ارائه خدمات و پيشبرد طرح مراقبتي كودكان درخارج از محيط هاي آموزشيبرعهده شوراي تربيتي انگلستان (Tec) بوده است.طي سال هاي99- 1998، دپارتمان آموزشانگلستان(DFEE) نيز در حمايت از طرح مراقبتي كودكان در خارج از محيط هاي آموزشي بهتشكيل40هزار مركز جديد مراقبتي ويژه كودكان مبادرت نمود.مسؤوليت نظارت بر استفادهاز بودجه طرح مراقبتي كودكان در خارج از محيط هاي آموزشي(OSCI) درجهت برآورده نمودننياز هاي مراقبتي كودكان بر عهده سازمان حمايت از كودكان انگليسي مي باشد. گفتنياست كه در حال حاضر، بودجه(OSCI) هم اكنون در جهت حمايت از ارتقاء ساختار كيفي وبرقراري انسجام در ساختار طرح مراقبتي كودكان در خارج از مدارس هزينه مي گردد. لازمبه ذكر است كه سرمايه گذاري ها از طريق مقامات محلي و تحت نظارت سازمان حمايت ازكودكان انگليسي (EYDCPS) به عنوان بخشي از سياست هاي استراتژيك دولت در جهت ارتقاءكيفيت آموزشي و مراقبتي كودكان در مناطق مختلف كشور صورت مي گيرد. شوراي تربيتيانگلستان، نهاد مركزي مسئول مراقبت از كودكان است كه تحت نظارت سازمان حمايت ازكودكان انگليسي((EYDCPS فعاليت مي نمايند.هيئت نظارت بر صلاحيت هاي آموزشي(QCA) بهارائه ساختاري در جهت مشاوره آموزشي طي نوامبر 1998 مبادرت نموده و ساختار اوليهتعيين صلاحيت هاي ملي حوزه آموزشي در اكتبر1999 طراحي گرديد.از افراد واجد صلاحيتخواسته شد تا جهت ارائه استوار نامه خود تا آوريل1999 اقدام نمايند.بدين ترتيبسرمايه گذاران تربيتي از موقعيتي برخوردار گرديدند تا برنامه هاي تربيتي خود را درنهادهاي ملي تربيتي(NTO) به ثبت رسانند.از اين روي دولت انگلستان متعهد به اعطايامكانات خاص به خانواده هاي كارگران گرديد، تا از اين طريق خانواده هاي مذكور بهصرف زمان بيشتري با كودكان خود مبادرت نمايند.

اعطاي مرخصي هاي بدون حقوق و تعطيلات كاري به والدين كودكان، ازجمله اين امكانات محسوب مي گردد.در اسكاتلند، هدف دولت از ارائه آموزش هاي پيشدبستاني فراهم نمودن مراكزي جهت ارائه دوره هاي آموزشي پاره وقت كودكان رده هاي سني 3 سال وبالاتر ميباشد.

در اسكاتلند، نيز مقامات محلي مسئوليت ارائه آموزش هاي پيشدبستاني را بر عهده داشته و بودجه آموزشي پيش دبستاني نيز توسط مقامات محلي تأمينمي گردد.

گفتني است كه بودجه هاي مذكور به واسطه تصويب لايحه آموزشاسكاتلند در سال 1996 و در جهت ارائه دوره هاي آموزشي پيش دبستاني سرمايه گذاري ميگردند. لازم به ذكر است كه ميزان بودجه مذكور طي سال (2000-1999) بر112ميليون پوند،طي سال2001- 2000 بر134ميليون پوند و طي سال 2002-2001 نيز بر 138 ميليون پوند بالغگرديد.

طبق آخرين آمار بدست آمده طي سال1999 تعداد600 هزار كودك در مدارسپيش دبستاني ثبت نام نموده اند. در ماه مي 1998، دولت به طراحي استراتژي مراقبت ازكودكان اسكاتلندي مبادرت نمود. استراتژي مذكور در جهت حمايت از خانواده هاياسكاتلندي از طريق حمايت و مراقبت از كودكان رده هاي سني14- 5 سال طراحي گرديد.هدفديگر دولت، كسب اطمينان از مراقبت با كيفيت بالاي كودكان اسكاتلندي و فراهم آمدنكليه احتياجات كودكان اسكاتلندي مي باشد. در جهت نيل به چنين هدفي تا اواخرسال2001، تعداد5000 مربي جديد در مراكز آموزشي اسكاتلند تعليم يافته و برنامه ريزيهاي آموزشي و متد هاي سرمايه گذاري مورد ارزيابي قرار گرفته و ارتقاءيافتند.بر اساسبرنامه ريزي هاي جديد خانواده هاي كارگر برخوردار از2كودك از هزينه هاي مراقبتي وحمايتهاي بيشتر دولتي برخوردار گرديده و بودجه هاي مربوطه نيز تا 4/8 ميليون پونددر سال افزايش مي يابند.علاوه بر اين بالغ بر 5 ميليون پوند بودجه اضافي طي سال 99-1998 و 25 ميليون پوند طي سال 2003-1999 در جهت توسعه طرح هاي مراقبتي كودكان درخارج از محيط هاي آموزشي هزينه مي گردد.لازم به ذكر است كه عمده مبالغ اضافي بودجهاختصاص يافته در جهت اجراي طرح هاي مراقبتي و آموزشي كودكان اقليت هاي قومي و نژاديمستقر در كشور هزينه مي گردد.علاوه بر اين مراكز تلفني، جهت برقراري ارتباط باوالدين كودكان و ارائه خدمات اطلاع رساني در زمينة طرح هاي مذكور به آنان احداثگرديده است.

در ايرلند شمالي نيز طرح استراتژي ملي مراقبت از كودكان ايرلنديدر مورخه 19 آوريل 1999 در جهت تقويت خدمات مراقبتي كودكان سراسر كشور به اجرا درآمد. در حال حاضر اكثريت مراكز مراقبتي كشور ايرلند توسط مراكز و بخش هاي خصوصياداره مي گردد. تعداد43200 مركز مراقبتي كودكان ايرلندي من جمله مهدهاي كودكروزانه، مراكز تفريحي- ورزشي، انجمن پرستاران كودك، كلوپ هاي تفريحي خارج از محيطمدارس و اردو هاي تفريحي به ارائه خدمات مراقبتي مبادرت مي نمايند.به عبارت ديگرمراكز فوق با ارائه خدمات مراقبتي بيش از13هزاركودك ايرلندي معادل 85 درصد از كلكودكان رده هاي سني 5-3 سال را تحت پوشش قرار داده اند.طي سال هاي2002- 1999، بالغبر61 ميليون پوند بودجه اضافي جهت ارائه خدمات اوليه مراقبتي بيشتر به كودكاناختصاص يافت. علاوه بر اين بالغ بر9ميليون پوند نيز به تربيت مربيان طرح مراقبت ازكودكان ايرلندي اختصاص يافت. لازم به ذكر است كه بالغ بر5 ميليون پوند از بودجه طرحمراقبت از كودكان از محل صندوق بنياد كودكان اتحاديه اروپا تأمين مي گردد.

 

5- طرح آغاز اطمينان

طرح آغاز اطمينان از جمله پروژه هاي محلي آموزشي است كه ازخانواده هاي برخوردار از كودكان زير رده سني4 سال حمايت مي نمايد. هدف از طراحي واجراي چنين طرحي، به مورد اجرا در آوردن تعداد 500 برنامه محلي تا سال 2004 درانگلستان است. گفتني است كه با اجراي طرح آغاز اطمينان، بالغ بر400 هزار كودكانگليسي تحت پوشش قرار مي گيرند. طبق آمار بدست آمده تا سپتامبر2001، بالغبر437برنامه ارائه گرديده كه192 طرح، به ارائه خدمات مبادرت نموده اند كه از جملهچنين خدماتي مي توان به برپايي جلسات ملاقات با والدين جديد ظرف2ماه اول تولد،حمايت در جهت مراقبت بهتر از كودكان، فراهم سازي امكانات تفريحي و سرگرمي، آموزشهاياوليه و دسترسي كودكان به مراقبتهاي بهداشتي اشاره نمود. علاوه بر اين، توصيه هايينيز درخصوص حمايت پس از تولد،تغذيه سالم و كسب شغل مناسب به والدين كودكان ارائه ميگردد. لازم به ذكر است كه برنامه هاي آغاز اطمينان مشابهي در ساير قسمتهايبريتانياي كبير به مورد اجرا گذارده شده است.

آمار آموزشي

نرخ مراكز و تعداد كودكان ثبت نامي مراكز آموزش پيش دبستاني طيسالهاي93/1992

نرخ ثبت نامي كودكان رده هاي سني4-3 سال در مراكزآموزش پيشدبستاني

با توجه به جدول فوق مي توان گفت كه نسبت كودكان رده سني 2 سال كهتحت تعليم مراكز آموزش پيش دبستاني من جمله مهدهاي كودك قرار گرفته اند تا سال 98-97 بر 70درصد بالغ گرديده است.نرخ ثبت نامي كودكان رده سني 3 سال نيز از 40% طيسال 90-89 به 50% طي سال 98-97 افزايش يافته است. نرخ ثبت نامي كودكان رده سني 4سال نيز از 90% طي سال 90-89 به 95% طي سال 98- 97 بالغ گرديده است.

 

 

 

 

آموزش پيش دبستاني

ساختار آموزشي

ازمراكز پيش دبستاني در ايتاليا تحت عنواناسكولادل اينفاتريا يادميشود.كودكستان كه اولين شكل آموزش بچه ها در ايتاليا است ، اجباري نيست، اما درجايگاه اولين سطح تحصيلات قرار ميگيرد.تعداد دانش آموزان شركت كننده در اين مدارسدرحال افزايش است.اكنون درمجموع 96% از كودكان رده هاي سني 3 و 5 سال در اينكودكستانها شركت مي كنند.درطول اين دوره معلمان ، بايد مهارتهاي بچه ها  را  موردخلاقيت ، طرز برخورد هاي اجتماعي ، استقلال و روش يادگيري بهبود بخشند .

همة كودكان رده سني3سال درشروع سال تحصيلي (اول سپتامبر) يا آنهائيكه سومين روزتولدشان قبل از سي و يك دسامبراست ميتوانند در يك كودكستان پذيرفته شوند.

مطابق قانون شمارة 444 از 1968 ، كودكستانهاي دولتي از سه بخش ، تشكيل مي شوندكه هر بخش  كودكان همسن را  گروه بندي مي كند.

گاهي اوقات اين امكان وجود دارد كه بخش هايي با كودكان غيرهمسن درحوزه هاي كوچك، تشكيل يابد.هربخش نبايد بيش از25دانش آموزداشته باشد به استثناي بخشهائيكه دانشآموزان عقب ماندة ذهني دارند.از اول سپتامبر سال2000، به علت استقلال،كليه مراكزآموزش پيش دبستاني و مراكز مراقبتي كودكان در ايتاليا از بالاترين سطح قدرتسازماندهي و مديريت آموزشي درپذيرش اهداف كلي سيستم آموزش ملي ، ازادي تدريس و حقانتخاب آموزشي خانواده ها در تعيين برنامة مطالعات ، موضوعات و تعداد ساعاتبرخوردار گرديد.

برنامة آموزش كودكستانها بر اساس ارتباط نزديك بين اهداف آموزشي (همانندي ،استقلال و رقابت) و ابعاد توسعه و سيستم هاي فرهنگي نمادين پايه ريزي شده است.

برنامه هاي آموزشي

از جمله مهمترين برنامه هاي آموزشي كه در مراكز پيش دبستاني ارائه مي گرددميتوان از موارد ذيل نام برد:

. شناخت اعضاي بدن و اعضاي حركتي                   

. تقويت گفتار و اداي صحيح كلمات          

. شناخت اشياء ، زمان و طبيعت   

. شناخت پيام ها ، اشكال و وسايل 

. برقراري ارتباط با ديگران

آموزش پيش دبستاني در معناي دقيق تر آماده كردن تحصيلي بچه هاي 5 ـ3 سال است كهبوسيلة طرح به اصطلاح Materno Or Scuole per Ilnfanzia  فراهم شده است .

توجه و خدمات آموزشي ويژه اي براي بچه هاي كوچك زير 3 سال وجود دارد و بوسيلهبرنامة Asili Nido فراهم شده است . برنامة The Scuole Mateme بخشي از سيستم آموزشياست كه با مسئوليت وزارت آموزش و پرورش مي باشد در حاليكه Asili Nido متعلق بهسيستم آموزشي نيست و تحت مسئوليت وزارت كار است .

برنامة Asili Nido عمدتاً توسط شهرداريها حمايت مالي شده و در ميزان بسيارپاييني شركت هاي خصوصي و غير انتفاعي حمايت ميكنند كه البته فقط نسبت خيلي كمي ازجمعيت را تحت پوشش خود قرار مي دهند يعني در حدود %8 در سطح ملي و بويژه درايتالياي مركزي و شمالي . باضافة موارد اندكي در ايتالياي جنوبي و جزاير آن

اما در طي دهة اخير پيشرفت قابل ملاحظه اي در آمادگي تحصيلي افراد ديده مي شود.

درسال 1992 كمتر از 100000 دانش آموز( %7/5 از ميان بچه هاي زير 3 سال ) تحتبرنامة Asili Nido بودند كه در سال 1998، اين تعداد به 120000 نفر (حدود %8 ) رسيد.برنامة Asili Nido  توسط دولت يا گروههاي فردي ديگري حمايت مالي شد ( مناطق وايالت خود مختار ، شهرداريها ) يا يكسري مؤسسات خصوصي ، بويژه مؤسسات مذهبي و غيرانتفاعي بخشي از هزينه اين برنامه را به عهده مي گيرند .

حضور در مدارس پيش دبستاني اجباري نبوده اما تقريباً حالت فراگير گرفته و بيش از %95 بچه ها مورد نظر در نوعي از محيط هاي آموزشي پيش دبستاني حضور يافته اند.

بچه هاي معلول هم  به طور كامل در مدارس عمومي  ،  با ديگر بچه ها  تلفيق دادهشده اند كه حدود %98/0 از تعداد كل دانش آموزان را طي سالهاي 99 – 1998 تشكيل ميدادند .

در مورد تفاوت نسبت دانش آموزان دختر و پسر به هم در مقطع پيش دبستاني ، نسبتدانش آموزان دختر به پسر %2/48  بود در مقابل %8/51 ( پسران ) در سال 97 -  1999 واين نسبت بر مي گردد به عوامل جمعيتي به مسائل تبعيضي و . . .   .

اخيراً بيش از 50% خدمات آموزشي پيش دبستاني توسط مؤسسات غير دولتي ( شهرداريهاو بويژه مؤسسات مذهبي ) فراهم مي شود  طي دهة 90 پيشرفت بيشتر مدارس دولتي باعث Preminenco (؟) اين محيطهاي آموزشي در مقايسه با مؤسسات غير دولتي شد .

و حالا در سال 1999 اين ميزان شامل بيش از 57 % از بچه هايي كه در آموزش پيشدبستاني دولتي شركت كرده اند را در مقابل كمتر از 43% محيطهاي آموزشي غير دولتي ميشود .هدف اصلي سياستگزاران مملكت ، درحال حاضر تحت پوشش قرار دادن كل جمعيت موردنظر و نيز بهبود كيفيت آموزشي در محيطهاي آموزي مي باشد . مدارس پيش دبستاني دولتيمعيارها و الگوهايي را پيروي مي كنند كه توسط حكم وزارتي ( 3 ژوئن و 1991 ) صادرشده است كه اين الگوهاي آموزشي چيزي مثل برنامة آموزشي دورس براي معلمين ميباشد.اين طرحها در حقيقت ، اهداف مقطع پيش دبستاني را  طراحي مي كنند كه اين اهدافعبارتند از ك تقويت قابليتهاي فرد با توجه به ويژگيهاي بدني ، عقلاني وسايكوديناميك زد ، كمك به فرد در حصول اعتماد به نفس ، توسعة تواناييهاي فرد بويژهتواناييهاي عقلاني،  زباني ، حركتي . اداركي و احساسي اوست .

فعاليتهاي آموزشي  به طور منظم كنترل و ارزيابي مي شود كه اين كار توسط بازرسينيكه در وقع در نقش مشاورين عمل مي كنند انجام مي گيرد .

 بيشتر مقطع هاي پيش دبستاني غير دولتي هم ( نه به طور رسمي) اين الگوي آموزشيرا پذيرفته و به اين ترتيب ، كيفيت خدمات آموزشي را تضمين مي كند.عوامل احساسي كهانتظار مي رود در بهبود كيفيت خدمات آموزشي دخيل باشند شامل : الگوهاي آموزشي ذكرشده ، باضافة صلاحيت معلمين و نسبت تعداد معلمين به شاگردين است .

منظور از الگوهاي آموزشي ، يك سري از بايدهايي هستند كه مدارس پيش دبستاني بايدبه آن برسند و آن ها را بكار ببندند و فعاليتهاي تحصيلي بچه ها بايد در راستاي اينبايدها باشد .

البته اين « بايدها » صرفاً برنامة آموزشي واقعي يا خلاصة دروس نيست و فهرستي ازاستانداردهاي كسب شده را به ما نمي دهند ، اما مي شود چنين پذيرفت كه در واقع اين  معيارها به منزلة يك كتاب راهنماي آموزشي  براي معلمين  و نيز براي آن دسته ازافراديكه مهمترين ابعاد پيشرفت و ترقي تحصيلي بچه ها را توضيح داده و تعريف مي كنندو  روشها و الگوهايي مناسب را بريا آموزش مؤثر طراحي مي كنند مي تواند مؤثر واقعشود .

بسياري از مدارس غير دولتي هم ، يك سري هماهنگي هايي را در  راستاي فعاليتهايآموزشي دنبال مي كنند كه معمولاً همسو و هماهنگ با مدارس دولتي بوده اما تا حدودياز  طريق مطابقت با بافت محلي و اجتماعي ، غني شده است .در اين چارچوب ، تجارب مهميبايستي ذكر شود به عنوان مثال Scuole dell Infanzia از Regio Emilia و ميلان و ديگرشهرداريها ، Area Bambini  از Pistoia  ، مدارس پيش دبستاني Steiner  و Montessori

در بسياري از اين موارد هدف از حمايت آموزش پيش دبستاني ، مزيت و ويژگي خاص ايندوره است كه اغلب در سطوح بين المللي هم شناخته شده است .

در مورد معلمان آموزش مقدماتي آنان تا سال 1998  توسط دانشكده هاي ويژه اي درسطح متوسطة سطح بالاتر همه ساله تكميل شده بود ارسال 1998 سيستم اموزشي تغيير يافتهكه شامل آموزش علمي مدرسين در سطح آموزش پيش دبستاني با برنامة ويژة Laurea تا اينكه آنها براي پست تدريس صلاحيت لازم را كسب كنند .تقريباً (100 % در سال 92 ، 6 . 99 % )  در سال 1998 در مقطع پيش دبستاني معلم ها خانم بودند كه تعداد اين معلمينطي اين دهه از 589 . 116 در سال 91 – 1995 تا 312 . 131 در سال 1994 تا 1998 افزايشيافته است.اين افزايش به دليل اصلاحات اساسي است كه در مدارس دولتي در مقايسه بامؤسسات غير دولتي انجام گرفته كه نسبت بالاتري از ميزان معلم به شاگرد را نشان ميدهد .درمقايسه با مدارس پيش دبستاني بسياي از كشورهاي ديگر اين نسبت معلم به شاگردبسيار پايين است كه ميزان آن 1/12 در سال 1994 تا 1998 بود.( 3 . 11 در مدارس دولتي، 5 . 12 در مدارس غير دولتي ) كه اين نسبت پايين با هدف مدارس دولتي اين طور ترفيعداده مي شود و بسياري از مدارس خصوصي و شهرداري با امكان فراهم كردن بهترين خدماتآموزشي به عنوان مثال معرفي زمان آموزشي طولاني تر با همكاري دو يا چند معلم ،تعيين معلمان متخصص براي فعاليت هاي ويژه ، افزايش ساعت آزاد ، بالا بردن كيفيتتجهيزات آموزشي و اضافه كردن خدمات تكميلي سعي در بهبود وضعيت آموزشي مي كنند .

به واسطه تصويب  قانون شمارة 179 مصوب 27 مي 1991، مجلس شوراي ايتاليا ، توافقسازمان ملل متحد را درموردحقوق كودكان ( 20 نوامبر 1989 ) تصويب كرد و در حقيقت اينقانون نقطة شروع سياستهاي ايتاليا در حوزه آموزش پيش دبستاني محسوب مي گردد.

با تصويب اين قانون از سال 1989 مدارس پيش دبستاني دولتي به صورت رسمي و جديآغاز به فعاليت نمودند.

با تصويب قانون شمارة 444 مصوب سال 18 مارس ، 1998كه بر برخورداري كليه كودكانبراي حضور درمحيطهاي آموزشي و تربيتي عليرغم زمينة اقتصادي ـ اجتماعي ، اجتماعي ،نژادي ، مذهبي و زباني تاكيد دارد،آموزش پيش دبستاني از اهميت دوچنداني برخوردارگرديد.از سال 1998 ، يعني زماني كه آموزش پيش دبستاني دولتي ، پايه گذاري شد ،آموزش اولية كودكان و توجه به آن ، به ابتكارات شهرداريها . مؤسسات مذهبي ، مجمع وگروههاي خصوصي و فردي اختصاص يافته و فقط نسبت محدودي از كودكان ( كمتر از 50% ) از 6 – 3  ساله ها در آموزش پيش دبستاني و محيط آموزشي حضور پيدا مي كردند. ايندرحاليست كه در مدت 30 سال ، شركت در مدارس پيش دبستاني به بيش از 95% رسيده است كهاين به واسطة افزايش سرمايه گذاري دولت ، احداث مراكز پيش دبستاني در كليه مناطقوارتقاء كيفيت آموزشي مراكز آموزشي بوده است.

دهة كنوني 99 – 1990 ، نشان مي دهد كه در اين بخش هدف مورد نظر حداقل در زمينةميزان حضور در آموزش پيش دبستاني تحقق  يافته است.در زمينة كيفيت آمادگي تحصيلي ،مطالعات زيادي اخيراً انجام شده كه نشان مي دهد پيشنهاد معيارهايي براي مدارس پيشدبستاني دولتي در سال 1991باعث ايجاد روش جديدي در آموزش دوران كودكي شد كه برپيشرفت قابليتهاي كودك در ابعاد گوناگون شامل  پيشبرد تواناييهاي فيزيكي ، عقلاني وسايكو ديناميك ، كسب تدريجي اعتماد به نفس و پيشرفت تواناييهاي فرد بويژه قابليتهاياحساسي ، ادراكي ، حركتي و زباني و عقلاني فرد متمركز شده بود.

تأثير اين الگوها نه تنها در مدارس پيش دبستاني دولتي بسيار تقويت شده بلكه دراغلب محيط ها توسط شهرداريها ، مؤسسات مذهبي و بخش هاي خصوصي و غير انتفاعي حمايتمالي مي شوند.اين بخش ها مجبور به قبول Orientamenti نيستند اما با اين وجودعاقلانه تر است كه در رقابت با مدارس پيش دبستاني دولتي اين برنامه در نظر گرفتهشود .

مطلب ديگري كه قابل توجه است تلاش در زمينة كسب برتري در سطوح پيش دبستاني دولتيو غير دولتي است كه چنان رقابتي به نظر مي رسد كه از طريق تفاوت هاي موجود بين محيطهاي مختلف آموزشي مورد تشويق قرار مي گيرد.

تاريخچه آموزش پيش دبستاني

تاريخچه آموزش پيش دبستاني در ايران به 80 سال پيش باز مي گردد.

در سال 1298 مسيونر هاي مذهبي و اقليت هاي ديني به احداث كودكستانها و مراكز آموزش پيش دبستاني درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده ياد جبارباغچه‏بان در سال 1303 به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبريز مبادرت نموده و چندسال بعد در سال 1307 كودكستان ديگري در شهرستان شيراز داير نمود. گفتني است كه درآن اثنا تنها از كودكان خانواده هاي مرفه و كارمندان عالي رتبه ادارات در اين مراكزثبت نام به عمل مي آمد . استقبال اين خانواده ها از عملكرد مراكز آموزش پيش دبستاني (كودكستان ها( سبب گرديدكه طي مدت زمان كوتاهي در تهران وچندين شهر بزرگ ديگر كشور،كودكستان هايي توسط بخش خصوصي داير گردد .از جمله مهمترين برنامه هاي اين مراكز ميتوان به بازي هاي مرسوم ، آموزش مقدماتي خواندن و نوشتن ، نقاشي و بازي با عروسك واشكال هندسي اشاره نمود.در سال 1303 شوراي عالي فرهنگ ،به تصويب انحصاري آيين نامهاحداث مراكز آموزش پيش دبستاني در شهرستان تهران و درسال 1304به تصويب اين آييننامه براي ساير شهرهاي كشور مبادرت نمود.نخستين امتياز تاسيس كودكستان توسط وزارتمعارف و اوقاف و صنايع مستظرفه در سال 1310 صادر گرديد.از اين روي سال1310 آغاز فصلجديدي در تاريخ آموزش پيش دبستاني ايران محسوب مي گردد.نخستين آيين نامه ويژهكودكستانها و مراكز آموزش پيش دبستاني درسال 1312 به تصويب شوراي عالي فرهنگ رسيد. در ماده اول اين آيين نامه ، سن كودكان جهت پذيرش در كودكستانها 4 تا 7 سال قيد شدهبود. اين در حاليست كه درسال 1335 ، آيين نامه جديدي جهت اداره كودكستانها به تصويبرسيد كه طي آن سن كودكان ، 3 تا 6 سال تعيين شده بود. در سال1334 ، اداره مستقليجهت رسيدگي و نظارت بر امور كودكستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسيس گرديد. درسال1340 ، اداره امور كودكستانهاي كشور منحل شده و وظايف مربوطه به اداره كلتعليمات ابتدائي محول گرديد. در آن اثنا دولت به تلاش هايي درجهت احداث كودكستانهاي دولتي مبادرت نموده و با احداث كودكستانها در شهرهاي سراسركشور،كودكان خانوادههاي طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال 1322 در سراسر كشور تنها تعداد 7كودكستان وجود داشت و اين در حاليست كه طي سال1331 به 74 و طي سال 51 13 به 431مركز بالغ گرديد. در همان اثنا تلاش هايي درجهت تربيت مربيان مراكز پيش دبستاني نيزآغاز گرديد. درسال 1336 ، آموزشگاه هاي كودكياري آغاز به فعاليت نمودند . اوليناساسنامه و برنامه درسي اين آموزشگاهها طي سال 1345 به تصويب شوراي عالي فرهنگرسيد. چندسال بعد تدريس رشته كودكياري يا آموزش و پرورش پيش ازدبستان در برخيدانشكده هاي علوم تربيتي من جمله مدرسه عالي شميرانات و دانشگاه ابوريحان آغازگرديد.

درسال1350 ، اداره كل تعليمات ابتدايي به دفتر برنامه ريزي آموزشابتدايي تغيير نام داده و واحد كودكستان هاي اين اداره، عهده دارمسئـوليت طرح وبرنامه ريزي آموزش و پرورش پيش دبستاني گرديد. درسال1354، با توجه به توسعهكودكستانها و تربيت مربيان كودك، دفتر برنامه ريزي آموزش ابتدايي به دفتر آموزشكودكستاني و ابتدايي تغيير نام داده و بالاخره درسال 1359 در اداره كل و سپس دردفتر آموزش عمومي ادغام گرديد . طبق آخرين آيين نامه كودكستانها كه در سال 1349بهتصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد، تشكيل كلاسهاي آمادگي ضميمه آموزش ابتداييگرديده و سن كودكان كودكستاني 3 تا 6 سال تعيين گرديد. درسال 1353 ، وزارت آموزش وپرورش طبق انتشار بخشنامه اي به اعمال اصلاحاتي در آيين نامه مذكور مبادرت نمود. مطابق اين تغييرات تنها آندسته از كودكاني كه از سن 5 سال تمام برخوردار بودند ازحق ثبت نام دركلاسهاي آمادگي بهره مند گرديدند.

درگذشته امتياز تاسيس مهدهاي كودك ويژه كودكان رده هاي سني 3 تا 6سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسيس مراكز مراقبتي كودكان زير رده سني3 سال بهاتاق اصناف واگذار گرديد. ازسال1354، سازمانهاي دولتي موظف به تاسيس مهدهاي كودكشده و ضوابط آنها از سوي سازمان زنان تنظيم گرديد. درسال1356، در بودجه كلسازمانهاي دولتي، بودجه لازم جهت احداث مهدهاي كودك ويژه فرزندان زنان كارمند پيشبيني شده و سازمان زنان مسئوليت تشكيل و نظارت بر آنها را عهده دار گرديد. پس ازانقلاب اسلامي ، بر اساس تصميم گيري هيات وزيران، با انحلال سازمان زنان ، سازمانملي رفاه خانواده، سازمان تربيتي شهرداري تهران و انجمن ملي حمايت از كودكان، اجازهتاسيس مهدهاي كودك به وزارت بهداري و بهزيستي و سپس به سازمان بهزيستي محول گرديد. درحال حاضر صدور مجوز و نظارت بركليه مهدهاي كودك دولتي و خصوصي بر عهده سازمانبهزيستي كشور است. ازسال 1372 كليه كلاسهاي آمادگي ضميمه مدارس دولتي به علت كمبودجا منحل گرديد.گفتني است كه اين كلاسها 30 سال پيش درسال1349 و با تصويب شوراي عاليآموزش و پرورش تشكيل شده بود . ازجمله انواع مهدهاي كودك كه درحال حاضر درسراسركشورفعاليت دارند ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

ــ مهدهاي كودك خصوصي كه توسط بخش خصوصي احداث گرديده اند.

ــ مهدهاي كودك خود محوركه وابسته به موسسات دولتي بوده و با كمكهزينه هاي دولتي و والدين كودكان اداره ميگردند.

ــ مهدهاي كودك كارگري كه متعلق به كارخانجات بوده و تحت پوششوزارت كار فعاليت دارند.

ــ مهدهاي كودك ادارات آموزش و پرورش كه به ثبت نام از فرزندانزنان شاغل درآموزش و پرورش مبادرت مي نمايند.

ــ مهدهاي كودك انجمنهاي حمايتي سازمان بهزيستي كه به ثبت نام ازكودكان تحت پوشش بهزيستي و درصدي از افراد عادي مبادرت مي نمايند.

ــ مهدهاي كودك انجمنهاي روستايي كه به ثبت نام از كودكان روستاييمبادرت مي نمايند.

تاريخچه فوق بيانگر اين واقعيت است كه سهم دولت در تاسيس مهدهايكودك بسيار ناچيز بوده و عمدتا به تنظيم آيين نامه ها و اعطاي مجوزهاي قانوني محدودبوده است به نحويكه پس از تشكيل اولين مهدهاي كودك ، وزارت آموزش و پرورش به تاسيسمهدهاي كودك دولتي پس از 42 سال مبادرت نمود. درحال حاضر براي كودكان زنان غير شاغلمهد كودك دولتي وجود نداشته وكلاسهاي آمادگي ضميمه مدارس دولتي نيز از سال 1372منحل گرديده است. علاوه بر اين تعداد فارغ التحصيلان رشته كودكياري با توجه به نيازمهدهاي كودك ، بسيار اندك بوده و دوره هاي باز آموزي بهزيستي ويژه مربيان و مديران، چه از لحاظ مدت زمان و چه از لحاظ تعداد نفرات تحت پوشش هر دوره آموزشي، جوابگوينياز مهدهاي كودك نمي باشد. . بعنوان مثال از سال 61 13تا 69 13يعني ظرف مدت زمان 8سال تنها 1215 نفر ازمديران و مربيان موفق به گذراندن دوره هاي آموزشي كوتاه مدتبهزيستي شده اند و اين در حاليست كه اين رقم درمقايسه با تعداد مديران ومربيانمهدهاي كودك بسيار ناچيز مي باشد.

علاوه بر اين تعداد مهدهاي كودك نسبت به جمعيت كودكان در ايرانبسيار ناچيز مي باشد.. بعنوان مثال طي سالهاي1360- 1359 تعداد مهدهاي كودك بر2971 ،تعداد كودكان بر 172002، تعداد كلاسها بر6340 و تعداد كاركنان بر9356 نفر بالغ ميگرديد واين درحاليست كه طي سالهاي 68 ـ 67 تعداد مهدهاي كودك بر 2547 ، تعدادكودكان ثبت نامي بر177979، تعداد كلاسها بر5951، تعداد كاركنان بر1983و تعدادكودكان رده هاي سني1 تا 6 سال بر12ميليون نفر بالغ گرديد . ضــمنا تعداد مهدهايكودك خصوصي شهرستان تهران طي سال1370 بر200 مركز، طي سال1371بر174مركز و طيسال1372بر170 مركز بالغ گرديد.

آمارفوق نشانگر افزايش دائمي تعدادكودكاني ثبت نامي مراكز آموزشپيش دبستاني و مهدهاي كودك و كاهش تعداد مهدهاي كودك و كادر ويژه آن مي باشد . آمارسال 68 ـ67 مبين اين واقعيت است كه تنها 5 ر1درصد كودكان رده هاي سني 1 تا 6 سال و 5 ر2درصد كودكان رده هاي سني 3 تا 6 سال ا ز امكانات آموزشي وتفريحي مهدهاي كودكاستفاده نموده اند. درضمن تعداد كودكان هركلاس بر 30 نفر و نسبت كودكان به كادرآموزشي به نسبت 25 به1 بوده است.به عبارت ديگر به ازاي هر 1 پرسنل، 25 كودك وجودداشته است . چنانكه قبلا نيز بدان اشاره گرديد رده هاي سني 1 تا 6 سال در رشد وپرورش شخصيت كودكان ،از نقش اساسي برخوردار بوده و از اين روي آموزش پيش دبستاني بهعنوان بخشي از نظام آموزش عمومي محسوب شده و دولتها به برنامه ريزي و سرمايه گذاريدر اين عرصه مبادرت مي نمايند .در كشور ايران آموزش پيش دبستاني در واقع به بخشخصوصي واگذار گرديده وبدين ترتيب خانواده هاي كم در آمد و متوسط قادر به بهره گيرياز امكانات مهدهاي كودك نمي باشند و اين درحاليست كه كودكان خانواده هاي مواجه بامشكلات اقتصادي و فرهنگي از نياز بيشتري به توجه و آموزش برخوردار مي باشند. به اينترتيب به دليل وجود كمبودها ، نواقصات زياد و برنامه هاي نادرست و عدم برخورداري ازكادر مناسب و عدم اولويت دولت به آموزش كودكان در دوره هاي پيش دبستاني، اكثريتكودكان با مشكلات عديد ه اي در روند آموزشي و رشد شخصيتي خود مواجه مي گردند.

سرمايه گذاري درامور كودكان پيش دبستاني آثار پيش گيرانه بر آسيبهاي دوران نوجواني و جواني وبزرگسالي دارد . بسياري از انحرافات اخلاقي ريشهدركمبودهاي روحي و رواني دوران كودكي دارند. ارتباط اوليه كودك با الگوهاي شخصيتي،آينده او را رقم ميزنند .برخلاف تصورات عمومي مبني بر عدم سود آوري سرمايه گذاري درمهدهاي كودك چنين سرمايه گذاري هايي به معناي تربيت نيروي خلاق ، هدفمند و آگاهآتيه هر ملت و عوامل بازدارنده بسياري از آسيب هاي اجتماعي مطرح مي باشند . در مقطعآموزش پيش دبستاني ،والدين و مربيان كودك به شناسايي توانايي هاي بالقوه كودكان ورشد وتوسعه چنين توانايي هايي مبادرت نموده، شعور و رفتارهاي هاي رواني كودك شكلگرفته و هـدايت صحيـح تجربيات كودك بــه خصوصيات رواني مي انجامد كه شخصيت او راپرورش ميدهند. درجريان حضور درمراكز آموزش پيش دبستاني است كه كودك شناخت نزديك بهواقعيتي از خود بدست آورده و خواسته هاي او به عنوان تبلوري از رشد عاطفي ،عقلي واجتماعي او شكل مي گيرد.

آموزش پيش دبستاني

بر اساس تجربيات و بررسيهاي روان شناختي و تربيتي ، سال هاي اوليهزندگي كودكان نقش اساسي در رشد و پرورش آنان ايفا مي نمايدچراكه 80 درصـد شخصيتكــودك ظرف6 سال اوليه حيات او شكل ميگيرد. براين اساس آموزش و پرورش پيش دبستانياز اهميت ويژه‏اي برخوردار بوده و تلاش عمده دولت ها بر اين بوده است كه هرروزهتعداد بيشتري از كودكان تحت پوشش آمــوزشهاي اين دوره قرار گرفته و بــا توجه بهويژگي ها ونيــازهاي فردي ،از آموزشهاي مناسب وسازنده برخوردار گردند. اولينارتبـاطات انساني- اجتماعي كودكان دردوران پيش دبستانـي شـكل گرفته و شكوفـائي ورشد اين ارتباط منوط به آموزش عشق ورزيدن ، محبت نمودن ، .... و نشان دادن راه صحيحبرقراري ارتباط توسط والدين و مربيان آنان مي باشد . در واقع پايه هاي اوليه اعتمادبه نفس ، مسئـوليت پذيري و استقلال و خلاقيت كودكان در دوران پيش از دبستان استوارمي گردد. توجه دقيق و مناسب به كودكان به رشد و شكوفائي استعدادهاي آنان كمك مينمايد. مهدهاي كودك‏ و مربيان اين مراكز نقش اساسي وحياتي در تربيت و رشد شخصيتكودكان و نيل به اهداف فوق ايفــا مي نمايند.

برنامه هاي آموزشي

از جمله مهمترين برنامه هاي آموزشيمقطع آموزش پيشدبستانيمي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

1- برنامه هاي علمي و عملي آموزشي كه بر مشاهده و بازديد ، آموزشزبان فارسي ، رياضيات مقدماتي ، مفاهيم ابتدايي علوم و اعتقادات مذهبي مشتمل ميگردد.

2- فوق برنامه هاي آموزشي كه بر صنايع دستي ، خمير بازي ، بريدن وچسباندن اشياء ، نقاشي ، بازيهاي فكري ، قصه گويي ، شعرخواني و تمرينات بدني مشتملمي گردد.

برنامه ريزي و مديريت آموزشي

اولين مركز مستقل آموزش پيش دبستاني در سال 1924 در جهتارائه دوره هاي آموزش اختياري (سيستم آموزش غير اجباري در سيستم آموزش رسمي)احداثگرديد در طول دهه 1980 از مراكز فوق تحت عناوين مختلف اعم از مراكز مراقبتروزانه،كودكستانها، مدارس پيش دبستاني ياد مي گرديد.مراكز مذكور عمدتا در محلسازمانها و وزارتخانه هاي دولتي استقرار يافته و به مراقبت از كودكان با والدينشاغل در سازمان يا وزارتخانه مربوطه مبادرت مي نمايند. مراكز مذكور به طور خصوصيوتحت نظارت سازمان بهزيستي وتحت سرپرستي وزارت آموزش و پرورش فعاليت مي نمايند.

هدف عملي مراكزفوق مراقبت و تربيت كودكان برخوردار از والدين شاغلو ارائه تسهيلات به آنان بود. از جمله تقسيم بندي هاي به عمل آمده توسط مراكز پيشدبستاني كشور مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

كودكان رده هاي سني4 تا 18 ماه

كودكان رده هاي سني 18 ماهه تا 3 سال

كودكان رده هاي سني 3 تا 5 سال

كودكان رده هاي سني 5 سال

از مراكز ويژه كودكان رده سني زير 5 سال تحت عنوان(مراكز مراقبتيروزانه) و از مراكز ويژه كودكان رده سني 5 سال تحت عنوان مدارس آمادگي ياد مي گردد.

مسئوليت برنامه ريزي ، آماده سازي و توسعه متدهاي آموزشي وتفريحيمراكز پيش دبستاني برعهده اداره برنامه ريزي و توسعه متون درسي كشور مي باشد.

وظيفه نظارت بر عملكرد مراكز مذكور به دايره آموزش ابتدايي ومسووليت تدارك امكانات و تسهيلات رفاهي به (( مديريت عمومي تعاون و رفاه اجتماعي )) وزارت آموزش و پرورش تفويض گرديده است. معلمين ومربيان مراكز آموزش پيش دبستاني ازميان فارغ التحصيلان رشته هاي تربيتي مراكز تربيت معلم و يا از ميان فارغ التحصيلاندانشگاهي علوم تربيتي در حوزه آموزش پيش دبستاني انتخاب مي گردد.وجود تغييراتاقتصادي، فرهنگي ، اجتماعي و سياسي دو دهه اخير در ايران ، افزايش نسبت زنان شاغل وضرورت مراقبت از كودكان به افزايش نرخ ثبت نام كودكان در مراكز پيش دبستاني منجرگرديده است.برگزاري كنفرانس جامتين و تأكيد كليه كشورهاي شركت كننده بر اهميت ضرورتارائه مقطع آموزش پيش دبستاني به كليه شهروندان باعث اعمال توجه بيشتر به اين جنبهاز آموزش گرديده است. طي دهه پاياني قرن بيستم به اطمينان از برقراري هماهنگي ميانوزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزيستي به عنوان دو مجموعه مسئول در جهت رشد وتوسعههر چه بيشتر آموزش پيش دبستاني تأكيد شد. با اين وجود در نتيجه تمركز نامحسوس دربرنامه ريزي ، مديريت و سرپرستي مقطع آموزش پيش دبستاني ، هر يك از سازمانهاي دولتيبه تنظيم استراتژي هاو سياست جاري خود با توجه به نيازها و امكانات كارشناسانمبادرت مي نمايند.

اهداف آموزشي

اهداف مقطع آموزش پيش دبستاني

از جمله مهمتريناهداف مقطع آموزش پيش دبستانيميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

1-رشد جسماني ، ذهني ، عاطفي و اجتماعي كودكان بر پاية اصولاخلاقي و مذهبي

2-افزايش سطح توانائيها و استعدادهاي كودكان

3- آماده سازي و تربيت كودكان جهت درك مفاهيم علمي و ذهني

4- رشد و پويش زبان فارسي همسطح با زبانهاي محلي

5- آماده سازي و تربيت كودكان جهت برقراري همكاريها و معاشرتهاياجتماعي

6- حمايت از خانواده هاي كم درآمد در روند تربيتي و تحصيليفرزندان

از جمله مهمترين اهداف مقطع آموزش پيش دبستاني ميتوان به مواردذيل اشاره نمود:

1. تربيت كودكان درجهت اجراي اصول اسلامي در زندگي شخصي و اجتماعي

2. تقويت احساس همكاري و مشاركت كودكان در فعاليت هاي اجتماعي وحس مسئوليت پذيري آنان

3. افزايش قدرت جسمي و ذهني، برقراري تعادل جسمي و افزايش مهارتهاي پايه كودكان

4. آموزش زبان فارسي درجهت تقويت ارتباطات وابزارهاي آموزشيكودكان اعم از خواندن ، نوشتن ، شنيدن و حرف زدن

از سال 1989 نظر به مشكلات زباني كودكان مناطق دو زبانه كشور حينورود به مقطع آموزش ابتدايي ، نرخ بالاي تجديد كودكان طي سالهاي اوليه آموزشابتدايي ،عدم تسلط كافي دربرقراري ارتباطات به زبان فارسي و در دسترس نبودن تعدادكافي از مراكز پيش دبستاني ، هر ساله كلاس هاي آمادگي يك ماهه قبل از شروع سالتحصيلي در مناطق مذكور تشكيل مي گردد. گفتني است كه وزارت آموزش و پرورش به فراهمنمودن زمينه هايي جهت آمادگي كودكان ساكن مناطق مذكور جهت ورود به مقطع آموزشابتدايياز طريق تعيين برنامه هاي مورد نياز و صدور بخشنامه هاي مربوطه اقدام مينمايد.

استراتژي هاي آموزشي

ازجمله مهمترين راهبردهاي آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني مي توانبه موارد ذيل اشاره نمود:

1. ترغيب اولياي امور وزارت آموزش و پرورش به توجه هر چه بيشتر بهسطح آموزش پيش دبستاني

2. كسب اطمينان از برقراري حداكثر هماهنگي ممكن ميان نهادهاياداره كننده مراكز آموزش پيش دبستاني در وزارت آموزش و پرورش

3. اختصاص بيشتر وجوه غير مستقيم از سوي وزارت آموزش و پرورش بهمراكز آموزش پيش دبستاني

4. آموزش و تربيت نيروي انساني ماهر از طريق تمركز بر آموزشهايدوره پيش دبستاني

5. گسترش فضاهاي مستقل آموزش پيش دبستاني

آموزش پيش دبستاني

ساختار آموزشي

حضور در دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني در كشور فرانسه  اختياري و رايگان بوده وبه منظور آموزش كودكان رده هاي سني 5-2 سال در نظر گرفته شده است. شايان ذكر است آندسته از  كودكاني كه تا روز اول سال تحصيلي مدارس به سن 2 سالگي رسيده باشند، مورد پذيرش واقع مي‌گردند اقداماتي نيز در خصوص اولويت احداث  مدارس مذكور در نواحي محروم اجتماعي كشور صورت گرفته است.

كودكان رده سني 2سال(حدود 40% ) منحصرا در چارچوب مدارس و ظرفيت كلاسهاي آموزشي موجود و كليه كودكان رده سني3‌سال مورد پذيرش قرار مي‌گيرند و اين در حاليست كه در سال1960 ميلادي تنها 36% از كودكان  فرانسوي  مورد پذيرش مراكز آموزش پيش دبستاني قرار گرفتند. هدف غائي وزارت آموزش و پرورش، پژوهش و فن‌آوري فرانسه از ارائه دوره‌هاي آموزش پيش دبستاني، ارتقاء توانمنديهاي كودكان، در جهت شكل دهي به  شخصيت اجتماعي آنان ميباشد. از سال 1995 ميلادي، طرح  آموزش واقعي پيش دبستاني با اهداف دقيق و كارآموزان متبحر به‌اجرا گذارده  شد. درتمام مدت 26 ساعت آموزش در هفته، آموزش زبان از امتياز ويژه اي  برخوردار بوده و  تسلط شفاهي و آشنايي با نوشتار،تقويت قدرت احساس، تخيل و قدرت  خلاقيت دانش آموزان از طريق پرداختن به  آموزش هنري توسعه مي‌يابد.گفتني است كه بالغ بر20هزار مركز آموزش پيش دبستاني به ثبت نام از بيش از2ميليون كودك فرانسوي مبادرت مي‌نمايند. در صورت عدم وجود كلاس‌هاي پيش دبستاني،كودكان رده سني 5 سال به كلاس‌هاي آمادگي و مدارس ابتدايي پيوسته و به چرخه آموزش  ابتدايي ومقدماتي وارد مي‌گردند.از آنجاييكه كشور فرانسه از تجربه فراواني در ارائه آموزش پيش دبستاني به كودكان برخوردار مي‌باشد، از اين روي بيش از99% كودكان رده سني3 سال در اين مدارس حضور مي‌يابند. رقم مذكور درخصوص كودكان رده سني2سال بر2/ 35 % بالغ مي‌گردد.تحصيل در مدارس  عمومي‌پيش دبستاني رايگان مي‌باشد واين در حاليست كه مراكز خصوصي  به اخذ شهريه تحصيلي مبادرت مي‌نمايند. مدارس عمومي‌پيش دبستاني نيز  توسط شهرداري ها احداث و اداره مي‌گردند. طبق قانون اصلاحيه آموزشي مصوب15جولاي1989و قانون مصوب 1975كليه كودكان فرانسوي رده سني3 سال از  امكان حضور در مهدهاي كودك برخوردار مي‌باشند.علاوه بر اين قانون مصوب6 سپتامبر 1995 نيز كه در خصوص نمايش ساختار و نحوه عملكرد مهدهاي كودك تصويب گرديده بر تقويت خصيصه‌هاي بالقوه كودكان، به فعل در آوردن  آن در جهت  شكل گيري شخصيت آنان و فراهم آوردن بهترين امكانات در جهت موفقيت كودكان در مدارس ويادگيري بيشتر تأكيد دارد.

 گفتني است درمهدهاي كودك كشور فرانسه  از تخصصهاي سرباز معلمان جهت  آموزش كودكان استفاده مي‌گردد چرا كه خدمت سربازي درحال حاضر در كشور فرانسه به حالت تعليق در آمده و با اجراي طرح جامع جذب سرباز معلم JAPD جايگزين گرديده است.از سوي ديگر،جهت جبران به حد نصاب نرسيدن تعداد ثبت نام كنندگان  مهدهاي كودك،كه معمولاً در مناطق كم جمعيت وكوهستاني كشور رخ مي‌دهد، كودكستانهاي بين منطقه اي تأسيس گرديده است كه به ارائه خدمات آموزشي به كودكان نواحي مختلف مبادرت مي‌نمايند.در مناطق كم جمعيت نيز كلاس‌هاي موقتي پاره وقت تشكيل مي‌گردد.به طور كلي دانش آموزان  به سه رده سني كودكان،رده سني نوجوانان ورده سني جوانان تقسيم مي‌گردد. گفتني است، تقسيم بندي فوق در جهت مد نظر قرار دادن  بلوغ فكري و استعداد يادگيري رده‌هاي‌سني از انعطاف پذيري برخوردار مي‌باشد.تيم تدريس، با مشورت والدين به تعيين جايگاه كودكان  در رده‌هاي سني آموزشي  مطابق  با استعداد ها و نيازهاي آنان مبادرت مي‌نمايند. سه رده سني مذكور  با اولين چرخه آموزشي تطابق داشته در حالي كه رده سني جوانان و مقطع آموزش مقدماتي متوسطه با چرخة آموزشي پايه و مقدماتي تطابق دارد. چرخه‌هاي آموزشي چندين ساله نيز  با هدف برآورده نمودن  نيازهاي كودكان طراحي گرديده است. متوسط آموزش هفتگي26 ساعته به كودكان مقطع پيش دبستاني ارائه مي‌گردد.

سياستهاي آموزشي

مهم‌ترين سياست آموزشي مقطع پيش‌دبستاني فرانسه بر اين اصل استوار است كه مراكز پيش‌دبستاني به عنوان ابزاري جهت برخورداري از برابري فرصت محسوب مي‌گردند، چرا كه كودكان از طريق به كارگيري زبان و توسعه اين وسيله ارتباطي، به آماده‌سازي خود در جهت پرداختن به تمرينات ذهني كه لازمه موفقيت در مقاطع آموزش ابتدايي و كالج است، مبادرت مي‌نمايند.

اهداف آموزشي

از جمله مهمترين اهداف آموزشي مقطع آموزش پيش دبستاني ميتوان به موارد ذيل اشاره نمود:

1-    بيداري حواس و رشد عاطفي كودكان به ويژه كودكان متعلق به خانواده‌هاي كارگران و مهاجرين

2-    پيشگيري از افت تحصيلي كودكان طي سنوات آموزش پايه

3-  توسعه كليه امكانات بالقوه كودك درجهت شكل‌پذيري شخصيت و فراهم‌سازي فرصت كسب موفقيت در تحصيل، اشتغال و زندگي وي

4-    رشد هوشي، حسي– حركتي و ذهني كودكان

5-    رشد ارتباطات غيركلامي (بيدارسازي حس زيبايي‌شناسي و درك هنري) و كلامي (كيفيت كلام و تمرين زبان)

6- آگاهي نسبت به زمان و مكان

7-    مشاركت درتشخيص نارسايي‌هاي حسي- حركتي و ذهني و فراهم‌سازي امكان درمان به موقع اين قبيل نارسايي‌ها

8-    آموزش مهارت و تمرينات لازم در جهت مشاركت مثبت كودكان در زندگي اجتماعي

برنامه‌هاي آموزشي و ارزشيابي تحصيلي

اجراي فعاليت‌هاي مقدماتي آموزشي در مقطع آموزش پيش دبستاني،  به رشد اوليه كودكان و  آمادگي آنان جهت حضور در مدارس ابتدايي منجر مي‌گردد.گفتني است كه  فعاليت ها ي مذكور بر فعاليت‌هاي فيزيكي، علمي‌و فني و فعاليتهاي آموزشي ارتقاء دهنده سطح ارتباطات ومهارتهاي شفاهي و نوشتاري كودكان مشتمل مي‌گردد. در مهدهاي كودك، اجراي  بازي‌هاي مختلف از  نقش مهمي ‌برخوردار مي‌باشند، اما اين امر بدين معني نيست كه درمراكز مذكور تدريس وجود ندارد.هيات نظارت ملي آموزش كه مسئوليت رسيدگي ونظارت بر آموزش  نواحي كشور را بر عهده دارد،برفعاليت‌هاي اداري وآموزشي موسسات نيز نظارت مي‌نمايد.شوراي مدارس نيز به بازديد حداقل يك بار در طول ترم از مدارس كشور مبادرت مي‌نمايند.شوراي مذكور همچنين به ارائه نظراتي درخصوص قوانين داخلي مدارس و تعيين برنامه‌هاي آموزشي  هفتگي مدارس كشور مبادرت مي‌نمايد.چرخه آموزشي كشور سبب ميگردد كه تيم تدريس  به تطبيق فعاليت‌هاي تدريس  با روند آموزش وپيشرفت كودكان مبادرت نمايند. تيم تدريس  همچنين مسئوليت ارزشيابي ميزان پيشرفت تحصيلي كودكان را بر عهده دارد. علاوه بر اين تيم مذكور همچنين تعيين مينمايد كه كودكان ملزم به ثبت نام  در مدارس ابتدائي بوده و  يا مي‌بايستي  در سيستم آموزشي پيش دبستاني باقي بمانند. از آنجايي كه مدارس پيش دبستاني از نقش پييچيده اي در سيستم آموزشي كشور فرانسه برخوردار مي‌باشند، از اين روي مدرسين مراكز مذكور،مشابه مدرسين مدارس ابتدايي، دوره‌هاي آموزشي ويژه اي را گذرانده و پس  از گذراندن دوره3 ساله آموزشي (پس از اتمام  تحصيلات آموزش متوسطه كه به دريافت ديپلم متوسطه منتهي مي‌گردد) به گذراندن  دوره آموزشي2-1ساله تربيت مدرس در موسسات دانشگاهي تربيت معلم مبادرت مي‌نمايند.

پس از اتمام سال دوم آموزش دانشگاهي در مراكز تربيت مدرس، از دانشجويان موفق به عنوان معلمين مدارس دعوت به همكاري مي گردد. معلمين مراكز آموزشي پيش دبستاني، به عنوان مدرسين رسمي‌  نظام آموزش عمومي و ‌يا به عنوان مدرسين قرار دادي مدارس خصوصي، از حقوق،وظايف و مسئوليتهاي مشابه معلمين مدارس ابتدايي برخوردار مي باشند.

   آمار وارقام تعداد مراكز و مدرسين مراكز آموزش پيش دبستاني ( طي سال1993/1992)

نقاط ضعف و قوت آموزشي

      با وجوديكه يك سوم كودكان فرانسوي به آغاز دوران آموزش از رده سني2 سال مبادرت نموده، تمامي كودكان رده سني3 سال رهسپار مراكز آموزش پيش دبستاني شده و مراكز آموزش پيش دبستاني عمومي كه در آن بر آموزش مهارت‌هاي سواد و زبان تاكيد مي‌ گردد، رايگان و براي همگان قابل استفاده مي باشند، اما با اين حال، افزايش نرخ مواليد دركشور فرانسه به وارد آمدن فشار بر پيكره نظام آموزشي كشور منجر گرديده است.

 به نحوي كه افزايش غيرمنتظره نرخ زاد و ولد كودكان از سال2000 به بعد،‌ به انتظار بيش از17 هزار كودك در فهرست ثبت نامي منجر گرديده است. بنابر اعلام وزارت آموزش، طي سال 2002، مراكز آموزش پيش دبستاني با كاهش فضاي آموزشي براي54 هزار كودك مواجه بوده اند كه اين امر خود به ايجاد مباحثاتي درخصوص تغيير امتيازات آموزشي از سنين پيش دبستاني به پايه منجر گرديده است. اين درحالي است كه كشور آلمان، همسايه فرانسه درگير بحث داغي در خصوص اصلاح نظام آموزشي است. در مطالعه بين‌المللي جديدي كه بر روي 32 كشور جهان صورت گرفت، دانش‌آموزان رده سني15 سال آلماني از نظر سواد،‌ رياضيات و مهارت‌هاي علوم در رده بيست و پنجم قرار گرفتند كه اين امر خود سبب گرديد تا تلنگري به نظام آموزشي آلمان وارد آيد كه همواره به تربيت نيروهاي انساني ماهر مباهات نموده است.كارشناسان معتقدند، علت اصلي نتيجه ضعيف آلمان در اين مطالعه، اين است كه در اين كشور، آموزش رسمي از رده هاي سني7-6 سال آغاز مي گردد. از اين روي مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور، چيزي جز زمين بازي به شمار نمي آيند.كشور فرانسه كه در اين مطالعه به طور متوسط در مكان دوازدهم قرار گرفت، از اين نظر متفاوت است. مراكز آموزش پيش دبستاني اين كشور با زمين بازي تفاوت دارند، چرا كه در اين قبيل مراكز، سواد و مهارت‌هاي اجتماعي از طريق فعاليت‌هاي گوناگون ارائه شده و كلاسهاي هفتگي26ساعته برگزار مي‌ گردد. علاوه بر اين، با وجودي كه آموزش از رده سني6 سال اجباري مي‌گردد،‌ بيش از99درصد كودكان فرانسوي از رده سني3 سال رهسپار مدرسه مي‌ گردند. افزون بر اين، بالغ بر 5/35 درصد از كودكان به حضور در مراكز آموزشي،1 سال زودتر  از موعد مقرر، مبادرت مي نمايند.

 

 

آموزش پيش دبستاني

ساختار آموزشي

مهدكودك هاي مجزا ديگر در هلند وجود ندارند ار آنجا كه آموزش ابتدايي به پوششدادن دانش آموزان 4 تا 6 ساله توسعه يافته است همچنين براي سنين 4 تا5 سال كه درمدارس ابتدايي حضور نداشتند متداولترين تسهيلات مواظبت از كودكان ،مراكز بازيومراكز مراقبتي روزانه است.برانگيختن توسعه اجتماعي واحساس وشناحتن كودكان از طريقبازي مي باشد . گروه هاي ازي براي بجه هاي 2 تا4 سال مي باشد  ومعمولاً هفته اي 3روز براي هفته اي 2.5 روز وروزانه 4 ساعت اين محل بازي مي باشد.هزينه آنها تااندازه اي توسط اولياي محلي ايالت تأمين مي شود اما ممكن است اين هزينه ها خصوصي همباشد.والدين موظف به مشاركت مي باشند اندازه گروه حداكثر به 12 تا 14 كودك محدود ميشود 35% رده هاي 2 تا 3 ساله به گروه هاي بازي مي روند كه 50%‌آنها سه ساله ميباشند.فقط بعضي گروه هاي بازي كارمندان تخصصي بكار مي گيرد . مراكز مراقبت روزانهبراي كودكان از سن 6 هفتگي تا 4 سالگي مي باشند كودكان ممكن است هفته اي 5 روز وازساعت حدود 7 صبح تا 6 بعد از ظهر به مراكز مراقبت  روزانه بروند يا اينكه فقط بخشياز هفته را به آنجا بروند.هزينه براي تسهيلات نگهداري كودك در چنين سيستمهايي ازطريق نماينده هاي محلي وزارت بهداشت ، بهزيستي وورزش تأمين مي گردد.والدين موظف بهپرداخت حق عضويت مي بانشد مراكز مراقبت روزانه همچنين ممك ن است توسط منابع خصوصيتأمين هزينه گردد.در اين مراكز مي بايست دو ناظر تمام وقت يا سه ناظر پاره وقت وجودداشته باشد.هيج منع قانوني در تعداد كودكان در يك گروه وجود ندارد اما معمولاًتعداد كودكان در گروه 8 تا 16 نفر ميباشد.تقريباً 1% كودكان بين سنين صفر تا 4 سالروزانه به اين مراكز تربيتي ميروند.ناظر ها مي بايست حداقل گواهينامه MBO و يا HBO را داشته باشند.درپايان سال 1992، 3766 گروه بازي وجود داشت كه در كل حدود 191 هزاربچه را در برميگرفت. 1155 مركز تمام وقت داراي تسهيلات مراقبت روزانه و153 مركزپاره وقت داراي تسهيلات مراقبت روزانه وجود داشت .

تاريخچه

از سال 1840  دير زماني است كه مراقبت از ودكان به صورت سازمان يافته  در سرزمينهلند وجود  داشته است زماني كه كودكان مادران كارگر از سن 2.5 سالگي  به موسساتي بهنام Bewaarscholenفرستاده مي شدند.اين موسسات توسط خيريه يا كليسا تأمين بودجهواداره مي شوند . تغيير توجهات از مراقبت نمودن كودكان به امر آموزشئآنها سرانجامبه گسترش آموزش كودكستان منجر شد.پس از جنگ جهاني دوم Bewaarscholen به كوكستانمعروف شدند.بين سالهاي 1956، 1985 آموزش 4 تا 6 ساله ها در حيطه مسئوليت قاتنونآموزش كودكستاني بود  در طول اين مدت اغلب كودكان ، كودكستان را در ن 4 سالگي آغازكردند گر چه براي آنها اجباري نبود كه تا سن 6 سالگي به مدرسه بروند .

سال 1985 شاهد ايجاد قانون جديد  آموزش ابتدايي بود  كه اموزش 4 تا 12 ساله راتأمين مي كرد در نتيجه فعاليت كودكستان ها خاتمه يافت در همان زمان سني را كه لازمبود كودكان به مدرسه بروند به 5 سالگي كاهش يافت.اولين گروه بازي پس از جنگ جهانيدوم  روم به وجود آمد.در سال 1970 انجمن مراكز مراقبت از كودكان (WKN) باهدف متخصصنمودن مربيات در مهد كودمك ها وگروه هاي بازي با ارائه راهنماي ها ، تشئيقكارمنتدان ومربيان وفراهم نمودن اطلاعات تأسس شد.اين انجمن هم چنين راهنماي هايي رابه مراكز مراقبت از كودكان و دولت محلي ارائه م كند . WKNتا به حال بخش از انستيتوبهداشت وخدمات اجتماعي هلند بوده است.درسال 1977، طرح كمك ودولت به مهد كودكم هاارائه شد كه طبق آن مهد كودكم هايي كه تا قبل ار سال 1975 تأسيس شده بودند ميتوانستند تقاضاي مك ماتلي نمايند.در اواخر دهه هشتاد اين كمك ها هماهنگ با قوانينجديد رفاهي لغو شدند.از سال 1990 با اعطاء كمك  دولتي وحذف ماليات كار فرمايانووالدين ، سياست ودولت بر گسترش تعداد مكانهاي مراقبت از كودكان متمركز شده است .

خط مشي قانوني

مراقبت از كودكان تحت اداره قانون رفاه اجتماعي سال 1994 قرار مي گيرد . اينقانون به مسئولان شهرداري مسئليت برنامه ريزي وتأمين بودجه تسهيلات رفاهي را در سطحمحلي مي دهد.حداقل استانداردهاي كه توسط مقامات شهرداري بر تسهيلات مراقبت اركودكان اعمال مي شود در حكم شرايط كيفيت مراكز مراقبت از كودكان  مقرر  مي شود كهدر 1ژانويه 1996 به اجرا در آمد اين ظرايط در تمام مراكز مراقبت از كودكان  اعمالمي شود.در سال 1996 طرح مراقبت از كودكان ومراقبت خارج از مدرسه  توسط وزارت اموراجتماعي واشتغال برنامه ريزي شد تا اين والدين قادر سازد تا كار ومسئوليت هايخـانوادگي را با انگيزه مبارزه با فقر پنهان ومحروميت اجتماعي با يكديگر  هماهنگنمايند .

طبق  اين طرح ، مقامات شهرداري مي توانند كل هزينه مراكز مراقبت از كودكانرابراي والديني كه به تنهايي عهده دار سرپرستي فرزندانشان هستند وكمك هزينه دريافتمي كنند پرداخت نمايد تا آنان بتوانند به محل كار خود بروند.اين طرح در سال 1997دائمي شد در سال 1999 طرح توسعه مراكز مراقبت از مودكان وئمراقبت خارج از مدرسهاجرا شد كه بودجه ايجاد 71000 مكان اضافي  ديگر را بين  سالهاي 1999 و2000 تأمين ميكند .اين طرح تا پايان سال 2003 بسط داده مي شود .بر خلاف سيستم آموزشي هيچ خطمشيفراگيري در قالب واژه هاي تعريف شده به صورت شفاف وجود ندارد. برخي تسهيلاتاختصاصاً  كودك محور ميباشد مانند گروه هاي بازي كودكان نوپا در حالي كه يعضي مانندمهدهاي كودك در طي روز جهت كمك به والدين شاغل در مراقبت از كودكان آنان ايجاد شدهاند.مراقبت از كودك تحت نظر قانون اجتماعي بهزيستي قرار دارد وينابراين تحت مجموعهوزارت بهداست ، بهزيستي قرار دارد .

مسئوليت مراقبت كودك بعهده مقامات شهري گذاشته شده است. در 1990 شماي پيشبرنده  مراقبت كودك با هدف افزايش تعداد مراكز مراقبتي كودكان در طيف وسيع معرفي شدند.

اين شما كه توسط مقامات شهري اجرا مي شود  برپايه قانون بهزيستي  اجتماعي بناشده ودر مورد مراكز مراقبتي كودكان دريافت كننده يارانه قديمي وجديد هر دو اعمال ميگردد.

مدارك خط مشي بهزيستي 1998-1995 به برقراري سيستم بيمه با ويژگي ملي اشاره دارداستانداردهاي حداقلي كه توسط مقامات شهري بر امكانات مراكز مراقبت كودك تحميل ميشود از طريق شورا تعيين مي گردد.اين نيازهاي حداقل در مورد تمام مراكز مزبور بدونتوجه به دريافت يا عدم دريافت  سوبسيد اعمال مي گردد.هيچ كنترلي قانوني رسمي براهداف محتوي وطراحي مهذ هاي روزانه ومراكز بازي اعمال نمي گردد. همچنين اجباري برايشركت در آموزش پيش دبستاني يا خارج دبستاني وجود ندارد. حضور در اين مراكز اختياريمي باشد.از اول ژانويه 1996 شماي عملي كلي براي نيازهاي كيفي مراقبت كودك به ثمرنشسته است. اين اعمال تنظيم موسسات مراقبت كودك وپرستار را قادر مي سازد تا مجموعهنيازهاي استاندارد كيفي را فراهم سازند ، اجازه نامه يا گواهي از مقامات محليدريافت  دارند وحقيقت برآوردن اين نيازها را اثبات نمايند.پس از اتمام يك دوره 5ساله اين شماي كلي انقضاء مي يابد سپس دولت محلي در مورد موفق  بودن يا عدم موفقيتاين اعمال بررسي وتحقيق مي تمايد.سياست گذاري ECEC  تا حدودي از اشتياق والدينوپيشرفت اقتصادي ـ اجتماعي وتا حدودي علاقه به تقويت همبستگي اجتماعي كاهش معايبآموزشي وپيشگيري  از رفتار بزهكارانه از طريق مداخله زودهنگام منشأ مي گيرد.تداركاتبراي آموزش ومراقبت اوايل كودكي در هلنداهداف ومقاصد مختلفي را تحقق مي بخشد. يكهدف مهم قادر ساختن مادران در مشاركت به عنوان نيروي كار مي باشد.

سياستهاي اخيرآموزشي

در ژوئن 2000 وزارت آموزش ، فرهنگ وعلوم ، وزارت بهداشت ، رفاه وتربيت بدنيووزارت برنامه ريزي شهري وهماهنگي اقليت ها يك سند سياسي را در مورد آموزش خردسالان (VVE) منتشر كردند.اين سند ساست رئوس كلي سياست دولت ا مطرح كرده وتدابير مشخصرافهرست برداري ميكند.آموزش خردسالان به كودكان 2 تا 5 ساله اي ارائه مي شود كه درخطر ضعف آموزشي هستند.هدف تا حدي هماهنگ ساختن اين سياست با سياست برنامه ريزي شهريوسياست شهرداري درباره ضعف آموزشي است.سند سياست درباره مراقبت از كودكان در سال 1999 شامل يك ديد كلي به سياست اخير است كه به منظور افزايش قابل توجهي مكانهاي دردسترس مراقبت از كودكان مخصوصاً براي 4 تا 12 ساله ها هماهنگ مي شود.در سال2001دولت لايحه مقدماتي ايجاد مراكز مراقبت از کودكان را تصويب كرد وبراي اظهار نظر بهشوراي دولتي ارائه شد.احتمالاً اين لايحه در1 ژانويه 2004 اجرا مي شود قانون جديديساختار  بخش مراقبت از كودكان يعني تقسيم مسئوليت ، كيفيت ، نظارت  وتأمين بودجه راهماهنگ خواهد كرد .

استانداردهاي جديد شفافيت بيشتري ايجاد خواهد كرد.به علاوه گرفتن اجازه ساختوجواز كار را آسانتر خواهد نمود.اساساً  مسئوليت مراكز مراقبت از كودكان ميانوالدين ، كار فرمايان ودولت تقسيم شود يا همانطور كه بودجه آن تقسيم مي شود.زمانيكه قانون جديد اجرا مي شود ديگر مراكز مراقبت از كودكان تحت نظارت قانون رفاهاجتماعي سال 1994 نخواهد بود.طي سالهاي 1999-2000 سند سياسي درمورد رفاه بهعنوان«به سوي كيفت» سياست  مراقبت از كودكان بخش كاملي از سياست  مشاركت وهماهنگيرا شكل ميدهد و بنا براين با گسترش بيشتر سياست محلي جوانان وآموزش هماهنگ مي شود .

نهادهاي مركزي

مقامات شهرداري

سيستم جديد  به مقامات واجد صلاحيت شهرداري نقش متفاوتي مي دهد تا سال 2004شهرداري ها هستند كه تصميم مي گيرند كه چطور هزينه ها تقسيم مي شوند آنها همچنينمسئوليت هاي زير را انجام خواهند داد:

. كمك  به تأمين بودجه ( از طريق سياست برنامه ريزي وتأسيس )

. هماهنگ سازي سياست ملي كودكان وآموزش آنان درمراكز مراقبتي كودكان

مقامات شهرداري همچنين مسئول يارانه اي كردن مراكز مراقبت از كودكان به گروه هايخاص از افراد  است كه از كار فرما كمكي رابراي هزينه هاي مراقبت از كودكان دريافتنمي كنند.اين گروه ها شامل افرادي كه مساعدت وخدمات اجتماعي دريافت مي كنند افراديكه دوباره وارد بازار كار شده اند مهاجران جديد ، دانش آموزان وافراد با مشكلاتاجتماعي ، پزشكي مي گردد.آنان بودجه جداگانه اي رابه اين منظور دريافت خواهندكرد.

بودجه آموزشي

تأمين بودجه

بالغ بر 20000 كودك از تسهيلات بيش از 300 مركز مراقبت از كودكان كه هزينه آنهاتوسط والدين ، كار فرمايان ويا دولت پرداخت مي شود استفاده مي كنند.افزايش تعدادمراكز مراقبت از كودكان در سالهاي اخير در دستور كار جلسات سياسي بوده است.يك سبكهجامع وگسترده از تسهيلات با كيفيت بالاي مراقبت از كودكان اين كار را براي والدينآسانتر مي كند تا كار ومراقبت را با هم انجام بدهند.از جمله منابع مختلف تامينبودجه مراكز پيش دبستاني ميتوان از موارد ذيل نام برد:

. دريافت اعانات از مقامات شهرداري

. تامين بودجه توسط كارفرمايان

. دريافت شهريه تحصيلي از والدين كودكان

. تامين بودجه از محل اعتبارات وزارت خدمات اجتماعي واشتغال

مراكزمراقبتي كودكان

اكثر موسسات مراقبت از كودكان هيچ شيوه آموزش يا تدريس مشخصي ندارد. اگر چه بعضياز آنها كه بر اساس مفهوم آموزش خاص از قبيل  گروه بازي  است.پزوژه تضمين كيفيتمراقبت از كودكان در سال 1999 با تأمين بودجه از وزارت بهداشت ، رفاه وتربيت بدنيارائه شد.گواهينامه اي ارائه شد كه توسط يك مجموعه مستقل به سازمانهاي مراقبت ازكودكان كه استانداردهاي ملي رابر آورده نمايند داده مي شد.اين كار چنين موسساتي رابر آن مي داشت تا به طور برنامه ريزي شده بر كيفيت مراكز خود نظارت كرده وآن رابالاتر ببرند.مشاركت به صورت داوطلبانه است اما دريافت يك گواهينامه سبب مي شود كهموسسه اي در نظر مشتريان متمول جذابتر شود. اولين گواهينامه  در بهار سال 1999 اعطاشد.

در سالهاي اخير به منظور انسجام كودكان ناتوان در مراكز عادي مراقبت از كودكانمهارت هاي تخصصي بسياري ايجاد شده است.هدف پايان دادن به تفاوت ميان تسهيلات كودكانعادي وكودكان با معلوايت جسمي وذهني است . با مجهز شدن  به تخصص هاي لازم ، اطلاعاتوحمايت ، مراكز مراقبت  از كودكان مي توانند  كمك با ارزشي به رشد كودمكان ناتواننمايند ودرحاليكه همزمان خطر انزوا را نيز كم مي كنند.آنها همچجنين مي توانندوالدين را حمايت كنند اين كار به اين معني نيست كه به امكانات متخصصيت ديگري نيازنيست.موسسات تخصصي متعددي وجود دارند كه حمايت هاي بسياري را به كارمندان مراكزمراقبت از كودكان عادي كه از كودكان  ناتوان مراقبت مي كنند ارائه مي دهند.

از جمله مراكز مراقبتي كودكان ميتوان ازموارد ذيل نام برد:

. شيرخوارگاه

شيرخوارگاه ها تسهيلات لازم را براي كودكان 6 هفته تا 3 سال فراهم مي كنند.

اين مكانها در روزهاي كاري با چند مورد استثناء از ساعت 7 تا 18 باز است .

براي هر گروه از كودكان 2 كارمند واحد صلاحيت وجود دارد. شيرخوارگاههاي نيمه وقتامكانات لازم را براي همان گروه سني فراهم مي كنند وحداقل 5 ساعت در روز باز هستند. كاهي اين دو نوع شير خوارگاه با يكديگر تلفيق مي شوند.

. مراكزمراقبتي خارج از مدرسه

اين مراكزبراي كودكان بين 4 تا 12 ساله فراهم است. اين مراكز قبل وبعد از مدرسهعصرها يا روزهاي كه مدرسه باز نيست ودر طول تعطيلات باز هستند.اغلب اين مراكزدرتمام طول سال دايرند. مراقبت پس از مدرسه نوع خاصي از مراقبت خارج  از مدرسه استكه پس از ساعت مدرسه فراهم  مي شود.برنامه هاي  آزمايشي براي نوجوانان زير 16 سالنيزطراحي شده است.اين برنامه ها فعاليت ها  وامكانات ووسايل تفريحي رابراي انجامتكاليف پيشنهاد مي كنند.

. مراكز پرستاري كودك

مراكز فوق،آژانس هايي قابل دسترسي هستند كه به منظور دستيابي  والدين به اينپرستــاران براي نگهداري  ازكودكان تا 4 سال در منازل خود ايجاد شده اند.

. مراكز اداري مراقبتي كودكان

مراكز فوق نيزدر شركت ها براي مراقبت از كودكان كارمندان يا دانشجويان دانشگاههادر حين انجام وظيفه وغيره درنظر گرفته مي شود.اين مراكز شامل مهد كودك هاي ضميمهشده به يك شركت ، مهد كودكهاي شركتهاي سهامي ومراكز رزرو شده درشير خوارگاه هاي بايارانه وبدون يارانه مي باشند. براي اينكه كار فرمايان امكانات مراقبت از كودكان رابراي كارمندان خود فراهم نمايند ماليات كمتري مي پردازند.

. مراكز تفريحي و بازي

مراكز فوق نيزمخصوص كودكان 2 تا 3 ساله است وبراي  پرورش مهارتهاي اجتماعيكودكان ايجاد مي شود.معمولاكودكان دو روز يا دو عصر در هفته به مدت 2.5 تا 4 ساعتدر روز به آن مراكز مي روند.به گروه هاي بازي معمولاً توسط شهرداري يارانه داده ميشود همچنين والدين كمك مالي اعطا مي نمايند.كمك هاي والدين در هر شهرستان متفاوتاست وگاهي ثابت شده است وبا ميزان در آمد والدين در ارتباط مي باشد.

. مراكز تغذيه كودك

مراكز فوق تنها به هنگام نهار مدارس باز هستند ومخصوص كودكان 4 تا 12 ساله اياست كه در موقع نهار به خانه نمي روند.

پذيرش تحصيلي

شرايط پذيرش

به طور كلي تمام كودكان بين 2.5 تا 4 ساله مي توانند در كروه هاي بازي ، جاييداشته  باشند اگر چه ممكن است اوليت با كودكاني باشد كه به مسكلات اجتماعي ـ پزشكيدارند وكودكاني كه از تأخير  در رشد رنج مي برند.ممكن است كودكان تا 4 ساله در شيرخوارگاه هاي روزانه يا نيمه وقت پذيرفته شوند كودكان بين 4 تا 12 ساله واجد شرايطمراقبت خارج از مدرسهع وپس از مدرسه هستند.حد سن كودكمان براي پرستاري متغير استمقامات شهرداري مي توانند در اختصاص يارانه به مراكز مراقبت از كودكان به گروه هايهدف استثنايي مثل كودكان با مشكلات اجتماعيـ پزشكي اولويت بدهند.مي توان با توافقميان كار فرما وكارمند محل هاي مراقبت از كودكان را در محل كار ايجاد نمود.عاملمحدوديت پذيرش در گروه هاي بازي وشيرخوارگاه تعداد آنان است .

گروه بندي كودكان

با توجه به شرايط كيفيت براي مراكز مراقبت از كودكان ، گروه هاي بازيوشيرخوارگاه هاي روزانه محدوديت هاي در تعداد گروه ونسبت  كارمندان به كودكان وجوددارد.دستورات شهرداري بر مراكز مراقبت از كودكان اين قوانين را به عنوان استانداردحداقل در نظر مي گيرد :

ـ براي كودكان زير 12 ماه : بيش از 12 كودك در يك گروه نباشد .

ـ براي كودكان زير 13 ماه : بيش از 16 كودك در يك گروه نباشد

ـ براي كودكان 4 تا 12 ساله : بيش از 20 كودك در يك گروه نباشد

حداكثر مجاز تعداد كودكان به بزرگسالان به صورت زير است :

ـ كودكان زير 12 ماه : 4 نفر

ـ كودكان 1 تا 2 ساله : 5 نفر

ـ كودكان 3 تا 4  ساله : 8 نفر

كودكان 4 تا سن پايان مدرسه : 10 نفر

هر گروه بايد توسط حداقل 2 نفر از كارمندان نظارت شود الگوي دستوراتي كه توسطانجمن شرهداري ها در هلند طراحي شد.تعداد كودكان را در هر گروه به 16 نفر كاهش ميدهد.اين قوانين ممكن است به گروه هاي بازي ارائه شود حتي اگراين گروه ها توسط دستورشرايط كيفيت مراكزمراقبت از كودكان تحت پوشش قرار نگرفته باشند وممكن است كه مقاماتشهرداري استانداردهاي جداگانه اي برا گروه هاي بازي طراجي نمايند .

اهداف كلي

امكانات مراقبت از كودكان وكودكان وگروه هاي بازي موقعيت وفضاي رابراي كودكانفراهم مي كند تا بازي كنند ودر جمع كودكان همسن خود رشد كنند هدف تحريك رشد اجتماعي، فكري وعاطفي كودكان است.مراكز مراقبت از كودكان سبب مي شوند كه والدين در فعاليتهاي خارج از مدرسه شركت كنند.دولت مركزي به تأمين مراكز مراقبت از كودكان به عنوانوسيله اي نگريسته مي شود كه به والدين بيشتري به خصو.ص مادران كم سن وسال اين اجازهرا براي رفتن به محل كار مي دهد.هنوز بسياري بر سر راه مردان وزناني كه تقسيم برابركار ومسئوليت هاي خانوادگي را ترجبح مي دهند وجود دارد. سياست دولت به گونه ايطراحي مي شود تا اين مشكلات را به گونه اي با گسترش مكانهاي مراقبت از كودكانوايجاد طرحهاي  مرخصي با حقوق ب طرف نمايد .

برنامه هاي آموزشي

برنامه آموزشي به معناي واقعي در مراكز مراقبت از كودكان وجود ندارد. ازسن 4سالگي كودكان به مدارس ابتدايي يا استثنايي ميروند تسهيلات مراقبت خارج از مدرسه بهطو كلي در ساعات خارج از مدرسه براي كودكان 4 تا 12 ساله اي كه والدين آنها خواستارآن هستند موجود است.

مراقبتهاي سالهاي اوليه اوايل كودكي

سيستم آموزش ابتدايي كودكي ومراقبت كودك (ECEC) درهلند شامل انواع مختلف تداركاتمي باشد كه خدمات مختلفي را جهت بر آورده  ساختن جامعه از قبيل مشاركت زنان درنيروي كار وافزايش گوناگوني در نژاد، زبان ، فرهنگ ودين در جامعه مسير برنامه ريزيشده ECEC را تحت تأثير قرار داده است.از آنجا  كه نتايج اين تغييرات براي انواعمختلف  تداركات متفاوت مي باشد ، تنوع قابل ملاحظه اي نيز در ايجاد تداركات وجوددارد اين تنوع با توجه به عقايد مختلف درمورد كودكان ، آموزش اوليل كودكي وچگونگيبر آوردن نيازهاي والدين وكودكان تشديد ميگردد.انتظار ميرود  بحث در مورد ECEC درمحدوده سياسي وعلمي ودر جامعه در آينده نزديك در مقياس گسترده ادامه خواهد يافت.

اين امر ممكن است يا همگرايي  رهيافت ها ب اساس توافق عمومي منجر كردد ويا  روندهاي مختلفي را در بخش هاي متفاوت سيستم ، هر يك در زمينه  كاري خود در پيشگيرند.مدارك اداري  گوناگوني  منتشر شده است كه جهت هاي ممكن براي پيشرفت وتكامل رادر آينده نشان مي دهند.با توجه به زمينه سياسي اي ندارك بر جهات اجتماعي ECEC ياارتباط آن با يادگيري در تمام عمر يا پيشگيري ازجرم ، تأكيد مي ورزند.طي دسامبر 1998لايحه سياست گذاري  منتشر گرديد كه برايجاد ارتباط  نزديك تر بين مراكز مراقبتاوايل كودكي ، مراكز بهداشت شهري ، تداركات قبل از مدرسه ، مدارس ابتدايي ومدارسمتوسطه به منظور تضمين زنجيره تداركات مورد پيشنهاد قرار گرفته  است كه ممكنن استبه رشد مداوم كودكان كمك نمايد.

مراكز مراقبت بهداشتي اوايل كودكي

حدود 2000 مركز از اين دست در كشور وجود دارد. اين مراكز رشد فيزيكي كودكاننوباوه را تحت نظر قرار داده وواكسيناسيون انجام مي دهد. همچنين ممكن است والدين رادر مورد تربيت كودكان راهنمايي نمايد.اين مراكز تحت مسئوليت اداره مستقيم سازمانهايمراقبت  در منزل قرار دارند ودر سطح ملي تحت محدوده اداري وزارت بهداشت ، بهزيستيوورزش اداره مي گردند. اين مراكز از طريق قانون عمومي هزينه هاي خاص پزشكي وتوسطكمپاني هاي بيمه سلامتي اعتبار مي شوند.

مهدهاي كودك

اين مراكز از كودكان والدين شاغل مراقبت مي نمايند كودكان ممكن است تمام ياقسمتي از روز را در اين مراكز بسر برند.طبق آمارسال 1996 ، 2300 مركز مراقبتي كودكدر 5600 مركز شهري با ظرفيت كل 75000 حا براي 140000 كودك موجود است.

در نتيجه الكوي مشوق مراقبت كودك ونيز در اثر سرمايه گذاري  كمپاني ها ، ظرفيتمراكز مراقبت كودك بسرعت رو به افزايش مي باشد.مهد كودك ويا مراكز مراقبت به مقاماتشهري ويا به بخش هايي كه مهد كودك را تأمين مالي مي كنند جوابگو هستند.

در سطح ملي مهد كودكها به محدوده اداري وزارت بهداشت ، بهزيستي وورزش تعلقدارند.مقامات ايالتي تقرييباً يك سوم هزينه مهدهاي كودك را به عهده مي گيرند. والدين بيش از 40% هزينه ها و كمپاني هاي خصوصي 25% هزينه ها را تامين مي نمايند.كلهزينه اي كه ايالت جهت مراقبت كودكان ومراقبت خارج از مدرسه كودكان در سال 1998پرداخته است 750 ميليون NLG تخمين زده مي شود.

مراكز تفريحي پيش از مدرسه

مراكز تفريحي امكان بازي  كودكان 2-4 ساله را با ديگر كودكان همسنشان فراهم ميآورند. مراكز بازي كودكان همجچنين ممكن ست فعاليت هاي خاصي را در جهت رشد ونمودكودكان انجام دهند.هيأت مراقبتي مراكز بازي كودكان تحت مسئوليت مقامات شهري قراردارند.درسطح ملي مراكز بازي به دامنه اداري وزارت بهداشت ، بهزيستي وورزش تعلقدارند.مراكز بازي توسط مقامات شهري تأمين اعتبار مي شوند.والدين مبلغي را بعنوانمشاركت اولياء مي پردازند كه توسط مقامات شهري  معين مي گردد.

آمار تحصيلي

نرخ موسسات ومراكزمختلف پيش دبستاني طي سالهاي1996- 1990

 

نرخ كودكان تحت پوشش مراكز مختلف پيش دبستاني طي سالهاي1996- 1990

 

نرخ مراكزمختلف آموزش پيش دبستاني برمبناي ظرفيت طي سالهاي1999- 1989

 

 

 

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 09 شهریور 1393 ساعت: 16:53 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق کامل درباره آموزش پيش دبستاني,آموزش پیش دبستانی,ساختار آموزشي آموزش پيش دبستاني,اهداف آموزشی آموزش پيش دبستاني,ساختار آموزشی آموزش پيش دبستاني,طرح هاي آموزشي آموزش پیش دبستانی,طرح توسعه آموزش پيش دبستاني,مراكز محلي آموزش مقدماتي كودكان,طرح مراقبتي خارج از مراكز آموزشي,

 

موتور

ریشه لغوی

موتور یک کلمه انگلیسی است و معنای آن «جنباننده» یا «محرک» می‌باشد. لیکن در حال حاضر از کلمه موتور به عنوان وسیله تولیدانرژیجنبشی استفاده می‌شود.

 

تعریف موتور

تعریف موتور عبارتست از وسیله‌ای که قدرت تولید می‌کند و لیبه تنهایی قادر به تولید کار نمی‌باشد به زبان ساده‌تر موتور وسیله‌ای که بااستفاده ازمنابعانرژی به خصوص انرژی جنبشی تولید می‌کند. نوع موتور منابع انرژی اولیه متفاوتهستند. مثلا برخی از موتورها ، انرژی موجود درمواد نفتیرا به انرژی جنبشی تبدیل می‌کنندو برخی دیگرانرژیالکتریکی را و...).

 

دید کلی

موتوریکی ازارکان اصلیخودرو می‌باشد،که وظیفه اصلی حرکت آن بوسیله موتور با انجام یک سری اعمال خاص امکان پذیر می‌شود. بر این اساس تلاشهای زیادی در زمینه طراحی و ساخت انواع موتور صورت گرفته است که درحال حاضر نیز بیشتر سرمایه گذاری‌های کارخانه‌هایخودرو سازیدر این زمینه انجام می‌شود. تمامموتورهایی که در زندگی بشر مورد استفاده قرار می‌گیرند انرژی جنبشی را به شکل یکحرکتدورانی (چرخشی) در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهند. موتورها این انرژی را ازطریق تبدیلانرژی‌های پتانسیلو یا انرژی‌های دیگربوجود می‌آورند که می‌توان بر حسب منبع انرژی اولیه ، موتورها را تقسیم بندی کرد کهدر ادامه به آنها اشاره خواهد شد.

بطور کلی می‌توان گفت که در پیرامونما هر وسیله ای که کاری انجام می‌دهد دارای یک موتور است که حرکت قطعات آن و نیرویمورد نیاز آن وسیله را تامین می‌کند. مثلالوازم خانگیمثلیخچال،ضبط صوت،پنکههای تصویه و ... همگی دارای یکموتورالکتریکی می‌باشند و یا اتومبیل‌هایی که در خیابانها رفت و آمد می‌کنند هر کدامیک موتور جهت تامین انرژی جنبشی خود دارند.

 

 

تاریخچه

ایده ساخت موتور به زمانهای دور باز می‌گردد چنانکه قبل از سالهای 1700 میلادی تلاشهایی جهت مسافت موتورها به شکل امروزی انجام پذیرفته بود (هر چندکهموتورهای ساده آبیکه انرژی جنبشی آب را بهحرکت چرخشی تبدیل می‌کردند از زمانهای بسیار دورتر ساخته شده و مورد استفاده قرارمی‌گرفتند). لیکن اولین تجربه موفقیت آمیز در این زمینه ، در سال 1769 اتفاق افتاد. در این سال جیمز وات توانست یک موتور بخار اختراع کند که قابلیت استفاده از انرژیمحبوس در سوخت‌های مختلف نظیر چوب وذغال سنگرا داشت.

 

سیر تحولی و رشد

مخترعین زیادی سعی کردند که اصول فوق را در موتورها تحققبخشند. ولی «ان.ای.اتو» مخترع آلمانی اولین کسی بود که موفق گردید. او در سال 1876موتور خود را به ثبت رساند و دو سال بعد نمونه‌ای را که کار می‌کرد به معرض نمایشگذاشت. موتور مزبور همان چرخ چهارزمانه یعنی ،تکثیر،تراکم،توانوتخلیهرا به کار می‌بست. دانشمندان هم عصراتو عقیده داشتند که وجود تنها یک مرحله توان در دو دور چرخش زمان بزرگی است (یکموتور چهارزمانه در هر دو دور چرخش تنها یک بارسوخترا می سوزاند به اصطلاح دارای یکبارانفجاریا توان است)

بنابراین نظرخود را به موتور دو زمانه (که در هر دو چرخش یک انفجار دارد) معطوف کردند. اینتلاشها تا آنجا ادامه یافت که در سال 1891 «جوزف دی» با کمک گرفتن ازمحفظه میللنگ به عنوان یکسیلندرپمپ کننده هوا توانست ساخت موتورهایروزانه را ساده کند. درموتور دی، مجاری ورودی هوا و خروجی دود دربدنه سیلندر قرار داشت (همان سیستم موتورهای دو زمانه امروزی). در سال 1892 دکتر «رادولف دیزل» یک مهندس آلمانی ، موتوری را به ثبت رساند که در آن سوخت در نتیجهگرمای تولید شده در اثرفشار زیاد ، مشتعل میشد. دیزل در اصل موتور خود را برای کار کردن با پودرذغال سنگطراحی کرده بود. اما به سرعت بهسوخت‌های مایعروی آورد.

فعالیت‌هایانجام شده توسط دانشمندان در طراحی و ساخت موتور و پیشرفت‌های حاصله را می‌توانمختصرا این‌گونه بیان کرد.

 

 

 

 

 

·         ساختموتورهای بنزینی – انژکتوریدر سال 1936

·         ساختموتورهای توربینیاتومبیل در سال 1950

·         ساختموتور پیستون گردان وانکلدر سال 1957

ساختمان موتور

ساختمان موتورها بسیارگوناگون ولی در عین حال از لحاظ اصول کلی بسیار مشابه است. مثلا همهموتورهای احتراقیدارای یک محفظه برای فشردهکردن سیال می‌باشند کهسیلندرنام دارد. یا اینکه همگی دارای یکقطعه متحرک رفت و برگشتی می‌باشند کهپیستون نامدارد و ... لیکن ساختار موتورهای برقی متفاوت است. همگی آنها دارای یکسیم پیچثابت می‌باشد کهمیدان مغناطیسیایجاد می‌کند. در میان اینسیم پیچ میدان ، یکآرمیچر (روتور) وجود دارد که با تغییراتمیدان مغناطیسی انرژی الکتریکی را به انرژی جنبشی تبدیل می‌کند (به شکل چرخش) و ... .

طرز کار موتور

·         موتورهای الکتریکی از لحاظ تجهیزات و ساختار نسبتا ساده تر از موتورهای احتراقیهستند. البته طرز کار آنها نیز نسبتا ساده تر است. این موتورها با ایجاد یکمیدان مغناطیسیو تغییرات مکرر این میدانمغناطیسی باعث به چرخش درآمدنروتورمی‌شوند. و این چرخش توسط میله ای ازمحفظه موتور خارج و مورد استفاده قرار می‌گیرد. موتورهای احتراقی بصورت نوسانی کارمی‌کنند یعنی اینکه قطعات متحرک آنها (پیستونها) که قابل انتقال انرژی هستند، حرکت رفت و برگشتی دارند. برای تبدیل این حرکات رفت وبرگشتی به حرکت چرخشی وسیله‌ای به‌ ناممیل لنگ استفاده می‌شود. لیکن در نهایت انرژی جنبشی این موتورها هم بصورت چرخش یک میله ازمحفظه موتوربه خارج فرستادهمی‌شود.

قدم مهم در توسعه موتورهای امروزی (که اغلبموتورهای احتراق داخلیهستند) زمانی برداشتهشد کهبودورثامهندس فرانسوی چهار اصل عمده را کهبرای کار موثر این موتورها الزامی بودند، ارائه کرد. این اصول چهارگانه به قرارزیرند:

·         اتاقک احتراقباید کوچکترین نسبت سطح به حجمممکن را داشته باشد.

·         فرآیند انبساطمخلوط گاز هوا و سوخت باید تاحد امکان سریع انجام شود.

·         تراکم مخلوطدر ابتدای مرحله انبساط باید تاحد امکان زیاد باشد.

·         کورس پیستونمی بایست تا حد امکان زیادباشد.

 

 

!انواع موتور

موتورها را بر اساس منبع تامین کننده انرژی به دودسته موتورهای برقی و موتورهای احتراقی تقسیم می کنند.

·         موتورهای برقی: اختلاف پتانسیل الکتریکیرا به حرکت چرخشی تبدیل می کنند.

·         موتورهای احتراقی: با سوزاندن موادسوختی (اغلب سوخت های فسیلی) تولید انرژی می کنند.

·         موتورهای جت: با مکش هوا کار می کنند.

·         موتورهای برون سوز: در این موتورهااحتراق در بیرون از موتور صورت می گیرد (مانند موتور بخار)

o        موتورهای درون سوز: در اینگونه موتورهاماده سوختنی مستقیما در داخل موتور سوزانده می شود.

 

 

·         موتورهای درون سوز خود به دو گروه تقسیم می شوند:

o        موتورهای اشتعال جرقه ای: سوخت به کمکیک جرقه الکتریکی در این موتورها مشتعل می شود.

o        موتورهای دیزل: در این موتورها سوختبواسطه حرارت بالای ایجاد شده بوسیله فشار مشتعل می گردد.

کاربردها

·         کاربرد موتورها امروزه آن چنان وسیع است که ذکر آنها به یک زمان طولانی نیازمنداست. اکثر لوازم خانگی نظیر یخچال ،چرخ گوشت،آبمیوه گیری ،ماشین لباسشویی،جارو برقی،پنکه‌های تهویهو ... همچنین تمام وسایلنقلیه مورد استفاده نظیراتومبیل‌ها،اتوبوس‌ها،کامیون‌ها،هواپیماها،قطار‌هاوکشتی‌هاهمگی از موتورهای مختلف استفادهمی‌کنند.

·         در تمام قسمت‌های یک کارخانه صنعتی و سایر وسایل و تجهیزات بکار رفته در بخشصنعتاز موتورها استفاده می‌شوند. در بخشیکشاورزی جهت تامین منابع انرژی مثلماشین آلات آسیاب‌ها،پمپ‌های آبو غیره ازموتورهایبرقی و احتراقی استفاده می‌شود و ... .

 

نقش موتورها در زندگی روزمره

با توجه به کاربردهایی که در بالا برایموتورها ذکر شد به جرات می‌توان گفت بدون وجود و استفاده از موتورهاتمدن بشریبه معنای امروزی معنا نخواهدداشت. چنانچه از منابع تولید انرژی (موتورها) صرف‌نظر کنیم شاید شکل زندگی به حالتقبایل بدوی برگردد. عملا زندگی امروزی ما آنچنان به منابع تولید توان وابسته است کهزندگی بدون این تجهیزات برای انسان قابل تصور نیست.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 05 شهریور 1393 ساعت: 17:36 منتشر شده است
برچسب ها : ساختمان موتور,انواع موتور,نقش موتورها در زندگی روزمره,

 

برونگرايي ودرون گرايي ( نکات مهم آموزشی برای امتحانات کارشناسی ارشد و دکتری )

مقدمه

از ديدگاه يونگ (1913) پديده‌هاي برونگرايي (Extraversion) و درونگرايي (Introvwersion) دو جنبه مهم از شخصيت انساني را تشكيل مي‌دهند.

برونگرایی:هنگامي كه توجه به اشيا و امور خارج چنان شديد باشد كه افعال ارادي و ساير اعمال اساسي آدمي نتيجه ارزيابي ذهني نباشد، بلكه معلول مناسبات امور و عوامل خارجي باشد، برونگرايي خوانده مي‌شود. (سياسي، علي‌اكبر، 1371، ص 82).

افراد درون گرا از لحاظ رواني داراي سرعت فعاليت مغزي بالاتر از حد طبيعي هستند و اين امر سبب مي‌‌شود كه افراد درون‌گرا به قواي محركه (Stimulation) كمتر از حد طبيعي نياز پیدا نمایند. افراد درون‌گرا داراي ديدگاه دروني و ذهني هستند و آمادگي بيشتري را براي خود داري و تسلط بر نفس خويش از خود نشان مي‌دهند.

اين افراد اوقات خود را به مطالعه و بيشتر در تنهايي سپري نموده و كمتر مايل به معاشرت با ديگران هستند. (بنزيگو، 1999).

از سوي ديگر افراد برون‌گرا داراي سرعت فعاليت مغزي پايين‌تر از حد طبيعي هستند و از اين رو اين افراد براي اداره امور زندگي خويش به قواي محركه بالاتر از حد طبيعي نياز دارند.

 افراد برون‌گرا بيشتر داراي ديدگاه عيني و خارجي بوده و داراي فعاليت عملي عاليتري هستند (سياسي ـ علي‌اكبرـ همان منبع). ولي ميزان تسلط آنها بر نفس خودشان نسبت به افراد درون گرا كمتر است. اين افراد مايلند كه بر محيط افراد خود تأثير گذارده و به رقابت با ديگران پرداخته و در مجامع عمومي بيشتر ظاهر مي‌شوند. (بنزيگر ـ 1999).

بنابراين اگر درونگرايي و برونگرايي در حد كمال در افراد ظاهر شوند ما را در برابر دو شخصيت نابهنجار قرار مي‌دهند كه اولي به صورت اختلال اسكيزفرني و دومي به صورت اختلال هيستري تظاهر خواهد نمود. تعداداين افراد البته بسيار كم است و اكثريت مردم ميان اين دو قطب نهايي جاي دارند. عده‌اي نزديكتر به قطب نهايي درونگرايي و گروهي نزدیكتر به قطب نهايي برون‌گرايي هستند. و عده كثيري هم هر دو جنبه برونگرايي و درونگرايي را به صورت متعادل دارا مي‌باشند كه اصطلاح آمبي‌وِرت (ambivert) به آنها اطلاق مي‌‌شود. (سياسي علي‌اكبر به نقل از يونگ (1913)).

از سوي ديگر اضطراب يك ترس دروني شده است از اينكه مبادا تجارب دردآور تكرار شوند. از ديدگاه فرويد، اضطراب هسته مركزي روان نژندي است و علامت اخطاري است به «خود».

اهميت پژوهش

زماني كه افراد به مدت نسبتاً طولاني در معرض اضطراب مزمن (Chronic anxiety) قرار مي‌گيرند، سيستم‌هاي عصبي رتيكلوآندوتليال (Reticlo endothelial system-R.A.S) آنها به گونه‌اي خود را تنظيم مي‌نمايند كه فرد به طور طبيعي در حالت بيداري، هوشياري بيشتري را نسبت به وقايع اطراف خويش نشان مي‌دهد. اين امر طبيعتاً سبب مي‌شود كه نياز به محرك خارجي در آنها كمتر شده و تا زماني كه منبع اضطراب كشف و رفع نگردد به سوي درونگرايي متمایل مي‌شوند. (بنزيگرـ 1999).

با توجه به موارد فوق مشاهده مي‌شود كه وجود اضطراب در افراد جامعه تأثير بسزايي در ميزان درونگرايي و برون‌گرايي آنها دارد. به گونه‌اي كه ممكن است يك فرد برون‌گرا در اثر شدت فشارهاي وارده ناشي از اضطراب به تدريج به فردي درون‌گرا تبديل شود و در صورتيكه اين فشار همچنان ادامه داشته باشد ممكن است در افرادي كه با مشاغل اجتماعي سر و كار دارند و بايد در تعامل دايم با جامعه باشند سبب كاهش شديد كارآيي آنها بشود. اين موضوع در جامعه معلمان بسيار حائز اهميت است.

براساس ديدگاه آيزنگ  نظريه يونگ مبني بر اينكه «درونگرايي به عنوان يك حالت روانشناختي طبيعي در شرايط خاص محيطي است» كاملاً صحيح مي‌باشد و اين امر مبتني بر خواص فيزيولوژيكي بدن است و به عنوان يك واكنش طبيعي در برابر اضطراب تلقي مي‌شود.

از سوي ديگر افراد درونگرا در مواردي كه جامعه‌شان افراد برون‌گرا مورد تقدير و ستايش قرار مي‌گيرند، دچار خجالت زدگي شده و احساس كم ارزشي مي‌كنند (آرون ـ 1996).

همچنين بسياري از افرادي كه در معرض اضطرابهاي مداوم قرار مي‌گيرند ممكن است نسبت به زندگي داراي ديدگاه منفي شوند. ولي بايد اعلام نمود كه اضطراب در زندگي افراد به علت انتخابي است كه آنها برای ادامه زندگي خويش انجام داده‌اند و اين انتخاب بنا به هر دليلي ممكن است آنها را با مشكلات مواجه كرده باشد. اما نكته مهم اين است كه تمايل افراد به درون‌گرايي در زمان رويارويي با اضطراب‌هاي ممتد اين توانايي را به آنها مي‌دهد كه با تمركز بيشتري به مشكل خود توجه نموده و نهايتاً درحل آن مشكل كوشش نموده و موفق شوند.

در اين موارد افراد درون‌گرا با دقت هر چه تمام‌تر كه به جمع‌آوري اطلاعات در خصوص علل بروز مشكلات و چگونگي رفع آنها مي‌پرازند.(Aron, Elaine w.  )و آنقدر كوشش مي‌كنند تا نهايتاً با حل مشكلات مورد نظر به طور طبيعي به ديدگاه مثبت نسبت به زندگي دست مي‌يابند.

دراينجا بايد به نظريه آيزنك اشاره نماييم كه بروز درون‌گرايي و برون‌گرايي در افراد هميشه حالت نسبي داشته و در ارتباط با وقايع خارجي زندگي آنها مي‌باشد به صورتي كه در شرايط مناسب افراد داراي يك حد تعادل در رفتارهاي درون‌گرا و برون‌گراي خويش بوده و براساس شرايط زندگي خويش ممكن است بيشتر به سوی درون‌گرايي و يا برون‌گرايي متمايل شوند.

به طور مثال فردي كه درحالت عادي برون‌گرا است ممكن است پس از تماس طولاني مدت با اضطراب مزمن تبديل به يك فرد درون‌گرا بشود و پس از رفع اضطراب مي‌تواند دوباره به شخصيت برون‌گراي خويش برگشت نمايد. (آيزنك Eysenek- 1981).

بنابراين با توجه به روابط پويا و ديناميك ما بين دو بعد رفتاري درونگرايي و برون‌گرايي و ارتباط آن با اضطراب، اهميت این امر  مشاهده مي‌‌شود.

Eysenck, Hans J. A Model of Personality, Springer-Verlag, Berlin, 1981.

از پرسشنامة مربوط به 16 فاكتور  شخصيتي (16PF) كه توسط كاتل (Cattel) و اِبِر (Eber) و تاتسوكا (Tatsuoka) در 1986 طراحي شده است براي ارزيابي جنبه‌هاي شخصيتي افراداستفاده مي‌‌شود. در اين پرسشنامه اختصاصاً سوالات مربوط به چهارگونه شخصيتي شامل برون‌گرايي، درون‌گرايي، اضطراب

شديد و اضطراب خفيف استخراج و ارائه مي‌شوند.

تعريف واژه‌ها

اضطراب: anxiety

تعريف نظري: اضطراب يك ترس دروني شده است از اينكه مبادا تجارت دردآور گذشته تكرار شوند. از ديدگاه فرويد فرويد كششهاي غريزي نامطلوب موجب اضطراب مي‌شوند. اضطراب با احساس ترس مترادف است با اين تفاوت كه ترس منشاء خارجي دارد ولي اضطراب منشاء دروني دارد. (شفيع‌آبادي ـ 1378 ص 52).

درون گرايي: Introversion

تعريف نظری: رفتاري است كه با ديدگاه دروني ذهني همراه بوده و فرد درون گرا آمادگي بيشتري براي خود داري و تسلط بر نفس از خود نشان مي‌دهد. اين افراد كمتر تمايل به حضور در جمع دارند و و بيشتر دقت خود را به مطالعه و فعاليتهاي ذهني انفرادي مي‌گذرانند. (آيزنگ ـ 1947).

برون گرايي: (Extraversion)

تعريف نظري: رفتاري است كه با ديدگاه عيني و خارجي مشخص شده و با فعاليت عملي بالاتري همراه است، افراد برون‌گرا (آمادگي كمتري براي تسلط بر نفس خويش برخوردارند. (آيزنگ ـ 1947).

از پرسشنامه (MBTI) (Myers-Briggs) براي ارزيابي ميزان برون‌گرايي ـ درون‌گرايي و از پرسشنامه اضطراب (State-Trait) براي ارزيابي ميزان اضطراب استفاده خواهد شد.

در پرسشنامه 16PF كه توضيح داده شد هر چهار موضوع درون‌گرايي ـ برون‌گرايي، اضطراب خفيف و شديد با هم قابل محاسبه هستند.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 04 شهریور 1393 ساعت: 9:16 منتشر شده است
برچسب ها : برونگرايي ودرون گرايي,

 

تغييرپذيرى خُلق يا اخلاق

يكى ديگر از مبادى علم اخلاق اين است كه آيا اخلاق، قابل تغيير است‏يا نه؟ فارابى در كتاب شريف «الجمع بين الرايين‏» در باره يكى از بحثهاى مورد اختلاف دو شخصيت‏بزرگ علمى يعنى ارسطو و افلاطون در مسئله اخلاق مى‏فرمايد:

عده‏اى بر آنند كه بين اين دو شخصيت عظيم علمى، اختلاف نظر هست; ارسطو بر اين باور است كه اخلاق، جزو عادات تغيير پذير و تحول ياب است; اما افلاطون بر اين عقيده است كه اخلاق بر دو قسم است: قسمى طبيعى و قسمى ديگر كسبى است و بخش طبيعى اخلاق، قابل تغيير نيست ⁽¹⁾ .

البته اگر اين دو سخن با همين دو تعبير، از آن دو شخصيت‏بزرگ فلسفى نقل شده باشد، با هم ناهماهنگ است; زيرا ارسطو مى‏گويد اخلاق كلا قابل تغيير و تحول است ولى افلاطون مى‏گويد شاخه‏اى از اخلاق كه كسبى است، قابل تغيير است; اما بخش ديگر آن كه طبيعى است قابل تغيير نيست.

تبيين نظر ارسطو و افلاطون

فارابى مى‏گويد:

جناب ارسطو اين مسائل را در كتاب «فيه ما فيه‏» گفته است و من در آن كتاب به شرح اين مطالب پرداختم و گفتم اولا: اين كتاب در قوانين مدنى است، نه در اخلاق; يعنى، مسائل حقوقى را بازگو مى‏كند; نه مسائل اخلاقى را و ثانيا: نظر جناب ارسطو در آن كتاب، مسائل كلى و مطلق است نه مسائل جزئى ⁽²⁾ .

يعنى به طور كلى بحث مى‏كند كه آيا اخلاق همانند «ذاتيات‏» و يا به تعبير پيشينيان «جنس‏» و «فصل‏» و «ماده‏» و «صورت‏» است و به عبارت ديگر همان طور كه فصل، ذاتى هر ذى فصل و نوع، ذاتى هر ذى نوع است، آيا خلق، ذاتى هر متخلق و تغيير ناپذير است‏يا هر خلقى قابل تغيير است؟

جناب ارسطو اصل امكان قبول تغيير را مطرح كرده و سخن او در سهولت و صعوبت آن نيست. اما سخن افلاطون اين است كه اخلاق، دو قسم است; بخشى از آن طبيعى و تغيير آن، دشوار و بخش ديگر كسبى و تغيير آن آسان است و منظور از طبيعى بودن «صورت نوعيه‏» و ذاتى شدن نيست; بلكه ملكه شدن به منزله صورت شدن است و قهرا تغييرش دشوار است; ولى محال نيست. چرا كه بين «متعذر» و «متعسر» فرق است. «متعسر» چيزى است كه ممكن ولى دشوار است اما «متعذر» چيزى است كه انسان از انجام آن معذور است و قادر بر آن نيست. متعذر در اين گونه موارد كه در مقابل متعسر قرار مى‏گيرد، به معناى ممتنع است.

بنابراين، نظر افلاطون اين است كه تغيير دادن اخلاقى كه طبيعى شود دشوار است; اگر درختى به صورت كج رشد كند و راه عابران را ببندد، باغبان مشكل مى‏تواند آن را راست كند، ولى چنين نيست كه به هيچ وجه نتوان آن را مستقيم كرد; البته منحنى بالذات را نمى‏شود مستقيم كرد; اما مى‏شود با عواملى اين مانع سر راه را برداشت. منظور افلاطون از اين مثال اين است كه تغيير روش كسى كه به خلقى خاص، ساليان دراز، عادت كرده و به حد كهولت رسيده است، سخت است.

در تعبيرات دينى ما هست كه: «رد المعتاد عن عادته كالمعجز» ⁽³⁾ يعنى، تغيير دادن مسير اعتياد كسى كه به چيزى عادت كرده، مانند معجزه است البته نه خود معجزه و در آثار اديبان بزرگوار ما آمده است:

«تربيت نا اهل را چون گردكان بر گنبد است‏»

اين خود تشبيهى است و جناب شيخ مصلح الدين سعدى، نمى‏خواهد بگويد همان طور كه گردو روى گنبد دوار نمى‏ايستد بلكه مى‏غلطد، تربيت‏براى نااهل روا نيست، منظور وى دشوار بودن است نه محال بودن.

بنابراين، جناب فارابى مى‏فرمايد: افلاطون مثل ارسطو فتوا مى‏دهد كه ممكن است اخلاق را عوض كرد اگر چه اين تغيير، دشوار است; و سپس مى‏افزايد: هر صورت جديدى بعد از مدتى كه با ماده خود، قرين مى‏شود، مجموعا ماده ثانى براى صورت بعدى مى‏شود و آن صورت بعدى هم كه روى اين مجموعه پديد مى‏آيد و مدتى با آنها عجين مى‏شود، مجموعا ماده براى صورت سوم و... مى‏گردند. آنگاه مثالى ذكر مى‏كند: مثل اين كه خاك به صورت گياه در مى‏آيد و گياه وقتى رشد كرد، به صورت الواح، چوبها و تخته‏ها و تخته‏ها به صورت تخت، ميز تحرير و مانند آنها در مى‏آيد كه به اين ترتيب، هر كدام از اينها زمينه براى پذيرش صورتهاى بعدى است.

البته اين صورت، صورت طبيعى نيست; بلكه صورت صناعى است كه جناب افلاطون آن را در حد مثال براى تقريب به ذهن ذكر كرده‏اند; يعنى نفس با هر خصوصيتى كه مانوس شود، زمينه براى صفت‏بعدى را پيدا مى‏كند و آن صفت‏بعدى هم كه مدتى در نفس مى‏ماند براى پديد آمدن صورت طبيعى ديگرى، زمينه و طبيعت مى‏شود. بنابراين، افلاطون نمى‏گويد تغيير صور و افراد، يكسان است; بلكه مى‏گويد بعضى از آنها سخت و بعضى، سهل است و جناب ارسطو هم نمى‏گويد تغيير همه يكسان است; يعنى، تغيير اخلاق براى كسى كه معتاد به خلقى شده با كسى كه عادت نكرده، يكسان است پس در اصل امكان تغيير و نيز در تفاوت بين درجات اخلاقى به صعوبت و سهولت، هر دو موافقند و بين اين دو بزرگوار، اختلاف نظرى نيست.

 

امكان تغيير انسان و انواع تغييرپذيرى

آنچه كه در جهان يافت‏شده يا مانند فرشتگانى است كه سخن همه آنها اين است: «وما منا الا له مقام معلوم‏» ⁽⁴⁾ و تغيير پذيرى در حيطه آنان راه ندارد، چون موجوداتى مجرد و ثابتند و يا مثل موجودات عالم طبيعت مانند آسمانها، درياها، كوهها، درختان، حيوانات و انسان است كه تغيير پذيرند.

تغيير پذيرى بر سه گونه است: يا به صورت زوال و نابودى است كه پيشينيان از آن به «كون و فساد» تعبير مى‏كردند و يا به صورت تكامل يا تنازل است كه سه قسم مى‏شود و هر سه قسم تغيير هم در انسان هست. چون انسان در قلمرو طبيعت است و هر موجودى كه در منطقه طبيعت‏به سر مى‏برد پذيراى تغيير است.

موجودى كه در مسير حركت قرار مى‏گيرد، گاهى بر اثر آسيب و گزند حوادث، فاسد مى‏شود; گاهى راههاى تنزل و گاهى راههاى تعالى و تكامل را طى مى‏كند. گرچه آنچه كه حركت است، بالاصالة و بالذات، همان است كه در مسير كمال باشد; اما برخى تحولات بالعرض هم هست.

در هر صورت، انسان مى‏تواند سه گونه تغيير داشته باشد:

1 زوال پذيرى و اين همان مسئله «مرگ‏» است; مثل ساير موجودات كه فاسد مى‏شوند: «كل نفس ذائقة الموت‏» ⁽⁵⁾ .

2 تغيير پذيرى در جهت تنزل كه: «ان المنافقين فى الدرك الاسفل من النار» ⁽⁶⁾ كه اينها به جاى «تدرج‏»، «تدرك‏» دارند! يعنى به جاى اين كه درجاتى را طى كنند دركاتى را مى‏پيمايند.

3 تغيير پذيرى در مسير كمال كه انسانها در اين گونه تغيير، «درجات‏» دارند; به اين معنا كه، در اوايل امر با استناد به آيه «لهم درجات عند ربهم‏» ⁽⁷⁾ داراى درجه هستند ولى در اواخر بر اساس آيه «هم درجات عند الله‏» ⁽⁸⁾ ، خودشان عين ملكات نفسانى و متن «درجه‏» كمال مى‏شوند.

بنابراين، تغيير پذيرى درانسان هست; ولى آنچه كه در محورهاى اخلاقى مطرح است همين دو بخش تغيير يعنى تغيير به طرف نزول و به طرف صعود است و گرنه تغيير موت و زوال و نابودى، امرى طبيعى است و ربطى به اخلاق ندارد، البته موت ارادى، در بحثهاى اخلاقى جايگاهى رفيع دارد وليكن چنين مرگ اختيارى به همان تكامل وجودى برمى‏گردد كه از انحاى تغيير استطالى است.

از نشانه‏هاى امكان تغيير، ضرورت بعثت انبيا و مختلف بودن انسان در همه ادوار زندگى است.

بعثت انبيا

يكى از بهترين ادله ضرورت بعثت انبيا (عليهم السلام) سامان بخشيدن به نابسامانيهاى اخلاقى است كه انسانهاى بد آموخته را به اخلاق خوب تربيت كنند. اما اگر تغيير اخلاق و دگرگونى اوصاف نفسانى، ممكن و ميسر نمى‏بود، انبيامبعوث نمى‏شدند چون بر فرض هم كه بيايند و مردم را عالم كنند، وقتى علم‏نتواند نهاد آنان را دگرگون كند، بعثت و تعليم چه سودى خواهد داشت؟ در اين‏صورت، تعليم كتاب و حكمت، بارى بر روى دوش انسانها خواهد بود و انبيا رنجى بر رنجهاى انسانها مى‏افزايند، رنج فراگيرى و رنج ناهماهنگى بين علم واخلاق.

اما اگر تهذيب نفس ممكن باشد، هر دو رنج‏برطرف مى‏شود وقتى چيزى ياد گرفتند، هم لذت مى‏برند كه از درد جهل رهايى يافتند و هم لذت مى‏برند كه آن رذايل اخلاقى را در سايه اين علوم و معارف آموخته شده عوض مى‏كنند و اگر مستكبران دعوت انبيا را نپذيرفته‏اند، اما بسيارى از افراد پذيرفته‏اند. مستكبران بر اثر اين كه اموال و اولادشان، «فتنه‏»اى براى آنان بود، توفيق تهذيب روح، نصيبشان نشده است; چنانكه ميگسارى، قمار بازى، بت پرستى، شرك، تجاوز، تعدى، دروغ و معاصى ديگر، جزو اخلاق رايج مردم «حجاز» شده بود و در ميان مردم «مدين‏» «حجر» سرزمين قوم «عاد» و «ثمود» و... هم رايج‏بود; ولى انبيا آمدند و تا حدودى، موفق شدند و برخى از آنها را اصلاح كردند; گرچه در بعضى از ادوار تاريخى، توفيق هدايت، كمتر نصيب مردم مى‏شده و اكثر آنان به طرف فساد مى‏رفتند.

قرآن در اين زمينه، راجع به قوم لوط مى‏فرمايد: «فما وجدنا فيها غير بيت من المسلمين‏» ⁽⁹⁾ (تنوين تنكير در «بيت‏» نشانه وحدت است) يعنى، فقط يك خانوار به پيغمبرشان ايمان آورد. در بخشى ديگر مى‏فرمايد: «ولا تجد اكثرهم شاكرين‏» ⁽¹⁰⁾ كه شيطان اين پيام را داد و يا در جاى ديگر، مى‏فرمايد: «وما وجدنا لاكثرهم من عهد وان وجدنا اكثرهم لفاسقين‏» ⁽¹¹⁾ ; يعنى، اكثر آنها متعهد نيستند بلكه فاسقند; اما گروه فراوانى بر اثر تهذيب انبيا، مهذب و مزكى شدند و اگر تغيير خلق ميسر نبود، انبيا هميشه ناكام مى‏ماندند و اصل بعثت نيز، لغو مى‏شد.

برهان عقلى بر امكان تغيير و شواهد تجربى بر وقوع آن، نشان مى‏دهد كه اخلاق تغيير پذير است; بدان، خوب و خوبان، بد مى‏شوند. البته همان گونه كه در علوم، گاهى فراگيرى، سهل و گاهى سخت است، در اخلاق هم چنين است; فراگيرى علوم و اخلاق و تخلق به اخلاق جديد براى سالمندان، سخت است; ولى سخت‏بودن غير از محال بودن است. تعلم و تخلق حكم واحد دارند; زيرا اگر سالمند بخواهد مطلب جديدى را ياد بگيرد، براى او بسيار سخت است; در حالى كه تعليم براى همه در هر سن، ممكن است و به همين جهت هم دستور داده شده تا گور، علم بياموزيد; تغيير اخلاق هم چنين است.

بايد بين سختى و امتناع فرق گذاشت; انبيا (عليهم السلام) هم آمدند و تا حدودى در تغيير اخلاق موفق بودند، هم آن ممكن را به فعليت رساندند و هم آن دشوار را سهل كردند; زيرا وقتى به انسان آگاهى بدهند و انسان، آگاه شود كه رذيلت اخلاقى سم است، از آنجا كه به حيات خود علاقمند است و يقين دارد كه اين سم او را از پا در مى‏آورد، از آن دست‏برمى‏دارد. انبيا (عليهم السلام) نه تنها از راه علم حصولى بلكه از راه علم حضورى و شهودى، در انسان باور ايجاد مى‏كردند كه آن باور در تغيير اخلاق، نقش سازنده‏اى دارد.

تكليف، در همه ادوار زندگى

نشانه ديگر براى تغيير پذيرى خلق آن است كه براى هر كسى تكليف تا لحظه مرگ وجود دارد، در حالى كه اگر تغيير عادت، محال باشد، چنين تكليفى، «تكليف به محال‏» است و تكليف به محال هم ممكن نيست از حكيم مطلق صادر شود. پس تكليف دائمى در تمام ادوار زندگى، نشانه امكان تغيير اخلاق، است و نبايد گفت اگر كسى با برخى مسائل اخلاقى عادت كرده باشد، تغيير آن محال است.

تغيير خَلق و خُلق

غزالى، تغيير «خلق‏» را از تغيير «خلق‏» جدا كرده است; اين مطلب را ديگران هم گفته‏اند. بسيارى از خطوط اصلى مطالب را مرحوم فارابى، ابن سينا و ابن‏مسكويه بيان كرده‏اند و بعد غزالى كه شارح خوبى است آنها را مشروحا ارائه‏داده است; ولى او متاسفانه نتوانست امهات معارف عقلى را بيابد. چون، فلسفه را نزد استاد ماهرى فرا نگرفت و خيال كرد فلسفه، علمى است كه با مطالعه‏قابل فراگيرى است; در حالى كه فلسفه، علمى است كه اگر كسى آن را پيش استاد متظلع نخواند، اگر چه در حد غزالى باشد به عمقش نمى‏رسد. شاهد اين سخن سخنان اوست كه وقتى مى‏خواهد در مسائل عميق فلسفى اظهار نظر كند، پياده بودن او محسوس است! خود نيز اعتراف مى‏كند كه فلسفه را نزد استاد نخوانده است; وى ابتدا «مقاصد الفلاسفه‏» و سپس «تهافت الفلاسفه‏» را نوشته است.

غزالى در كتاب شريف «احياء» مى‏فرمايد:

خَلق قابل تغيير نيست، ولى خُلق قابل تغيير است و انبيا آمدند كه خُلق را عوض كنند ⁽¹²⁾ .

رنگين پوست و سياهروى، نمى‏تواند رنگ پوست‏خود را تغيير بدهد; ولى اگر قلب كسى سياه باشد مى‏تواند آن را با توبه سفيد كند; چنانكه عده‏اى چنين كردند و عده‏اى كه قلبشان سفيد و روشن بود، خداى نخواسته به دام ارتداد افتادند و سياه دل شدند:

«ان الذين امنوا ثم كفروا، ثم امنوا ثم كفروا ثم ازدادوا كفرا لم يكن الله ليغفر لهم‏» ⁽¹³⁾ .

تغيير، هم در اعتقاد و هم در اخلاق و عمل ممكن است.

نقش معرفت در تغيير اخلاق

معرفت هم در تحصيل اخلاق و هم در تغيير آن، مهمترين نقش را دارد; اما معرفت دو قسم است:معرفتهاى حصولى و معرفتهاى حضورى; ولى همان طور كه در ساير مسائل، نقش معرفتهاى حضورى و شهودى، قويتر از معرفتهاى مفهومى و حصولى است، در اين دو بخش يعنى تحصيل اخلاق و تغيير آن نيز معرفت‏شهودى، اثر بيشترى دارد; يعنى، اگر انسان، فضيلت‏يك خلق و رذيلت‏خلق مقابل آن را مشاهده كند، فورا از رذيلت، دست‏بر مى‏دارد; چون نفس گرچه «اعدى عدو» درونى انسان است و تا انسان را از پا در نياورد آرام نمى‏نشيند و سعى مى‏كند اسير بگيرد، چنانكه حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) مى‏فرمايد: «كم من عقل اسير تحت هوى امير» ⁽¹⁴⁾ ولى شهود فضيلت اخلاقى، در انسان، گرايش ايجاد مى‏كند و انسان دگرگون مى‏شود و شهود مسموم بودن رذايل اخلاقى، گريز از رذايل اخلاقى ايجاد مى‏كند.

لذا در بعضى از تعبيرات دينى آمده است: «بعد نفسك‏»; «اياكم و...» ⁽¹⁵⁾ ، «اياك‏» يعنى خود را دوربدار; مبادا با سم يا آتش، بازى كنى و يا سم در تو اثر كند.

حضرت على (سلام الله عليه) پس از ذكر ماجراى عقيل مى‏فرمايد:

شبانگاه شخصى به سراغ من آمد و معجونى به همراه داشت; معجونى منفوركه ازآن منزجر بودم،گويى با قى يا آب دهان مار آميخته شده بود. به اوگفتم كه اگراين معجون، صدقه، صله، زكات و مانند اينهاست كه به ما نمى‏رسد.گفت:هديه است. گفتم: «امختبط انت؟»: در اين صورت، تو فرد مخبطى خواهى بود; يعنى، اگر رشوه را به عنوان هديه آورده‏اى كه به بهانه مشروع بودن، من آن را بگيرم، بايد فردى ديوانه باشى ⁽¹⁶⁾ .

براى اينكه اگر «قى كرده‏» افعى را به صورت خميرى درآورند، هيچ انسان عاقلى آن را نمى‏خورد. البته اين بيان كه در نهج البلاغه آمده، سخنى شاعرانه نيست تا «احسنه اكذبه‏» باشد، يعنى هرچه اغراق آميزتر باشد، دلپذيرتر گردد; بلكه حضرت درون رشوه را ديد و فرمود: خوردن رشوه مثل خوردن غذاى قى شده افعى است. افعى از مارهاى معمولى پرسم‏تر است كه نخست، شكارش را مسموم مى‏كند و چه بسا تير او همان سمى است كه رها مى‏كند و وقتى كه آن را از پا در آورد، از آن تغذيه مى‏كند. مقصود اين است كه تغيير اخلاق با معرفت‏حضورى سهل‏تر از تغيير آن با معرفت‏حصولى و مفهومى است و بقيه راهها مانند موعظه و شعر زيبا جزو معاونان وزارت تغيير و اصلاح و تهذيب و تزكيه اخلاقى‏اند، وزير اين كار، همان معرفت است.

قرآن و تغيير اخلاق

تغيير اخلاق، به صورت روشن در آيات قرآن كريم مطرح شده و آيات در اين زمينه چند دسته است:

دسته‏اى از آن، مصداق تغيير اخلاق را بازگو مى‏كند ولى عنوان «تغيير» در آن نيست.

دسته‏اى ديگر، گذشته از اين كه مصداق تغيير را گوشزد مى‏كند، عنوان تغيير اخلاق را هم تذكر مى‏دهد. اما آيات بخش اول فراوان است و نيازى به شمارش آنها نيست: چون نوع آياتى كه دستور اطاعت، توبه، تقوا و عدل مى‏دهد، به اين معناست كه شما اخلاقتان را عوض كنيد; مانند:

«اعدلوا هو اقرب للتقوى‏» ⁽¹⁷⁾ ،

«فاتقوا الله ما استطعتم‏» ⁽¹⁸⁾ ،

«يا ايها الذين امنوا اتقوا الله حق تقاته‏» ⁽¹⁹⁾ ;

اينها و صدها دستور العمل اخلاقى ديگر، نشانه آن است كه اگر اين اوصاف معين را نداريد، آنها را فراهم كنيد و اگر داريد نگذاريد تغيير كند و در تداوم آن بكوشيد.

بخش دوم آيات كه گذشته از دستور العمل اخلاقى، عنوان تغيير را هم دارد، در سوره مباركه «انفال‏» و «رعد» آمده است; در سوره انفال مى‏فرمايد: «ذلك بان الله لم يك مغيرا نعمة انعمها على قوم حتى يغيروا ما بانفسهم وان الله سميع عليم‏» ⁽²⁰⁾ نعمت ذات اقدس اله، تفضل است. ممكن است كسى به جايى نرسد; ولى خدا به او نعمت‏برساند.

 

تفضل نعمت و استحقاق كيفر

نعمت‏بر اساس استحقاق نيست; بلكه از روى تفضل و لطف است; ولى يقينا كيفر بر اثر استحقاق است; ممكن نيست ذات اقدس خداوند بى گناهى را كيفر كند; ولى ممكن ست‏خداوند، تفضلا كسى را متنعم سازد; به عبارت ديگر، تغيير نعمت، سبب طلب مى‏كند; ولى تغيير نقمت، سبب نمى‏خواهد; سببش همان لطف و رحمت الهى است چون ممكن نيست كارى بدون سبب رخ بدهد.

گاهى سبب، لطف خداست و گاهى هم استحقاق قابل، زمينه قبول را فراهم مى‏كند. آيه مزبور مى‏فرمايد: خداوند نعمتى را كه داد هرگز نمى‏گيرد يا كم نمى‏كند; اما اگر مردم، اخلاقشان را عوض كنند; مثلا، اگر شاكرند، كفران نعمت كنند و اگر متواضع، سخى و مطعم هستند، متكبر، مستكبر و بخيل شوند و ترك اطعام كنند، در اين صورت ذات اقدس اله هم مسير نعمت‏خود را برمى‏گرداند. و خداوند هم شنواست و هم آگاه است. مى‏داند چه فرد يا جامعه‏اى، اخلاق و اوصاف نفسانى خود را دگرگون كرده و چه فرد يا جامعه‏اى اخلاق و اوصاف نفسانى خود را دگرگون نكرده‏اند و اين به عنوان سنتى الهى ذكر شده، يعنى سنت ذات اقدس اله بر اين است كه نعمتى را كه به فرد يا گروهى داده از آنها نمى‏گيرد; مگر اين كه آنان در اوصاف نفسانى خود تغييرى ايجاد كنند.

در سوره «رعد» همين مطلب به زبان ديگرى بيان شده است:

«له معقبات من بين يديه و من خلفه يحفظونه من امر الله، ان الله لا يغير ما بقوم حتى يغيروا ما بانفسهم و اذا اراد الله بقوم سوءا فلا مرد له و ما لهم من دونه من وال‏» ⁽²¹⁾ ;

اگر خداوند بخواهد چيزى را حفظ كند، ماموران الهى، همه اطراف آن شى‏ء را احاطه كرده‏اند. آنگاه مى‏فرمايد: اگر خداوند نعمتى را به قومى عطا كند، هرگز آن نعمت را تغيير نمى‏دهد; مگر اين كه آن قوم، مسير اخلاق خود را دگرگون كنند. به اين ترتيب قرآن براى قوم، ملت و جامعه جايگاه ويژه‏اى قرار داده است. ممكن است فردى كه در جامعه زندگى مى‏كند، اخلاقش را عوض كند; ولى مادامى كه جامعه صالح است، ذات اقدس خداوند، نعمت را از آن جامعه نمى‏گيرد و اين هم لطف مجدد الهى است.

نعمت ابتدايى الهى

نخست‏شايسته است‏بدانيم كه اعطاى الهى، ابتدايى است. حتى در مواردى كه انسان كارى كرده و به ظاهر استحقاق دريافت نعمتى را دارد، اين استحقاق هم مسبوق به لطف الهى است; يعنى بر اساس:

«و ما بكم من نعمة فمن الله‏» ⁽²²⁾

هدايت، جذب و گرايش به اين كار را خدا عطا كرده است و انسان نبايد بگويد:

«انما اوتيته على علم عندى‏» ⁽²³⁾

كه منطق قارون است. كسى كه سالهاى متمادى با رنج و زحمت، علمى مى‏آموزد و يا مالى مى‏اندوزد، نبايد بگويد من خودم زحمت كشيدم عالم يا مالك شدم; بلكه بايد بگويد:

«هذا من فضل ربى ليبلونى ءاشكر ام اكفر» ⁽²⁴⁾ .

بر اين اساس اگر كسى رنج و تلاش و كوششى كرد و استحقاق دريافت نعمت جديد يافت، در آن سير علمى بايد آغاز جريان را ببيند; يعنى، نبايد بگويد من كار كرده و به اينجا رسيده‏ام; بلكه بايد بگويد لطف حق، مرا وادار كرد و توفيق الهى نصيب شد كه من با اين فيض راه افتاده‏ام و در حقيقت، او مرا راهنمايى كرده است. با توجه به آيه سوره «نحل‏» بيان امام سجاد (عليه السلام) در «صحيفه سجاديه‏» روشن مى‏شود كه مى‏فرمايد:

«نعمك ابتداء و منتك ابتداء» ⁽²⁵⁾

يعنى، هرچه را كه تو مرحمت كنى، امرى ابتدايى است نه به عنوان كيفر و پاداش.

در قرآن كريم از عطاى الهى به صورت «جزاء» ياد شده; اما تعبير جزا هم تشويقى است. مثلا اگر كودكى به معلم خود، گوش فرا دهد و سخن معلم در او اثر كند و چيز تازه‏اى بفهمد، ولى نعمت او به وى جايزه جديد عطا مى‏كند. در اين جا وقتى كودك، كار خود را مى‏بيند، كودكانه داورى مى‏كند و مى‏گويد من درس خواندم و جايزه گرفتم; ولى وقتى انسان فرزانه‏اى شود، عاقلانه كار خود را بررسى مى‏كند و مى‏گويد ولى نعمت من در همه مراحل ياور من بود. او مرا تشويق، تاييد و راهنمايى كرد وسايلم را فراهم كرد; حتى در آن مراحل نهايى هم مشوق من بود و بعد از فراگيرى علم به من جايزه داد كه تشويقى مجدد است; يعنى همه نعمتها را ابتدايى مى‏داند; نه پاداشى.

تمام كارهاى ذات اقدس اله، بنابر اين تحليل، ابتدايى است‏يعنى مسبوق به استحقاق قابل و تحتم افاضه بر فاعل نيست; اما اگر خداوند بر اساس همين فضل، به كسى يا جامعه‏اى خيرى داده و افراد در اين جامعه از آن خير، متنعم شده‏اند، تنها يك فرد يا دو فرد آلوده و پليد گشتند، باز خدا نعمت را از آن جامعه سلب نمى‏كند; و چنين تهديد و وعيدى در قرآن نيامده است كه اگر ما به جامعه و امتى خيرى داديم ولى بعضى از افراد آن امت و جامعه، تن به تباهى دادند، ما نعمت را از آن جامعه مى‏گيريم. تنها وعيدى كه هست اين است كه اگر اساس جامعه دگرگون شود، آنگاه مسير نعمت هم بر مى‏گردد.

اگر قومى مسير اخلاقى خود را عوض كند، مسير نعمت هم عوض مى‏شود و نقمت، دامنگير آنها خواهد شد و ديگر، هيچ عاملى براى رد كيفر الهى وجود ندارد; زيرا در آيه شريفه، «نفى جنس‏» شده است: «فلا مرد له‏» براى اين كه: «وما لهم من دونه من وال‏» ⁽²⁶⁾ ، والى و سرپرست و قيم و قيومى، غير از خدا نيست و اگر جامعه، والى و قيومى غير از خدا نداشته باشد، نه مى‏توان نعمت و نه مى‏توان رفع نقمت و عذاب را از غير خدا توقع داشت.

درسوره «زمر» نيز تغيير پذيرى اوصاف نفسانى مطرح شده اما به صراحت‏سوره انفال و سوره رعد نيست; مى‏فرمايد: «يا عبادى الذين اسرفوا على انفسهم لا تقنطوا من رحمة الله‏» ⁽²⁷⁾ : اى بندگانى كه بر جانتان ستم و اسراف كرده‏ايد! از رحمت‏خدا نااميد نباشيد. البته اولين اسراف هر مسرفى بر جان خود اوست; چنان كه اولين ستم هر ظالمى بر جان خود اوست: «وما ظلمهم الله ولكن انفسهم يظلمون‏» ⁽²⁸⁾ .

اسراف در نفس

اسراف هم در مورد نعمتهاى بيرونى مطرح است و هم درباره نعمتهاى درونى; مثلا، اولين لحظه‏اى كه ارتكاب گناه در فكر انسان خطور كند، قبل از ارتكاب، اسراف در نفسش پيدا مى‏شود; يعنى، او اين پديده فكرى و علمى و نيز اين پديده عملى يعنى عزم و اراده را بيجا مصرف مى‏كند.

خداوند مى‏فرمايد: وقتى شما به جان خودتان اسراف كرده‏ايد، نا اميد نباشيد. چون درهاى رحمت، همواره باز است. سپس مى‏فرمايد:

«و انيبوا الى ربكم و اسلموا له‏» ⁽²⁹⁾

و اين انابه و تسليم شدن، تغييرى در صحنه نفس است. پس اول، اسراف بر نفس است‏برخى نفس غير مسرف را مسرف و آنگاه نفس مسرف و مترف را منيب، تائب و مطيع مى‏كنند و اين، تحول دو جانبه در نفس است.

بسيارى از آيات نشانه آن است كه اين تغيير، سخت و يا آسان است; چنان كه‏طى راه سخت و يا آسان است; يعنى اين دو مطلب با هم ارتباط دارند: يكى اين‏كه اصل تغيير، گاهى سخت و گاهى آسان است; مطلب ديگر اين كه طى راه،گاهى سخت و گاهى آسان است و منشا اين سختى و يا آسانى، اين است كه‏اگر وصفى به صورت «ملكه‏» در دل رسوخ كرده باشد، تغييرش سخت ولى ادامه راه مناسب با آن، سهل است كه به اين ترتيب، هر دو مطلب به رسوخ وصفى نفسانى وابسته است; به اين معنا، كه در اوايل امر، همان طور كه فراگيرى علم، ثابت و آسان است و مى‏فهمند، فراگيرى مسائل اخلاقى مثل متخلق كردن كودكان هم سهل است. چون مسائل اخلاقى هم با فطرت اينها سازگار است و هم ضد اخلاق و ارزش در جان اينها جايى پيدا نكرده است; ولى اگر اخلاقى نفسانى در دراز مدت به صورت ملكه در آمده باشد طى راه مناسب با آن ملكه، آسان ولى تغيير آن سخت است، اين دو مطلب را قرآن كريم در دو بخش از آيات، روشن كرده است:

عاقبت مؤمن و كافر

در اين مورد مى‏فرمايد:

«فاما من اعطى و اتقى و صدق بالحسنى فسنيسره لليسرى و اما من بخل و استغنى و كذب بالحسنى فسنيسره للعسرى‏» ⁽³⁰⁾

يعنى، عاقبت انسان، «يسر» يا «عسر» يعنى سهل يا سخت است: پايان كار مؤمنين، سهل است. براى آنان مرگ، برزخ، قيامت و حساب سهل و آسان است; يعنى، آنان با حساب يسير و آسان، محاسبه مى‏شوند;

«فسوف يحاسب حسابا يسيرا» ⁽³¹⁾ .

ولى براى كسانى كه به بيراهه مى‏روند، مرگ، برزخ و اصل صحنه قيامت، دشوار است و در جهنم هم دشوارى دارند:

«فذلك يومئذ يوم عسير على الكافرين غير يسير» ⁽³²⁾

البته وصف غير يسير «تاكيدى‏» است; يعنى، آسان نيست و قهرا براى مؤمنين «يسير غير عسير» يعنى آسان است و سخت نيست.

مى‏فرمايد: اگر كسى اولا اهل تصديق باشد; معارف، حقايق و عقايد دينى را به خوبى تصديق كند و ثانيا اهل جود و بخشش، اعطا، احسان و ايثار و در همه اين كارها با تقوا و پرهيزكار باشد و از گناه و تمرد در برابر حق، پروا داشته باشد«فسنيسره لليسرى‏»يعنى، «للعاقبة، للخصلة، للطريقه اليسرى‏»: ما او را در پيمودن راه آسان موفق مى‏كنيم و او به آسانى اين راه را مى‏پيمايد; اما اگر كسى اهل تصديق و باور نباشد، بلكه معارف دين را تكذيب كند و افزون بر آن اهل احسان، ايثار و جود نباشد; بلكه اهل بخل باشد و حقوق مالى خود را تاديه نكند و مستكبرانه و مستغنيانه خود را بى نياز ببيند،«فسنيسره للعسرى‏»ما راه او را براى انجام رذايل، معاصى و سيئات اخلاقى كه عاقبت كارش تلخ است، آسان و سهل قرار مى‏دهيم، او به آسانى و بدون هراس و پروا دست‏به گناه دراز مى‏كند، به آسانى دروغ مى‏گويد و اين كيفر الهى است كه دامنگير او مى‏شود. پس اگر براى كسى صفتى ملكه شود و به صورت خلق در آيد، كارهاى مناسب با اين خلق را به آسانى انجام مى‏دهد و اگر بخواهد تغيير بدهد، گرچه ممكن باشد ولى دشوار است.

رابطه ملكه شدن با قساوت قلب

خداى سبحان در سوره «حديد» مى‏فرمايد:

«ا لم يان للذين امنوا ان تخشع قلوبهم لذكر الله و ما نزل من الحق و لا يكونوا كالذين اوتوا الكتاب من قبل فطال عليهم الامد فقست قلوبهم و كثير منهم فاسقون‏» ⁽³³⁾

اين آيه شريفه در باره مؤمنين است داستان «فضيل عياض‏» را هم در همين زمينه نقل مى‏كنند; يعنى، آيا وقت آن نرسيده تا قلب آنان كه راه ضعيفى از ايمان را پيموده‏اند خاشع شود و به نام خدا بتپد و بلرزد؟ اگر آنان در پيشگاه خدا خاضع وخاشع باشند، به استناد:

«هو معكم اين ما كنتم‏» ⁽³⁴⁾

هميشه خاضع و خاشعند و چون هميشه خاشع و خاضعند، غير خدا هرچه هست در پيشگاه آنان كوچك است.

ازاين گذشته، آينده انسان، روشن نيست و هميشه گذشته بيش از آينده است، اگر كسى بداند كه چند سال بعد زنده است، حساب ديگرى دارد; اما هيچ كس عمر خود را نمى‏داند:

«و ما تدرى نفس ماذا تكسب غدا و ما تدرى نفس باى ارض تموت‏» ⁽³⁵⁾ :

انسان نمى‏داند در چه سرزمينى مى‏ميرد و نمى‏داند فردا چه چيز كسب مى‏كند.

اينكه گفته مى‏شود: «چو فردا برآيد بلند آفتاب‏» سخنى است در حد اميد، و گرنه هيچ كس نمى‏داند كه فردا چكاره است. پس هر كسى وقتى عمر خود را تحليل مى‏كند، مى‏بيند گذشته‏اش بيش از آينده اوست و مى‏گويد من الان بيست‏سال را گذرانده‏ام; اما معلوم نيست‏بيست دقيقه ديگر هم زنده بمانم و اگر كسى عمر درازى را پشت‏سر گذاشته باشد، به صورت روشنى مى‏تواند اين سخن را بگويد.

از اين رو آيه سوره مباركه «حديد» همواره زنده و تازه است. در حالى كه عده‏اى همواره به ياد حقند، ذات اقدس اله در مورد عده‏اى ديگر مى‏فرمايد: هنوز وقت آن نرسيده است كه انسان بگويد بس است و برگردد وقلبش در برابر خدا خاضع و خاشع شود؟ يعنى در برابر همه آنچه كه خدا نازل كرده است، اعم از قرآن و حديث قدسى و رواياتى كه به اهل بيت طهارت و عصمت الهام شده و آنچه كه بر انبيا و اولياى سلف (عليهم السلام) نازل شده است‏خاضع و خاشع باشد. از اين رو مى‏فرمايد: خاشع شويد و گرنه مثل كسانى خواهيد شد كه اگر وصفى نفسانى براى آنها در دراز مدت به صورت خلق و ملكه نفسانى در آيد قلب اينها قسى مى‏شود; وقتى قلب، قسى شود تغيير آن سخت است.

احياى زمين و زمينه مرده

تغيير اخلاق حتى براى آنها كه قلبشان قسى است ممكن است:

«اعلموا ان الله يحى الارض بعد موتها» ⁽³⁶⁾

بدانيد كه خدا زمين و نيز زمينه مرده را زنده مى‏كند كه يكى از مصاديق بارز اين آيه مباركه، مسئله ظهور ولى عصر (ارواحنا فداه) است كه به عنوان تفسير روايى در ذيل همين آيه آمده است كه جامعه مرده را خداوند به وسيله ظهور كسى كه مظهر قسط و عدل خداوند است زنده مى‏كند; يعنى، آنها كه بر اثر طولانى شدن اوصاف نفسانى، قلبشان قسى شده نيز نااميد نباشند; زيرا چنان كه خدا زمين مرده را با باران رحمت، دوباره زنده مى‏كند زمينه مرده را هم، زنده مى‏كند. و ولى عصر(ارواحنا فداه) هم،

«يملاها قسطا و عدلا كما ملئت ظلما وجورا» ⁽³⁷⁾ .

تغيير و جهاد اكبر

بنابراين، هر تغييرى ممكن است. البته در برخى از موارد، سهل و در برخى ديگر، سخت است; آنجا كه تغيير، سهل است جهاد نيز سهل است اما آن جا كه سخت است، جهاد سنگينى لازم دارد و تا آخرين لحظه، مجاهدت مطرح است و آيه شريفه:

«و الذين جاهدوا فينا لنهدينهم سبلنا و ان الله لمع المحسنين‏»

در سوره عنكبوت از همين باب است و اصولا صدر و ذيل سوره مباركه «عنكبوت‏» در همين محور است. در ابتداى سوره مباركه عنكبوت، مسئله امتحان و مجاهدتهاى نفسانى مطرح شده ⁽³⁸⁾ و در پايان آن نيز، از باب «رد پايان به آغاز» اين آيه آمده است، از اين جهت، مسئله جهاد اكبر در كنار جهاد اصغر، مطرح شده و البته نتيجه جهاد هم بر دو قسم است: گاهى انسان سريعا پيروز مى‏شود و گاهى بعد از تلفات و شهيد دادن و رنج، فتح و نصرت را در آغوش مى‏كشد.

فرار از «زحف‏» در جهاد اكبر

قرآن در زمينه جهاد اصغر مى‏فرمايد:

«ان يمسسكم قرح فقد مس القوم قرح مثله و تلك الايام نداولها بين الناس‏» ⁽³⁹⁾

در جهاد اصغر مجاهدان در راه خدا پس از دادن مجروح، جانباز و آزاده، پيروز مى‏شوند. در جهاد اكبر نيز همين طور است، گاهى انسان تلفات مى‏دهد; رنجها و زخمهايى را در درون خود تحمل مى‏كند و چند صباحى هم عقل وى اسير هوسش مى‏شود ولى سرانجام پيروز خواهد شد; در صورتى كه در راه جهاد با نفس بايستد و از صحنه جهاد نگريزد و حتى اگر دشمن را فراوان ببيند، از معركه فرار نكند. البته فرار از زحف در فقه حكم خاص و در اخلاق و كلام، حكم مخصوص ديگرى دارد.

در صدر اسلام اگر سربازى در برابر ده سرباز قرار مى‏گرفت، حق فرار نداشت ولى اگر بيش از ده سرباز به او حمله مى‏كردند، مجاز بود فرار كند:

«ان يكن منكم عشرون صابرون يغلبوا مائتين و ان يكن مائة يغلبوا الفا من الذين كفروا» ⁽⁴⁰⁾

اما پس از نزول آيه

«الئن خفف الله عنكم و علم ان فيكم ضعفا» ⁽⁴¹⁾

حكم فقهى به اين صورت در آمد كه در جهاد اصغر اگر يك سرباز در مقابل دو سرباز قرار گرفت، حق فرار ندارد ولى اگر تعداد سرباز بيگانه بيشتر شد مجاز است فرار كند. نيز در جهاد اصغر ممكن است كسى اسير شده و بعد هم آزاد شود و بر فرض هم آزاد نشود، چون تن او را به اسارت گرفته‏اند، نه جان او را، احيانا مجاز است تن به اسارت يا فرار بدهد. چون حكم آن فقهى و جهاد هم جهاد اصغر است و لزوم مقاومت‏حد معينى دارد.

اما در جايى كه جان ولى الله در خطر است، حساب ديگرى دارد:

«ما كان لاهل المدينة و من حولهم من الاعراب ان يتخلفوا عن رسول الله و لا يرغبوا بانفسهم عن نفسه‏» ⁽⁴²⁾

مثلا در جنگ احد كه وجود مبارك پيغمبر صلى الله عليه و آله و سلم در معرض آسيب بود به اين بهانه كه سه سرباز به او حمله كردند فرار مجاز نبود; زيرا صيانت و حفظ اصل دين و نظام بر هر چيزى مقدم است. ولى در جهاد اكبر چنين نيست كه اگر دو يا سه وصف رذيله يادو و يا سه جند از جنود جهل عليه او برخاستند، مجاز باشد صحنه جهاد اكبر را ترك كند.

در حديث‏شريف «سماعة بن مهران‏» ⁽⁴³⁾ و در احاديث ديگر، هفتاد و پنج‏سرباز براى عقل و هفتاد و پنج‏سرباز براى جهل شمرده شده كه هر كدام از اين اوصاف، به جنود و سپاه و ستادهاى فرعى فراوانى تبديل مى‏شوند. در ميدان جهاد اكبر حتى اگر همه سربازان كفر و نفاق عليه كسى توطئه كنند، او حق فرار ندارد و يكى از اسرار «اكبر» بودن آن هم در همين است كه انسان هيچ راهى براى فرار، تسليم و يا اسير شدن ندارد. از اين جهت جهاد در اين جبهه،بسيار دشوار است و راه آن يا شهادت است و يا پيروزى; يا تمام اين جنود جهل را به اسارت خود درمى‏آورد، مانند كارى كه اولياى الهى كردند، يا اينكه تا زنده است تن به اين ستاد و سپاه نمى‏دهد.

در روايات آمده است:

اگر مؤمنى در بستر خواب يا بيماريش بميرد و محب اهل بيت عصمت و طهارت باشد يعنى در اين مسلك و راه بوده و تسليم بيگانه نشود. چنين مؤمنى شهيد در جهاد اكبر است ⁽⁴⁴⁾

يعنى تا آخرين لحظه در برابر همه وسوسه‏ها، شبهات، القائات و تلقينات بيگانه درون و بيرون، ايستاده و تسليم آنها نشده است.

نتيجه بحث اين كه:

اخلاق، تغيير پذير است و آمدن وحى و بعثت انبيا و نزول كتابهاى آسمانى بر همين اساس و مبناست.

پى‏نوشت‏ها:

1. الجمع بين رايي الحكيمين، ص 95.

2. همان، ص 95.

3. بحار، ج 75، ص 374، ح 30.

4. سوره صافات، آيه 164.

5. سوره آل عمران، آيه 185.

6. سوره نساء، آيه 145.

7. سوره انفال، آيه 4.

8. سوره آل عمران، آيه 163.

9. سوره ذاريات، آيه 36.

10. سوره اعراف، آيه 17.

11. سوره اعراف، آيه 102.

12. احياء العلوم، ج 3، ص 55.

13. سوره نساء، آيه 137.

14. نهج البلاغه، حكمت 211.

15. مانند: «اياك والطمع‏» (بحار، ج 1، ص 156); «اياكم والتفكر في الله‏» (كافى، ج 1، ص‏93، ح‏7).

16. فقلت:... امختبط انت ام ذو جنة ام تهجر؟ (نهج البلاغه، خطبه 224).

17. سوره مائده، آيه 8.

18. سوره تغابن، آيه 16.

19. سوره آل عمران، آيه 102.

20. سوره انفال، آيه 53.

21. سوره رعد، آيه 11.

22. سوره نحل، آيه 53.

23. سوره قصص، آيه 78.

24. سوره نمل، آيه 40.

25. صحيفه سجاديه، از فقرات دعاى دوازدهم و چهل و پنجم.

26. سوره رعد، آيه 11.

27. سوره زمر، آيه 53.

28. سوره آل عمران، آيه 117.

29. سوره زمر، آيه 54.

30. سوره ليل، آيات 5 10.

31. سوره انشقاق، آيه 8.

32. سوره مدثر، آيات 9 10.

33. سوره حديد، آيه 16.

34. همان، آيه 4.

35. سوره لقمان، آيه 34.

36. سوره حديد، آيه 17.

37. بحار، ج 36، ص 246، ح 59.

38. ق‏1 «الم × احسب الناس ان يتركوا ان يقولوا امنا وهم لا يفتنون‏».

39. سوره آل عمران، آيه 140.

40. سوره انفال، آيه 65.

41. همان، آيه 66.

42. سوره توبه، آيه 120.

43. كافى، ج 1، ص 21، كتاب العقل والجهل، حديث 14.

44. قال رسول الله‏صلى الله عليه و آله و سلم: «من مات على حب آل محمد مات شهيدا، الا ومن مات على حب آل محمد مات مغفورا له، الا ومن مات على حب آل محمد مات تائبا، الا ومن مات على حب آل محمد مات مؤمنا مستكمل الايمان،... الا ومن مات على حب آل محمد مات على السنة والجماعة، الا و من مات على بغض آل محمد جاء يوم القيامة مكتوب بين عينيه: آيس من رحمة الله، الا ومن مات على بغض آل محمد مات كافرا، الا ومن مات على بغض آل محمد لم يشم رائحة الجنة‏» (تفسير كشاف، ج 4، ص 220-221).

 

 

منبع :

http://www.al-shia.com

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 03 شهریور 1393 ساعت: 18:44 منتشر شده است
برچسب ها : تغييرپذيرى خُلق يا اخلاق,تغییر پذیری اخلاق,

 

مقدمه:

انسان-وبه تبع او اثر هنري-موجوديت نمي يابد،مگر انكه قالب وروحي داشته باشد0قالب و روح دو وجه منفك ياهمراه و تركيبي نيستند ،بلكه وجوهي محشور و عجيبند كه هيچ كدام بدون ديگري موجوديت و معنا نمي يابد0نه هر فالبي محمل هر روحي است و نه هر روحي تاب نشستن برهر قالبي رادارد0اين دو تنها با يكديگر موجوديت مي يابند و رشد مي كنند و مرتبت وجودي مي يابند0

در هنر معماري ، اثر و روح حاكم بر جايجاي آن از يكديگر منفك نيستند و نمي توانند كه باشند0نمي توان فضايي را تخيل نمود ؛بدون انكه صورت و شمايلي برايش قائل گشت و به همين منوال نمي توان صورت و شمايلي تصور نمود و مصالح ان را در نظر نداشت 0روح فراخ در همنشيني با قالب تنگ ،همچون انيسش خرد وحقير مي گردد يا قالب شكسته بر مي دارد0قالي فراخ نيز ذيل روح خرد شده ، ويران مي شود0 اين دو تنها با رشد متناسب و همپاي يكديگر ،كاراو زيبنده مي گردند0

هر عنصر يا واحد معماري در همان بدو پيدايي ، متحد با مصالح و پيكره ،معرفتي را نيز هويدا و اشكار مي گرداند كه به واسطه اين معرفت است كه آن پيكره ادراك مي شود0هرچند كه مصالح بنايي عامل ايستايي و برپا شدن هر اثر معماري است اما معرفت حاكم بر ان است كه حافظ و نگارنده كليت و گاه حتي جزئيات اثر خواهد بود و گرنه متروك خواهد ماند و ايستايي اش نيز ديري نخواهد پاييد و رو به ويراني خواهد گذاشت0

نقش و رنگ ،نقش پويايي در معماري دارند0 هنرمند در سطوح رنگارنگ كاشي كه به نحوي مانع حضور و قرب به جهت جاذبه خاص است-نمايش عالم ملكوت و مثال را ، كه عاري از خصوصيات زمان و مكان و فضاي طبيعي است، مي بيند0

پيشگفتار:

در هنر و معماري ايراني با دو پديده شكل و محتوا-يا عينيت و ذهنيت-و در يك كلام قالب و روح مواجهيم0اين مقولات در بر گيرنده هر سه جنبه از هنر معماري، يعني جايگاه اثر در شهر يا معماري شهري ، طراحي خود را بنا يا حجم اثر ، و در نهايت هنرهاي وابسته به معماري كه شامل مواردي چون رنگ و نقشي محوري در انچه كه معماري ايراني ناميده مي شود دارد، اما در دوره هاي پسين، اين شيوه يا مهجور گشته يا نقشي حاشيه يي يافته است 0 حال انكه چنين ظرفيتي را دارد كه فضاسازي كند و بدون اينكه تركيب احجام نا متجانس ضرورت يابد، فضاهاي دلخواه را ايجاد نمايد0

نقش و رنگ كه مبنا و اساس كاشي كاري مي باشند؛ چنانكه زاينده دنيايي از رموز و اسرار عميق اند و رنگ كه مبين حالات روحاني و نفساني ادمي در عالم ملكوت است وازصدها سال پيش مزين مساجد و مقابر و 000 بوده و در هر دوره سير تحولي ويژه خود را داشته است؛ در عصر حاضر به انزال و انزوار روي كرده است و توجه شاياني به ان نمي شود و كاشي كاري ، امروزه به صورت ماشيني انجام مي گردد و روح هنر امروز ، تجلي گاه روحيات عالي هنرمند نيست0

رنگ ها ، رنگ باخته اند و نقش ها مانند ستاره هاي درخشان اسمان بر صفحه كاشي كاري نمي درخشند0 باشد كه بدرخشند0

اين روزها بسياري از رنگ ها از دايره كلمات انسان دي حذف شده اند0 كسي حالا اسمشان را زبان نمي اورد0 كودكان اين دوره نمي دانند بيد مشكي چه رنگي است0 زرين ، لعل، مينايي ، ازرق ، گلگون ، و كهربايي هم به گوش نا اشنا هستند0ودر حال انقراض 0

محمدكاظمي ،نويسنده و پژوهشگر مي نويسد: از نظر عرفا مسائل غير مادي يا معنوي نيز رنگين بوده اند 0 ما بر  خلاف گذشتگان رنگ هاي مادي را هم از ياد مي بريم0 حال انكه انان معتقدبه رنگ هايي براي معنويات و ناديدني ها هستند0 رنگي براي دوست، رنگي براي صلاح و رنگي براي خدا0

ايه 138سوره بقره مي فرمايد: " اين رنگ خداست و چه رنگي بهتر از رنگ خداست؟ و ما پرستندگان اوييم" 0

فصل اول

رنگ

رنگها هر يك بنا بر مميزات خويش متضمن معنايي سمبوليك هستند0 حالات روحاني و نفساني ادمي و نحوه تحقيق وجود موجودات و اموردر عالم  همواره بابيان سمبوليك در ساخت هنر توام بوده است0 در سمبوليسم طبيعي ، رنگها بسيار ساده در كار مي ايند ، چنانكه سبز و سفيدو ابي و بي رنگ مظاهر تازگي ، پاكي ، اسمان و بي تعلقي است0 اما در هنر ديني و اساطيري حد مظهريت رنگها از اين فراتر مي رود0 في المثل در فرهنگ اسلامي سمبوليسم سبز متضمن عاليترين معاني عرفاني است و به اين صورت بالاخص در اطراف نام حضرت خضر(ع)تجلي مي كند .خضرسبز پوش جاويد است.

رنگ سبز سمبوليسم جاودانگي و نيكويي است كه صورتش از عالم طبيعت و محسوس اخذ شده ،اما معنايش از عالم معاني و نامحسوس .

درعين حال خشم و غضب و جنگ و جهاد نيزبا زبان خون ظاهر شده است و شياطين و ديو سيرتان در لباسي قرمزرنگ در نظر امده اند. علي رغم ايت تلقي ثا نوي رنگ سرخ از حيث زيبايي بسيار به هم نزديكند .بديسان نوعي سمبوليسم دوگانه از رنگ سرخ القا شده است كه درمورد رنگ سياه صدق مي كند .

نظام سه رنگه

سه در حد عدد ، و در حد مثلثدر هندسه  ، بازتابي از مفهوم بنيادي روح ، نفس ، و جسم است كه تمامي افرينش را مي سازد0 اگر از سوي ديگر در حد سيرهاي سه گانه روح در نظر گرفته شود، ياداور اعمال نزول، وبسيط عرضي است كه به ترتيب نمايشگر صفات انفعالي ، فاعلي ، و خنثي هستند( پيكره 66 )

سفيد غايت يكپارچگي همه رنگها است، پاك و بي الايش 0 در حالت نا مظهر خويش ، رنگ نور محض است پيش از تجزيه و پيش از انكه يكي خود بسيار گردد0 نور ، كه از حالت نمادين سفيد تلقي مي شود ، از خورشيد نازل مي شود و نماد توحيد است 0

همچنانكه رنگ با سپيدي اشكار مي گردد ، با سياهي پوشيده مي ماند ؛ " پوشيده از روشني بسيارش" سياه ، " شبي روشن ميان روز تاريك  " است ، چنانكه از خلال اين سياهي تابناك است كه مي توان وجوه پنهان حقتعالي را يافت 0 اين دريافت از طريق سياهي مردمك چشم حاصل مي شود كه ، در حد مركز چشم ، رمزا" حجاب بينش دروني و بيروني ، هردو است0 سياه فناي خويشن است0

نظام چهار رنگه

چهار در حد عدد ، و در حد مربع درهندسه ، بازتابي از نقش بندي تصويري نفس كل است كه به گونه ي صفات فاعلي طبيعت ( گرم ، سرد ، تر ، خشك) و كيفيات انفعالي ماده (اتش ، اب ، هواو خاك) ظاهر گشته است0 ( جدول 2) چهار ربع روز ، تربيعات قمر ، چهار فصل ، و بهره هاي چهارگانه ي زندگاني اين جهاني ادمي بازتاب هاي ثانوي اين نظام اند ( پيكره ي 67)0

رنگ هاي اوليه سرخ ، زرد ، سبز، و ابي به چشم مي ايند 0 اين چهار رنگ با چهار عنصر اصلي ( " اركان اربعه " ) همخواني دارند0 طبيعت ،عامل فاعلي در قبال ماده ، دائر كننده ي خلقت دنيوي ست و نواخت هاي ظاهر و باطن تمامي هستي راتعين مي بخشد 0 ادمي از طريق نظام چهار رنگه همخواني هاي محسوسي با جنبه هاي گونه گون اين نيروي جبلي طبيعت برقرار مي كند كه پيوسته در طلب حالت تعالي متماثل با حالت ازلي انتظام  خود است0

سرخ تداعي با اتش دارد ، نمايشگر صفات طبيعي و جفت گرمي و خشكي است 0خود مبين روح حيواني است-فاعلي، انبساطي ، انعقادي 0 از لحاظ زماني ، همان بامداد ، بهار ، و كودكي است0 سبز مكمل سرخ است ، نمايشگر صفات متضاد سردي و رطوبت است 0 سبز نماينده ي اب است و نفس مطمئنه ، با صفاتي انفعالي ، انقباضي ، و انحلالي 0 از لحاظ زماني همان شامگاه ، خزان ، و پختگي ست0 زرد هواست ، گرم و تر 0 صفتي فكورانه ، فاعلي ، انبساطي ، وانحلالي دارد0

ابي نماينده خاك است،سرد و خشك، ابي نشانه ي نفس اماره است ،با صفاتي انفعالي ،انقباضي، و انعقادي، ضمن انكه نمايشگر پايان دوره هاست ،زيرا كه شب است، زمستان است ،و پيري0سيرهاي نزولي و عروجي اين رنگها ،چون در حد حركتي از طريق چهار ربع يك دايره در نظر گرفته شوند، خود دايره ئي تمام و كمال ترسيم مي كنند؛ پايان يك دوره هيچ نيست جز نشانه ي اغاز دور ه ئي

ديگر0

سبز در اسلام برين هر چهار رنگ به شمار مي رود چرا كه متضمن ان سه رنگ ديگر هم هست0زرد وابي رويهم آميزه ئي متعادل از سبز به دست مي دهند كه سرخي ،پسديد آنست0سبز با دو ساحت فطري اش كه گذشته يا ازليت (ابي)و آينده يا ابديت (زرد)باشد،و با ضدش،زمان حال سرخ فام ،نشانه ي اميد ،باروري ،وجاودانگي ست0

هماهنگي رنگهاي همجوار

رنگهاي همساز ،يارنگهائي كه در دايره اي رنگ كنار هم هستند ،معمولا"در طبيعت يافت مي شوند0رنگين كمان مقياسي از سرخ تا به نارنجي و آبي تابه بنفش دارد0رنگهاي پائيزي رنگ سرخ را از خلال نارنجي ،زرد،طلايي،قهوئي ،و ار غواني در جه بندي مي كند0برگهاي در ختان با سبز زرد گونه ،سبز ،سبز ابي گونه درجه بندي مي شود 0بيشتر رنگها از حيث سايه-روشن با رنگهاي همجوار درجه بندي مي شوند0

رنگهاي همساز بر تاثيرات رنگي تاكيد دارد،همچنانكه در تمام موارد رنگ ساده ي اصلي يا فرعي به پيشگرمي دو همسايه ي واسط،كه نمايشگر منش اصلي انند،تشديد مي شود0

هماهمنگي رنگهاي ناهمساز

تضاد همزمان رنگهاي ناهمساز (مخالف)روي دايره ي رنگ در طبيعت نيز به همان فراواني رنگهاي موافق و همساز رخ مي نمايد0اين تضاد يا تخالف به شدت هر رنگ مي افزايدو،به اتكا‌ي پديده هاي پسديد، به هر كدام درخشش ،وضوح ،و باروري مي بخشد0

گلهاي بنفشه كه بيشتر مركز زرد فام دارند؛ بالهاي مرغ نيلي كه با تلا لو هاي مخالفتاب ،نارنجي زرد گونه مي زند؛و صحنه ي يك غروب نارنجي بر اسمان بحري سير هيچ نيستند جز نمو نه ئي چند استفاده عالي طبيعت از تضاد هماهنگ رنگها (پيكره ي 70)

با رنگهاي مكمله يا ناهمساز ،يك رنگ كرم (اغلب به مساحتهاي كوچك)را مي توان بر مساحتهاي بزرگي از رنگهاي سرد نشاند و بدينسان براي در هم شكستن كيفيتي انفعالي كيفيتي مثبت بر انگيخت 0ترتيب ناهمساز ها ،البته ،نه محدود به دايره ي رنگ بلكه شايد به بر جسته ترين نحوي در دو رنگ مكمل سياه و سفيد جلوه گر است 0

هفت رنگ

سنتا" مجمو عه ي هفت رنگ به مفهوم كلي رنگ نافذ است 0سفيد ،سياه ،و سندل فام،در حد گروه سه رنگه ي اول ،مكملسرخ ،زرد،سبز،و آبي اند كه در حد چهار رنگه ي دوم تلقي مي شوند0اينها رويهم ،به تعداد،گروهبندي  عالي هفت رنگ را نشان مي دهند0اين مشخصه ي عددي اساس درك نظام سنتي رنگ است0

رنگ سفيد:

سفيدي حتي "در بسياري از اشيا ي طبيعي نيز به نحو صفا بخشي زيبايي را تعالي مي بخشد ،چنان كه در مورد مرمر و مرواريد و گل ياس چنين است-بعضي از ملت هاي مختلف به طريقي در اين رنگ نوعي قداست و تاثير گذاري تشخيص داده اند 0در فلسفه حيات و رمزهاي مردمان ، اين رنگ نشانه بسياري چيز هاي موثر و بزرگ بوده است همچون عصمت نو عروسان وبركت پيري 0يا مثل تقدس آتش سپيد زبانه كشيده نزد زرتشتيان ،ولباس رو حانيان زرتشتي ،كه نشانه اي است از همان احساس احترام و حرمت ،ونيز پاكي دور از دسترسي كه براي روحانيت و مقام آن تصور  شده است0در بسياري از نقاط عالم ،سفيدي در پوستي كه بر گردن قضاوت مي افكنند ،حاكي از عظمت نمادين و عدالت در داوري است0هم چنين اين رنگ در بسياري از فر هنگ هاي ملل ،خبر آور نوعي شادي و بشارت نيز شده است0چنان كه در ميان روميان ،سنگ سفيد نشانه روز  خوش بود0

البته همه اين معاني و رموز رنگ سفيد و خصايص آييني آن ،كه به حالت خواسته يا نا خواسته در ذهن معماران اثار اسلامي ودر هيئت و جامه دروني و گاه بيروني اين بناها (به خصوص در مناطق كويري)متجلي مي گردد،علي رغم گوناگوني نظرات و تشتت اعتقاداتي كه اين رنگ در فر هنگ هاي قبلي داشته ،در مسجد اسلامي ،شكل واحدي و توحيدي به خود مي گيرد،از اعتقادات و معاني بومي فراتر رفته و در جهت بيان حالات قدسي و ان روح عبادتگر و نيايشگري قرار مي گيرد كه ديده بر نقطه اي واحد و نوري متجلي از منبع فياض وحدانيت دارد0

رنگ سفيد،هم چنان كه "پر معني ترين رمز پديده هاي روحاني است ،عامل تشديد در تمامي چيز هايي نيز هست كه براي بشر از همه چيز پر مهابت تر ،وحشتناك تر و حتي تر ساننده تر هستند0

رنگ سياه:

رنگ سياه در عرف عام با تيرگي و پريشاني روزگار و فلاكت و بدبختي قريت است0اما حضور آن در آداب ور سوم مختلف حكايت از معني دو گانه آن مي كند0لباس برخي روحانيون مسلمان و مسيحي  و لباستيره كاهنان  بابلي كه قبايي به شكل ماهي سياه بود از معاني مثبت آن حكايت مي كند0در محافل اشرافي قديم رنگ سياه رنگ رسمي لباسها بوده است0خلعت سياه از اين زمره است

سياه پوشي در برخي اقوام معنايي قريب به معتقدات اسلامي در باره سبز پوشي خضر دارد0

در ادبيات و عرفان اسلامي رنگ سياه نشانه تعالي است0چنانكه آب حيات در ظلمات به دست مي ايد و مقام شب قدر نشانه تعالي شب از روز است0

سندل فام خاكي ست، رنگ زمين:"تهي از رنگ" 0

سندل فام ،از جنبه ي نمادين ،همان آدمي ست به اجمال ،زمين است به تفصيل،جسم نزد صنعتگر ،سطح خنثي نز دهندسه دان،و كف از براي مهندس ومعمار0

آميزش بصري رنگها:

رنگها از كيفياتي واجد بعد بر خوردارند0رنگهاي كرم از قبيل سرخ ،نارنجي وزرد فاعلي و پيشتاز ،رنگهاي سرد از قبيل سبز ،آبي و بنفش انفعالي اندو پسنشين0با اين اصل ،سلسله هائي از تراز هاي اوليه ،ثانويه و ثالثه ،وابسته به پس زمينه ،الگوها و روشني ها يا تلالو حاصل مي ايد0

پس زمينه ،سنتا"به رنگي واحد يا به رنگهاي همساز متمركز به رنگ آبي كه همجوار با سبز-آبيها يا آبي-بنفش هايند،گرايش دارند0تراز هاي ثانويه ،در حالي كه سوي ناظر پيش مي آيند و گاهي اوقات مركب از الگوهاي بسيارند،نمايشگر رنگهاي مكمله ي پسزمينه هايشان هستند0تسلط عمده –يرنگ زرد ويژگي اين تراز است،اما الگوهاي ثانويه ي فيروزه ئي هم رايج اند0در مورد اخر،اما،تاكيد اصلي هميشه روي تراز هاي نارنجي زرد گونه است0

روشنه هاي شكو فه هاي سفيد وزرد روشن يا ديگر نقشمايه ها ويژگي بخش تراز ثالثه اند كه به ناظر از همه نزديك تر مي نمايد0اين روشنه ها لاجرم به پسنشين ترين نظامالگو هاي ثانويه تعلق مي گيرند و بدينسان عمق بصري با توازني پديد مي اورند0

رنگها،نمايشگر اندازه ي نسبي آشكاري هستند ،چون رنگهاي روشن مايل به انبساط اندو رنگهاي تيره مايل به انقباض0زرد فراخمايه ترين رنگها مي نمايد ودر پي ان سفيد،سرخ ،سبز،آبي   و سرانجام سياه قرار داردكه تنكمايه ترين رنگهاست0گزينش عاقلانه ي شكوفه هاي كوچك سفيد يازرد در تراز هاي ثالثه، كه پيش تر مطرح شد، شاهدي است براي آگاهي هنرمند سنتي از اين ظرايف كاربرد رنگ0

قوانين آميزش بصري رنگ با تضاد هاي همزمان يا متوالي رنگها سرو كار دارد 0اگر رنگها پر تضاد در مساحت هاي كوچك ارائه شده باشند به چشم از هم شناخته نمي شوند و خبط بصر به بار مي اورند0اگر سرخ و سبز در اميزند حاصل كار قهوه اي گلفام است0

رنگ در معماري اسلامي

در معماري اسلامي به خصوص مساجد ،نقوش گچبري ها ،آجر كاريها و كاشي كاريها بر مبناي معناي سمبوليك هر يك از انها و حس پوياي زيبا پسندي مذهبي مردمان انتخاب مي شوند0ختايي ها ،اسليمي ها و ديگر نقوش كاشيكاري كه با رنگ هاي ملايم و تضاد هاي دلنشين كنار هم و در لابلاي هم مي خزند ،چشم را با منحني هاي بيكران به هم بافته شان به مسير هاي بي انتهاي مامني نامعلوم و بهشتي گم شده سوق مي دهند0

بيشترين قسمت سطوح كاشي كاري به رنگ هاي سردي چون زنگاري ها ،فيروزه اي ها و لاجوردي ها تعلق دارد0لاجوردي ها ورنگ هاي آبي خام،عمق دارند كه آدمي را به بي نهايت و به جهاني خيالي و دست نيافتني مي برند0ابي گستردگي و وسعت آسمان صاف را به ياد مي آورد0نشانه صلح است و بهجت و فرحناكي ورنگ بي گناهي 0نور ابي،كساني راكه بي قرارند،ارام مي كند0آبي همواره متوجه درون است و جنبه هاي گوناگون روح آدمي را نشان مي دهد ،در فكر و روح اوداخل مي شود و باروان او پيوند مي خورد0آبي معني ايمان مي دهد واشاره اي است به فضاييلايتناهي وروح0براي مردم مشرق زمين ،آبي سمبل جاودانگي است0وقتي به تاريكي مي گرايد،معني وهم ،بيم،وغم واندوه،يامرگرا به خود مي گيرد0مردمان آيين پرداز باستان،به قداست فيروزه اي معتقد بودند 0به زعم انها،فيروزه سوي چشم را زياد مي كرد0رنگ رويش وتعالي بود،نازايي و بي باري را از بين مي برد،عزت وسلامت نفس مي اورد ،و نقشي داشت در چيرگي نور بر ظلمت0

لاجورد رنگ عالم مثال است،حكمت عاليه عالم علوي است 0تماشاي اين رنگ،تماشاي وسعت درون است،رسيدن به شعور را زناك و شهود متاعلي است0بيانگر بيكرانگي آسمان آرام و تفكر بر انگيز سحرگاهان صاف و صميمي است0

در زمينه كاشيكاري ،اين رنگ به نهايت گويايي مي رسد و همچون سينه فراخ لاجوردين سپهر،تماميت فضاي ميان نقش ها را مي اكند و نقوش زير زرد و نارنجي در ميانه ان بسان ستارگاني در اسمان بيكرانه شب هنگام ، مي درخشند0

در اين عرصه ،هر عاملي كه به كار گرفته مي شود و هر فني كه مايه زايش و افرينش اثري است،نشان از جهان علوي دارد و هر نقش ورنگ ،در تمام نماد وسمبل ،بيانگر چيزي از همان عالم است وهنر مند در اين فرايند ،در مقام انساني است كه به صورت ،ديدار و حقيقت اشيا در وراي عوارض و ظواهر مي پردازد0او صنعتگري است كه هم عابد است وهم زائر،وبراي اين است كه صورت خيالي هنر اسلامي متكفل محالات و ابداع نور جمال ازلي حق تعالي است ؛ نوري كه جهان در آن آشكار مي شود و حسن جمال اورا چون اينه جلوه مي دهد.

نتيجه:

لذت ارتجالي از زيبايي رنگ ونوربي شك با معاني ماوراي طبيعي نور و تصاوير استعاري حاصل از رخشندگي و تابندگي مطلق آن قابل حس است.

رنگ ها هر يك نشانگر موجوديتي خاص هستند ،ويژگي هر رنگ با خصوصيت هر وجودي تطابق دارد ،رنگ ها به آنها شخصيت مي دهند و هر كدام را متمايز از ديگري مي كنند اين موجوديت شامل حالات روحاني ،دوره هاي مختلف زندگي زمان و عناصر چهارگانه و... مي باشد.

فصل دوم : كاشي كاري

سابقه تاريخي

كاشي سازي و كاشيكاري كه بيش از همه در تزيين معماري سرزمين ايران ،وبه طور اخص بناهاي مذهبي به كار گرفته شده ، داراي ويژگي هاي خاصي است0

اين هنر و صنعت از گذشته بسيار دور در نتيجه مهارت ،ذوق و سليقه كاشي ساز در مقام شيئي تركيبي متجلي گرديده ،بدين ترتيب كه هنرمند كاشيكار با كاربرد و تركيب رنگهاي گوناگون و يادر كنار هم قرار دادن قطعات ريزي از سنگهاي رنگي و بر طبق نقشه اي از قبل طرح گرديده ،به اشكال متفاوت وموزون از تزينات بنا دست يافته است0

طرح هاي ساده هندسي ،خط منحني ،نيمدايره،مثلث،و خطوط متوازي كه خط عمودي ديگري بر روي انها رسم شده از تصاويري هستند كه بر يافته هاي دوره هاي قديمي تر جاي دارند،كه به مورور نقش هاي متنوع هندسي ،گل و برگ،گياه و حيوانات كه باالهام و تاثير پذيري از طبيعت شكل گرفتند پديدار مي گردند،و در همه حال مهارت هندمند و صنعت كار ، در نقش دادن به طرحها و هماهنگ ساختن انها ،بارزترين موضوع مورد توجه مي باشد0

اين نكته را بايد ياد اور شد كه مراد كاشيگر و كاشي ساز از خلق چنين اثار هنري هرگز رفع احتياجات عمومي وروزمره نبوده ،بلكه شناخت هنرمند از زيبايي و ارضاي تمايلات عالي انساني و مذهبي مايه اصلي كارش بوده است 0مخصوصا"اگر به ياد اوريم كه هنرهاييي كاربردي بيبشتر جنبه كاربرد مادي دارند ،حال انكه خلق اثار هنري نمايانگر روح تلطيف يافته انسان مي باشد0

هنر كاشي كاري معرق، تركيبي از خصايص تجريدي و انفرادي اشيا و رنگهاست ،كه بيننده را به  تحسين ذوق وسليقه واعتبار كار هنرمند در تلفيق و تركيب پديده هاي مختلف وادار مي سازد0

وجه تسميه كاشي

جغرافي نويسان قديم عرب  شهر كاشان را قاشان نوشته اند ،ودر شرق زمين ساخت يك نوع اجر معروف به كاشي يا كاشاني به اين شهر نسبت داده شده است0

هنر در عرصه معنا

در تذهيب ها ،گچبري ها ،و معماري و كاشي كاري ،هر تصوير ي، نشان از بهشت مثال روح دارد0

ضمنا" انچه فرش را پيوند و يگانگي مي دهد همانا پود است كه در حواشي ظاهر مي شود0از نظرگاه سمبوليسم هنر ديني تارهاي پود مانند "اسما و صفات خدا "است كه زير بناي همه هستي است اگر ان را از فرش بكشيم سراسر مي پاشد0

باكمي تعمق روشن مي گردد كه هنرمندي كه همه نيروهاي باطني خودرا براي به وجود اوردن اثاري كه ابعاد ان از چند سانتي متر فراتر نمي رود گرد مي اوردو همه پريشانيهاي خاطررا به هنگام طرح دقيق و رنگ اميزي و قلم زني و اتصال ظريف چوب  و كاشي وفلز و ايجاد خطوط و نقوش برروي فلزات و شيشه و كاشي و چوب از ياد مي برد و جمعيت خاطر را جايگزين انها مي سازد،  در ان حال امادگي براي  الهامات و پذيرش صور خيالي ابداعي ،پيدا مي كند استاداني كه با قلم گيري ظريف سروكار دارند مجبورند نفس را در سينه حبس نمايند و مرتبا"لحظاتي چند به اين حالت كار كنند0معلوم است كه در اثار اين گونه هنرمندان  چه اندازه رنج و درد و زحمت وجود داشته كه طبيعتا"در نفوس انها اثري تهذيبي و پالايشي دارد، و خود يك نحوه  رياضت روحاني است كه در مراحل بعد با ادمي همراه مي شود كه سيرر وسلوك هنرمند را هنگام كار بيان مي كند0

از روحانيت هنر در اسلام است كه بسياري از هنرمندان اهل سير و سلوك بوده و ادابي معنوي را در صنايع اسلامي ايجاد كردند و به همين جهت صوفيه براي انان ادابي معنوي پرداختند كه از معماري گرفته تا چيت سازي را در بر مي گرفت و به اين فنون روحانيتي عميق مي بخشد0علاوه بر اين ،اوضاع خاص حاكم بر هنر هاي مستظرفه خود بر اين حالت مي افزود و ان عبارت از ريزه كاريهاي مندرج در كار صنايع بود 0

كاشي كاري در دوره هاي مختلف ايران

در ايران مراوده فرهنگي ،اجتماعي ، نظامي ،دادو ستد هاي اقتصادي و رابطه صنعتي ، گذشته از ممالك همجوار  با ممالك دور دست حتي از دوران تاريخي سابقه داشته است0اين روابط تاثير متقابل فرهنگي را در بسياري از شئون صنعتي و هنري به ويژه هنر كاشي كاري و كاشي سازي به همراه داشته ،كه اولين اثار و مذاهب اين هنر در اواخر هزاره دوم ق0م0 جلوه گر مي شود0در كاوش هاي باستان شناسي چغازنبيل ،شوش وساير نقاط باستاني ايران،علاوه بر لعاب روي سفال ،خشت هاي لعاب دار نيز يافت شده است0فن و صنعت موزاييك سازي يعني تركيب سنگ هاي كوچك و طبق طرح هاي هندسي و با نقوش مختلف زيبا در اين زمان به اوج ترقي و پيشرفت خود رسيده است0

تزينات به جاي مانده از زمان هخامنشيان حكايت از كاربرد اجرهاي لعاب دار رنگين و منقوش و تركيب انها دارد،بدنه ساختمان هاي شوش و تخت جمشيد با چنين تلفيقي ارايش شده اند ،دو نمونه  جالب توجه از اين نوع كاشي كاري در شوش بدست امده كه به "شيران وتير اندازان"معروف است علاوه بر موزون بودن و رعايت تناسب كه در تركيب اجزاي طرحها به كار رفته ،نفش اصلي همچنان حكايت از وضعيت و هويت واقعي سربازان دارد0چنانكه چهره ها از سفيد تا تيره و باالاخره سياه رنگ مي باشد، وسايل زينتي مانند گوشواره و دستبندهايي از طلا در بردارند و يا كفش هايي از چرم زرد رنگ به پادارند0از تزينات كاشي همچنين براي ارايش كتيبه ها نيز استفاده شده است 0 رنگ متن اصلي كاشي هاي دوره هخامنشيان اغلب زرد ،سبز و قهوه اي مي باشد و لعاب روي اجر ها از گچ و خاك پخته تشكيل شده است0

در دوره اشكانيان صنعت لعاب دهي پيشرت قابل ملاحظه اي كرد ،و به خصوص استفاده از لعاب يكرنگ براي پوشش جدار داخلي و سطح سفالين معمول گرديد، و همچنين غالبا" قشر ضخيمي از لعاب بر روي تابوت هاي دفن اجساد كشيده شده است0در اين دوره به تدريج استفاده از لعاب هايي به رنگ هاي سبز روشن و ابي و فيروزه اي رونق كرده است0

طرح هاي تزيني اين دوره از نقش هاي گل و گياه  ،نخل هاي كوچك، برگ هاي شبيه گل لوتوس و تزينات انساني و حيواني است0

در عصر ساسانيان هنر و صنعت دوره هخامنشيان مانند ساير رشته هاي هنري ادامه پيدا كرد ، و ساخت كاشي هاي زمان هخامنشيان با همان شيوه و با لعاب ضخيم تر رايج گرديده است0نمونه هاي متعددي از اين نوع كاشي ها كه ضخامت لعاب انها به قطر يك سانتي متر مي رسد در كاوش هاي فيروز اباد و نيشابور به دست امده است0در دوره ساسانيان علاوه بر هنر كاشي سازي هنر موزاييك سازي نيز متداول گرديد0 رنگ اميز هاي متناسب ، ايجاد هماهنگي و رعايت تناسب از ويژگي هاي كاشي كاري هاي اين دوره مي باشد 0

پس از گسترش دين اسلام  به مرور ،هنر كاشي كاري يكي از مهمترين عوامل تزيين و پوشش براي استحكام بناهاي گوناگون به ويژه بناهاي مذهبي گرديد0يكي از زيباترين انواع كاشي كاري را در مقدس ترين بناي مذهبي يعني قبه الصخره به تاريخ قرن اول هجري مي توان مشاهده كرد0

از اوايل دوره اسلامي كاشيكاران و كاشي سازان ايراني  مانند ديگر هنرمندان ايراني پيش قدم بوده و طبق گفته مورخين اسلامي شيوه هاي گوناگون هنر كاشي كاري  را با خود تا دورترين نقاط ممالك تسخير شده يعني اسپانيا نيز برده اند0

هنرمندان ايراني از تركيب كاشي هايي با رنگ هاي مختلف به شيوه موزاييك نوع كاشي هاي "معرق"را به وجود اورده اند0و خشت هاي كاشي هاي ساده و يكرنگ دوره قبل از اسلام را به رنگ هاي متنوع اميخته و نوع كاشي "هفت رنگ"را ساختند0 همچنين از تركيب كاشي هاي ساده با تلفيق اجر و گچ نوع كاشي هاي معلقي را پديد اوردند0و به اين ترتيب از قرن پنجم هجري به بعد كمتر بنايي را مي توان مشاهده كرد كه بايكي از روش هاي سه گانه فوق و يا كاشي هاي رنگي تزيين نشده باشد0

انواع كاشي:

1-كاشي يكرنگ 2- كاشي معرق 3-كاشي هفت رنگ 4-كاشي زرين فام 5- كاشي با تلفيق اجر6-كاشي معلقي

سير تحول هنر كاشي سازي از اوايل دوره اسلامي تا عصر حاضر

ارزش و اعتبار معماري ايران تا حدود زياد ي به تزينات ان بستگي دارد 0كاشي كاري از مهم ترين خصوصيات معماري بوده ،و بسياري را عقيده بر اين است كه ايران اولين كشوري بوده كه از كاشي به عنوان عاملي براي تزئين و سپس استحكام بنا از ان بهره گرفته است0قبل از رواج كاشي كاري در معماري تقريبا"از اوايل دوره سلجوقيان اغاز مي شود ،"اجركاري "و "گچ كاري"دو عنصر مهم در تزيينات بودند0شيوه اجركاري  در معماري ايران منجر به "كاشي كاري گرديده است 0

از اوايل دوره اسلامي تا قرن چهارم هجري، گچبري ، " نقاشي" و " سنگ كاري " بيشترين تزئينات بناهاي مذهبي و غير مذهبي را در بر گرفته ، به نظر مي رسد بهره گيري از تزئينات اجر تا قبل از حدود سال سيصد هجري چندان متداول بوده است0

در دوره غزنويان نيز اجر كاري از اهميت ويژه اي برخوردار بوده و هنرمندان و معماران اين دوره بسياري از بناها را با اجر تزئين كرده اند0

با اغاز قرن پنجم هجري ،شيوه اجر كاري كه در اغاز از شرق ايران شروع شده بود تقريبا"در تمامي نقاط در تمامي نقاط به خصوص قسمت شمال متداول گرديد،و بناها ي مذهبي و غير مذ هبي با اين شيوه تزيين شدند0

از دوره سلجوقيان هنرمندان به رموز ساخت اجرهاي لعابدار اشنا بوده اند ،هم چنين پاره يي از منابع اوليه و تاريخي حكايت از ان دارد كه در اوايل دوره اسلامي بناها با نوعي كاشي اراسته شده اند0

معماران ايراني در اوايل دوره اسلامي در پوشش اجر با لعاب يكرنگ پيشقدم و مبتكر بودند و در رنگ اميزي كاشي ،رنگ ابي فيروه اي را بر ساير رنگها برتري دانسته و مورد توجه قرار داده ، و همراه با تلفيق اجر كاشي هاي فيرو زه يي رنگ استفاده كرده اند و به نحوه مانند نشانيدن نگين انگشتري ، تكه هاي رنگين كاشي را به اشكال هندسي در اندازه هاي مختلف ميان اجر هاي قالب زده ويا در بين اجر هاي تزئيني به صورت كتيبه هاي كوفي قرار داده اند 0

در دوره كوتاه مدت خوارزمشاهيان هنر اجر كاري و كاشي كاري يكرنگ به شيوه دوره متقدم ادامه يافت0 سردر وروديه بناها مزين به سوره هاي قراني به خط كوفي به رنگ فيروزه يي زيباترين نوع تزيين بنا با كاشي يكرنگ را در بر مي گيرند0

حملات "مغول" زماني فعاليت هاي هنري را دچار وقفه ساخت ولي به تدريج از اواسط قرن هفتم هجري ،با پذيرش دين اسلام توسط حكمرانان ايلخاني ، احداث بناهاي مذهبي و غير مذهبي همراه با تزينات اجر كاري و كاشيكاري اغاز گرديد0از اين زمان به بعد استفاده از رنگهاي ديگري چون زرد ،نيلي ،قهوه يي ،سياه و سفيد رواج يافت0

تزينات كاشيكاري كه تا دوره ايلخاني فقط سطوح خارجي بناها را مزين مي كردند،از اين دوره به بعد براي پوشش سطوح داخلي بناها نيز به كار گرفته مي شدند0

در اواخر دوره ايلخانيان و آغاز عهد تيموريان هنر كاشيكاري با سابقه يي در حدود سه قرن ، به زيباترين شكل خود يعني كاشي "معرق " نمايان گرديد0

هنر كاشي سازي معرق يا كاشي گل وبته به تدريج زينت بخش معماري ايران ،به ويژه بناهاي مذهبي گرديد0اهميت كاشي معرق نسبت به انواع ديگر كاشي ،زيبايي فو ق العاده و درجه استحكام آن است،وبه همين دليل پس از گذشت ساليان سال بر روي بناها بر جاي مي ماند0

هنرمندان دوره تيموريه كاشيكاري معرق رادر شرق ايران توسعه داده و بسياري از بناهاي مذهبي اين ناحيه ،به ويژه در هرات ،سمرقند و بخار اپايتخت هاي تيمورو جانشينان او با كاشي معرق تزيين گرديده است0

در كاشيكاري معرق، رنگ هاي متنوع بكار برده شده كه در اين بين رنگهاي متنوع سفيد وآبي تيره ،فيروزه يي ،سبز و پرتقالي بيشتر به چشم مي خورد0

از اواخر دروره تيموريه و آغاز دوره صفويه استفاده از نوع ديگري از كاشي معروف به كاشي "خشتي"يا"هفت رنگ" در تزيين بناهاي گوناگون متداول شد0

در اواخر دوره هاي تيموري و صفويه به تدريج تزئينات كاشي " هفت رنگ " جايگزين كاشي كاري معرق گرديد 0 تحول و رواج كاشي " هفت رنگ " را تا حدودي مي توان ناشي از دلايل اقتصادي و سياسي دانست 0 با توجه به اهميت معماري و احداث روز افزون بناهاي مذهبي و غير مذهبي در دوره صفويه معماران بر ان شدند كه در تزئين بناهاي گوناگون از شيوه تزئيني كاشي "هفت رنگ " بهره گيرند0

براي ساخت كاشي هفت رنگ ابتدا طرحهاي مورد نظر را روي كاشي ساده اماده ساخته ، و سپس نقش ها و نگاره ها را به رنگهاي مختلف دراورده و سر انجام لعاب داده و به كوره مي برند0 كه هر يك از كاشي هاي مربع ، خود شكل قسمتي از طرح تزئيني را تشكيل مي داده است0

طرح اسليمي از جمله طرحهاي متنوع كاشي هفت رنگ است كه هنرمندان دوره صفويه به ان توجه فراواني داشته اند اين شيوه امكان هماهنگ ساختن با معماري اسلامي را به ميزان زياد فراهم مي اورد ، كه از جمله پوشش گنبد هاي مزين به طرح اسليمي تناسب چشمگيري با اندازه گنبد دارند0

كاربرد كاشي كاري هفت رنگ كه از اواخر دوره تيموري در بناهاي مختلف مامور گرديد ، تا دوره قاجاريه ادامه داشت، ولي متاسفانه در دوره متاخر اين شيوه تزئين از نظر ساخت ، رنگ و لعاب به استثناي چند مورد نادر سير نزولي پيموده است0 رنگ هاي زرد و نارنجي روشن از جمله رنگ هاي متداول دوره قاجاريه هستند0

از ديگر انواع كاشي هاي تزييني دوره اسلامي ، كه به سابقه ساخت و استفاده از ان در تزيين معماري به قرون اوليه اسلامي باز مي گردد، نوع طلايي و زرين فام است 0 كه پس از اندك زماني در قرون اوليه اسلامي نزديك شد0

توسعه تدريجي ساخت كاشي زرين فام و استفاده ان در معماري به ويژه در بناهاي مذهبي از اواخر دوره سلجوقيان اغاز گرديد، و در دوره هاي خوارزمشاهيان و به خصوص ايلخانيان به اوج ترقي رسيد و تحول چشميگري در ان به وجود امد 0

برجسته اري در روي كاشي در زمان مغول رواج داشته و تعداد زيادي از كاشي هاي ستاره اي شكل اين دوره كه در حاشيه با كتيبه و در وسط با نقوش انسان ، حيوان و يا گل و گياه مزين گرديده در كارگاههاي كاشي سازي تخت سليمان ساخته شده است0 از انواع ديگر نقشهاي مختلف ، مخصوصا" نقش اژدها در روي كاشي ها مستطيل شكل بيشتر به شيوه برجسته در كاشي هاي كوكبي شش ضلعي و هشت ضلعي به شكل ساده به چشم مي خورد 0 اغلب نوشته هاي دور كاشي هاي كتيبه دار روي زمينه لاجوردي به رنگ قهوه اي ساده نوشته شده است0

در قرن هفتم هجري قمري كاشي كاران هنرمند با الهام از گرايشهاي مذهبي ، زيبا ترين كاشي هاي محرابي را ساختند0

شيوه كاشي  با تلفيق  اجر همانند شيوه اجر و كاشي يكرنگ بوده ،با اين تفاوت كه به جاي كاشي يكرنگ از كاشي هاي الوان استفاده شده است0تلفيق اجر و كاشي كه عموما"با حركت زيباي شطرنجي شكل مي گيرد ،ارزش ويژه اي به معماري دوره اسلامي بخشيده است0

استفاده از كاشي و اجر در ارايش بناهاي مذهبي و غير مذهبي از قرن هفتم هجري به بعد از زماني توسعه يافت كه هنرمندان كاشي كار در صنعت كاشي سازي با لعاب الوان به مرحله پيشرفته اي رسيدند، و به رنگهاي مورد نظر مانند لاجوردي، سفيد، آبي و سبز با لعاب هاي گوناگون دست يافتند0

تزينات خط بنايي كه به علت شيوه خاص نگارش آن به خط معلق نيز شهرت يافته زيباترين شكل تركيب اجر و كاشي را به روي نناها  نمايش مي دهند  ،اين شيوه به خصوص نقش افرين سطوح بناهاي مذهبي متعددي گرديده است0

هنر معلقي را مي توان مكمل كارها وتزيناتي دانست كه در اناوع نماسازيها و پوشش هاي خارجي و داخلي به كار گرفته مي شود0

در قرن چهارم و پنجم هجري براي زيبا سازي و نماسازي ساختمانها،از روش تزينات اجري در رج چيني بناها استفاده مي شد و اتصال و پيوند يك جاي نما به بنا از ويژگي هاي اين روش بود اين ،پيوند را در اسلام معماري "امود"مي نامند0

سنگ كاري ،اجر كاري ،گچبري و كاشيكاري از تزينات چهار گانه معماري دوره اسلامي ايران هستند ،كه در هر دوره اي از تاريخ عوامل مختلف طبيعي ،سياسي و اقتصادي را پشت سر گذاشته وراه خود را طي كرده و نمايشي از زيباييها افريده و به جايي گذاشته ،ولي در يكي دو قرن اخير،وبا اغاز عصر ماشين و توسعه هنر هاي جديد ،هنرهاي سنتي تزيني معماري ايران به دست فراموشي سپرده شده است0

گذشت 14قرن از معماري ايران، و انچه تا كنون از هنر اجر كاري ،گچبري و كاشيكاري در كشور پهناور ايران بر جاي مانده همگي ياد اور ذوق و سليقه و مهارت و ابتكار هنر مندان و استاد كاراني است ، كه هنر خود را با الهام از عقايد مذهبي به كار گرفته و با ايمان به وحدانيت در تزيين معماري ايران به خصوص كاشيكاري ، به زيباترين شكل به ان ارزش جاودانه اي بخشيده اند0

نگارش بر كاشي در تمامي ادوار اسلامي يكي از تزينات مهم و مورد علاقه سفالگران بوده است،كه زماني با الهام از عقايد و گرايش هاي مذهبي ،و زماني تحت تاثير ادبيات شكل گرفته و زيبايي و جلوه يي خاص به اين هنر  سنتي ايران بخشيده است0در اوايل دوره اسلامي از قرن دوم الي چهارم  هجري قمري كتيبه هاي ظروف سفالين را كلمات قصار ،احاديث، گفته هاي بزرگان ،ضرب المثل هاو همچنين عباراتي در طلب بركت و خوشبختي براي صاحب ظرف و تو كل به خدا در بر مي گيرد ،كه عموما"به شيوه كوفي به ويژه در جدار داخلي و سپس بر كف و يا بر روي آن جاي گرفته است0سفالگران همچنين پندواندر زهاي بزرگان و يا احاديثي منسوب به حضرت محمد (ص ) پيامبر اسلام ،حضرت علي (ع )پيشواي شيعيان جهان ،حضرت امام حسين (ع)و ديگر نام آوران دين اسلام ياد كرده ،و اين گفته ها را بر روي سفالينه ها و كاشي ها به تحرير در اورده اند0

 علاوه برشيوه كوفي  ساده، شكسته و تزييني از ديگر شيوه هاي نگارش است كه در تحرير كلمات بر روي كاشي به كار گرفته شده است0بسياري از نوشته ها ي روي كاشي از نظر شكل حروف و تحرير با نوع كتابت قران هاي اوايل دوره اسلامي هماهنگي و شباهت دارند0از انواع سفالينه ها كه در قرون اوليه سلامي با نوشته هاي كوفي همراه بوده مي توان از سفالينه با پوشش گلي وزرين فام اوليه ذكر كرد0

در قرون وسطي (از دوره سلجوقي تا پايان دوره تيموري) شيوه نوشته هاي كاشي ها تغيير نموده و به سبك هاي گوناگون روي سفالينه ها و كاشيها آرايش شده است0

از ديگر شيوه هاي نگارش برروي كاشي و سفالينه ،شيوه شكسته نستعليق است0

اواسط دوره ايلخاني به اين سبك آرايش شده است،و تزيينات عموما" جدار داخلي ،كف ظرف و سطح كاشي را در بر مي گيرد0مضمون نوشته ها عموما"رباعي يا غزل است كه از ديوان شعراي بزرگ آن دوره برگزيده شده ،كه اشعار فردوسي ،بابا افضل كاشاني ،ظهير فاريابي ،حافظ، ظغانشاه مجد الدين بغدادي و مولانا بيشترين نو شته ها را شامل مي شود0

از اين دوره به تدريج نام سفالگر و تاريخ ساخت سفالينه ظاهر مي شود كه پي امد ان بسياري از ظروف و كاشي هاي عهد خوارزمشاهي و ايلخاني داراي نام سازنده و تاريخ ساخت مي باشد0

هنر كاشي سازي از اوايل قرن ششم هجري 0قمري وارد مرحله نويني گرديد،و ساخت كاشي هاي گوناگون مانند كاشي هاي مربع ،كوكبي ، ستاره اي و چند ضلعي و محرابي رايج شد0اين گونه كاشي ها كه بر اي تزيين بناها ي مذهبي مانند مساجد ، مقابر يا مدارس و ديگر بناها مورد استفاده قرار گرفته نقوش تزييني و نوشته هاي گوناگون را در بر مي گيرد0

از دوره صفويه ،نوشته هاي تزييني به شيوه هاي نسخ و ثلث تغيير يافت ، و بسياري از بناهاي مذهبي مانند مساجد و مقابر با دارا بودن تزيينات كاشي كاري گو ناگون ساده ،معرق و هفت رنگ شيوه هاي متفاوت نگارش را نمايش مي دهند0

نتيجه

كاشي و كاشي كاري پايه پيشرفت و تو سعه بي نظير تزئينات در معماري اسلامي است0

كاشي كاري اميزه اي از نقش و رنگ مي باشد و هنر كاشي كار كارفن را به خدمت گرفته تاهنر خودرا به صورت الوان ترين تزينات در كنار ترسيمات و تناسبات عرضه دارد تكامل شناخت نقش و رنگ در هر دوره سير تكاملي كاشي كاري را در بر داردو بالعكس0

فصل سوم :مسجد و مدرسه سپهسالار

كتيبه هاي تاريخي بنا: كتيبه هشتي ورودي مدرسه تاريخ 1298را نشان مي دهد وبر ازاره سنگي ايران تاسال 1301خوانده مي شود و كتيبه سردر بنا مورخ به سال 1302است0كتيبه اي در جلو خان مدرسه داراي تاريخ 1311ه0ش0 مي باشد0

باني و سازندگان بنا : باني مدرسه ميرزا حسين خان سپهسالار متوفي به سال 1298بوده كه پس از فوت وي بناي مدرسه توسط برادرش ميرزا يحيي خان مشير الدوله ادامه يافت0از جمله معماران سازنده بنا مي توان به استاد جعفريان معمار باشي كاشاني و حاج ابوالحسن معمار اشاره كرد0

حجاران مدرسه استاد سيد محمد ،استاد عبداله قزويني ،عمر غلامحسين و استاد ابراهيم بوده اند 0و از استادان كاشي كار مهدي ومحمد صادق كاشاني در كتيبه ها نام برده شده اند0خطاطان كتيبه جلو خان ميرزا غلام رضا خوشنويس و ميرزا حسين خان عماد الكتاب سيفي بوده اند0

سير تحول بنا:چنانچه امد سپهسالار در قسمت جنوبي باغ شخصي خود به سال 1296بناي مدرسه را آغاز نمودو پس از وي برادر ش مشير الدوله به امر ناصر الدين شاه قاجار مامور اتمام بنا گرديد، وليكن پيش از اتمام بنا  در گذشت و قسمتي از تزيينات ان ناتمام ماندكه در دوره هاي بعد تكميل شد0

در سال 1326طد گلوله باران مجلس شورا توسط سربازان روسي گنبد مدرسه سپهسالار نيز مورد حمله قرار گرفتو اسيب ديد0

كاشي كاري گنبد در سال 1307و1308ه0ش0انجام شده ودرسال1319 ه0ش در مدخل شرقي تهيه و نصب گرديده است0

كتابخانه مدرسه از اثار دوره رضاخان مي باشد و تاسال 1339محل فرهنگستان ايران بوده و سپس كتابخانه مدرسه به انجا منتقل شده است0در سال هاي اخير مرمت هايي در گنبد خانه و ايوان جنوب غربي بنا به عمل امده است0

اغلب مدارس همانند بيشتر فضاي هاي معماري-شهري ايران سبب خصوصيت اقليمي ،اجتماعي ،فاقد نماي بسيار متمايز ي نسبت به محيط پيرامون خود بوده اندو به طور عمدهبه وسيله يك ورودي مرتفع و مزين موقعيت خودرا نسبت به فضاهاي پيرامون متمايز مي كردند،فضاي داخلي مسجد به صور گوناگون و بيشتر به توسط كاشي هايي با نقش هاي هنري ودر برخي مواقع با خطاطي به صورت معرق ،معلقي و يا خشتي ،هفت رنگ و000همچنين با استفاده از كاربندي ،مقرنس تزيين شده است0

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 03 شهریور 1393 ساعت: 18:09 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درمورد رنگها,نظام سه رنگه,نظام چهار رنگه,هماهنگي رنگهاي همجوار,هماهمنگي رنگهاي ناهمساز,هفت رنگ,رنگ سياه,آميزش بصري رنگها:,رنگ در معماري اسلامي,

 

مقدمه

مسأله روح، از قديمي ترين زمان ها و شايد از پيدايش انسان، توجه آدمي را به خود مشغول داشته با مطالعاتي كه در آثار اقوام بدوي به عمل آمده از روي تصاويري كه در غارها به جاي گذاشـته اند و از طرز تدفـين امـوات آنها، چنين برمي آيد كه اقوام مختلف ولو آنكه وحشي بوده اند به چيزي پس از مرگ عقيده داشته اند و كم و بيش براي انساني كه مي مرده روح يا چيزي شبيه به آن قائل بوده اند.

به هر نسبت كه انسان پيشرفت كرده، اين عقيده راسخ تر شده و روح و معاد، بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته. در آثار ظهور بشر، طبعاً انديشه درباره روح يا چيزي از اين قبيل، در ذهن انسان راه يافته، چون وقتي يك آدم، هم نوعش را مي ديد كه ناگهان بي علت و يا به علتي خشك و سرد به زمين افتاده خواه از خود مي پرسيد چرا اين فرد به اين صورت درآمد؟ او هم اكنون چه فرقي با من دارد؟ و همين فرق –بين زنده و مرده- او را به اين اصل هدايت مي كرده: كه چيزي وجود داشته و اينك از آن مرده گرفته شده و در نتيجه از همان اوايل اين «چيز» به هر نام ناميده شود او را به انديشه هاي دور و درازي فرو برده ... بعدها در اين خصوص جواب هائي به ذهنش رسيده كه هنوز هم مي رسد.

مردم عهد باستان براي اين پديده كه با نبودنش انسان به مرده نبديل مي شود.تعبيرات و تشبيهات و فرضياتي آورده بودند و مثلاً بعضي آن را مثل وزش باد مي دانستند كه وجود دارد، ولي ديده نمي شود و به هر حال مي توان وجودش را حس كرد. و همين طور آن را مثل هوا مي دانستند در قاره اروپا، زبان «سانسكريت» قديمي ترين زبان است و در اين زبان براي روح و هوا يا باد يك كلمه وجود دارد. يعني در مورد اين هر سه كلمه آلمان به كار برده مي شود.

در جاوه در ميان اقوام قديمي غرب استراليا و همين طور در بين سرخپوستان آمريكاي شمالي نيز وضـع به همين منوال است يعني چه بخواهند بگويند روح و چه هوا، يك كلمه را به كار مي برند. بنابراين قديمي ها، روح را عين هوا، يا چيزي شبيه به آن مي دانستند.

در تمدن هاي قديم قاره اروپا هم با چنين وضعي برخورد مي كنيم. مثلاً يوناني ها از يك فعل كه معني تنفس كردن مي دهد كلمه پسيك را مشتق كرده اند. كه به معني روح است. سپس از همين كلمه لفظ پيس كيكوس را گرفته اند كه مني نفس يا روح را مي دهد. و بعدها در زبان هاي اروپايي كلمه مشتق از معني علم النفس يا روانشناسي مي دهد. همچنين در اشتقاق لغات به يك كلمه ديگر لاتيني مي رسيم كه عبارت است از «پنوتو» كه معني (هوا) مي دهد. و به معني (روح) به كار رفته و در فلسفه كلمه اي از آن آمده كه عبارت است از پنوتولوژي به معني «علم روح».

در بيـان اينكه روح با هوا در نظر قديمي ها وجه اشتراكي داشته اند يك لغت ديگر به كمك مي آيد و آن كلمه «دريح» به معني باد است. كه از نظر تلفظ با روح مناسبتي دارد. و اين لغت ريشه عربي دارد. و به عربي وارد شده. خلاصه اين مطلب، آنكه اسنان هاي اوليه با توسل به انديشه و تجربه دريافتند كه جسم انسان يك عنصر مادي است ولي زندگي، يك امر غير مادي و چيزي است به سبك و هوائي مثل باد. (1)

همين انديشه انسان را به ادراك (روح) رهبري كرد و در اين مرحله هم، مثل هر مسأله ديگر كم كم به مدارج ترقي رسيد.

 

 

 

وجود روح از ديدگاه انسان هاي اوليه

1-    انسان از همان مراحل بدويت متوجه شد كه گردا شده و نگهدارنده ي بدن چيزي است غير مادي و از همان جا بود كه براي آن تعبيرات و تشبيهاتي آورد.

2-    به اين كشف قانع نشد و به هر نسبت كه در فكرش پيشرفت حاصل آمد و فهميده تر و متفكرتر شد به يك مسئله ديگر انديشيد و آن اينكه گرداننده بدن هر اسمي كه داشته باشد و هر مشخصاتي كه دارا باشد، ابدي است و اين فكر به طور خيلي ساده در ذهنش حلول كرد و بيدار شد. اما طول اين مسأله فكر انسان به خاطر خوابها و روياهايي بود كه مي ديد و در بيداري آنها را نمي ديد و اين امر آدمي را به انديشه فرو مي برد كه علت و منشأ چنين امري را دريابد. گاهي به خاطرش مي رسيد كه اين خواب و عوالم آن، مربوط به روح است كه در جسدش دميده و مستقل از بدن است. بر اثر اين طرز فكر، بين جدا شدن روح از جسم در دو حالت مقارنه و پيوستگي مي ديد، ژيكي خواب و ديگري مرگ. به عبارت ديگر بر او ثابت مي شد كه روح بدن مرده را ترك مي كند. همان طور كه از بدن شخص در حالت خواب به بدن بازمي گردد. ولي پس از مرگ بازگشتي نيست. از همين جا انسان ابتدايي با عقل و خردي كه خداوند به او داده بود، كم كم به يك مسأله پي برد و آن عبارت بود از: بقاي روح؛ با پي بردن انسان به بقاي روح متوجه شدند كه بين روح و جسم هر كسي حتي پس از مرگ او رابطه اي است و ارواح در همان حفره اي كه اموات به خاك سپرده شدند در كنار اجساد به سر مي برند و حتي عقيده پيدا كردند كه گاهي روح هر كسي به محل هايي مانند خانه او رفت و آمد مي كند و از اين رو بستگان هر كس بعد از مرگ او وظيفه داشتند در خانه را تا مدتي بعد از مردنش بار بگذارند كه مانع ورود روح به خانه اش نشوند. بدين طريق بود كه انسان هاي اوليه نه تنها برار هر موجود زنده اي روح مي شناختند و كارشان به عبادت روح رسيده بود، بلكه كم كم معتقد شدند كه در دنيا هر چيزي كه حركت مي كند و جنبشي دارد، داراي روح است و نيز عامل حركت اشياء بيجان روح مي باشد. مثلا مي گفتند درخت ها بعد از خشك شدن، باز سبز مي شوند و اين دليل برداشتن روح است. حتي حركاتي كه ب برگها و شاخه ها به هر علتي وارد مي شود. اگرچه از راه باد مي باشد باز علتش روح است. رودخانه ها كه بين صخره ها به حركت مي آيند.

صريح ترين جمله دربارة روح آيه اي است كه متن آن اين است . « يسالونك عن الروح ، قل الروح من امرربي » از ظاهر آيه چنين استنباط مي شود كه روح امري است كه هيچ كس نمي تواند از حقيقت ونوع و چگونگي آن آگاه شود تنها خداست كه ازآن اطلاع دارد. وآن را مي شناسد .

ولي گفته اند : چنين استنباطي آن چنان درست هم نيست چون خداوند مي فرمايد : روح از امور خدايي است يعني مربوط به خداي بزرگ است ولي در پايان يا در متن آيه تصريح نشده كه انسان حق ندارد . ونبايد ويا نمي تواند درباره روح به تحقيق بپردازد وكوشش كند آن را بشناسد ويا اينكه روح براي هميشه درنزد بشر يك امر مرموز ونشناخته وعجيب باقي خواهد ماند . در قرآن مجيد ، همچنين از نفس كه خود در معرفت از روح بحث مفصلي دارد. سخن ها گفته شده .

باز در مورد روح خداوند به هنگامي كه سخن از آدم به ميان مي آورد ، مي گويد : «ونفخت فيه من روحي» پس روح  خدايي در ميان آدميان وميده شده وروح خدا است كه موجب زندگي افراد است . وهمچنين پيامبر اسلام ، بارها سخن از عدالتي روحاني وخارج از حدود چشم وگوش انسان به ميان آورده وبه طور مثال فرموده است «لي مع الله لا يحتملها ملك مقرب ولا نبي مرسل » : وبنابراين چنين فهميده مي شود كه پيامبر مي گويد از عوالم مخصوصي كه آدميان از آن بي خبرند ، خبر وارد والبته منظور عالم غيب وشهود : وامثال اينها مسئله معراج يعني صعود پيامبر به آسمان ولقاد ذات خداوند ودريافت عوالم معنوي وغير مادي نيز چيزي است كه باروحانيت وعوالم غيبي ومسائلي كه از ديد و قدرت ودريافت انسان خارج است ، ارتباط دارد.

به هر حال شايد : بيش از هر چيز در قرآن واحاديث پيامبر (ص) وائمه (ع) سخن از روح و نفس وقيامت وعالم ديگر به ميان آمده باشد . در مقام دليل بر اينكه جز آن چه مي بينيم واحساس مي كنيم عوالم وچيز هاي ديگري نيز وجود دارد سراسر قرآن واقوال پيامبر و امامان پراز دلايل متقن است كه نمي توان همه رادر اين جا نقل كرد ، تنها كافي است يك دليل كه خود با سه دليل همراه است از يكي از پيشوايان دين ذكر شود . او مي گويد : به سه دليل عالم ديگر وجود دارد . ودنيا ومخلوقات آن منحصر به همين عناصر حس كردني نيست . يكي از دلايل عالم روحانيت است كه بسيار سابقه دارد به اين معني كه اگر كسي از علائق مادي بگسلد ووارد عوالم روحاني شود . دليل دوم بر وجود عالمي مارا خواب دانستند چنان كه دراين نشاه آدمي به مسير وحركت مي پردازد معاشرتها مي كند چيزهاي مي بيند وبه عواملي وارد ميشود كه در بيداري مشاهده آن محال است .ولي دراين حال از جاي خود حركت نكرده ودر رختخواب بسر مي برد . پس لابر عالمي جز عالم تن وجود دارد كه شد حض مي تواند به آن پا مي نهد و وجود خود راازياد مي برد. وباز به عالم خود باز گردد. دليل سوم دريافت علم ودانش است به اين معني كه دريافتها وانديشه ها ، هيچ يك از امور مادي وزميني مقصود نمي شود.

مثلاً غذا نيستند كه شخص بخورد ويا چيزي لمس كردني وديدني نمي باشد با اين حال ، فردي كه در ده آنها ست به همه مي رسد . و بر معلومات خود مي افزايد . بادي ، اسلام مي گويد: (تن) چيز ديگري است و (روح) چيز ديگر ، اين دو بهم وابسته اند ودر عين حال از هم جدا … روح در بدن جاي دارد وبه هنگام رسيدن اجل محتوم از آن مفارقت مي كند . واذا جاء اجلهم لا يستقدمون ساعه ولا يستاخرون . از نظر اسلام روح را عزرائيل يا ملك الموت به هنگام مردن قبض مي كند يعني اين فرشته ماموراست كه موقع مردن هر فرد ، جانش را بستاند واين سرنوشت از آغاز معين شده ومسافتي طي مي كنندراهنما وبه حركت در آورنده آنها روح است :

همين طور دريا با آن امواج خروشان ومتحرك روح دارد. وخلاصه حركت در اشياء پيا نمي شود مگر اينكه پاي روح در ميان باشد . حتي در اين مورد كار را به افراط كشاندند وبطور مثال اگر سنگي از كوه رها مي شود وبه زمين سقوط مي كرد ، همين حركت آن از بالا به پايين را دليل برداشتن روح مي دانستند ، يك دليل از نظرآنها ، كوه آتش فشان بود كه مي ديدند گاهي طغيان مي كند ، از آن دود به آسمان مي رود واجسام مذاب را به اطراف پراكنده مي سازد وبه هنگام آتش فشاني صداهايي از آن به گوش م يرسد . از نظر آنها اي ، دليل بر آن بود كه كوه روحي دارد.

حتي بيابان ها هم بعقيده آنها روح داشتند ودليلشان ريگ هاي روان بود كه «حركت مي كردند»وصداي باد كه اين ريگها را به حركت در مي آورد ، در واقع صداي ارواح بيابان ها بود.

 

اسلام وروح :

در اسلام نيز راجع به روح بحث هاي بسياري پيش آمده قرآن كريم بارها كلمه «روح» اگر به ميان كشيده همچنانكه از «نفس »سخن گفته واشارات بسيار به عالم غيب وآخرت وجن ومانند اينها دارد.

كسي را كه در برابر آن چاره اي جز تسليم نيست . پس از مرگ ، درست است كه تن آدمي مي پوسد واز ميان مي رود وجز استخوان چيزي از آن باقي نمي ماند ولي روح او تا ابد زنده است پس روح عنصري است جاويد كه مي توان با گرويدن به خدا وبا پيروي از تعاليم پيشوايان دين وهمچنين با نيكوكاري واجتناب از بن ها موجب صفا وشادي آن شد وپس از مرگ هم ، تا وقتي كه روز رستاخيز مي رسد ارواح مراحل كمال دارند ودر دنيايي جز دنياي مادي به سير وارتقاء مي رسند وبنابراين يك مسلمان حق ندارد پس از مرگ كسي را او بد بگويد : هر چند او در زندگي فرد شايسته اي نبوده باشد.

بيماريهاي روح :

در مقام مقايسه جسم وروح بزرگان گفته اند همان طور كه بدن دچار بيماري مي شود روح نيز بيماريهايي دارد كه عبارتند از صفات بد ، اخلاق رذيله ، بد انديشي وبد كرداري ، حسد ، كينه ، خشم و امور نفساني ديگر كه روح را خسته وفرسوده وفاسد مي سازد . براي اين بيماري ها ، معالجه اي كه در نظر گرفته شده اجتناب از بدن ها وخدمت به خلق واعتقاد راسخ به دين و توسل به خداوند و بي توجهي به امور دنيا است.  كه يك فرد مؤمن و مسلمان را رستگار مي كند.

مرگ از دو ديدگاه :

بي شك يكي از واقعيت هاي بزرگ زندگي مرگ است . در طول اعصار وقرون اين پديده توجه بشر را به خود جلب كرده وبه موضع گيري ها ي گوناگون واداشته . به طور كلي مي توان دو ديدگاه عمده اي درباره مرگ تشخيص داد :

1-    ديدگاه كساني كه يا مرگ را پايان بخش زندگي انسان مي دانند ، ويا به علت غوطه ور شدن در هوسها همة ارزشهاي انساني را زير پا گذارده ودنيا را معبود و معشوق خود قرار داده اند . اين هر دو دسته مرگ را نا گوار مي دانند و از آن هراس دارند. براي آنها مرگ پايان همه چيز است .

2-    ديدگاه ديگر ، ديدگاه الهيون است . از اين ديدگاه ،ئ مرگ پايان بخش دفتر زندگي نيست ، بلكه غروب از يك جهان وطلوع در جهان ديگر است . مرگ نسبت به دنيا مرگ است و نسبت به جهان پس  از دنيا تولد در نتيجه ، آدمي مطلق ندارد.

3-    پيامبر اسلام (ص) فرمودند :

« براي بقا خلق شده ايد نه براي نابودي وفنا ، وبا مرگ تنها از عالمي به عالم ديگر منتقل مي شويد.»

روح از ديدگاه قر آن :

قرآن براي مرگ وقبض روح انسان تعبير خاصي به كار برده است كه نشان دهندة غير مادي بودن روح است .

قرآن در حدود بيست مورد از مرگ تعبير به «توفي» نموده وفرموده است خداوند يا مأمورين او انسان را هنگام مرگ «توفي»مي كند.

توفي در لغت يعني دريافت چيزي بي آنكه كوچكترين نقصاني در آن روي وهر يا چيزي از آن بر جاي ماند . وقتي گفته مي شود وكسي تمام حق خود را توفي نموده واستيهاي حق ، منظور اين است كه تمام حق خود را بي كم وكاست ، دريافت نمود.

آيه : « وگفتند آنگاه ما كه (با مرگ )در زمين نا پديد شديم آيا دوباره آفريده خواهيم شد ؟ حقيقت اين است كه آنها (ازروي غيا و) ملاقات پروردگار خويش را انكار مي كنند . بگو فرشته مرگ كه بر شما گماشته شوه ، جان شما را هنگام مرگ مي گيرد پس به سوي پروردگار تان باز گردانده مي شويد. »

آيا شما نيز كه مكالمه انسان را در زمين مگ وبعد از آن با مامورين الهي بيان مي كند ونيز آيه بالا مؤيداين مطلب است .

حيات در عالم برزخ :

البته مسلم است كه درك خصوصيات عالم برزخ براي كسي كه در اين جهان مادي زندگي مي كند به طور كامل امكان پذير نيست . انسان از واقعيات اموري مي تواند به طور كامل آگاه گردد كه در محدودة زندگي او قرار گيرد و چون جهان برزخ جنبه مادي نداشته واز جهات بسياري با عالم ماده تفاوتهاي اساسي دارد، انسان ار درك كامل آن ناتوان است .

آنچه مادربترة خصوصيات جهان برزخ با توجه به دلايل عقلي و تعاليم رسيده از پيشوايان اسلام مي دانيم ، اين است كه عالم برزخ جنبه مادي نداردو اگر چه از جهاتي چند شبيه اين عالم است ولي از جهات ديگر به كلي با آن تفاوت دارد و نظامي غير از نظام اين عالم بر آن حاكم است . چون عالم برزخ بسياري از محدودت هاي عالم مان را ندارد از گستردگي و عظمت و صف ناپذيري بر خوردار است . در توصيف وسعت و عظمت عالم برزخ در بعضي از روايات از نظر كمك به فهم مطلب ، گفته شده است كه تمامي زمين و آسمان ها در برابر آن همچون حلقه اي است در بيابان ! همچنين ، عالم برزخ نسبت به عالم ماده تشبيه شده است به عالم خارج نسبت به محيط داخل رحم ، زير از ماني كه چنين در محيط محدود به رحم به سر مي برد. قادر به درك جهان خارج و وسعت و گستردگي آن نيست.

 

جهان در آستانه قيامت :

آنچه از آيات قرآني در بارة قيامت فهميده مي شود اين است كه مقارن بر پايي قيامت ، انقلاب و دگرگوني بس بزرگي است كه در سرتاسر جهان واقع مي شود وبه فرمان خدا تمام موجودات زندة اين جهان مي ميرند . در اين ميان در سرتاسر آسمان وزمين نيز تحولي عظيم واقع مي شود. با زلزله اي هولناك زمين و كوهها خرد و متلاشي مي شوند و بناي آسمان سست شده ودر هم مي شكافد و واقعه بزرگ به وقوع مي پيوندد. در اين هنگام ، آفتاب در هم پيچيده مي شود و ستارگان فرو مي ريزند . كوهها چون پشم زرد شده متلاشي مي گردند و مانند ذرات گرد در هوا پراكنده مي شوند.

سپس بار ديگر فرمان خدا صادر مي شود و تمامي مردم به قدرت خدا از دل ذرات خاك خارج مي شوند ودر عرصه محشر نظاره گر واقعه اي بس عظيم وپر هيبت مي شوند.

در چنان روزي ، انسان زشتكار مي گويد : كجا مفرو پناهي هست ؟ اما هرگز مفرو پناهي نيست . آن روز جز درگاه خدا هيچ آرامگاهي نيست.

در عرصه محشر ، پاكان و ناپاكان از چهره و سيمايشان شناخته مي شوند . همراه اهل ايمان نوري است كه در نتيجه ايمان و عمل صالح بدست آورده اند و اينك روشني بخش هاشان شده است .

معاد جسماني :

معاد بازگشت هر چيز است با تمام هستي خود به سوي مبرا كه از آنجا گرفته است . بنابراين لازم است در قيامت كبري بدن به روح بپيوندد و آدمي با تمام ابعاد وجودي خود در پيشگاه خداوند متعال حاضر شود. لذا معادله تنها بازگشت روح به سوي خالق خويش است ، بلكه بدن نيز در اين مسير وبازگشت همراه روح است واين ، معناي جسماني بودن معاد است كه اعتقاد به آن از نظر تعاليم اسلامي لازم و ضروري است .

در آيات متعدد قرآني به برخاستن انسانها از قبرها و سخن گفتن اعضاي انسان اشاره شده است كه همگي نشان دهندة جسماني بودن معاد است . از آن جمله در سورة يس آيه 51 مي فرمايد : « ودميده شود در صور و آنگه ايشان از قبرها ي خود به سوي پروردگارشان بشتابند .» ونيز در توصيف نعمت هاي بهشتي به وجود غذا و ازدواج و امثال آن يقرع شده است كه بيانگر وجود لذات مادي همراه لذات روحاني است . همين طور است در مورد عذا بهاي موجود در جهنم .     

 

 

طبق احاديث بسياري كه نه انكارشان و نه محل ترديد و شك است پيشوايان اسلام فرمودند خداي تعالي ارواح را دو هزار سال قبل از ابدان خلق فرموده و با توجه به اينكه به مدلول آيه ي شريفه ي قرآن به ضميمه ي تفاسيري كه شده است وقتي حضرت آدم خلق شد همه ذريه اش حاضر بودند و خداي تعالي آنها را مورد خطاب قرار داد و فرمود آيا من خداي شما نيستم همه آنها گفتند چرا تو خداي ما هستي منظور از اين ابدان بدن هاي ذره اي كوچك شبيه به همين بدن ها بوده است و بنابراين منظور از خلقت ارواح قبل از بدن ها همان بدن هاي كوچك « عالم ذر » مي باشد . و انسان در همان عالم ارواح يعني در همان مدت دو هزار سال همه ي علوم حقيقي را كه امروز به صورت فطرت و عقل در او جلوه مي كند ياد گرفته و چون اختيار داشته توانسته راه حق و باطل را اختيار نموده و جمعي غير شيعه و منحرف از راه راست بوده اند .

 

 

 

 

 

 

ارواح و اشياء نوراني

«   نويسنده : فخر رازي   »

 

يكي از علماء و نويسندگان بزرگ نقل مي كند : شبي خواب از سرم پريده بود و با آنكه بسيار خسته بودم هرچه مي كردم به خواب نمي رفتم لذا از ميان رختخواب بيرون آمدم و به اتاق كتابخانه و مطالعه ام رفتم و اتفاقا” كتابهايي را كه در مسأله روح و تحقيق از حقيقت و آثار و صفات آن داشتم رديف كرده بودم تا در باره ي مسائل روح تحقيق بيشتري بكنم ، ناگهان صدايي شبيه به صداي تعدادي گنجشك كه به جان هم بيفتند در خارج اتاق جلب توجه مرا كرد ،‌ لذا از اتاق بيرون آمدم . هوا بسيار تاريك بود ، اما روي ايوان بزرگ منزل ما حدود چهل يا پنجاه شئي نوراني شبيه به جرقه ي آتش اين طرف و آن طرف مي رفتند و قطعا” صدايي كه به گوشم مي رسيد از اينها بود . من اول فكر كردم خيالاتي شدم و يا خواب مي بينم ، لذا مقداري چشمم را ماليدم و قدري خودم را تكان دادم و يقين كردم نه به خواب رفتم و نه خيالات مي كنم لذا مدتي كنار ايوان نشسته و به اين اشياء نوراني نگاه مي كردم در اين بين همسرم كه ديده بود من مدتي است از اتاق بيرون رفته ام و چون مقداري هم كسالت داشتم در پي من حركت كرده بود و من كه مبهوت آنها شده بودم وقتي ناگهان او را در كنار خود ديدم از جا پريدم و به او گفتم : ببين تو هم آنچه را كه من مي بينم مشاهده مي كني يا نه ؟ او گفت : راستي اين اشياء نوراني چيست كه در اينجا پراكنده اند ؟ در اين بين يكي از آن اشياء نوراني به طرف همسرم آمد و او هم بي اختيار دهانش را باز كرد و آن شئي نوراني را بلعيد و بقية اشياء نوراني هم از چشم ما محو شدند . من به همسرم رو كردم و گفتم : آن را چرا بلعيدي ؟ گفت : من چيزي متوجه نشدم فقط خميازه ام گرفت ، وقتي خميازه كشيدم و چشمم را روي هم گذاشتم و باز كردم احساس كردم كه هواي دهانم معطر و خنك شده ولي آن را طبيعي تصور مي نمودم .

من كه آن شب و شب هاي قبل و بعد از آن مشغول مطالعه ي مسائل روحي بودم و از طرفي چهارماه بود كه همسرم حامله شده بود و مي دانستم كه « جنين » در رحم پس از چهار ماه روح در بدنش وارد مي شود . با خودم گفتم : نكند كه اين شئي نوراني همان روح جنين باشد كه در رحم همسرم بايد اين ايام وارد شده و به جنين ملحق گردد  ؟

لذا چند روزي اين موضوع فكر مرا كاملا” به خود مشغول كرده بود و با هر يك از دانشمندان « علم الروح » هم كه حرف مي زدم از اين موضوع چيزي نمي فهميدند ولي آنچه من حدس مي زدم آنها هم احتمال مي دادند تا آنكه چهارماه از اين جريان گذشت ، شبي در عالم خواب ديدم باز همان اشياء نوراني روي ايوان منزل ما دور يكديگر جمع اند و سر و صداي عجيبي به راه انداختند ، اما اين دفعه آنها را  را به شكل انسان هاي كوچك نوراني مي بينم و حرف هاي آنها را مي فهمم . آنها به يكديگر مي گفتند : الآن حامد به جمع ما برمي گردد و از اين جهت اظهار خوشحالي مي كردند . ضمنا” به خاطر آنكه من دوستي داشتم به نام حامد كه در يك حادثه رانندگي از دنيا رفته بود . لذا اين جمله مرا تكان داد و از وحشت از خواب پريدم وقتي بيدار شدم متوجه شدم كه همسرم در حال خواب ناله مي كند كه ناگهان به چشم خود ديدم كه همان شئي نوراني از دهان همسرم كه خواب بود بيرون آمد و به طرف ايوان رفت و من وقتي سراسيمه به طرف ايوان دويدم چيزي مشاهده نكردم در اين بين همسرم از خواب بيدار شده بود و احساس درد زايمان مي كرد با آنكه هنوز يك ماه به وضع حملش باقي بود ما او را فورا” به بيمارستان رسانديم و او همان شب با ناراحتي زيادي وضع حمل كرد ولي آن طفل كه پسر هم بود مرده به دنيا آمد . من با آنچه كه در اين دو جريان مشاهده كردم يقين بر عالم قبل از اين عالم براي ارواح نمودم زيرا به هيچ وجه آنچه را كه ديدم برايم قابل توجيه و تأويل بر غير اين تصور كه عرض كردم نمي باشد .

 

ارواح در گوشه باغ

«  نويسنده : ‌شيح حر عاملي  »

 

روزي در باغي يكي از داشمندان و علماء علم الروح و جنبه ي مديومي بسيار قوي بود نشسته بودم و در باره ي روح و كيفيت تجسم حرف مي زديم . ناگهان آن دانشمند گوشه اي از باغ را به من نشان داد و گفت آن جا را ببين . من به آن طرف نگاه كردم اما چيزي نديدم به او گفتم : من در آنجا چيزي نمي بينم . آن دانشمند از جا برخاست و پشت سر من قرار گرفت و از پشت سر دستهايش را روي چشم من گذاشت و به من گفت : وقتي دستهايم را از روي چشمت برداشتم بدون پلك زدن دقيقا” به همان محلي كه به تو نشان دادم نگاه كن تا ببينم مي تواني ارواحي را كه آنجا هستند ببيني يا خير ؟

وقتي او دستهايش را از روي چشم برداشت و من به همان محلي كه او مي گفت نگاه كردم ديدم سه نفر با خصوصياتي كه مي گويم دور يكديگر نشسته اند . آنها صورتشان بسيار زيبا بود ولي معلوم نمي شد كه لباس در بدن دارند يا خير ؟

آنان مثل بخار آب رقيق بودند كه حتي اشيائي كه آن طرف آنها قرار گرفته بود كاملا”
ديده مي شدند . آنها مثل انسان هاي ديگر حركاتي داشتند كه كاملا” مشخص بود . آنها با هم حرف مي زدند ولي من صدايشان را نمي شنيدم . اما از حركات دست و سرشان مي فهميدم كه با هم حرف مي زنند لذا به آن دانشمند كه همچنان پشت سر من ايستاده بود گفتم : من اينها را با اين خصوصيات مي بينم آيا ممكن است صداي آنها را هم بشنوم . گفت : همان طور كه نشسته اي پلك نزن و صورتت را برنگردان و چشمت را از آنها برندار تا شايد موفق شوند كه صداي آنها را به گوش تو برسانم . من اطاعت كردم پس از چند لحظه ديدم آنها كم كم مثل ابر سياهي كه ديگر آن طرف آنها ديده نمي شوند شكل گرفتند . و همچنين صداي آنها كه اول آهسته به گوشم مي رسيد بلند و بلندتر شد تا آنكه مثل معمول مي شنيدم كه آنها مطالبي در ارتباط با مسائل علمي فوق العاده عميق با يكديگر رد و بدل مي كنند .

اينجا من شوق زده شدم و از آن دانشمند سئوال كردم حالا مي توانم از آنها عكس هم بگيرم ياخير ؟ او گفت : بله مي تواني ،‌ ولي اگر چشمت را از آنها برداري دوباره معلوم نيست كه من بتوانم آنها را براي تو مجسم كنم . من به او گفتم : مگر آنها را شما مجسم كرده اي ؟ گفت : بله آنها با خواست من اينگونه مجسم شده اند . دوربين را برداشتم و يك عكس رنگي از آنها گرفتم ولي عكس را كه مي گرفتم طبق عادت به دوربين نگاه كردم كه بعد از آنها را نديدم .

 

 

عالم عجيب ارواح

«  نويسنده : حاج محمود علي محمدي  »

 

 

          جواني به نام محمد شوشتري كه پدر و مادرش در تهران زندگي مي كنند و در يك حادثه اتومبيل راني از دنيا رفته و جريان عجيب زندگي عالم بعد از مرگ خود را براي يكي از دوستانش تعريف مي كند . دوستش كه از مردان معروف علم و دانش است مي گفت : همان روزي كه او تصادف كرده بود و من نمي دانستم كه او مرده‌ ، شبش وي را در خواب ديدم كه با عجله به طرف من مي آيد و با خوشحالي كامل مي گويد من مرده ام .

من مي خواهم جريانات بعد از مرگم را هر شب چند دقيقه براي تو بگويم تو حاضري به آنها گوش بدهي ؟ برات خيلي آموزنده است . من گفتم بسيار خوب شروع كن او گفت اين طور كه نمي شود بيا با هم به ويلائي كه همين امروز تحويل من داده اند برويم و آنجا بنشينيم .

دو نفري به راه افتاديم و در باغ بزرگي رسيديم . درِ باغ از طلا و نقره و جواهرات
ساخته شده است او با اشاره و اراده اي بدون آنكه دستش را دراز كند و در را باز كند مثل وقتي كه انسان اراده مي كند دستش را بلند نمايد بلند مي شود . در باغ را باز كرد و ما دو نفري وارد باغ شديم و مستقيما” به طرف قصري كه در وسط باغ بود رفتيم . حالا اين باغ چه خصوصياتي داشت بماند زيرا در ضمن مطالبي كه براي من نقل مي كند ،‌ خصوصيات باغ را هم تا حدي خواهم گفت .

اين قصر اتاق هاي زيادي داشت . ولي در وسط اين اتاق ها تالار بزرگي وجود داشت كه صدها مبل مخملي نرم در اطرافش گذاشته بودند . من و او در گوشه اي از اين تالار پهلوي يكديگر نشستيم . او حس كرده بود كه من مبهوت اين باغ و اين قصر شده ام و ممكن است به سخنانش گوش ندهم . لذا به من گفت : اگر مي تواني ششدانگ حواست را به من بدهي قضيه ام را شروع كنم گفتم : بسيار خوب اين كار را مي كنم . لذا با دقت مطالب او را گوش دادم و به ذهنم سپردم و وقتي بيدار شدم فورا” آنها را نوشتم و اينك تحويل شما مي دهم .

او گفت : اولا” به شما بگويم كه راحت ترين مرگ ها براي كسي كه دلبستگي به دنيا ندارد و تزكيه نفس كرده است مرگ دفعي و ناگهاني است . زيرا من وقتي تصادف كردم اصلا” متوجه نشدم كه مرده ام فقط وقتي چشمم به بدنم افتاد كه فرمان ماشين به سينه ي جسدم فشار آورده و قلب مرا له كرده متوجه شدم كه مرده ام . در اين بين كه نمي دانم همان لحظه اي بود كه تصادف كردم يا بعد از تصادف چون به قدري سريع بود كه اين موضوع را متوجه نشدم . ديدم جوان خوش قيافه اي دست مرا گرفته و به طرفي مي برد به او سلام كردم او با تبسم جواب خوبي به من داد و گفت : نترس من به تو از هركس مهربان ترم زيرا تو دوست دوستان و ارباب من هستي . گفتم : دوستان و ارباب شما چه كساني هستند ؟ گفت : من خدمتگزار خاندان پيامبر اسلام و دوستان من هم همان ها هستند . من آمده ام شما را به خدمت آنها ببرم . آنها به من گفته اند شما مي آييد و من به استقبال شما آمده ام . گفتم : اسم شما چيست ؟ آن جوان گفت : اسم من « ملك الموت » است . من به او گفتم : در دنيا شما را طور ديگري معرفي كرده اند اهل منبر مي گفتند : شما با مردم خيلي با خشونت و سنگدلي رفتار مي كنيد ولي من حالا از شما اين همه مهرباني و محبت مي بينم .

حضرت ملك الموت با چشم هاي بسيار زيبا و درشت و پلك هاي بلند و صورت نوراني و بسيار وجيه نگاه محبت آميزي به من كرد و با حياي عجيبي فرمود : راست مي گويي بعضي از ما گاهي مجبوريم كه با دشمنان شما شيعيان و كساني كه خيلي دنيا پرست اند قدري خشونت كني آنها آن را مي گويند و الا خداي تعالي در من و گروهي كه من در آنها هستم به هيچ وجه غضب بيجا و سبعيت كه از صفات حيواني است قرار نداده بلكه ما هم مثل حضرت جبرئيل افتخار خدمتگزاري اهل بيت عصمت و طهارت را داريم و مطيع آنها هستيم آنها هر صفت خوبي كه داشته باشند ما هم بايد به همان صفت متصف باشيم و آنها داراي خلق عظيم و مهرباني كاملي هستند .

در اينجا از خواب بيدار شدم و مطالب فوق را كه آقاي شوشتري برايم گفته بود همه را يادداشت كردم و چون نمي دانستم كه  او فوت شده متوحش از خانه بيرون آمدم و يكسره به در منزل او رفتم كه متأسفانه تازه خبر فوت او به اهل خانه اش رسيده بود و آنها فوق العاده ناراحت بودند فرداي آن روز آنچه را كه او از مطالب بالا براي من گفته بود با احاديث اسلامي و چند كتاب ديگر مقايسه كردم و ديدم مطالب او كاملا” با آنها تطبيق مي كند ضمنا” چون او به من وعده كرده بود كه تا ده شب اين برنامه را ادامه دهد و بعد متوجه شدم كه رؤيايم هم صادقه بوده زيرا من كه نمي دانستم او فوت شده و بعد ديدم همين طور بوده است .

 

 

يعني اعاده روح يك قانون بزرگي تعالي است . كه تمام مخلوفات را به عضويت يا پاداش اعمال خود مي رسند .

تجديد حياط در اين دنيا محدود است و بلاخره ارواح پاك بايد در عوالم عاليزي رفته زندگاني نمايند . ما نمي توانيم از روح مراقبت كنيم مگر آنكه با روش هاي آن آشنا شويم .

رعايت كردن كلمه اي از مراسم عبادت و دين مي آيد . معني آن مواظبت چيزي بودن و همچنين احترام گذاشتن به چيزي است ، اين تعريف از مراقبت از روح تعريف كسي  است كه به چيزي اندك خرسند شده است و با مراقبت فروتناند سرو كار دارند نه درمان اعجاز آميز ولي تعريف محتاطانه من اشارات ضمن عملي اي براي طريقي كه با خودمان و با يكديگر برخورد مي كنيم دارد . مراقبت از روح اساسا” روش متفاوتي از تلقي زندگي روزمره و جست و جوي خوشبختي است . تاكيد ممكن است بر مسائل و مشكلات نباشد .

اولين نكته اي كه بايد در مورد مراقبت از روح در نظر داشته باشيم آن است كه اساسا” روش براي حل مسائل نيست هدف آن ساختن يك زندگي بدون مشكلات نيست بلكه من و ارزش بخشيدن است كه به اتفاق با روح بودن مي آيد . از لحاظي بيشتر شبيه به يك دعوت كردن است تا روان درماني چرا كه در ارتباط پروراندن يك زندگي غني و پرمعني در خانه و جامعه است همچنين به اين خاطر دعوت كردن است كه از هريك از ما به كار بردن قوه تخيل را مي طلبد علاقه مند شدن به روح احتياج به مقدار معين فرصت براي تفكر و درك دارد به طور معمول آنقدر با نوسانات روان يكي شده ايم كه نمي توانيم عقب بايستيم و به آن به خوبي بنگريم .

كمي فاصله به ما اجازه مي دهد نيروهاي محرك را در ميان عوامل گوناگوني كه زندگي روح را تشكيل مي دهند ببينيم با علاقه مند شدن به اين پديده ها شروع به ديدن پيچيدگي وجود خود مي كنيد معمولا” ما اين پيچيدگي ها را كه غفلت از دنياي خارج با هزاران مسئله و پريشاني به ما يورش مي آورند احساس مي كنيد .

اگر ما روح را بهتر مي شناسيم ممكن بود براي تضادهاي زندگي آماده تر مي بوديم . اغلب احساس مي كنم وقتي كسي با نگراني در مورد گروهي كه در زندگي خود را گرفتار مي بيند صحبت مي كند و آن معضل را غير قابل حل و دردناك مي يابد و براي گشودن آن به درمانگر حرفه اي مراجعه مي كند دستاورد او فقط پيچيدگي زندگي انسان است كه يكبار ديگر خود را نشان مي دهد اكثر ما زندگي روزمره خود را توأم با نحوه برخورد روانشناسانه ساده مي كنيم با اين توقع كه زندگي و روابط مان  ساده خواهند بود . عشق به روح از ما درك پيچيدگي هايش را مي طلبد . اغلب مراقبت از روح به معني آن است كه وقتي تضادي در سطحي عميق وجود دارد جانب هيچ طرفي را نگيريم شايد لازم باشد كه قلبمان تا آن حد گشاده باشد كه تضادها و كشمكش ها را در خود جاي بدهد روح خود را به رنگ هاي متنوع نشان مي دهد به تمام رنگها از جمله خاكستري ،‌ آبي ، سياه براي مراقبت از روح ما بايد تمام طيف رنگهاي آن را مشاهده كنيم و در مقابل وسوسه پذيري رنگهاي درخشان سفيد و قرمز و نارنجي مقاومت مي كند نشان دهيم .

ايده درخشان رنگي كردن فيلم هاي سياه و سفيد موافق با طرد رنگ هاي سياه و خاكستري در فرهنگ ماست در جامعه اي كه در مقابل اساس غمباري زندگي مقاومت مي كند و افسردگي هم چون يك دشمن و يك ناخوش غير قابل علاج تلقي مي شود ، با اين حال در چنين جامعه اي كه تنها به نور پايبنده است افسردگي قوي خواهد بود ، به آساني با آن توأم مي شود به دفاع برخيزيم حتي بيشتر از اين شايد لازم باشد ذوقي را براي حالت افسرده بوده در خود پرورش دهيم و يك احترام مثبت براي جايگاه آن در روح ما ممكن احساس كنيم به خاطر شكست پايمال شده ايم ولي شايد اهداف رفيع ما نياز به كمي تباهي داده شده باشد اگر كه قرار است نقش خلاقي در زندگي انساني داشته باشند كمال به دنبال تصور تعلق دارد طبق تعليمات سنتي روح احاطه شده از زندگي و نه روح بلند پرواز است كه انسانيت را تعريف مي كنند .

اگر قلون من از نگراني درد مي كند اين عضو فقط يك قطعه گوشت نيست كه به طور بيولوژيكي فعاليت مي كند بلكه ارتباطي با آگاهي داشته و نوعي بيان به خصوص خود را دارد .

ساندرور فرنزي كه همكار برجسته فروبر بود اعضاي بدن را به عنوان در عضوي كه احساسات عاشقانه خود را دارد بيان كرد .

آنطور كه من از حرف  او برداشت مي كنم منظور او آن است هر عضوي زندگي شخصي خود و حتي مي توان گفت شخصيتي دارد كه از فعاليت خود لذت مي برد قولون من خوشحال نبود و اگر مي توانستم به شكاياتش گوش دهم ممكن بود بفهمم چه چيزي ناراحتش كرده است .

اسطوره ها و علامت ها و نشانه ها به طور تاريخي پشت سر هم قرار دارند . يك ملت را داستان خلقت و رب النوع هايش را مي گويند و سپس شروع به پرستش اين رب النوع كرده و خلقت خود را آئين ها جشن مي گيرد اگرچه اساطير روش براي داستان سرائي در مورد تجربياتي است كه احساس شده اند و واقعي نيستند شعائر اعمالي هستند كه با ذهن و دل سخن مي گويند ولي لزوما” از نظر واقعي نيستند در كليسا مردم نان نمي خورند تا شكمشان سير شود بلكه روح خود را غذا مي دهند .

پيرامون خلاقيت كه در زندگي حرفه اي منبع بالقوه روح است افساني پردازي بسيار شده است معمولا” ما خلاقيت از نقطه نظر در روح جوان مي نگريم و آن را با ايده محاصره مي كنيم . از اين لحاظ اكثر كارها نه تنها خلاق نيستند بلكه عادي تكراري و عمومي نيز هستند .

در معنويت ما در جستجوي آگاهي بيداري و بالاترين ارزش ها هستيم در با روح بودن ما لذت بخش ترين و خسته كننده ترين تجربيان انساني و عواطف تن مي دهيم اين دو جهت گيري اساس نبض زندگي انساني هستند و تا حدي براي يكديگر اهميت دارند ايمان هديه روح است كه اجازه مي دهد روح شكوفا نگه داريم .

وقتي ايمان پر از روح باشد هميشه در خاك حيرت و سئوال مي رويم ايمان نگه داشتن تواضعي و پر از نگراني موضوع انسان ايمان نسبت چرا كه شك بعنوان سايه آن مي تواند به ايماني كه به طور كامل پخته شده است وارد شود اعتماد به خود يا ديگران و يا به زندگي را تصور كنيم كه احتياجي به اثبات و دليل نداشته باشد و بتواند شك را در خود داشته باشد .

مردم گاهي اعتماد به رهبران روحاني پيدا مي كنند و اگر آن شخص نتواند به طور ايده آل زندگي كند حس مي كنند به طور وحشتناكي مورد ضيافت قرار گرفته اند .

در طول تاريخ مكتب هاي معيني از انديشه را مي يابيم . افلاطيون رنسانس و با شاعران رومانتيك كه توجيه شان را روي روح متمركز كرده اند جالب است كه اشاره كنيم اين نويسنده ها كه روح را در نظر داشته باشند بر موضوعات معين مشتركي آلزيم و فيالات باند پروازند كاميابي ها استثنايي تاكيد كرده اند كه رابطه داشتن ويژگي تصورات فناپذيري و لذت بردن از جمله آنها است و البته چيز ديگر است در دنياي كه روح فراموش مي شود در فهرست اولويت ها در آخرين رتبه قرار مي گيرد مثلا” در دوره تحصيلي عقل گرايي مدارس ها درس علوم و رياضيات از مهمترين درسها تلقي مي شوند چرا كه آنها موجب پيشرفت بيشتر تكنولوژي مي شوند اگر ارفاقي در درسها پايه قرار است بشود اول از همه درس هنر است حتي قبل از ورزش استدلال واضح اين است كه خواندن درس هنر ضروري نيست ما بدون تكنولوژي نمي توانيم زندگي كنيم ولي بدون زيبايي مي توانيم .

راستي چند مسئله ديگر در مورد روح بدانيم ، مطالعاتي كه در آثار اقوام به روح به عمل آمده  از روي تصاويري كه در غارها به جاي گذاشته اند و از طرز تدفين اموات آنان چنين برمي آيد كه اقوام مختلف ولو آنكه وحشي بوده اند به چيزي پس از مرگ عقيده داشته اند 000

و كم و بيش براي انساني كه مي ميرد در روح يا چيزي شبيه به آن قائل بوده اند . بهر نسبت كه انسان پيشرفت كرده ، اين عقيده راسخ تر شده و روح و معاد بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته در آغاز ظهور بشر طبعا” انديشه در باره روح يا چيزي از اين قبيل در ذهن انسان راه يافته چون وقتي يك آدم همنوعش را مي ديد ناگهان و يا به علتي خشك و سرد به زمين افتاد خواه ناخواه از خود مي پرسيد چرا اين فرد به اين صورت در مي آيد ؟

او هم اكنون با من چه فرقي دارد . و همين فرق بين زنده و مرده او را به اين اصل هدايت مي كرده كه چيزي وجود داشته و اينكه از آن مرده گرفته شده و در نتيجه از همان اوايل اين چيز به هر نام ناميده شود او را به انديشه هاي دور و درازي فرو  برد و بعدها در اين خصوص جواب هايي به ذهنش رسيد كه هنوز هم مي رسد .

مردم عهد باستان براي اين پديده كه با نبودنش انسان به مردن تبديل مي شود تعبيرات و تشبيهات و فرقياتي آورده بودند مثلا” بعضي ها مثل وزش باد را مي توان  حس كرد و همين طور آن را مثل هوا مي دانستند .

به داستان آقاي نجفي گوش دهيد كه مسئله هايي از روح است ، آقاي ( ره ) مرده بودند پس ديدند كه ايستاده اند و بيماري بدني كه داشتند ندارند بلكه تندرستند ولي خويشان در اطراف جنازه اش جمع شده و برايش گريه مي كنند در آن هنگام ايشان از گريه آنها اندوهگين شد و به آنها گفتند : من نمرده ام بلكه بيماريم رفع شده است ولي هيچ يك از آنها به حرف او گوش نمي كردند و مثل اينكه اصلا” او را نمي ديدند و گويا صدايش را هم نمي شنيدند پس در آن هنگام داشتند كه آنان از او دورند مع الوصف او به نظر آشنايي و دوستي آنان به آن جنازه مي نگريستم به آن جا بيشتر نگاه مي كردم تا اينكه جنازه را بعد از غسل و ديگر كارها به قبرشان و ايشان هم جزء مشيعين بودند .

مع الوصف در ميان تشييع جنازه كنندگان بعضي از جانورهاي وحشي و درندگان ،‌ از هر قبيل مي ديدند كه آن جانوران همانند حيوانات اهلي به آنان آزار و اذيت نداشتند و گويا با همديگر مأنوس بود نه در هر صورت جنازه را كه ممرازيد نمودند در كنار گور ايستاده و به او تماشا مي كردند ناگاه ترس و وحشت فوق العاده غير قابل توصيف بر من عارض شده روح من در كنار آنها بود ولي زنده بود هم  و من ديدم نتيجه گيري :

نتيجه مي گيريم كه فقط روح بشر قادر است انديشه كند ،‌ نه جسم و عنصر مادي مغز كه طبيعي مسلكان مي گويند . روحاني در زمان هاي قديم وقتي خداوند جسم آدم را ساخت به روح گفت بيا برو در بدن اين آدم ولي هر كار كه كردند نرفت از آخر با آهنگ ترانه به بدن انسان رفت .

 

فراگيري عشق به روح

علاقه مند شدن به روح احتياج به مقدار معيني فرصت براي تفكر و درك دارد. به طور معمول آنقدر با نوسانات روان يكي شده ايم كه نمي توانيم عقب بايستيم و به آن به خوبي بنگريم. كمي فاصله به ما اجازه مي دهد نيروهاي محرك را در ميان عوامل گوناگوني كه زندگي روح را تشكيل مي دهند ببينيم. با علاقه مند شدن به اين پديده ها شروع به ديدن پيچيدگي هاي وجود خود مي كنيد. معمولاً ما اين پيچيدگيها را كه غفلتاً از دنياي خارج با هزاران مسئله و پريشاني به ما يورش مي آورند احساس مي كنيد. اگر ما روح را بهتر مي شناختيم ممكن بود براي تضادهاي زندگي آماده تر مي بوديم. اغلب احساس مي كنم، وقتي كسي با نگراني در مورد گرهي كه در زندگي، خود را گرفتار آن مي بيند، صحبت مي كند و آن معضل را غيرقابل حل و دردناك مي يابد و براي گشودن آن به درمانگر حرفه اي مراجعه مي كند، دستاورد او فقط پيچيدگي زندگي انساني است كه يك بار ديگر خود را نشان مي دهد. اكثر ما زندگي روزمره خود را توأم با نوعي برخورد روانشناسانه ساده مي كنيم. با اين توقع كه زندگي و روابطمان ساده خواهند بود. عشق به روح از ما درك پيچيدگيهايش را مي طلبد.

          اغلب مراقبت از روح به معني آن است كه وقتي تضادي در سطحي عميق وجود دارد جانب هيچ طرف را نگيريم. شايد لازم باشد كه قلبمان تا آن حد گشاده باشد كه تضادها و كشمكش ها را در خود جاي بدهد.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

نتيجه گيري

من توانستم با نوشتن اين تحقيق روح را بهتر بشناسم، هر چند كه قبل از آن خيلي از روح و متافيزيك اطلاعاتي نداشتم ولي هميشه دوست داشتم بدانم.

توانستم با زندگي روح آشنا شوم. من بعد از نوشتن اين تحقيق حتي احضار روح را نيز آموختم و آموختم كه چگونه مي توانم با چنين موجودي برخورد داشته باشم.

و در آخر من از اين تحقيق نتيجه گرفتم كه خداوند چقدر بزرگ و عظيم است كه توانسته ما را چنين بيافريند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع و مأخذ

1-    قدرت روح، نويسنده توماس مور، مترجم: كامران پروانه، انتشارات افرنگ

2-    سياحت شرق و غرب، آق نجفي قوچاني، انتشارات سرسبز

3-    ارواح و اشباح، اسدالله شهرياري، انتشارات باربد، سال نشر، چهارم 1381

4-    روح، سيد جمال الدين، انتشارات افلاك، 1382

5-    روح و معماي مرگ، محمد مهدي علي خواه، انتشارات جمال الحق، بهار 1371

6-     مقدمه بر پديدارشناسي روح، گئورك ويلهلم فريدريش هگل، ترجمه، دكتر محمود عباديان، انتشارات انزلي

7-    روح در قلمرو دين و فلسفه و ادبيات، نصرالله آژنگ، انتشاران آبگينه

8-    الاصول الكافي، تأليف شيخ كليني، مترجم، شيخ محمدباقر كمرئي، انتشارات اسلاميه

9-    منتخب التواريخ، محمدعلي خراساني

10- عالم قبل از اين عالم، سيد حسن ابطحي

11- ارواح و اشياء نوراني، فخر رازي

12- ارواح در گوشه ي باغ، شيخ حر عاملي

13- عالم عجيب ارواح، حاج محمدعلي محمدي

14- نهج البلاغه

15- اعتقادات صدوق

16- معاني الأخبار

17- ترجمه تفسير الميزان

18- داستان هاي شگفت انگيز آيت الله دستغيب

19- ترجمه تفسير الميزان (جلد دوم)

20- ميزان الحكمه به نقل از بحارال نوار

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 03 شهریور 1393 ساعت: 16:34 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق در مورد روح,وجود روح از ديدگاه انسان هاي اوليه,بيماريهاي روح,روح از ديدگاه قر آن,حيات در عالم برزخ,جهان در آستانه قيامت,معاد جسماني,ارواح و اشياء نوراني,

 

مختصري از وضع ايران در زمان افشاريه

 نادرشاه افشار در قلعه دستجرد درگز در خانواده اي از ايل قرقلو از طايفه افشار چشم به جهان گشود و به نام جد خود (نورقلي بيك) موسوم گرديد. وي با شجاعت و شهامتي كه در دوران جواني در مقابله با حملات طوايف مختلف از خود نشان داد. از طرفي به دليل ضعف شاه صفوي بر اثر آخرين شكست از نيروهاي عثماني نادر به پادشاهي ايران برگزيده شد.

در زمان پادشاهي نادر ايران از جنبه هنري و فرهنگي پيشرفت زيادي نكرد. به همين دليل در كتاب هاي هنري و در رشته هاي مختلف هنر جاي مكتب افشاريه خاري است و از مكتب صفوي به سراغ قاچار رفته اند. و اگر اثر هنري يا فرهنگي از نادر به جاي مانده بيشتر جنبه معماري دارد.

و يكي از دلايل اينكه در زمان پادشاهي وي مسائل هنري كمتر بوده است اين است كه دوره افشاريه دروه اي سراسر جنگ بوده و نادر از بچگي مردي جاه طلب و لجوج بود . ور در دوران پادشاهي خود غنايم جنگي را نيز به كساني مي داد كه بيشتر با دشمنان مقابله مي كردند. نادر در زمان جنگ لباس رزم مي پوشيد . تا از ساير سپاهيان شناخته نشود. و در مراسم مذهبي تغيير لباس مي داد. و هنگامي كه بر تخت جلوس مي كرد لباس سلطاني مي پوشيد . كه ابهت خاصي داشت. و درهنگام عصبانيت لياس قرمز مي پوشيد.

نادر از بيست سالگي عمر خود را بر روي اسب و چادر اردوگاهها گذراند. اسناد و شواهد نشان مي دهد كه نادر يك نابعه بزرگ  نظامي بوده نبوغ نظامي او را همچون نپلئون ، اسكندر و تيمور مي دانند.

البته نادر نيز كارهاي براي هنر ايران كرده است. هر چند محدود ولي در زمان نادر ايوان طلا و ايوان نادري و گنبد طبرسي توسط هنرمندان هندي كه نادر با خودش به ايران آورده است ساخته شده و نيز كارهاي زيادي براي حرم حضرت رضا (ع) انجام داده است و نيز نادر در سال 1151 مناره و تپه ايوان حضرت علي (ع) را تعمير و تذهيب نموده است.

آثار و ابنيه در زمان افشاريه (نادر شاه)

1-    بناي آرامگاه و سقاخانه آب انبار در شهر مشهد.

2-     مطالعه نمودن ايران طلاي صحت عقيق حضرت رضا (ع)

3-     ساختمان مناره شمالي صحن عقيق حضرت رضا (ع) و مطلا نمودن آن

4-     اهدا 700 جلد كتاب گرانبهاي خطي به كتابخانه آستان قدس رضوي

5-    بناي شهر جديد در نزديكي شمالي داغستان

6-     ساختمان محل تولد خود در دستگرد نزديكي درگز به نام مولود خانه و بناي مسجدي متصل به آن

7-    ساختمان آرامگان خود در كلات به نام عمارت خورشيد

8-     اهدا تنديسهاي گرانبها و تعميرات ديگر در آستان قدس رضوي

9-    ساختمان تالاري به صورت ايوان در يكي از باغهاي قزوين كه بنام  نادر منسوب است.

10-     مطلا نمودن ايوان مرقت علي بن ابيطالب در نجف و هدا نذورات بسيار و تعيمرات حرم و و صحن آن حضرت.

و همچنين  ميرزا عبدالرزان نشاء تبريزي كه در عصر نادر مي زيسته است . در سال 1188 هجري قمري 28 سال پس از قتل نادر قصيده اي به زبان تركي سروده و در بالاي ايوان نجف با طلا و شگرف به خط نستعليق بسيار زيبا نوشته شده است.

10- آثار ساختماني زيادي نيز از نادر شاه در قفقاز و باغستان بر جاي مانده است.

عمارت خورشيد در كلات:

نادر شاه براي خود در كلات در سالهاي 1155 و بعد از آن  آرامگاهي  عظيمي به مباشرت كريم خان زند و بوسيله معماران و حجاران ساخته شده اين بنا كه عمارت خورشيد نام دارد و به 2 دليل اين نام بر او نهاده شده است. 

1- به اين دليل كه از طلوع تا غروب خورشيد آفتاب بر اين كاخ مي تابيده است و دوم اينكه چون نام يكي از همسران نادر خورشيد بوده است و چون نزد نادر احترام خاصي داشته به نام او نامذگاري شده است. اين بنا كه اكنون در نهايت استحكام و تقريباٌ 15 متر ارتفاع آن است. نماي خارجي آن تماماً از سنگ هاي بزرگي است كه معروفست و به دستور نادر از مراغه به آنجا حمل گرديده پوشيده شده است. واصل بنا عبارتست از:‌

محل مقبره كه تقريباً 5*5 متر و داراي چهار ستون سنگي است. به ارتفاع 6 متر و در وسط آن جاي مقبره ساخته شده و چهار ايوان در 4 طرف كه داخل آن گچ بري و نقاشي هاي تصويري رنگي داشته و فعلاً آثاري از آن باقي است.

بقيه بنا  اطراف آن اطاقهايي دارد كه متصل به مقبره است. در روي بنا برجي قرار گرفته به قطر 2 الي 4 متر و ارتفاع 5 متر كه نماي آن در سنگهاي تراشيده نيم گرد است. و معلوم مي شود كه در صدد انهدام آن بوده اند زيرا مقداري از سر برج را خراب كرده اند.

در اطراف بنا فضاي بسيار بزرگي است كه دور آن را قرار گرفته  ولي در شرف انهدام است.

در شمال  محوطه فضاي براي (سرباز خانه و اصطبل و پاسدار خانه) بوده و در طرف ديگر ساختماني به نام (ضرابخانه) است و روي سنگهاي اطراف بنا نقش هايي از گل و بته و موز هندي در نهايت زيبايي (حجاري شده) .

اخيراً انجمن آثار ملي و اداره كل باستان شناسي در صدد تغيير آن برآورده اند.

بعضي ترديد دارند كه نادر عمارت خورشيد كلات را براي آرامگاه خود ساخته باشد. اما نگارنده با بررسيهايي كه در اين خصوص به عمل آورده به اين نتيجه رسيده كه بناي مذكور را نادر منحصراً‌ براي آرامگاه خود ساخته است. زيرا اولاً كليه كتب و تواريخ نادري تاييد مي كنند . ثانياً اخيراً پس از خاكبرداري داخل مقبره محل قبري به طول 2 متر و عرض 80 سانتيمتر و عمق قريب به يك متر ساخته و پرداخته شده موجود است. بنابراين جاي هيچگونه شك و ترديد نيست كه عمارت معروف به خورشيد را نادر شاه براي آرامگاهي ابدي خود ساخته است.

كاخ خورشيد كه از مهمترين و بزرگترين آثار باستاني نادر است . ساختمان آن به شكل استوانه است كه به سبك هندسي ساخته شده است. بخشي از ديوارهاي دروني آن (با تذهيب  و مينياتور) و گچبري بسيار استادانه آراسته شده است. كه تدريجاً اين آثار محو گشته تا چند سال اخير اندكي از آنها بوده است. قسمتهاي بيروني قصر به خصوص طبقه دوم حجاري هاي زيبا حك كرده اند. و گويا بحالي نيافته تا اين هنرمندان كار خود را تكميل كنند به طوريكه شاخه گل نيمه كاره رها شده است.

قصه خورشيد از سنگ بنا شده  كه حجاريهاي بر روي آنست كه نقش آنها شامل: ‌گلدان شاخ و برگ و گل و بوته و نقش پرندگان و ميوه هاي مختلف و ميوه ها كه عبارتند از : گلابي – انگور – گردو – موز – آناناس وجود دارد.

موز و آناناس كه از مناطق گرم ناحيه هند است معرف تماس با آن سرزمين است. پرندگان كه بين شاخو برگ ديده مي شود تماماً طراحي است.

بررسي ديگر آثار تاريخي كلات نادري

كتيبه نادري: در تنگه دربند در اتفاع 150 متري از سطح زمين بر روي تخته سنگهايي مشاهده مي شود.

اين كتيبه 24 بيت شعر تركي سروده بالاي كتيبه و سمت چپ آن سايباني از سنگ دارد و چنين به نظر مي رسد كه براي تراشيدن آن تخته سنگها كوه را تراشيده بعد از گذاشتن چند سوراخ و نصب چوب بست بكار پرداختند. مي گويند اين كتيبه درب گنج نادري است. حاشيه تزييني كه جانب كتيبه به عرض 5/2 سانتيمتر در بر گرفته داراي نقش هاي اسليمي است. از 12 بيت اشعار 8 بيت تركي و 4 بيت فارسي و به خط نستعليق است حجاري شده است. اين كتيبه فاقد تاريخ و به وسيله تراش آن را مربوط به سالهاي 155 تا 157  هـ ش است. در تنه در بند آثار آجرهايي كه با ساروج به هم پيوند خورده اند كه باقي مانده است از دروازه اي كه به دستور ناد رساخته شده است به چشم مي خورد.

برج ارعوانشاه:

در بالاي تپه هاي شرقي مدخل در بند ساخته شده كه از كف رودخانه 35 متر ارتفاع دارد كه كتيبه نادري ديده مي شود  برج ارغوانشاه ساختمان دندانه وار مخروطي شكل ناقص بوده است كه 8 مترارتفاع دارد.

اين بنا از نظر شكل كلي تزئينات آجري به برجهاي ارگ كريم خاني شباهت دارد. تمايم نماي برج از آجر ساخته شده است ولي پايه اين برج بر روي صخره هاي كوه است . در فواصل مختلف آجر كاري نقش هاي هندسي بكار رفته است.

جايگاه گنجينه هاي نادري

در سمت شمال كلات نادر در پرتگاهي بسيار خطرناك گودالي به چشم مي خورد وقتي زر و جواهرات نادر به قدري زياد بود كه جلب توجه مي كرد در خزانه هاي عادي نگهداري نمي كردند. براي همين در گودالهاي بزرگي نگهداري مي كردند. پس از انجام ماموريت از همان بالاي پرتگاه زرها و طلاها را به پايين مي انداختند و ملح گنچ پنهان مي ماند.

پيش كشهاي محمد شاه پادشاه موقت هند به نادر :

1- تخت طاووس          طاق مرصع جواهر نشان ساخته شده از طلا و نقره

2- سكه و شمش هاي طلا و نقره

3- پارچه هاي زربافت

مسجد گنبد كبود:

مسجد گنبد كبود در صد متري شرق كاخ خورشيد وجود دارد. مسجدي با گندي آسماني و كاشيهاي كبود بنا شده است . سر در آن بدون تزيين است داخل دور تا دور كتيبه اي به خط نستعليق نوشته شده است . تعمير اداره اطراف صحن كمكي از سنگ است. تزيينات جزرها و پشت و بغل ايوان هماهنگي با كاشيهاي هفت رنگ دوره قاجار انجام شده است. پوشش بالاي گنبد از كاشيهاي زيباي كبود رنگ است  . ساقه استوانه اي شكل ان داراي كاشيهاي فيروزه اي زرد سياه و سفيد رنگ كه طرحهاي هندسي و خط بناي را بوجود آورده است.

مجسمه نادر سوار بر است:

همراه سربازانش يكي از كارهاي زيبا و ماندگار استاد ابولحسن خان صديقي كه از جنس برنز افروخته و به ارتفاع 7 متر در كاخ بروني ساخته شده است.

ساختمان آرامگان نادر بر اساس دو شكل اصلي هندسي مربع و مثلث طراحي شده است. اين بنا از سنگ خاراي كوهسنگي مشهد ساخته شده است و اشاره به عظمت نادر را دارد . تالار آرامگاه به شكل برج از 2 ديواره قرمز رنگ بسته و از دو قسمت ستون بندي تشكيل شده است. و سنگ مزار نادر در گوشه اين مربع و در پناه 2 ديوار قرار گرفته است. اين زاويه و پناه و باز بودن تالار حالت صحنه جنگ را تداعي مي كند و رنگ قرمز ديوار به معناي جنگ است و برجستگي هاي متفاوت سنگي كه از ديوار بيرون آمده نبردهاي مختلف را نشان مي دهد. ستونهاي اطراف نادر به خصوصياتي اجرا شده كه نشانه اي از كلاه نادر است.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 01 شهریور 1393 ساعت: 18:44 منتشر شده است
برچسب ها : تاریخچه سلسله افشاریه,

 

شهيد سيد حسن مدرس

شهيد سيد حسن  مدرس روحاني بيدارگر و بيدار عليه رضاخان قلدر در حدود سال 1287 قمري ( تاريخ دقيق  تولد ايشان معلوم نيست ) در قريه « سرابه كچو » از توابع اردستان متولد شد . پدرش حاج سيد اسماعيل و جدش سيد عبدالباقي از طايفه مير عبادين بودند . شغل پدر و جدش منبر و تبليغ احكام بود . حدود شش سال داشت كه به اتفاق خانواده به « قمشه »‌در جنوب اصفهان مهاجرت نمودند . حدود 14 سال از عمر شهيد مدرس مي گذشت كه پدربزرگش مرحوم شده و حسب الوصيه آن مرحوم تقريباً در 16 سالگي به جهت تحصيل به اصفهان وارد شد و در 21 سالگي پدر بزرگوارش از دنيا رفت .

آن كودك 6 ساله سرانجام به خواست خدا و نيروي كار و پشتيباني دانش به مقام و منزلتي  رسيد كه يكي از اركان سياست  و روحانيت كشور ما را تشكيل داد و در آغاز پيدايش حكومت ديكتاتوري با آن چندان مقابله و مقاومت نمود تا آنكه به جرم سابقه فرزانگي و مردانگي پس از يازده سال حبس در روستاهاي خراسان سرانجام در قصبه « ترشيز » يا كاشمر فعلي شب بيست و هفتم رمضان 1357 قمري زهر ستم از دست دژخيم زمانه نوشيد و دست بي باك جور گلوي نازنين او را چنان فشرد كه جان به جان آفرين تسليم نموده و شبانه نعش او را در كناز مزاري پوشيده بخاك سپردند و به كسي رخصت ندادند كه در ماتمش اشكي بيفشاند و يا تربتش حمد و سوره اي بخواند .

تاريخ زندگاني مرحوم مدرس چهار فصل مشخص دارد : يكي اوان كودكي ، ديگري روزگار تحصيل و تدريس ، سوم زمان شركت در امور سياسي  و مبارزه و چهارم ايام حبس و تبعيد تا شهادت .

قسمت چهارم را درسال 1320 تا 21 روزنامه هاي تهران و مشهد و ادعانامه مدعي العموم ديوان جزا از پرداه كتمان بيرون آورده و عموم فارسي زبانان  جهان كم و بيش از تفضيل جريان آن آگاه شدند .

قسمت سوم را جرايد و اسناد سياسي  مربوطه بدوره مشروطيت دوم ايران ثبت كرده . ضبط مجلس شورا نيز مي تواند نكات تاريك و فراموش شده سالهاي آخر آن را درهر آني روشني بخشد .

فصل دوم را خود آن شهيد در مقاله اي كه به درخواست روزنامه اطلاعات در آبانماه 1306 نوشته و در ضمن مصاحبه اي كه در  تيرماه 1305 با خبرنگار روزنامه « ايران »  نموده از مرحله فراموشي و ابهام بيرون آورده و آشكار ساخته است .

اما فصل اول زندگاني روحاني شهيد مدرس كه مربوط به سالهاي اول عمر او است بندرت كسي ، حتي نزديكان آن مرحوم هم ، از جريان آن اطلاعي داشته و پيران سالخورده مانند سيد حسن سالار ، دائي مدرس و ديگران آگاهي كافي و دقيقي از دوران طفوليت او ندارند.

گفتيم كه مدرس هنگامي كه 6 سال داشت به اتفاق خانواده به قمشه كوچ نمودند . اما چه پيش آمدي براي خانواده او پيش آمده كه به مفارقت پدر و مادر و ترك زاد و بوم فرزند منتهي شده است .

سرابه قريه كوچكي است در جنوب غربي كچويه كه معروف به كچو مثقال  است و از نظر اتصال اراضي و اشتراك قنات با كچويه حكم محله اي  از آنجا را دارد ، در آنجا روزي كه نوبت درو گندم به يك تن از سرمايه داران و ملاكين  عمده  زواره رسيده خود سرگرم مراقبت كارخويش بوده . براي  پراكنده ساختن كودكان با تركه اي كه در دست داشت به سوي آن حمله كرد . از قضا چوباو ببازي نازنين پسر كوچكي اصابت كرد . اشك از چشمان كودك  فروريخت و هرچه خواستند او را آسوده كنند ممكن نشد . اين كودك مدرس بود  و پدرش در آنجا نبود و همين كه ازواقعه باخبر شد چنان برافروخت گشت   و از روي كينه تصميم گرفت او را با مادرش به دادخواهش برد و چون مادر موافقت نكرد براي اين  كه خاطره مادر را از لوح ضميرش بزدايد او را به قمشه برد .

اتفاق را در زندگاني مدرس مدرس هميشه مي بينيم ، اتفاقهايي كه دائما به سود او تمام مي شده  است ، ضربه تركه او را از جايي به  جايي  فرستاد و مردي دانشمند بار آورد . ضربه تركه او را از جايي به جايي فرستاد و مردي دانشمند بار آورد . ضربه ديگري كه در مدرسه جده اصفهان به او وارد شد مدرس را با وجود استنكافي كه آغاز كار از دخالت در امور ملكي داشته راضي به مسافرت تهران براي نمايندگي مجلس ساخت ضربه سومي كه مدارس را به مرتبه پيشواي عمومي مردم تهران و بزرگترين رقيب سردار سپه رسانيد  به وسيله يكي از نمايندگان مجلس به صورت رقيب سردار سپه رسانيد به وسيله يكي از نمايندگان مجلس به صورت او اصابت كرد . اين ضربت چنان نكاتي به ارگان سياست ملك داد كه شالوده دستگاه جمهوري را با نخستين آمال سردار سپه از هم فرو ريخت .

ضربت چهارم را جمعي از عمال دستگاه خودسري براي ايجاد وحشت عمومي در پشت مسجد سپه سالار ( مدرسه عالي  شهيد مطهري ) به صورت چند گلوله به او وارد آوردند و در  پي آن موجبات خروج از عرصه سياست وتحمل رنج تبعيد و حبس و شهادت سيد براي تحصيل  سعادت اخروي فراهم آمد .

 مدرس پس از وقوع كودتاي 1299 در اين رستاخيز مخوف انگليس و چنين ورطه هولناكي گرفتار شد و در عداد محبوسين سياسي قرار گرفت . ابتدا او را محل قزاقخانه قديم ( باغ ملي فعلي ) براي مدت چند روزي زنداني كردند . ولي بعدا او را به اتفاق  شيخ حسن يزدي به وسيله گاري پست به قزوين تبعيد و حبس كردند . مدرس تا آخر عمر كابينه سياه رضاخاني در آنجا محبوس بوده است .

براي اثبات عزت نفس مدرس همين قدركافي است كه مانند ساير محبوسين سياسي از رختخواب زندان استفاده نمي كرد ، بلكه تمام مدت را هنگام خواب عمامه خويش را به زير سر نهاده و در زير عباي خود مي خفته است . پس از يازده سال وي از خواف ( تبعيد گاه بعدي مدرس ) به كاشمر منتقل مي كنند و در آنجا به طوري كه در  پرونده متهمين قتل وي در ديوان كيفر منعكس گرديده نخست مسموم و سپس خفه و شهيد مي شود .

از عجايب اين كه شهيد سيد حسن مدرس روز قبل از شهادتش بر اثر صفاي باطن به پاسبانانش مي گويد : « ترا از اينجا عوض مي كنند » پاسبان در جواب مي گويد : « مگر از من ناراضي هستيد ؟ » مدرس پاسخ مي دهد : « خير ، توماموري و به تو دستور مي دهند ولي وقتي مجددا » به اينجا مراجعه كني ديگر مرا زنده نخواهي يافت «‌اتفاقا » چنين هم مي شود ،‌صبح  همان روزي كه مدرس به قتل مي رسد آن پاسبان را عوض مي كنند و آن طور كه در پرونده او منعكس است پاسي از شب گذشته همان روز پاسبان مزبور را بر سر جنازه پاكش مي آورند .

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 01 شهریور 1393 ساعت: 17:34 منتشر شده است
برچسب ها : زندگی نامه مدرس,

 

تاريخچه ي جدول تناوبي:

در اوايل سدهي نوزدهم ميلادي، شباهت شيميايي و فيزيكي عناصر توجه شميدانها را به خود جلب كرد.در سالهاي 1817 و 1829 يوهان دوبراينر مقالههايي منتشر كرد و در آنها خواص مجموعههاي سهتايي از فلزات را مورد بررسي قرار داد(Ca, Sr, Ba; Li, Na, K; Cl, Br, I; S, Se, Te) . عناصر هر مجموعه داراي شباهتهايي هستند و وزن اتمي عنصر دوم در هر مجموعه تقريبا ميانگين اوزان اتمي دو عنصر ديگر است.
در سالهاي بعد بسياري از شيميدانها براي طبقهبندي عناصر به صورت گروهها، بر مبناي شباهت خواص آنها تلاش كردند.طي سالهاي 1863و 1866، جان نيوزلند «قانون اكتاو»هاي خود را پيشنهاد كرد. نيوزلند تاكيد كرد كه وقتي عناصر را بر حسب افزايش وزن اتميشان فهرست ميكند، عنصر هشتم به عنصر اول شباهت دارد،عنصر نهم به عنصر دوم، و همينطور نيوزلند، اين رابطه را با اكتاهاي موسيقي مقايسه كرد. متاسفانه، رابطه واقعي پيچيدهتر از آن است كه نيوزلند تصور ميكرد. زماني كه او قانون قانون اكتاوهاي خود را پيشنهاد كرد، كار او تا حدودي ساختگي به نظر ميرسيد و ساير شيميدانها اعتنايي به آن نكردند.اما، سالها بعد به خاطر اين كار، نشان ديوي به وسيلهي انجمن پادشاهي به نيوزلند داده شد.

دوران جديد طبقهبندي عناصر از كارهاي يوليوس موتار ماير(1896) و به ويژه ديمتري مندليف(1869) ريشه گرفت. مندليف قانون تناوبي را مطرح كرد كه ميگفت: وقتي عناصر را به ترتيب افزايش وزن اتميشان مطالعه ميكنيم، شباهتهايي در خواص آنها به صورت تناوبي،مشاهده ميشود. درجدول مندليف، عناصر به گونهاي تنظيم شده بودند كه عناصر شبيه به هم در ستونهاي عمودي موسوم به گروه ظاهر ميشدند.
براي قرار دادن عناصر مشابه در زير يكديگر، مندليف مجبور شد در جدول خود جاهاي خالي براي عناصر كشف نشده منظور كند. او بر اساس سيستم خود توانست خواص سه عنصر كشف نشده را پشبيني كند. كشف اسكانديم، گاليم و ژرمانيم كه خواص هر يك از آنها به خواص پيشبيني شده توسط مندليف شباهت فراواني داشت،اعتبار سيستم تناوبي را نشان داد. وجود گازهاي نجيب (Rn, Xe, Kr, Ar, Ne, He) توسط مندليف پيشبيني نشد. اما، پس از كشف آنها در سال هاي 1892 تا 1898 اين عناصر به خوبي در جدول تناوبي قرار گرفتند.طرح جدول تناوبي چنان بودكه سه عنصر (I, Ni, K) خارج از ترتيب تعيين شده با افزايش وزن اتمي، قرار ميگرفتند. مطالعه بعدي طبقهبندي تناوب، بسياري از شيميدانها را متوجه اين امر ساخت كه خاصيت بنادي ديگري، علاوه بر وزن اتمي، ميتواند عامل خصلت تناوبي مشاهده شده باشد. پيشنهاد شد كه اين خاصيت بنيادي، از جهتي به عدد اتمي كه در آن زمان فقط يك شماره سادهي به دست آمده از سيستم تناوبي بود، بستگي دارد.

 

 

قانون تناوبي موزلي:

كار هنري موزلي در سالهاي 1913 و 1914 اين مسئله را حل كرد. وقتي اشعهي كاتدي پر انرژي بر روي يك هدف متمركز ميشود، اشعهي X توليد ميشود. اين تابش X را ميتوان به اجزاي آن با طولموجهاي متفاوت تفكيك كرد و طيف خطي به دست آمده را روي يك صفحه عكاسي به ثبت رساند. وقتي عناصر مختلف به عنوان هدف به كار برده شوند، طيفهاي اشعه X متفاوتي به دست ميآيد؛ هر طيف فقط از چند خط تشكيل شده است.
موزلي، طيف اشعهي X 38 عنصر با عدد اتمي بين 13( آلمينيم) و 79( طلا) را مطالعه كرد. او با بررسي خطهاي مشابه در طيف اين عناصر، دريافت كه بين جذر فركانس خط طيفي و عدد اتمي عنصر مربوطه رابطهاي خطي وجود دارد.به بيان ديگر، وقتي كه عناصر به ترتيب افزايش عدد اتميشان مرتب شوند، جذر فركانس خط طيفي از يك از عنصر به عنصر بعدي هميشه به مقدار ثابتي افزايش مييابد.

به اين ترتيب موزلي توانست بر مبناي اشعهي X، عدد اتمي صحيح هر عنصر را تعيين كند. او با اين روش توانست مسئله طبقهبندي عناصري كه وزن اتمي آنها با عناصر همسايهشان همخواني نداشت (I, Ni, K) را حل كند. موزلي، همچنين نشان دادكه از Ce58 تا lu71 بايد 14 عنصر در جدول تناوبي به دنبال لانتانم قرار گيرند. نمودار موزلي نشان داد كه بايد 4 عنصر كشف نشده ( با اعداد اتمي 43، 61، 72، 75) قبل از عنصر شماره 79 (يعني طلا) وجود داشته باشند. قانون تناوبي بر مبناي كار موزلي دوباره تعريف شد: خواص فيزيكي و شيميايي عناصر، توابع تناوبي عدد اتمي هستند.
اعداد اتمي موزلي با بارهاي هستهاي محاسبه شده فوسط رادرفورد بر مبناي پراش ذرات آلفا، سازگاري تقريبي داشت. در نتيجه موزلي پيشنهاد كرد كه عدد اتمي، Z، شمارهي واحدهاي بار مثبت در هستهي اتم است. او گفت: «كميتي بنيادي در اتم وجود دارد كه از عنصري به عنصر ديگر، با اندازههاي معين افزايش مييابد. اين كميت فقط ميتواند بار مربوط به هستهي مركزي مثبت باشد.»

برگرفته شده از كتاب شيمي عمومي1 نوشتهي چادرلز مورتيمر ويرايش ششم ترجمهي عيسي ياوري نشر علوم دانشگاهي

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 31 مرداد 1393 ساعت: 19:20 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق در مورد جدول تناوبی,تاريخچه ي جدول تناوبي,قانون تناوبي موزلي,

 

تحقیق کامل در مورد ورزش بدمینتون

تاريخچه بازي بدمينتون، صدها سال است كه در هندوستان، سيام و ژاپن بازي مي‌شود. نام اين بازي در هندوستان پونا (Poona) بود و افسران انگليسي كه در هندوستان بودند به اين بازي علاقه زيادي داشتند. در سال 1870 ميلادي بعضي از افسران انگليسي و سايل بازي بدمينتون را به انگلستان بردند و در اوقات بيكاري اين بازي را انجام مي‌دادند در سال 1873 در جشني كه توسط دوك بوفورت (Duke of beaufort) در قصر خانوادگي‌اش برپا بود، اين بازي هم انجام شد. از آنجايي كه اسم اين قصر خانه بدمينتون بود، اسم اين بازي هم كم‌كم به بازي بدمينتون معروف شد. باشگاه بدمينتون كه در سال 1877 تأسيس شد اولين قوانين مكتوب اين بازي را اعلام نمود. در سال 1893 انجمن بدمينتون انگلستان بعنوان اولين انجمن ملي بدمينتون تأسيس گرديد و نخستين بازيهاي قهرماني انگليس در سال 1899 برگزار گرديد.

تا سال 1914 حدود 467 باشگاه و تا سال 1923، به تعداد 550 باشگاه و تا سال 1943 در حدود 1000 باشگاه در انگلستان بوجود آمد. امروزه در حدود پنج هزار باشگاه بدمينتون در انگلستان وجود دارد.

فدراسيون بين‌المللي بدمينتون (IBF) در سال 1943 تأسيس گرديد و قرار گذاشته شد كه اولين مسابقات قهرماني جهان در سال 1939 برگزار شود. اما بخاطر جنگ جهاني دوم اين مسابقات انجام نشد و تا سال 1949 به تعويق افتاد. مؤسسين اوليه فدراسيون بين‌المللي بدمينتون 9 كشور بودند كه عبارتند از: كانادا، دانمارك، انگلستان، فرانسه، ايرلند، زلاندنو، اسكاتلند و ولز. ايالات متحده آمريكا چهار سال بعد به فدراسيون بين‌المللي بدمينتون، مسابقات كاپ توماس بود كه در سال 1948 برگزار گرديد. مسابقات كاپ توماس كه مسابقه قهرماني تيمي مردان جهان است توسط رئيس فدراسيون بين‌المللي بدمينتون، سِر جرج توماس برگزار گرديد.

كاپ اوبر (Uber) نيز مسابقه قهرماني تيمي بانوان جهان مي‌باشد كه از سال 1965 برگزار مي‌گردد. بطور كلي هفت مسابقه اصلي در دنياي بدمينتون وجود دارد كه عبارتند از: كاپ توماس، كاپ اوبر، قهرمان جهان، كاپ سادير من (Sudirman) كه بصورت مختلط برگزار مي‌شود، مسابقات جوانان جهان، مسابقات فينال گراندپري و مسابقات جام‌جهاني.

مسابقات جام‌جهاني از سال 1981 آغاز گرديد و تا سال 1997 ادامه داشت. از آن سال به بعد به جاي مسابقات جام‌جهاني، مسابقات بازيكنان برتر جهان توسط فدراسيون بين‌المللي بدمينتون ابداع گرديد. بازي بدمينتون از سال 1992 بطور رسمي وارد بازيهاي المپيك شد و بصورت انفرادي و دو نفره براي مردان و زنان برگزار گرديد. از المپيك سال 1996 بازي دو نفره مختلط هم به موارد فوق اضافه شد.

در سالهاي اخير، بهترين بازكنان جهان از كشورهاي اندونزي، چين، مالزي، كره و كشورهاي اسكانديناوي بخصوص دانمارك و فنلاند بوده‌اند. از دهه هشتاد ميلادي، زماني كه بازيهاي گراندپري جهاني توسط فدراسيون بين‌المللي بدمينتون برگزار گرديد بازي بدمينتون هم يك بازي حرفه‌اي شد و برندگان اين مسابقات در حدود 350000 دلار جايزه بدست مي‌آورند.

 

تجهيزات و اصطلاحات

قبل از اينكه شروع به ياد گرفتن بدمينتون كنيد بهتر است كه با تجهيزات و اصطلاحاتي كه بعدها با آنها مواجه خواهيد شد آشنا شويد.

تجهيزات

از خريدن تجهيزات بسيار ارزان و يا بسيار گران خودداري كنيد. اما تجهيزاتي بخريد كه مناسب باشند. تجهيزات خوب، بازيكن خوب نمي‌سازد اما كمك به خوب بازي كردن مي‌كند.

راكت

تكنولوژي ساخت راكت هر روزه عوض مي‌شود. قبل از انتخاب راكت با فروشنده صحبت كنيد و از او كمك بخواهيد تا در خريد آن شما را راهنمايي كند. شما حتماً نبايد راكت گران قيمت بخريد، بلكه مي‌توانيد يك راكت مناسب و با پول كمتر تهيه كنيد.

دسته راكت: دسته راكت را بگيريد و امتحان كنيد كه كاملاً راحت در دستتان قرار بگيرد. اندازه دسته راكتها 6/8 تا 2/9 سانتيمتر مي‌باشند بنابراين راكتي را انتخاب كنيد كه نه كوچك باشد و نه زياد بزرگ چون نگهداشتن آنها در دست دشوار خواهد شد. راكتهاي دسته چرمي از همه بهتر هستند اما از راكتهاي حوله‌اي نيز استفاده مي‌شود.

شفت: شفت، دسته راكت را به سر راكت متصل مي‌كند. بستگي به جنس اين قسمت، قيمت ركت‌ها متفاوت هستند. جنس اين قسمت مي‌تواند استيل، گرافيت و فايبرگلاس و يا گرافيت و سراميك فايبر باشد. فعلاً نگران نوع شفت نباشيد، نوع استيل يا گرافيت به اندازه كافي بادوام و سبك هستند. راكت 100 گرمي مناسب مي‌باشد. هر كدام از اين راكتها را كه انتخاب مي‌كنيد بايد كمي قابل خم شدن باشند. براي تست كردن قابليت ارتجاي راكت، آن را با دو دست از قسمت دسته و سر بگيريد (بطور افقي) و به آرامي آنرا به بالا فشار بدهيد. شفت بايد كمي خم شود.

سر راكت: اين قسمت از راكت هم مي‌تواند از جنس گرافيت يا آلومينيوم باشد. از خريدن راكتي كه سر آن فقط از استيل درست شده باشد خودداري كنيد چون تعادل خوبي ندارند. سر راكت در محل سوراخهايي كه سيمها از درون آن عبور مي‌كنند بايد داراي پلاستيك نرم باشد تا در هنگام كشيده‌شدن به روي زمين در هنگام بازي دچار پارگي نشود.

 قطعه تي T: كه سر و شفت را به يكديگر متصل مي‌كند، بعضي از راكتها اين قطعه را ندارند و مستقيماً سر وشفت به يكديگر جوش داده شده‌اند. اگر از فلز درست شده باشند آنها توسط قطعه T به يكديگر وصل مي‌شوند. اين قطعه به گلو معروف است.

سيم‌‌‌‌‌‌‌ها: سيمها مهمترين قسمت يك راكت هستند چون محلي است كه با آن به توپ محكم ضربه مي‌زنند. سيمهايي كه از روده طبيعي درست شده‌اند بهتر مي‌باشند و قابليت انعطاف‌پذيري بهتري نسبت به ديگر سيمها دارند و در نتيجه گرانتر مي‌باشند. بهترين نوع اين سيمها نازكترين و شفافترين آنها از لحاظ رنگ مي‌باشند.

قدرت كششي نوع سيمي كه انتخاب مي‌كنيد اهميت دارد. اگر خيلي سفت باشد كنترل كردن توپ و يا زدن ضربات ظريف به توپ مشكل خواهد بود، اگر هم خيلي شل باشد زدن ضربات محكم با آن مشكل خواهد بود. معمولاً كشش سيمها بايد حدود 9/5 كيلوگرم باشد.

مراقبت از راكت: براي بهتر استفاده كردن از راكتي كه با دقت خريداري كرده‌ايد اين نكات را رعايت كنيد:

هرگز در هنگام عصبانيت آنرا روي زمين پرت نكنيد. از كاور (روپوش مخصوص راكت) براي پوشاندن سر راكت استفاده كنيد تا سيمهاي آن خيس نشود. هرگز راكت را در معرض گرما و يا رطوبت قرار ندهيد. اگر خوب از راكت خود استفاده كنيد براي 2 تا 3 سال احتياج به عوض كردن سيمهاي آن نخواهيد داشت. اگر يكي از سيمها پاره شد از راكت استفاده نكنيد تا خسارت بيشتري به آن وارد نشود. فوري آنرا تعمير كنيد تا قابليت كشش آن باقي بماند.

توپ بدمينتون

توپ بدمينتون مي‌تواند از مواد مصنوعي (سينتيك) يا طبيعي درست شده باشد. توپهاي مصنوعي از هر جنسي كه باشند بايد مانند توپهاي طبيعي كه داراي چوب پنبه و پرهايي كه با يك قطعه چرم نازك به دور چوب پنبه متصل شده‌اند و داراي قابليت پرواز مناسب هستند عمل كنند. توپهاي طبيعي بايد داراي 16 پر در اطراف پايه باشند و تمام پرها هم بايد به يك اندازه بوده و طول آنها هم بين 62 تا 70 ميليمتر باشد. قطر دايره بالاي توپ بين 58 تا 68 ميليمتر مي‌باشد و پرها هم بايد با سيمي از جنس مناسب به پايه محكم بسته شده باشند.

قطر پايه توپ بايد بين 25 تا 28 ميليمتر باشد و انتهاي آن گرد شده باشد. وزن توپ هم بايد بين 74/4 تا 50/5 گرم باشد. توپهاي مصنوعي هم از لحاظ وزن و اندازه بايد داراي خصوصيات توپ طبيعي باشند فقط به جاي پر از مواد سينتتيك استفاده مي‌كنند.

بازيكنان، سطح بالا فقط با توپهاي طبيعي بازي مي‌كنند اما بازيكنان تازه كار در بيشتر باشگاهها از توپهاي مصنوعي استفاده مي‌كنند و قابل قبول هم مي‌‌‌باشد. توپهاي سينتتيك طلايي براي سالنهاي ورزشي با ديوارهاي روشن مناسب مي‌باشد.

در گذشته توپهاي طبيعي خيلي گرانتر از توپهاي سينتتيك بودند، اما امروزه بعضي از انواع آنها حتي از توپهاي سينتتيك هم ارزانتر هستند. بهر حال اگر مي‌خواهيد نوع طبيعي آنرا بخريد مطمئن شويد كه پرهاي آن پر غاز است. انتخاب خود را روي قيمت، دوام و نوعي كه دوستانتان در باشگاه از آن استفاده مي‌كنند بگذاريد. ما توصيه نمي‌كنيم كه نوع توپهاي خود را عوض كنيد اما در اينجا چند نوع خوب آنرا معرفي مي‌كنيم: RSL, DSS, YONEX, CARLTON.

هر نوع توپي راكه انتخاب مي‌كنيد مطمئن شويد كه سرعت مناسب رابراي آن سالن بخصوص دارا مي‌باشد. معمولاً توپهاي سينتتيك را توسط رنگي كه به آنها زده‌اند براي سرعتهاي آهسته، متوسط و سريع درجه بندي كرده‌اند. توپهاي تهيه شده از پر طبيعي هم با عددهاي بين 73 تا 85 درجه بندي شده‌اند. يك توپ درجه 73 طول مسيري را كه مي‌پيمايد 10 تا 15 سانتي‌متر كمتر از توپ درجه 74 مي‌باشد. توپ درجه 85 سريعترين توپها است.

انتخاب سرعت توپ بستگي به دماي هواي سالن بازي دارد. به عبارت ديگر بستگي به مقاومت هوا دارد. در يك سالن كوچك گرم مي‌توانيد توپ درجه 75 را انتخاب كنيد در صورتي كه اگر سالن گرم نبود مي‌توانيد از توپ درجه 78 استفاده كنيد. در سالهاي مدرن لازم است كه از توپ درجه 82 استفاده شود. براي انتخاب توپ مناسب، آزمايشهاي زير را انجام دهيد: پشت خط انتهاي زمين با زاويه 45 درجه محكم به توپ به سمت بالا ضربه بزنيد، اگر سرعت توپ صحيح باشد در فاصله‌اي بين 53 سانتيمتر تا يك متري خط انتهاي زمين طرف ديگر فرو خواهد آمد.

مراقبت از توپ

مراقبت از توپ بسيار مهم است چون قيمت آنها زياد است و اگر درست به آن ضربه نزنيد عمرشان كوتاه خواهد شد.

1.      هرگز در حالت نيم- والي به آنها ضربه نزنيد.

2.      هرگز قوطي نگهداري آنها را له نكنيد و بجايي نزنيد.

3.      هرگز توپهاي طبيعي را در جاي گرم نگهداري نكنيد.

4.      آنها را با انگشت شست و سبابه برداريد.

5.      با سرعت مناسب بازي كنيد.

كفش بدمينتون

كفشي كه پايتان مي‌كنيد اهميتش خيلي بيشتر از بقيه پوشاكي است كه هنگام بازي از آن استفاده مي‌كنيد. كفشها پايه و اساس سرعت هستند. كفشها بايد سبك، راحت و قابليت ارتجاعي زياد داشته و داراي كوشن مناسب داخل آنها باشند. كف كفشها بايد نرم و شيار دارا باشند تا توقف چرخيدن و شروع به حركت را آسان كنند. جنس روي كفش اغلب از نايلون يا جير است. بندهاي كفش بايد از ناحيه بالاي انگشتان پا شروع شده و به بالا بيايد، و زبانه كفش هم بايد داراي كوشن نازكي باشد. كفشهايي كه داراي محافظ در ناحيه انگشتان هستند از صدمه ديدن آنها در هنگام كشيده شدن روي زمين جلوگيري مي‌كنند.

اگر مي‌خواهيد كه سرعت زياد داشته باشيد از پوشيدن كفشهاي سنگين با كف سخت خودداري كنيد. پوشيدن كفش كثيف، بي‌انظباط بودن را نشان مي‌دهد بنابراين هميشه كفشهاي خود را تميز نگهداريد.

لباس بدمينتون

پوشيدن لباس بستگي به اولويت‌هاي خود شخص دارد. تعداد زيادي لباس‌هاي بدمينتون در دسترس مي‌باشند. مردها معمولاً شورت و پيراهن مي‌پوشند، خانمها هم مانند آقايان، اما آنها مي‌توانند از دامن هم استفاده كنند. رنگ لباسها بايد سفيد باشد و مد روز. اگر از رنگها بطور مفيد استفاده شود مانعي ندارد. البته جوراب بايد سفيد باشد.

لباسها بايد از موادي درست شده باشند كه به آساني بتوان آنها را شست و هرگز نبايد خيلي تنگ يا گشاد باشند و جلوي حركات شما را بگيرند. داشتن گرمكن و استفاده از آن بعد از يك بازي سخت براي جلوگيري از كشيده شدن عضلات بسيار ضروري است. پوشيدن لباس سفيد براي مدارس و يا مراكز ورزشي اجباري نيست. اما هر لباسي كه مي‌پوشيد اگر تميز و خوب باشد احساس خوبي به شما دست خواهد داد و خود را يك بازيكن واقعي خواهيد دانست.

ساك ورزشي

داشتن يك ساك ورزشي كه محتوي وسايل لازم باشد براي ليگها و مسابقات لازم است. از آنجائي كه بازيها بايد ادامه پيدا كنند شما بايد لوازم ضروري را در ساك خود داشته باشيد: راكت اضافي با همان وزن و كششي كه معمولاً استفاده مي‌كنيد، سنجاق قفلي، حوله، نوشيدني، هدبند، يك كپي از قوانين بازي و هر چيز ديگري كه فكر مي‌كنيد در طول مسابقات ممكن است به آن احتياج پيدا كنيد را در ساك خود قرار دهيد.

زمين بدمينتون

دياگرام زمين بهتر از هر توضيحي مي‌تواند فاصله‌ها و نام مناطق مختلف زمين را بيان كند. يك زمين ايده‌آل بدمينتون 1/9 متر ارتفاع دارد و خطوط اطراف آن به عرض 8/3 سانتي‌متر مي‌باشد و فاصله آن از ديوارها حداقل 52/1 متر و از زمين مجاور 90 سانتيمتر مي‌باشد. در هنگام روز هم نور نبايد به شدت به آن بتابد و نور چراغهاي داخل سالن هم درخشنده نباشند تا توپ بخوبي ديده شود. زمين بازي هم بايد صاف باشد ولي ليز نباشد. ديرك‌هاي تور بايد بيرون زمين نصب شوند تا نور كاملاً سفت كشيده شود. ارتفاع تور از زمين در نزديكي ديرك 54/1 متر و در وسط زمين 52/1 متر مي‌باشد.

متأسفانه كمتر زميني چنين شرايط ايده‌آلي را دارد، اما هنوز بدمينتون بازي مي‌شود و از آن لذت مي‌برند. حتي در شرايط خيلي بد كه در آن از نور مناسب يا توپ وتور مناسب استفاده نمي‌شود بازي انجام مي‌گيرد و به بازيكن نشاط مي‌بخشد.

 

 

كجا مي‌توان بازي كرد

مدارس و باشگاهها محلهايي هستند كه زمين بازي خودشان را دارند، اما شما مي‌توانيد در مراكز ورزشي خودتان يا در كلاسهاي بدمينتون ثبت نام كنيد و اين ورزش را بطور صحيح دنبال كنيد.

اصطلاحات

سرويس درايو زاويه‌دار: براي زدن اين سرويس به آخرين نقطه سمت راست زمين سرويس تا جايي كه قانون اجازه مي‌دهد برويد، سپس به بازيكن مقابل وانمود كنيد كه سرويس پايين خواهيد زد اما آنرا به سرويس درايو تبديل كنيد.

كلير حمله‌اي (ATTACKING CLEAR): يك ضربه پيشرفته از بالاي سر مي‌باشد كه توپ را پايين و سريع به عقب زمين حريف مي‌فرستد.

سرويسهاي بك‌هند پايين (BACKHAND LOW SERVE): مانند سرويس‌هاي پايين است، اما با بك‌هند زده مي‌شود. سرويس‌هاي بالا يا خيلي بالا با بك‌هند زده نمي‌شود، فقط سرويس درايو گاهي اوقات با بك‌هند زده مي‌شود.

كلير دفاعي (DEFENSIVE CLEAR): ضربه از بالاي سر در ارتفاع بالا به توپ و فرستادن آن را از خط انتهايي يك طرف زمين به خط انتهايي طرف ديگر زمين را گويند.

سرويس درايو (DRIVE SERVE): در ابتدا به نظر مي‌رسد كه اين يك سرويس پايين است اما در آخرين لحظه راكت سرعت پيدا كرده و سرويس درايو به قسمتي از زمين مخالف كه حريف در گرفتن توپ در آنجا نقطه ضعف دارد فرستاده مي‌شود.

سرويس آهسته (FLICK SERVE): اين سرويس به نظر بازيكن حريف سرويس پايين مي‌آيد ولي در آخرين لحظه مچ دست را مي‌پيچيد و توپ را كشيده مي‌زنيد تا توپ به انتهاي زمين حريف برود و او را غافلگير كند.

اسمُش فورهند (FORHAND SMASH): يك ضربه حمله‌اي مي‌باشد. منظور از زدن اين ضربه خواباندن توپ در زمين حريف با سرعت زياد مي‌باشد. اسمُش بك‌هند هم داريم.

سرويس بلند (HIGH SERVE): سرويس كشيده و بلندي است كه حريف را به عقب زمين مي‌كشاند و در نتيجه نمي‌تواند روي آن اسمُش بزند در ضمن قسمت جلوي زمين را هم باز مي‌گذارد.

تكرار بازي (Let): زماني كه بازي دوباره بايد تكرار شود.

لوب (Lob): ضربه فورهند يا بك‌هند دفاعي است كه از پايين زده مي‌شود تا توپي را كه به قسمت جلوي زمين پايين‌تر از تور فرستاده‌اند را برگرداند.

سرويس پايين (LOW SERVE): يك سرويس ظريف مي‌باشد كه قبل از رسيدن به تور شروع به پايين رفتن مي‌كند. اگر اين ضربه به دقت زده شود دفاع آن را براي حريف بسيار مشكل مي‌كند.

سرويس خيلي بلند (VERY HIGH SERVE): مانند سرويس بلند است اما با تمام قدرت به بالاترين نقطه تا جايي كه سقف سالن اجازه مي‌دهد زده مي‌شود. اين كار زمان سنجي حريف را براي زدن آن مشكل مي‌سازد.

 

راهنماي بازي

بازي بدمينتون را مي‌توان يك نفره يا دو نفره بازي كرد. توپ نبايد با زمين تماس پيدا كند و اگر تماس پيدا كرد سرويس جديد زده مي‌شود.

قوانين بدمينتون

بيشتر مسابقات شامل سه گيم است و هر تيمي دو گيم را ببرد برنده مسابقه خواهد بود. يك گيم موقعي تمام مي‌شود كه امتيازات به 15 برسد. (براي خانمها به امتياز 11).

مانند بازي اسكواش، در بدمينتون كسي كه سرويس را مي‌زند و توپ را در زمين حريف مي‌خواباند امتياز كسب مي‌كند. پس براي گرفتن امتياز حتماً سرويس را هم بايد زده باشيد. اگر كسي كه سرويس را نزده توپ را در زمين سرويس زننده بخواباند صاحب سرويس مي‌شود و شانس گرفتن امتياز را از آن به بعد دارد. در بازيهاي دو نفره هر دو نفر يك تيم بايد سرويس بزنند و بعد سرويس عوض مي‌شود.

 

 

 

تكنيكهاي زدن توپ

گرفتن راكت

راكت را صحيح در دست بگيريد تا بيشتر ضربات شما درست زده شود. دو راه ساده براي گرفتن راكت بطور صحيح وجود دارد. در روش اول از شخصي بخواهيد كه سر راكت را گرفته و دسته آنرا بطرف شما دراز كند (بطور افقي و از كنار). بعد مانند دست دادن با راكت دست بدهيد، بالاخره راكت بهترين دوست شما خواهد شد، فكر نمي‌كنيد اينطور باشد؟ در روش دوم، راكت را روي زمين قرار دهيد. سپس مانند اينكه تبر را از زمين برمي‌داريد آنرا از پهلو برداريد.

در هر يك از اين موارد به چهار نكته زير توجه كنيد:

1.      شكل V تشكيل شده بين شست و انگشت سبابه با شفت در يك خط قرار دارند.

2.      انگشتان شما از يكديگر كمي جدا هستند بخصوص انگشت سبابه و انگشت دوم.

3.      انتهاي راكت در كف دست قرار مي‌گيرد تا از حداكثر طول راكت و اهرم كردن آن بتوان استفاده كرد.

4.      اگر دست خود را به طرف راست بچرخانيد و كف دست بطرف بالا باشد و سپس آنرا باز كنيد خواهيد ديد كه راكت بجاي اينكه در كف دستان شما باشد در انتهاي انگشتان قرار گرفته است و اين شما را قادر به كنترل كردن راكت مي‌كند. راكت به اين سبكي بايد مانند چاقوي جراحي در دست شما نگهداشته شود.

اين طرز نگهداشتن اصلي راكت براي تمام ضربات مي‌باشد. طرز گرفتن راكت براي زدن ضربات بك‌هند و نزديك به تور در موقع شرح دادن ضربه توضيح داده خواهد شد. در هنگام گرفتن راكت به روش پايه سر راكت به سمت طرفين مي‌باشد. نگران نباشيد! مچ دست بطور طبيعي در لحظه تماس با توپ راكت را برمي‌گرداند. اين كار حتماً با چرخاندن مچ دست انجام دهيد نه با چرخاندن دسته راكت در داخل دست. به همين دليل اسم اين نوع گرفتن راكت را گرفتن ماهي‌تابه‌اي مي‌گويند. چرخاندن راكت در داخل دست بزرگترين اشتباه در بدمينتون مي‌باشد.

بطور دايم نگهداشتن راكت در دست را كنترل كنيد تا مرتكب چنين خطايي نشويد. همچنين بخاطر داشته باشيد كه راكت را شُل يا خيلي محكم نگه نداريد.

 

سرويس‌ها

بدمينتون هم مانند تنيس داراي ضربات متنوع و زيادي در زدن سرويس مي‌باشد. قوانين سرويس زدن در بدمينتون خيلي محدود‌كننده مي‌باشند. اين قوانين موجب آن مي‌شود كه سرويس‌كننده با دقت خيلي زياد سرويس خود را بزند. متأسفانه در بدمينتون قوانين بازي طوري است كه تشخيص ضربه خوب و ضربه بد مشكل مي‌باشد و بازي بر پايه دقت ميلي‌متري و عادت گذاشته شده است و به دليل مشكل بودن تشخيص ضربه خوب و بد هميشه بازي بار اعتراض بازيكنان همراه است. قوانين بازي بدمينتون در باشگاهها كمي آسانتر است و بعضي از خطاها را چشم پوشي مي‌كنند. بنابراين سعي كنيد كه از ابتدا صحيح بازي كنيد و قوانين را ياد بگيريد.

سرويس بلند

هدف از زدن سرويس بلند مجبور كردن حريف به رفتن عقب زمين و از بين بردن خطر حمله او مي‌باشد. به هر حال، مواظب زدن چنين ضرباتي عليه بازيكنان با تجربه و اسمُش‌زن باشيد. براي زدن اين ضربه در حاليكه شانه چپ و پاهاي شما بطور مورب بطرف زمين حريف باشد به پهلو بايستيد. در بازيهاي دو نفره محل قرارگرفتن شما در نزديك خط مركزي، چند قدم پشت خط سرويس جلو مي‌باشد. در هنگام آماده شدن توپ را با انگشتان شست و سبابه نگهداشته و دست را كاملاً به جلو در ارتفاع شانه دراز كنيد، به اين ترتيب اگر توپ از دست شما روي پاي عقب قرار گيرد با خم كردن آرنج و كج‌كردن مچ دست راكت را تقريباً به حالت عمودي در پشت و بالاي پاي راست نگهداريد. منطقه هدف را انتخاب كنيد. انگشتان شست وسبابه را از يكديگر باز كنيد تا توپ بطور مستقيم پايين بيفتد. سپس راكت را مانند حالت جارو كردن به سمت پايين بياوريد تا به توپ برخورد كند در اين موقع دست با كج شدن به توپ جهت مي‌دهد و بازو كاملا مستقيم مي‌شود، بدن بطرف تور قرار مي‌گيرد و زانوها كمي خم مي‌شوند.

در فاصله 50 سانتي‌متري قبل از زدن توپ به بازو و شتاب نهايي را بدهيد و مچ دست را مستقيم كنيد تا در لحضه برخورد راكت به توپ ضربه محكم، بطرف بالا، در يك خط و به سمت جهتي كه هدف شما است برود. در همان مسير حركت راكت را ادامه دهيد تا به بالاي شانه چپ برسد. سپس به وضعيت آماده دفاعي قرار بگيريد. ريلكس و مطمئن باشيد و عصباني و نااميد نشويد. شما توپ را فقط به فاصله 9 متري مي‌زنيد و لازم نيست كه زياد بخود سخت بگيريد. فقط مطمئن شويد كه در لحظه برخورد راكت به توپ سر راكت كاملا تحت كنترل شما است.

سرويس كوتاه

سرويس كوتاه عليه بازيكنان اسمش‌زن زده مي‌شود چون در صورت زدن سرويس بلند حريف مي‌تواند از آن استفاده كرده و توپ را اسمُش بزند.

منظور از زدن سرويس كوتاه فرستادن توپ با كمترين ارتفاع ممكن به زمين حريف و فرود آمدن آن بلافاصله بعد از عبور از تور مي‌باشد. زدن چنين ضربه‌هاي ميليمتري چندان آسان نيست و احتياج به سالها تجربه دارد. حريف شما روي انگشتان پا در خط سرويس مي‌ايستد و راكت خود را در فاصله 5/1 متري تور بالا نگه مي‌دارد و مي‌تواند با يك جهش به سمت جلو ضربه، شما را خنثي كند. بنابراين ياد بگيريد كه سرويس‌هاي كوتاه را در حد امكان پايين بزنيد. مانند سرويس زدن در سرويس‌هاي بلند به پهلو بايستيد طوري كه بطرف دريافت‌كننده سرويس باشيد. با پاي چپ و شانه به سمت جلو مستقيم بايستيد، وزن بدن خيلي كم به سمت عقب و روي پاي عقب باشد. توپ را از ناحيه بالاي پرها بين دو انگشت شست و سبابه در حاليكه دست از آرنج خم شده باشد نگهداريد تا در هنگام رها شدن درست در سمت راست پاي پيش‌رونده شما سقوط كند. راكت را با دست راست بگيريد. اطمينان حاصل كنيد كه دست شما در حالت ريلكس راكت را گرفته نه زياد سفت و نه زياد شُل. سر راكت را بطرف پايين به سمت راست و كمي عقب‌تر از ران راست نگهداريد. هيچ قدرتي براي زدن اين ضربه لازم نيست. آرنج دست را تا جايي بالا ببريد كه راحت باشيد و بتوانيد سر راكت را بطور عمودي تا حد امكان بالا بياوريد. اين كار باعث مي‌شود كه مسير حركت توپ افقي بشود. مچ دست به عقب خم مي‌شود. در تمام طول ضربه‌زدن مچ را به همين حالت نگهداريد. حالا هدف را انتخاب كنيد و ريلكس باشيد و عجله نكنيد.

فقط به توپ نگاه كنيد و در حاليكه آرنج خميده و مچ دست هنوز خم شده توپ را به سمت جلو بزنيد. به آن ضربه نزنيد. تماس راكت و توپ در ارتفاع ناحيه زير باسن انجام مي‌گيرد. در حاليكه توپ به سمت جلو در حركت است به سمت جلو گام برداريد و راكت را تا ارتفاع تور بالا ببريد. حالا شما آماده هستيد تا در صورت برگشتن توپ از زمين حريف به زمين شما با آن مواجه شويد. فراموش نكنيد كه اين تمرين را به همين صورت انجام دهيد، چون پايه و اساس بازي شماست.

سرويس آهسته

سؤال مي‌شود كه آيا هميشه بايد سرويس كوتاه بزنم؟ در اينصورت حريف محل سقوط توپ را پيش‌بيني مي‌كند. شما كاملاً درست مي‌گوييد. به همين دليل بايد انواع سرويسهاي ديگر را هم ياد بگيريد تا حريف هيچوقت نتواند نوع ضربه شما را پيش‌بيني كند. يك از اين ضربات غافلگير‌كننده سرويس آهسته است. اين نوع سرويس تا يك مرحله به زدن توپ مانند سرويس كوتاه است با اين تفاوت كه توپ را به ارتفاع بالاتري مي‌زنيد. به اميد اينكه حريف در رفتن به سوي آن پاي خود را نتواند صحيح بردارد در نتيجه امكان زدن اسمُش را از او گرفته و حتي امكان دارد كه توپ روي زمين بيفتد و امتيازي نصيب شما كند.

حركت بايد غافلگير‌كننده باشد، بنابراين اين ضربه كاملا شبيه سرويس كوتاه مي‌باشد اما درست يك لحظه قبل از تماس راكت با توپ مچ دست شما كه براي زدن ضربه سرويس كوتاه به سمت عقب خم شده بود به وضعيت مستقيم در مي‌آيد. توپ به سمت بالا حركت مي‌كند، اما اين حركت فقط به اندازه‌اي است كه از بالاي راكت حريف گذشته و نزديك خط انتهايي سرويس دو نفره فرود آيد. سرويس كوتاه با مچ‌دست خم شده به عقب زده مي‌شود. در صورتيكه سرويس آهسته با مچ‌دست مستقيم زده مي‌شود.

سرويس درايو

اين نوع سرويس هم نوعي ديگر از سرويس كوتاه مي‌باشد و براي غافلگير‌كردن حريف مورد استفاده قرار مي‌گيرد. هدف اين سرويس زدن سريع توپ با كمترين ارتفاع و حدي كه قانون اجازه مي‌دهد به منطقه خالي زمين صورت حريف و يا بك‌هند ضعيف حريف مي‌باشد. اين بار هم تمام مراحل زدن آن مانند سرويس كوتاه مي‌باشد بجز يك مرحله قبل از تماس راكت با توپ كه در اين مرحله حرك آهسته دست راست ناگهان سرعت پيدا مي‌كند. اما براي پايين نگهداشتن ارتفاع توپ در مسير مچ دست مانند سرويس كوتاه عقب نگهداشته مي‌شود.

سرويس درايو زاويه‌دار

اين هم يك از انواع سرويس‌هاي درايو مي‌باشد. براي زاويه بيشتر به توپ‌دادن محل سرويس خود را از نزديكي ناحيه خط مركزي به خط كناري زمين دو نفره انتقال دهيد. مواظب قراردادن پاها باشيد تا مرتكب خطاي پا نشويد. پاي راست درست تاتجلو پيش مي‌رود و پاي چپ كمي جلوتر و به فاصله دورتر از خط قرار مي‌گيرد. شانه شما هم بايد به طور مورب به طرف زمين حريف باشد. در اين وضعيت و تعادل باقيمانده توپ را در حد امكان دورتر و بالاي خط‌كناري نگهداريد. اين كار باعث مي‌شود تا زاويه حمله شما بيشتر شود. حالا سعي كنيد توپ را با قدرت به سمت ناحيه بك‌هند حريف بزنيد.

سرويس خيلي بلند

هدف از زدن چنين سرويسي زدن توپ به بالا تا جايي كه قدرت شما وسقف اجازه مي‌دهد مي‌باشد. براي زدن اين سرويس‌ از همان روش زدن سرويس بلند استفاده كنيد كه قبلاً آموخته‌ايد، فقط در اينجا از حركت شديدتر مچ دست استفاده كنيد و محكمتر هم به توپ و به سمت بالا ضربه بزنيد. بخاطر پايين آمدن توپ بطور عمودي، تايمينگ زدن آن مشكل‌تر خواهد بود.

 

سرويس كوتاه بك‌هند

هيچكدام از سرويس‌هاي بلند و سرويس خيلي بلند با بك‌هند زده نمي‌شوند فقط سرويس درايو اغلب با بك‌هند زده مي‌شود. بنابراين آنها را فراموش كنيد. نقطه سرويس كوتاه بك‌هند و سرويس آهسته بك‌هند را ياد بگيريد و آنها را تمرين كنيد. هر دو اين سرويسها را خوب ياد بگيريد چون فقط استفاده از يك از آنها چندان مؤثر نيست.

مانند تمام ضربه‌هاي بك‌هند، راكت را در دست بگيريد، شست در پشت دسته راكت نوك پا به سمت جلو، نزديك خط سرويس جلو. پاي چپ كمي عقب‌تر از پاي راست قرار مي‌گيرد. توپ را در دست بگيريد. دست مستقيم و با زاويه 45 درجه بالاي كمر و درست در جلوي شكم قرار مي‌گيرد. با خم كردن دست راست و كج‌كردن مچ دست، سر راكت را بطور عمودي در پشت توپ قرار دهيد. آرنج بايد بالا باشد. در ابتدا اين كار كمي عجيب به نظر مي‌رسد ولي به آن عادت خواهيد كرد. اكنون ريلكس كرده و طبق معمول هدف خود را انتخاب كنيد. حالا راكت را به اندازه‌اي كه مي‌خواهيد عقب ببريد (به سمت بدن) با عقب رفتن راكت به سمت بدن و جلو آمدن در هنگام زدن ضربه، نيروي لازم ايجاد مي‌شود.

دوباره بطور دقيق اين حركت را توضيح مي‌دهم. در حاليكه مچ دست كج است ساعد دست خم شده را به حالت مستقيم درآوريد تا در فاصله 50 سانتيمتري جلوي بدن به توپ ضربه بزنيد، درست در ارتفاع پايين باسن، اين حركت را به آرامي به اندازه 30 سانتي‌متر ادامه دهيد تا توپ در مسير تور به پرواز درآيد. سپس به سرعت راكت را تا ارتفاع نوار بالايي تور بالا بياوريد و به طرف تور حركت كنيد. زدن اين نوع سرويس چهار مزيت دارد:

1.      توپ در فاصله 50 سانتيمتري خط سرويس جلو زده مي‌شود نه در فاصله 60 سانتي‌متري پشت خط سرويس: تقريباً 120 سانتيمتر جلوتر هستيد. (صرفه‌جويي مي‌شود) اين فاصله باعث مي‌شود كه حريف شما 20 درصد زمان كمتري براي حركت كردن داشته باشد.

2.      توپ سفيد درست در مقابل پيراهن سفيد شما قرار مي‌گيرد و تشخيص آن نسبت به زمانيكه توپ در كنار بدن قرار مي‌گيرد مشكل‌تر مي‌باشد.

3.      تاب دادن راكت به جلو براي زدن توپ كوتاه مي‌باشد و درصد خطا را كمتر مي‌كند.

4.      امروزه براي بازيكنان اين ضربه از ضربات هولناك محسوب مي‌شود.

 

سرويس آهسته بك‌هند

اين نوع سرويس براي كساني كه مچ دست قوي ندارند مشكل خواهد بود. مچ ضعيف باعث مي‌شود كه نتوان توپ را به ارتفاع مناسب فرستاد و در مسير حركت توسط حريف راه توپ سد مي‌شود.

براي فريب دادن حريف سرويس آهسته بك‌هند بايد درست مانند سرويس كوتاه بك‌هند باشد. بخاطر داشته باشيد هرچقدر كه دست را براي زدن سرويس كوتاه بك‌هند عقب مي‌بريد به همان اندازه براي سرويس آهسته بك‌هند نيز عقب ببريد. همچنين بخاطر داشته باشيد، اضافه كردن نيرو مانند زدن فورهند در اين مرحله لازم است و اين نيرو بايد توسط مچ در آخرين لحظه قبل از تماس راكت با توپ بدست آيد و به سادگي نبايد قابل تشخيص از طرف حريف باشد و حركت دست هم نبايد طولاني‌تر باشد. ادامه حركت دست بايد كوتاه باشد.

ضربه فورهند بالاي‌سر

از آنجائيكه امتياز آوردن فقط با زدن توپ به هوا بدست نمي‌آيد و از آنجائيكه ورزش بدمينتون روي تو به ارتفاع 5/1 متر در مقايسه با ورزش تنيس با تور 90 سانتي‌متري و اسكواش تور 48 سانتيمتري انجام مي‌شودبيشتر ضربات از بالاي سر زده مي‌شوند. بنابراين لازم است كه در زدن اينگونه ضربات مهارت و قدرت لازم را داشته باشيد. در حركت قبلي، دست خميده به سرعت مستقيم مي‌شود، ولي در اينجا به حالت خم باقي مي‌ماند و فاقد حركت اضافي راست كردن دست مي‌باشد.

سه نوع ضربه بالاي سر وجود دارد. حالت دفاع و زدن توپ به انتهاي زمين حريف و حالت حمله‌اي و فرستادن توپ به عقب زمين حريف و بالاخره اسمُش‌ها. اگرچه فرستادن توپ به عقب زمين حريف بيشتر حالت دفاعي دارد ولي ما بخاطر آسان بودن آن و موفقيت در زدن آنها اين نوع ضربه را اول توضيح مي‌دهيم. هر ضربه‌اي شامل اين سه مرحله اصلي هستند.

1.      آماده‌شدن: مانند تمام ورزشهاي ديگر آمادگي در اين ورزش از همه چيز مهمتر است. اين آمادگي شامل حركت به سمت توپ و بردن راكت به عقب و آماده زدن توپ شدن مي‌باشد.

2.      اجرا: اين مرحله حياتي ضربه مي‌باشد و شامل آوردن راكت به جلو و ضربه‌زدن به توپ است.

3.      كامل كردن: اگرچه به اندازه مرحله اجرا مهيج نيست، ولي به همان اندازه داراي اهميت مي‌باشد ادامه حركت راكت، توپ را تحت كنترل قرار مي‌دهد تا به هدف برسد. به حالت اوليه برگشتن سريع بعد از هر ضربه و آماده حركت بعدي شدن الزامي است.

دفاع و زدن توپ به انتهاي زمين حريف: اين ضربه با ارتفاع زياد و به عمق زمين حريف زده مي‌شود. دليل بالا زدن توپ آن است كه حريف نتواند به توپ برسد و آنرا برگرداند و در ضمن به شما فرصت آنرا مي‌دهد كه به پايگاه خود برگرديد، اين ضربه توپ را به عمق زمين حريف مي‌فرستد تا اثر برگرداندن توپ را كاهش دهد. اين ضربه شما را از مشكلات رها مي‌كند و فرصت پيدا مي‌كنيد كه دوباره وضعيت خود را تثبيت كنيد.

برخلاف بازي تنيس، توپ بدمينتون بسرعت شتاب خود را از دست مي‌دهد. بنابراين توپي كه از انتهاي زمين زده مي‌شود وقتي كه شما آنرا دريافت مي‌كنيد سرعتش خيلي آهسته‌تر از ضربه‌اي است كه از 60 سانتي‌متر جلوتر زده مي‌شود. برگرداندن اينگونه ضربات هم خيلي آسان است. هنگامي كه در وسط زمين به حالت آماده هستيد و چنين ضربه‌اي به سمت انتهاي زمين شما زده شد محل پرواز توپ را در نظر بگيريد و با دو يا سه گام خود را از پهلوي در مقابل توپ در حال پايين آمدن قرار دهيد طوري كه اگر توپ بيفتد روي پاي عقب شما سقوط كند. در همين موقع راكت خود را بطور مستقيم بالا برده و از ناحيه شانه راست به پشت خود ببريد. براي انجام اين‌كار آرنج خم مي‌شود و مچ دست هم به سمت عقب خم مي‌شود.

حالا در حاليكه وزن بدنتان روي پاي عقب و زانوهايتان كمي خميده است به پهلو قرار گرفته‌ايد. زمانيكه توپ شروع به پايين آمدن كرد راكت را بالا ببريد و بدن را همزمان با آن بالا بكشيد تا از وزن خود براي زدن ضربه استفاده كنيد. 50 سانتي‌متر قبل از برخورد راكت با توپ مچ‌دست را راست كنيد اما نه كاملاً براي بدست آوردن حداكثر استفاده از طول راكت، سر راكت بايد زاويه 45 درجه داشته باشد. حالا راكت را تا ارتفاع كمر در يك خط به سمت هدف پايين بياوريد. حتي با پايين آمدن راكت به سمت پايين تعادل شما خوب خواهد بود و مي‌توانيد به سرعت به پايگاه خود در زمين برگرديد، اميدواريم كه قبل از رسيدن شما به آنجا حريف ضربه برگشت را نزده باشد.

مواظب باشيد و از قرارگرفتن پشت توپ كوتاهي نكنيد چون ضربه شما ارتفاعش زياد ولي طولش كم مي‌شود. هرگز بجاي بردن راكت به عقب را به تأخير نيندازيد چون در اينصورت توپ را هل خواهيد دارد. فراموش نكنيد كه از وزن خود مانند بازو و مچ دست براي ضربه زدن استفاده كنيد. هرگز خميدگي مچ‌دست را زودتر يا ديرتر از هنگام لازم راست نكنيد. اجازه ندهيد كه سر راكت به صورت موجي حركت كند. چون توپ به سمت هدف نخواهد رفت. هرگز تايستيد كه ضربه خود را تحسين كنيد چون امكان دارد كه در برگشت توپ دچار مشكل شويد.

ضربات فورهند

فورهند درايو: اين ضربه‌اي است كه از كنار خط كنار زمين به سرعت زده مي‌شود. هدف از زدن اين ضربه بدن حريف يا فضاي باز زمين حريف مي‌باشد. اين ضربه در بازيهاي مختلط از وسط زمين توسط بازيكن مرد زده مي‌شود.

طرز زدن آن مانند انداختن سنگ به روي آب به حالت تماسي مي‌باشد. به سمت راست بدويد و آخرين قدم خود را طوري كه نوك پا با زاويه به سمت راست بطرف خط‌كناري زمين باشد بلند برداريد. همزمان با دويدن راكت را با خم‌كردن مچ دست و آرنج تا سطح شانه‌ها بين تيغه‌هاي كتف و به پشت برده وآماده ضربه‌زدن بشويد. وزن بدن شما بيشتر روي پاي عقب مي‌باشد.

با راست كردن آرنج و مچ دست، سر راكت را به سمت توپ به حركت درآوريد، همزمان با آن بدن را بطرف تور برگردانيد و اجازه بدهيد كه وزن بدنتان روي پاي جلو قرار بگيرد تا ضربه با قدرت بيشتري زده شود. اگر توپ بالاي خط نوار بالاي تور است سر راكت را كمي پايين بياوريد و اگر توپ هم‌سطح تور قرار دارد به سر راكت نسبت به زمين زاويه قائمه بدهيد وسپس با دست كاملاً كشيده شده در مقابل بدن ضربه را به توپ بزنيد. اين كار باعث به حداكثر رسيدن نيرو و به حداقل رساندن فاصله شما براي برگشتن به پايگاه است.

فورهندپوش: اين ضربه كاملاً شبيه فورهند درايو مي‌باشد و از آن براي فريب دادن حريف استفاده مي‌كنند. اما اين ضربه با نصف نيروي فورهند درايو زده مي‌شود تا توپ بين بازيكن جلوي زمين و بازيكن عقب زمين پايين بيايد.

دراپ‌شات: همانند درايو مي‌باشد و تا يك لحظه قبل از تماس راكت با توپ سرعت دست و مچ بطور خيلي محسوسي كاهش مي‌يابد تا توپ را فقط به آنطرف تور بفرستيد. از آنجاييكه سرعت توپ بسيار آهسته خواهد بود بهتر است كمس سر راكت را بطرف بالا برد تا قوه جاذبه زمين توپ را قبل از رسيدن به تور پايين نياورد. بخاطر داشته باشيد به دليل ضعيف و آهسته بودن سرعت پرواز توپ بايد موقعي از اين ضربه استفاده كرد كه هر دو بازيكن حريف در وسط زمين يا دورتر قرار داشته باشند و يا بازيكن نزديك تور خيلي ضعيف باشد يا تعادلش را از دست داده باشد يا خيلي از خط سرويس جلو دود باشد.

 

 

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 31 مرداد 1393 ساعت: 19:17 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق کامل در مورد ورزش بدمینتون,تجهيزات و اصطلاحات ورزش بدمینتون,توپ بدمينتون,كفش بدمينتون,لباس بدمينتون,زمين بدمينتون,راهنماي بازي بئمینتون,تكنيكهاي زدن توپ در بدمینتون,

 

تاريخچه كامپيوتر و كاربرد آن در پزشكي

كـــامپيـــوتر يا دستگــاهي كه بوسيله آن محـــاسبه عــددي را ميتوان انجــام داد براي دو هـــدف عمــده كاربرد پيـــدا كرده اســـت يـــكي به جهتانجـــام محـــاسبات پيچيــده بــا سهـــولــت و يكـــي جهت دستيابي و ارزيــابــياطـــلاعــات زيــاد و پيچـــيده . چينـــي ها ي قــديم چـــرتكــه را كـــه باحركت دادن دانــه هايي ( Beads ) در خطــوط ( ســـيم هاي ) موازي است درست كردند وبعــدها لغــت محاسبه كردن ( Calculte ) از لـــغت Calculi كـــه در واقـــع همــانلاتيـن لغت دانه ها يا Beads است بدست آمد .

در ســــال 1642 ،پـــاسكال رياضي دان طراحــي ماشينـــي را كـــرد كه بطور اتوماتيك با استفــــادهاز تعـــدادي چرخ كه در مكانهاي ده گانه ( ده مرحله اي ) قرار مي گيرند و موقـــعيتآنها در يك پنجره بعنوان عدد محاسبــه شده و نشان داده مي شد. ديگران بعـــدا" تغييراتـــي درايــن ماشيــن در جهت بكــار بــردن ضــرب و تقـــسيم ايجـاد كردند.

در 1801 ، Jacquard فرانسوي ماشين بافندگــي را طــراحي كــرد كه بـــااستفــاده از يكي ســـري كارد كه سوراخهايي با شكلهاي مختلف روي آن تعبيه شده بودمي توانست شكل و الگوي ( نقشه ) بافندگي را تعيين كند . در 20 سال بعد Charles Babbage انگليســـي از ايده كارت هاي سوراخ دار در ذخيره و ايجاد دستور العمل هايمربوط به ماشـــين حساب و محاسبه جداول كشتيراني استفـــاده كرد و در واقـــع اوبعنـــوان كســـي كه اســـاس كا مپيـــوتر را بـــرنامـــه ريزي كــرد شنـــاختــهمي شـــود.

در 1880 Census ، Herman Hollerith & و Powers امريكائي يكماشين شمارش و كـــا مپيــــوتري كه با كارت هاي ســـوراخ دار ( Punch Card ) كارميكرد را طراحي كردنــــد كـــه توســـط سيستمهاي كه از سوراخ ها عبـــور كـــردهوضـــمن تماس با جيـــوه و سپس ثبت اطلاعات رو ي صفحه نمايـــش را انجـام مي داد . Hollerith سپـس اختراع را ثبت و يك شـركت ( Computer Tabulating Recording Company ) را تشكيـــل داد كه در ســـال 1924 تغييــر نام داد وبـــه IBM مشهـــور شد. در 1944 ، IBM ، Marki ماشيـــن كامپيوتر الكترونيكي ( ENIAC ) كه سرعت بالا داشتساخته شد كــه محـــاسبات 20 ساعتـــي كامپيوتر هاي قـــبلي را كه براي محاسبات درزمان جنگ جهاني II ساختـــه شـــده بود در 30 ثانيه انجــام مي داد در اين راستا ،توليد كنندگان ENIAC كامپيوتر ديگري ساختند ( UNIVAC ) كه توان ذخيره دستور العملهاي خود را نيز داشت .( Universal Automatic Compution ) اين كامپيوترها از 18000تيوب خلاء كه بسيار بزرگ بود ساختـــه شـــده بـــود و در ضمن صرف برق زيــاد ،حـــرارت زيـــادي ايجاد و در نتيجه خيـــلي قــابل استفــاده نبـــود.

مـــشكل توسعــه كامپيوتر با اختراع ترانزيستور ( آمپلي فاير كـوچك نيمههادي Solid- State ) در سال 1974 حـل شد ايــــن اختراع باعــث ســاخت كامپيــوترديجيتال شد كه بطور ديــجيتال اطلاعــات و دستـــورالعمــل را ذخيره و استفـــادهكنـــند و تنهـــا مشكل آن تعداد زيـــاد تــرانزيستـــورها و مــداراتي بــود كهجـــهت ســـاخت كامپيـــوترلازم بود . با ساخت ( IC ) Integrated Circuit ، مشكلاندازه كامپيوترها به تدريج حل شد و ساخت كامـــپيوتر هاي ميني امكـــان پذير شـــدكه با رشد LSI ( 10 هزار تا 20 هزار ترانزيستور ) و VLSI ( Very LargeScale Integrated Circuit ) (تا يك ميليون ترانـــزيستور كــه تمام مدارك وترانزيستــورهاي ضروري در يك چيپ سيليكون كوچك قرار مي گرفت) ، در جهت ســـاخت Microcomputer و PC هاي معمولي بـــا CPU هاي كوچك گسترش يافت و اين در واقــع تااواخـــر دهه 1970 به حد قابل قـــبولي رسيد . تا سال 1970 استفاده كنندگانكامپيـــوتر مي بايست با زبان بــرنامه نـــويسي آشنايي داشته باشند تا از كامپيوتراستفـــاده كنــند و فقط سازمانهاي بزرگ حكـــومتي و بانكها امكان تهيه كامپيوتر راداشـــتند . در حالي كه تا سال 1980 كامپيوترهاي كوچك با قـــدرت بالا كه بسيارراحت قـــابل استفاده و بهره برداري بودند ســـاخته شــد و در واقـــع يك كامپيوترشخصي ( مكرو كامپيوتر ) كه ساخته شد دهها برابر مشخصات بهتـري نسبت به Mainframe هاي سالـــهاي قبـــل از آن داشت . آنچه از آن به بـــعد بدست آمد ، قدرت و سرعت وحافظه بالاتر بود كه با رشد سخت افزار و همچنين توسعه نــرم افـــزارهاي جديد ،كامپيوترهائي طراحي شــد كه امكان محاسبات ، آناليز اطلاعات ، ذخيره اطلاعات وانواع كارهاي گرافـــيكي و طـــراحي و بـــرنامه ريزي را فراهم آورد .بعنوان مقايسهاز اولين سري هايIBM ، (IBM 360) كه كوچكترين مدل آن مــدل 30 بــود حافظه ، غيرقابل توسعه 64k داشت كه با سرعتي برابر 100 هزار دستور العمل در ثانيه ، قيمتي حدود 200000 $ داشت و بــا چنـــد تن وزن تجهيزات اتاق كاملي با تهويه هـــواي خـــاصنياز داشت . در حالي كه فقط در سال 1986 IBM - PC با قيمتي كـــمتر از 1000 $ واندازه يك تلويزيون ، حافظه هاي 128k و قابل توسعه و سرعتـــي برابــر 300000دستـــورالعمل در ثانيه را داشــت و هم اكنــون PC هاي كوچـك با حـــافظه هايي بيشاز 64M مگابايت سرعتي بيشتر از چنـــد ميليـــون دستورالعمل در ثانيه را داراست . با توسعه كامپيوتر ، اين وسيله بطـــورمعجزه آســـا دربسيــــاري از امور زنــــدگيمورد استفـــاده قـــرار مي گيرد بعنــوان مثال در علوم ، كامپيوتر ، اندازه وآناليــز دقيــق پـــديـده ها را از قبيــل موقعيت و ســـرعت و جهت يك سفيـــنهفضايي را بعهده گــرفتــه و مشكلات رياضي پيچيده را حل مي كنــد . در بازرگاني ،ثبت و پردازش اطلاعات مــربــوط به خــريد ، پرداخت و هزينه ، بانك و صـــورتحساب ،و غيـــره را انجـــام مي دهد . در صنعت ، كنترل و نمايش فعاليت كارخانجـــات راانجام مي دهد . در امور حكومتــي ، آمار و آناليز اطلاعات اقتصادي را بعهده دارد ودر پزشكي كنترل و جمع آوري اطلاعــات كلينيكي از بدن بيمار توسط سنسورهاي مخصــوص ونمايش آنهـــا را انجام ميــدهد . در تشخيص پزشكي ، تصميم گيري تشخيص ، تصـــويربــرداري در پزشكــي ، انجـــام و آناليــــز روشهاي آزمايشگاهها ، درمـــان بااشعه و ليزر و پرتوهاي ديگر ، بازيابي و كنترل كاركرد بافتهاي مختلف بخصـــوص درافراد فلـــج و ناقـــص و بالاخره در تشخيـــص اتوماتيك و هوش مصنوعي و ديگــرزمينــه هايي كـــه بحـــث خواهــد شد نيــز بهـــر ه برداري مــي شــود.

كاربــرد كامپيــوتر در پزشكي با هدف اصلي پـــردازش و آناليـــز اطلاعاتپزشكي و ارتبـــاطات بيـــن اين اطلاعات و استفاده كننـــدگان مربوطه است كه ايناطلاعات بر اســـاس دانش و تجربه حاصل از عملكرد سيستم هاي مختلـــف در پــزشكي وبهداشت مي بـــاشد بطــور كلي ارتباط كامپيوتر با پزشكــي را ميتوان در 6 سطح و ياكاربرد مخـــتلف تقــــسيم بنـــدي كـــرد.

1-ثـــبت اطـــلاعات وارتبــاطات مربوط به آن ( Communication and Recording )
ايـــن كاربردشامل مواردي مثل گرفتن و نمـــايش علائـــم بيولژيك و حياتي روي مونيتــور يك بخشمراقبتهاي ويژه ، ارتبــاط بين ترمينــالهاي يك شبكه كامپيوتر در بيمـــارستان وانتقــال اطلاعات از مثلا" آزمايشگاه به بخش ويا فرستادن پيام هاي الكترونيكي بين بخشها و مراكز مختلف بيمــارستـــان اســـت .

2-ذخيــره و بازيابياطلاعات در بانك اطلاعاتي( Storage & retrieval of data bases )
شــامل سيستـــم ثبـــت و ذخيــره اطلاعات بيمار و كامپيوتر ، امـــورمـــربـــوط بـــه پـــذيـــرش و تــرخيص و محاسبه مخارج پرونـــده بيمــار و حتيذخيره اطلاعات مربوط به آزمايشـــات راديوبيـولژي ، وضعـــيت بيمـار وگزارشـــات بيـــمار در        كا مپيــوتر مي بـاشـد

3-محــــاسبـــه وكنتـــرل اتـــــومــــاتيــــك(Computation & Automation )
در حـــالحـــاضر اكثـــر دستگاههاي پزشكي مثل ECG, EEG, NM, CT بــه كامپيوتر ياميكروپروســـسور وصـــل هستند كه در واقع كنتـــرل و كاركرد آنها را انجام داده وكنترل كيــــفي لازم در جهت بهبـــود كيفيت نتايج حـــاصــل را بطـــور اتوماتيك انجام داده و گـــزارش مـــي نمـــايــد .

 4- شنــــاســـايـــــي وتشخـيـــص( Recognition & diagnosis )

ايــن كاربـــرد شـــامـــلمـــدلهـــاي تشخيصــي با استفـــاده از روشهاي مختلف تصميم گــيري تخميــــني وسيستـــم هاي Expert ميبــاشـــد . اين مدلـــها بر اســـاس دانـــش و تجـــربياتمخـــتلف از سيستـــم مورد نظـــر كـــه پيشـــاپيـــش ايـــن اطـــلاعــات بــهكامپيــوتر داده مي شود و مــدل يا سيستـــم مـــورد نظـــر با آن اطلاعات و يـــامــدل قبــلي مقـــايســه و ارزيــابي ميــگرد د و در نتيجــه تفـــاوت و يا تشخيصنــوع تغييــــرات حاصــل در مــدل مورد مطالعـــه را نسبـــت بــه مــدل طبيـــعي نشــان مــي دهـد.

مـــواردي مثل شنـــاسايــــي الگـــوهاي مختـــلف درتصـــاوير پزشكي ، تشخيص اتوماتيـــك بيمــاريـــها از روي سيگنــال ECG ، دستهبندي و شناخت سلول هاي مختلــف خـــونــي توســط كامپيـــوتــر از انــــواع ديگــرايـــن گــروه هستـــند .

5-درمان و كنترل( Therapy & Control )

كنترل ميزان مايعات و مواد خوني در يك بخش مراقبتهاي ويژه كه توسطكامپيوتر بطور اتوماتيك انجام شود اين امكان را فراهم مي سازد تا مواد خوني به طوردائم تست و تزريق مداوم دارو در جهت كنترل سطح لازم آنها صورت گيرد .



6-تحقيقات و مدلسازي ( Research & modelling )

دراين راستا ، انواع پديده هاي فيزيولژيك بدن انسان و يا كاركرد بافتهاي مختلف و ياعملكرد دستگاههاي مختلف در رابطه ب بدن انسان و در نتيجه بررسي عوامل مختلف فيزيكيبر آنها بصورت مدلهاي كامپيوتري ( رياضي ، گرافيك ، مكانيكي ) در مي آيد . به عنوانمثال فيزيولژيكي سيستم قلبي وعروقي و عوامل مكانيكي مثل فشار ، جريان خون ، حجم وعوامل الكتريكي مثل سيگنالهاي ECG بصورت يك مدل بازسازي مي شود .
در بهداشتنيز مدلهايي جهت بررسي بيماريها و اثرات متقابل عوامل گوناگون و رفتار عواملبيماريزا طراحي مي شود . در راديوتراپي پديده تششعات سرطان كش وبرخورد آن باسلولهاي سرطاني و عوامل مختلف فيزيكي مؤثر در آن نيز بصورت مدلي شبيه سازي مي شودتا اثرات عوامل مختلف را قبل از اعمال روي بيماري بررسي و تست كنند
تماماستفاده هاي فوق با كمك روشهاي مختلف كامپيوتر و ارتباطات مربوط به آن شامل گرفتن وثبت اطلاعات ، ذخيره آن ، بازيابي آن ، پردازش و آناليز اطلاعات ، انتقال اطلاعات و در انتها نمايش اطلاعات بدست مي آيد .
منبع :

http://www.iamp.hbi.ir/khabarnameh/khabar- 4/computer.htm

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 31 مرداد 1393 ساعت: 18:44 منتشر شده است
برچسب ها : تاريخچه كامپيوتر و كاربرد آن در پزشكي,

 

تحقیق در مورد ورزش تنيس روي ميز

آشنايي با تنيس روي ميز

تنيس روي ميز در حال حاضر، يكي از محبوبترين ورزش‌ها در جامعه  ومدارس كشور است، زيرا اگر ميز آن فراهم باشد تهيه‌ي وسايل مورد نياز ديگر، مثل توپ و راكت به راحتي امكان‌پذير است. امروزه، اين گونه وسايل در نزديك‌ترين فروشگاه ورزشي در دسترس است و مي‌توان آن‌ها را با قيمت مناسبي تهيه نمود.

ديگر اين‌كه، از سن 7 تا 70 يا 80 سالگي و حتي بيشتر، مي‌توان به اين ورزش پرداخت. قابل ذكر است كه براي ورزشكاران اين رشته، از سن 7 سالگي به بعد در گروه‌هاي سني مختلف نونهالان، نوجوانان، جوانان، بزرگسالان و پيش‌كسوتان مسابقات رسمي در سطح آسيا و جهان برگزار مي‌شود. حتي در گروه پيش‌كسوتان براي افراد 80 سال به بالا هم مسابقات جهاني برگزار مي‌شود.

علاوه بر اين، افراد علاقه‌مندي كه نقص جسماني دارند، نقصشان مانع از اين نمي‌شود كه نتوانند از اين ورزش استفاده نمايند و نه فقط براي گذراندن اوقات فراغت بلكه مبارزه براي قهرمان شدن و به دست آوردن مقام، مي‌تواند مد نظر آنها باشد. اين تنها ورزشي است كه مي‌تواند همه‌ي گروه‌هاي جانباز و معلول را در برگيرد؛ حتي افرادي كه دچار ضايعه‌ي نخاعي گردني هستند مي‌توانند به اين ورزش بپردازند. البته براي اين گروه قوانين آسان‌تري از سوي فدراسيون جهاني معلولين در نظر گرفته شده است.

دختران و زنان هم مثل پسران و مردان مي‌توانند به عنوان تفريح و سرگرمي يا به عنوان ورزش قهرماني به اين رشته بپردازند و هيچ‌گونه مشكل و محدوديتي براي آنان نخواهد بود.

براي تنيس روي ميز محدوديت مكاني وجود ندارد. در زيرزمين منازل و پاركينگ آپارتمان‌ها، در يك اطاق كار و يا در باغ و فضاهاي روباز تفريحي و پارك‌ها روي ميزهاي سيماني، حتي در مكان‌هاي تفريحي كنار ساحل، در سالن‌هاي ورزشي چند منظوره و خيلي جاهاي ديگر مي‌توان به اين ورزش پرداخت.

تنيس روي ميز از ورزش‌هاي كم خطر است. از اين رو، به هنگام بازي تفريحي و مسابقه، نياز به مربي و يا مراقب ندارد.

يكي ديگر از محاسن اين ورزش بي‌آسيب بودن آن براي ورزشكاران است. به ندرت پيش‌آمده است كه ورزشكاري در اين رشته صدمه ديده باشد، آن هم در مسابقات مهم؛ البته در اثر ضعف‌هاي جسماني و اجراي نادرست فنون ممكن است عارضه‌هايي از قبيل كشيدگي عضلات و پارگي مويرگ‌ها و تاندون‌ها در دست، شانه و كمر يا آرنج ورزشكار ايجاد گردد.

با اين حال اگر بدن آمادگي‌هاي لازم را داشته باشد، اين عوارض هم براي ورزشكار پيش نخواهد آمد. اغلب حوادث معمولاً به علت سر (ليز) بودن كف محل بازي يا مناسب نبودن محل ميز يا بازي بروز مي‌كند ولي با كمي احتياط مي‌توان از وقوع اتفاقات و در نتيجه صدمات وارد به ورزشكاران هنگام بازي جلوگيري كرد.

تنيس روي ميز يكي از پرتحرك‌ترين ورزش‌هاست. سرعت توپ در اين ورزش گاهي به 180 كيلومتر در ساعت مي‌رسد.

شرط يك بازي خوب، داشتن تحرك، سرعت عمل و عكس‌العمل، ديد قوي و بدن آماده است.

تاريخچه‌ي تنيس روي ميز در جهان

تاريخ دقيق پيدايش تنيس روي ميز به درستي معلوم نيست اما با توجه به شواهد مي‌توان گفت، اين بازي، ابتدا در سال‌هاي 1880، مانند تنيس روي چمن، در فضاي باز در انگلستان انجام شده است.

عده‌اي از كارشناسان نيز معتقدند كه اين ورزش، در سال‌هاي 1890 به عنوان سرگرمي در اطاق پذيرايي منازل در انگلستان رواج يافته و پس از مدتي، توسط افسران انگليسي به ساير نقاط جهان منتقل شده است. در ‌آن زمان، بازي تنيس روي ميز اغلب با يك توپ از جنس چوب‌پنبه و راكت‌هاي دسته بلندي كه با پوست گوساله روكش شده بود انجام مي‌شد.

اولين سازمان شناخته‌ شده‌ي مربوط به اين بازي در سال 1902 در انگلستان به وجود آمد كه به نام « انجمن پينگ پنگ» يا P.P.A معروف شد. اين انجمن در سال 1905 عملاً منحل گرديد و هنگامي كه در سال 1922 يك تجارتخانه‌ي ورزشي (تجارتخانه‌ي برادران پاركز از كشور آمريكا) براي تبليغ علامت كالاي تجارتي خود از نام «پينگ پنگ» استفاده كرد، چنين استنباط شد كه كلمه‌ي پينگ پنگ براي يك ورزش سازمان يافته‌ي عمومي كلمه‌ي مناسبي نيست. از اين رو جمله‌ي انجمن پينگ پنگ «P.P.A» حذف و به جاي آن جمله‌ي انجمن تنيس روي ميز «T.T.A» برگزيده شد.

اين ورزش قبل از پينگ پنگ، نام‌هاي از قبيل « گوسيما»، «پيم پام»، « وايف»، «وف» و تنيس داخل سالن داشته است ولي در نهايت با تأسيس فدراسيون بين‌المللي براي اين رشته، نام « تنيس روي ميز» براي آن تثبيت شد. بر حسب تقاضاي انگلستان و با كوشش‌هاي آقاي جورج لمان (George Lehmann) آلماني در ژانويه‌ي سال 1926، فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز در برلين تأسيس شد. پس از آن، اولين كنگره، شامل كنفرانس تهيه‌ي قوانين و مقررات خاص مسابقات، با شركت نمايندگان كشورهاي اتريش، چكسلواكي، دانمارك، آلمان، انگلستان، مجارستان، هند، سوئد و ولز در لندن تشكيل شد و آقاي ايور مونتاگو (Ivor Montagu) كه از مسئولان كوشا و احيا‌كننده‌ي اين ورزش بود به عنوان رئيس فدراسيون انتخاب شد؛ به دنبال آن، اولين دوره‌ي مسابقات جهاني تنيس روي ميز با شركت 7 كشور در ماه دسامبر 1926 در لندن برگزار شد كه همه‌ي عناوين هفت‌گانه‌ي قهرماني به مجارستان رسيد و فقط يك عنوان، نصيب اتريش گرديد كه آن هم در بازي‌هاي دو نفره (دوبل)‌ي زنان بود كه يك اتريشي، يار (همبازي) يك مجارستاني شد.

مسابقات جهاني تنيس روي ميز در قسمت‌هاي زيربرگزار مي‌شود:

1ـ مسابقات تيمي آقايان، به نام مسابقات جام سوئيت لينگ

 (Swaythling cup)

2ـ مسابقات تيمي بانوان، به نام مسابقات جام كوربيلن (Corbilon Cup)

3ـمسابقات انفرادي آقايان، به نام مسابقات جام پرايدويس (Bride vase cup)

4ـ مسابقات انفرادي بانوان به نام مسابقات گيست پرايز (Geist Prize)

5ـ مسابقات دو نفره ( دوبل) آقايان به نام جام ايران (Iran cup)

6ـ مسابقات دو نفره ( دوبل ) بانوان به نام پوپ تروفي (Pope trophy)

7ـ مسابقات دو نفره‌ي مختلط ( يك زن و يك مرد) به نام مسابقات هيدوسك پرايز (Heydusek prize)

در حال حاضر فدراسيون‌هاي تنيس روي ميز بيش از 180 كشور، عضو فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز ( I.T.T.F) هستند. اين فدراسيون بيشترين عضو را در بين ورزش‌هاي راكتي دارد و وظيفه‌ي اصلي آن، برنامه‌ريزي فني و مسابقاتي و كنترل اين ورزش در جهت منافع بيش از 30 ميليون بازيكني است كه رسماً در تمامي نقاط جهان به رقابت مي‌پردازند. تنيس روي ميز يكي از ورزش‌هاي المپيكي است. اين بازي اولين بار در سال 1988 در بازي‌هاي المپيك سئول، رسماً در قسمت‌هاي انفرادي و دو نفره‌ي آقايان و بانوان جزو بازي‌هاي المپيك قرار گرفته است. 

تاريخچه‌ي تنيس روي ميز در ايران

تنيس روي ميز در ايران، نخستين‌بار از سال 1317 در شهرهاي آبادان، مسجد سليمان، آغاجاري و ديگر شهرهاي جنوب، كه محل اجتماع خارجيان و از جمله افسران انگليسي بود، رواج گرفت و كم‌كم توسعه يافت تا اينكه در سال 1324 مسابقاتي بين باشگاه‌هاي خصوصي و دسته‌هاي آزاد در همان شهرهاي جنوبي و با حضور خارجيان مقيم ايران و ايرانيان علاقمند، برگزار گرديد. از آنجا كه اين ورزش در سال 1325 به طور جدي‌تر مورد توجه قرار گرفت فدراسيون تنيس و فدراسيون تنيس روي ميز، هر دو، به رياست آقاخان بختيار تشكيل شد و كار خود را با برگزاري مسابقات مختلف بين باشگاه‌ها و دسته‌هاي آزاد، آغاز ودنبال نمود. پس از بختيار تصدي فدراسيون به محمود حاجبي واگذار شد. در سال 1326 (1947 ميلادي) اين فدراسيون به عضويت فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز درآمد و در همان سال از سوي كشورمان، جايزه‌اي براي مقام نخست مسابقات دو نفره‌ي آقايان در مسابقات جهاني به نام جام ايران (Iran cup) در نظر گرفته شد كه از آن زمان تا كنون اين جام همچنان در جريان مسابقات جهاني به برندگان مسابقات دو نفره (دوبل) آقايان جهان اهدا مي‌شود. در سال 1332 براي اولين‌بار مسابقات قهرماني كشور در تهران برگزار شد. در سال 1346 غفور آلبا به رياست فدراسيون منصوب شد و در اين سال بود كه فدراسيون تنيس از تنيس روي ميز جدا و هر كدام داراي فدراسيون مستقلي شدند. در زمان آلبا، اولين مربي خارجي از مجارستان به نام لاسلو فولدي براي ارتقاي سطح بازيكنان ايراني به كشور دعوت شد و در طول 3 سال اقامت در تهران كمك بسياري به بازكنان ايراني نمود.

در مسابقات خارجي مختلف، بهترين مقام‌هاي بازيكنان ايران در رقابت‌هاي آسيايي به دست آمده است. بهترين مقام تيمي ايران در بازيهاي آسيايي 1958 توكيو حاصل شد كه تيم ايران پس از تيم‌هاي ويتنام و ژاپن در سكوي سوم آسيا ايستاد. در بازي‌هاي آسيايي 1966 بانكوك (1345 خورشيدي در رقابت‌هاي انفرادي، هوشنگ بزرگزاده با درخشش بسيار همراه كوجي كيمورا از ژاپن مشتركاً مقام سوم آسيا را بدست آورد. اين پيروزي تا كنون در تاريخ تنيس روي ميز ايران بي‌سابقه بوده است. ضمناً در جريان چهارمين دوره‌ي مسابقات قهرماني جوانان آسيا، در سال 1989 (1368 خورشيدي) در دهلي نو، در قسمت انفرادي نونهالان « بهنام رحمت‌پناه» بازيكن خوش تكنيك ايران به همراه يك بازيكن هندي، به مقام سوم آسيا دست يافت.

زمان شروع اجراي تنيس روي ميز

سئوالي كه اغلب مطرح مي‌شود اين است كه، از چه سني مي‌توان بازي تنيس روي ميز را آغاز كرد؟ جواب آن واقعاً ساده است. شما مي‌توانيد از سن 7 سالگي ورزش تنيس روي ميز را شروع كنيد و تا 70 يا 80 سالگي و يا بيشتر به اين ورزش بپردازيد. در مدارس كشور ما اين ورزش براي دانش‌آموزان در دروه‌هاي تحصيلي ابتدايي، راهنمايي و متوسطه در نظر گرفته شده و اداره‌ي كل تربيت بدني وزارت آموزش و پرورش عهده‌دار برگزاري مسابقات سالانه‌ي آن در سطح كشور است. به علاوه، فدراسيون تنيس روي ميز هم مسابقات سراسري اين رشته را در رده‌هاي مختلف سني نونهالان، نوجوانان، جوانان و بزرگسالان برگزار مي‌كند. افرادي هم كه بالاي 40 سال سن دارند جزو پيش كسوتان محسوب مي‌شوند كه مسابقات آن‌ها در رده‌هاي سني مختلف ( 40 تا 50 سال ـ 50 تا 60 سال ـ 60 تا 70 سال و 70 تا 80 سال و بيشتر) در سطح كشور و يا از سوي فدراسيون آسيايي و فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز در سطح آسيا و جهان برگزار مي‌گردد.

آشنايي با وسايل و تجهيزات تنيس روي ميز

در بازي تنيس روي ميز اولين تصميم انتخاب راكت مناسب است. راكت، مهم‌ترين وسيله‌ي مورد نياز اين بازي است. با توجه به اينكه انواع مختلف راكت وجود دارد، تصميم‌گيري در انتخاب راكت براي مبتديان بسيار مشكل است. توصيه مي‌شود مبتديان در آغاز با يك راكت معمولي كه گران قيمت نباشد به بازي بپردازند، آن‌ها وقتي بازيشان به سطح بالاتري رسيد مي‌توانند راكت بهتري را انتخاب نمايند. راكت مبتديان بهتر است داراي رويه‌اي صاف و با ضخامت، سرعت و پيچ متوسط باشد و چوب آن نيز نه زياد سبك باشد و نه زياد سنگين. دسته‌ي راكت نيز با توجه به اينكه از نظر شكل انواع مختلف دارد، بايد به گونه‌اي باشد كه راحت در دست قرار گيرد و به اصطلاح خوش‌دست باشد.

هنگام راهنمايي افراد براي انتخاب راكت، بايد به دو نكته توجه شود: يكي سطح بازي و ديگري روش بازي. اگر بازيكن مدت كوتاهي است به اين ورزش پرداخته و روش بازي او دفاعي است، لازم است چوب راكت او سبك و ضخامت رويه‌ي آن كم باشد و ابر يا اسفنج آن از نوع نرم (شل) باشد. اما اگر بازيكن با تجربه است و مدت زيادي است در اين رشته فعاليت مي‌كند و روش بازي او حمله‌اي است، بهتر است از چوب راكت سنگين و رويه‌ي سفت، كه جهش زياد دارد، استفاده نمايد.

اغلب بازيكنان حرفه‌اي، رويه‌هاي راكت خود را وقتي كهنه يا خراب شود و يا از كيفيت آن كاسته شود و به اصطلاح « مرده » باشد تعويض مي‌كنند. 

رويه‌ي راكت مي‌تواند بي‌هيچ مشكلي، توسط خود بازيكن تعويض و رويه‌ي جديد و نو چسبانده شود. چسبي كه براي اين كار مورد استفاده قرار مي‌گيرد بايد از نوع تأييده شده‌ي فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز باشد كه فاقد مواد مضر براي بازيكنان است.

چسب‌هاي غيررسمي داراي مواد تولوئن و تري كلر اتيلن است كه براي دستگاه تنفس، اعصاب و بينايي زيان‌آور است و نبايد از آن‌ها براي چسباندن رويه‌ي راكت، مخصوصاً در فضاهاي سرپوشيده و يا داخل سالن‌ها استفاده شود. به طور كلي مطابق قوانين فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز، چسب‌كاري راكت در داخل سالن بازي‌ها ممنوع است و در صورت مشاهده از طرف مسئولان مسابقات، مجازات محروميت از بازي‌ها را به همراه دارد.

خصوصيات راكت

به طور كلي، راكت تنيس روي ميز از سه قسمت تشكيل مي‌شود: چوب، ابر (اسفنج) و لاستيك. راكتي كه داراي اين سه قسمت باشد به آن راكت اسفنجي مي‌گويند. و چنانچه راكتي فاقد لايه‌ي مياني (ابر) باشد، راكت تخته‌اي ناميده مي‌شود.

چوب راكت (Blade): چوب راكت، از لايه‌هاي مختلف تشكيل شده كه تعداد آن‌ها معمولاً از 1 تا 7 لايه مي‌باشد. بهتر است از چوب راكتي كه داراي لايه‌هاي فرد است ( يعني 1، 3، 5، يا 7 لايه) استفاده كنيد. حداقل 85% از ضخامت چوب يا تيغه‌ي راكت بايد از چوب طبيعي باشد.

در برخي از چوب‌ها لايه‌اي از فيبر كربن يا فيبر شيشه‌ براي ازدياد جهش توپ در داخل تيغه مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

وزن چوب راكت در راكت‌هاي توليد كشور چين، كه هنوز هم فراوان استفاده مي‌شود، بين 75 تا 150 گرم است، اما امروزه چوب راكت‌هاي توليد ساير كشورها وزني بين 75 تا 95 گرم دارند كه به سه نوع چوب سبك، چوب متوسط و چوب سنگين تقسيم ‌مي‌شوند.

1ـ راكت چوب سبك: راكت چوب سبك بين 75 تا 80 گرم وزن دارد و براي بازيكنان دفاعي مناسب است، زيرا در اثر وارد آمدن ضربه با آن، توپ با سرعت كمي جهش مي‌كند.

2ـ راكت چوب متوسط: راكت چوب متوسط بين 80 تا 85 گرم وزن دارد و براي بازيكنان كنترلي ( يعني بازيكناني كه هم حمله مي‌زنند و هم دفاع مي‌كنند و بازي آن‌ها از سرعت متوسطي برخوردار است) مناسب مي‌باشد و در اثر وارد آوردن ضربه با آن، توپ جهش متوسط دارد.

3ـ راكت چوب سنگين: راكت چوب سنگين داراي وزني بين 85 تا 95 گرم است و براي بازيكناني كه شيوه‌ي بازي آن‌ها حمله‌اي است مناسب مي‌باشد؛ در اثر وارد آوردن ضربه اين راكت، توپ سرعت و جهش زياد خواهد داشت.

نوع دسته‌ي راكت‌ها نيز با يكديگر متفاوت است. بازيكنان با توجه به شيوه‌ي راكت‌گيري و عادت خود دسته‌ي مناسب انتخاب و استفاده‌ مي‌نمايند. البته شكل و اندازه‌ي راكت‌هايي كه براي شيوه‌ي راكت‌گيري قلمي (Penholder) ساخته مي‌شود با راكت‌هاي معمولي ( شيوه‌ي دست دادن = Shake hand) متفاوت است.

معمولاً بين وزن و سرعت چوب، رابطه‌ي مستقيمي وجود دارد. هر چه وزن چوب راكت زياد باشد سرعت راكت نيز بيشتر مي‌شود. چوب‌هايي كه با لايه‌اي از فيبر كربن و فيبر شيشه ساخته شده‌اند داراي سرعت و ضربه‌ي بيشتري هستند. قوانين مربوط به چوب راكت در كتاب « قوانين و مقررات و جزوات فني فدراسيون بين‌المللي تنيس روي ميز» به تفضيل آمده است.

 

 

 

ابر يا اسفنج (Sponge)

ابر راكت كه لايه‌ي مياني است و بين سطح چوب و لاستيك قرار دارد، مي‌تواند بين 5/0 تا 5/2 ميلي‌متر ضخامت داشته باشد و از هر رنگي نيز انتخاب شود.

راكتي كه فاقد ابر ( اسفنج ) باشد راكت تخته‌اي نام دارد و با توجه به اينكه در بازي‌هاي امروزي پيچ نقش مهمي را دارد و با راكت تخته نمي‌توان پيچ مناسبي به توپ وارد كرد، از اين رو، راكت تخته‌اي در بين بازيكنان كمتر كاربرد دارد.

با توجه به اينكه ابرها، از نظر فشردگي، با يكديگر تفاوت دارند آن‌ها را به 3 نوع تقسيم مي‌كنند:

1ـ ابر نرم ( شل ): ابر نرم، چون داراي منافذ زيادي است، وقتي توپ ره آن برخورد مي‌كند در آن فرو مي‌رود و با جهش ( سرعت ) كم برمي‌گردد؛ از اين رو براي بازيكنان مبتدي و دفاعي مناسب است.

2ـ ابر متوسط ( از نظر فشردگي ): اين ابر، منافذ كمتري نسبت به ابر نرم دارد و وقتي توپ به آن برخورد مي‌كند كمتر در آن فرو مي‌رود و در نتيجه جهش بيشتري دارد؛ از اين رو براي بازيكناني كه شيوه‌ي بازي آن‌ها كنترلي است بهتر است.

3ـ ابر سفت: اين نوع ابر داراي منافذ اندك است. وقتي توپ به آن برخورد كند در آن كم فرو مي‌رود و با سرعت زياد برمي‌گردد؛ از اين رو براي بازيكنان حمله‌اي مناسب است.

امروزه تنها، كارخانه‌هاي توليد راكت در چين نسبت به توليد ابر جداگانه اقدام مي‌كنند، اما كارخانه‌هاي ساير كشورها رويه‌ي راكت دو لايه‌ي (ابر و لاستيك) توأم را توليد مي‌كنند و اطلاعات مربوط به رويه‌ي راكت را بر روي بسته‌هاي حاوي رويه درج مي‌نمايند.

لاستيك (Rubber)

قسمت رويي لايه‌ي راكت لاستيك است كه ضخامت آن مي‌تواند بين 1 تا 2 ميلي‌متر باشد. لاستيك راكت داراي يك سطح صاف و يك سطح دونه‌دار است. اگر لاستيك را طوري روي راكت بچسبانيد كه سطح صاف آن رو به طرف خارج قرار گيرد به آن رويه‌ي معمولي يا صاف (Pips in) گويند و به دليل  به دليل صاف بودن سطح راكت پيچ بيشتري مي‌توان به توپ داد. اما اگر لاستيك را طوري بچسبانيد كه دونه‌هاي آن به طرف خارج (Pips out) باشد و به اصطلاح سطح راكت دون باشد، به دليل اينكه سطح تماس توپ و لاستيك كم مي‌شود، به توپ پيچ كمتري مي‌دهد و براي ضربه‌هاي پيچ‌دار مناسب نيست.

 شكل و اندازه‌ي دون‌هاي لاستيك‌ها مي‌تواند گوناگون باشد كه در زير به چند نمونه‌ي آن اشاره مي‌كنيم:

1ـ دون كوتاه و پهن: در اين نوع دون كه مي‌تواند هم به صورت استوانه‌اي و هم به شكل مخروط ناقص باشد، به دليل اينكه سطح تماس توپ و لاستيك زياد مي‌شود، پيچ توپ بيشتر مي‌شود ( البته نه به اندازه‌ي رويه‌ي صاف). از اين نوع رويه، بازيكنان دفاعي و بعضاً مبتديان نيز مي‌توانند استفاده كنند.

2ـ دون بلند و باريك: در اين نوع لاستيك چون ارتفاع هر دون زياد است وقتي توپ به آن برخورد مي‌كند ضرب و پيچ توپ گرفته مي‌شود و توپ بدون پيچ به طرف حريف برمي‌گردد؛ از اين رو اين نوع لاستيك يكي از انواع لاستيك‌هاي ضدپيچ محسوب مي‌شود.

3ـ دون مخروط واژگون: اين نوع دون كه سطح آن زياد ولي پايه‌هاي آن ضعيف و باريك است كيفيتي مشابه دون بلند و باريك دارد و ضد پيچ محسوب مي‌شود. با اين تفاوت كه توپ‌ها را مواج‌تر به طرف حريف برمي‌گرداند. در شرايطي كه شما از رويه‌ي راكت‌هاي توأم ( ابر و لاستيك ) استفاده مي‌كنيد، مجبوريد هنگام تعويض رويه‌ي راكت ابر آن را هم تعويض نماييد. به طور كلي، ضخامت رويه‌ي راكت ( ابر و لاستيك يك طرف راكت ) و چسب آن نبايد از 4 ميلي‌متر تجاوز كند و اگر از راكت تخته‌اي (راكت فاقد ابر) استفاده مي‌كنيد حداكثر ضخامت لاستيك در يك طرف راكت شما 2 ميلي‌متر مي‌تواند باشد.

لاستيك ضد‌پيچ (Anti Spin Rubber)

برخي از بازيكنان براي اينكه پيچ توپ حريف را خنثي كنند و ضعف‌هاي تكنيكي، تاكتيكي و جسماني خود را بپوشانند و به اصطلاح با حقه و كلك از حريف امتياز بگيرند از لاستيك ضدپيچ استفاده مي‌كنند. ما استفاده از اين نوع رويه را، مخصوصاً براي مبتديان و نوجوانان، توصيه نمي‌كنيم زيرا اين امر، مانع از يادگيري و اجراي صحيح تكنيك‌ها و پيشرفت ورزشكاران مي‌شود.

راكت تركيبي (Combination Racket)

اگر يك طرف راكت داراي رويه‌ي معمولي و طرف ديگر داراي رويه‌ي ضدپيچ باشد به آن « راكت تركيبي » مي‌گويند.

نگهداري راكت: لاستيك راكت را بايد بعد از هر جلسه‌ي تمريني با يك قطعه اسفنج نم‌دار تميز كرد؛ زيرا گرد و غبار باعث مي‌شود كه از كيفيت راكت كاسته شود. در پايان هر تمرين و مسابقه نيز لازم است راكت را در جلد خود قرار دهيم تا از صدمه و گرد و غبار محفوظ بماند. راكت را نبايد به مدت زياد در مقابل تابش مستقيم نور خورشيد قرار داد. در فصل زمستان كه هوا سرد است بهتر است هنگام بازي راكت را گرم نگه داريد تا حالت ارتجاعي آن ثابت بماند و بتوانيد به راحتي به توپ پيچ بدهيد.

در محل‌ها و شهرهايي كه رطوبت زياد است و به اصطلاح هوا شرجي است، لازم است رويه‌ي راكت را دائماً خشك كنيد تا توپ روي راكت سر نخورد و بتوانيد به راحتي ضربه‌ها را پاسخ دهيد و از فنون پيچ‌دار نيز استفاده نماييد.

توپ

تو‌پ‌هاي تنيس روي ميز در مقابل ضربه‌هاي محكمي كه سرعتي قريب به 180 كيلومتر به آن مي‌دهد به خوبي مقاوم‌اند. به طور كلي وزن هر توپ 7/2 گرم و قطر آن 40 ميلي‌متر و رنگ آن سفيد يا نارنجي و مات، تصويب شده است. هنگام بازي‌هاي تفريحي و دوستانه انتخاب رنگ توپ فقط به محل بازي بستگي دارد. در يك اطاق يا محلي كه ديوارهاي سفيد دارد، مسلماً انتخاب توپ نارنجي مناسب‌تر است اما در سالني كه كف آن زرد يا نارنجي رنگ است، توپ سفيد را بايد ترجيح داد. امروزه از توپ نارنجي بيشتر استفاده مي‌شود زيرا بهتر قابل تشخيص است و ضمناً در بازي‌هايي كه فيلم آن از تلويزيون پخش مي‌شود توپ نارنجي جذابيت بيشتري دارد و تشخيص آن براي بيننده راحت‌تر است. از نظر كيفيت، توپ انواع مختلفي دارد: توپ‌هاي تمريني، توپ‌هاي يك ستاره، توپ‌هاي دو ستاره و توپ‌هاي سه ستاره با آرم I.T.T.F

ارزان‌ترين توپ‌ها، توپ‌هاي تمريني ( بدون ستاره ) است و گران‌ترين و بهترين آن، توپ‌هاي 3 ستاره با آرم I.T.T.F مي‌باشد.

از توپ‌هاي تمريني يك ستاره و دو ستاره معمولاً در تمرينات و مسابقات غير رسمي و در مدارس استفاده مي‌شود ولي در مسابقات رسمي بين‌المللي حتماً از توپ‌هاي سه ستاره با آرم I.T.T.F استفاده مي‌كنند.

انتخاب توپ خوب

صرف‌نظر از اينكه كداميك از انواع توپ را در اختيار داريد، بهتر است قبل از شروع بازي، توپ را از نظر سالم بودن آزمايش كنيد. براي اين كار لازم است:

الف ـ با انگشتان شست و سبابه‌ي خود، از بالا و پائين دو نيم كره به توپ فشار بياوريد و در اين صورت، دو نيم كره بايد به يك نسبت و خيلي كم فرو رود.

ب ـ توپ را طوري روي سطح ميز قرار دهيد كه دو نيم‌كره‌ي آن در طرفين قرار گيرد؛ سپس با انگشت شست يك دست و انگشت وسط دست ديگر به توپ چرخش دهيد. توپ، وقتي دور خود مي‌چرخد نبايد لنگ بزند يعني كاملاً بايد كروي يا گرد باشد.

ج ـ توپ را روي سطح ميز قرار دهيد و راكت را با كمترين فشار بر روي آن حركت دهيد؛ اگر صداي تق تق شنيديد، توپ شكسته است. برخي از بازيكنان از بو كردن خط محل اتصال نيم‌كره‌ي توپ متوجه شكسته بودن آن مي‌شوند. اگر توپ بوي نامطبوعي بدهد شكسته است. لازم به ذكر است كه چون توپ از جنس ماده‌اي به نام سلولوئيد ساخته مي‌شود در صورت شكسته شدن بوي گاز سلولوئيد از آن متصاعد مي‌گردد.

د ـ آخرين موردي كه درباره‌ي انتخاب توپ لازم است به آن اشاره شود اين است كه هنگام تهيه يا خريد توپ‌هاي تمريني بهتر است توپ‌هاي بي‌خط (يك‌تكه) تهيه كنيد. اين توپ‌ها داراي كيفيت بهتري نسبت به توپ‌هاي خط‌دار (دوتكه) هستند.

ميز

سطح بالايي ميز كه به آن سطح بازي مي‌گويند بايد 274 سانتي‌متر طول و

 5/152 سانتي‌متر عرض داشته و ارتفاع آن از سطح زمين 76 سانتي‌متر عرض داشته و ارتفاع آن از سطح زمين 76 سانتي‌متر باشد. سطح‌ بازي از هر جنسي مي‌تواند باشد به شرطي كه اگر يك توپ استاندارد را از ارتفاع 30 سانتي‌متري روي آن رها كنيد، تقريباً 23 سانتي‌متر جهش داشته باشد. رنگ سطح ميز مي‌تواند به رنگ آبي يا سبز تيره و مات باشد. دور تا دور سطح ميز داراي خط سفيدي به پهناي 2 سانتي‌متر است كه جزء سطح بازي به حساب مي‌آيد. در وسط ميز خط سفيد ديگري به پهناي 3 ميلي‌متر به موازات خطوط كناري ميز كشيده شده است كه فقط در بازي‌هاي دو نفره (دوبل) كاربرد دارد. تور و گيره‌ي تور، ميز را از وسط به دو قسمت (زمين) مساوي تقسيم مي‌كند، ارتفاع تور 25/15 سانتي‌متر و طول آن 183 سانتي‌متر است.

لباس بازيكنان

مقررات لباس فقط براي مسابقات رسمي تعيين شده است. در موارد ديگر بازيكنان مي‌توانند لباس دلخواه خود را بپوشند. از مقررات لباس اين است كه وقتي در بازي از توپ سفيد استفاده مي‌شود، پيراهن و شلوارك نبايد سفيدرنگ باشد،تا لباس و توپ بازي قابل تفكيك باشند. به همين ترتيب موقعي كه از توپ نارنجي رنگ استفاده مي‌شود نبايد رنگ لباس نارنجي باشد ولي استفاده از لباس سفيد بلامانع است. پوشيدن كفش ورزشي مناسب در كليه‌ي اوقات، حتي زماني كه به عنوان تفريح و سرگرمي به اين ورزش مشغول شويد توصيه مي‌شود. زيرا حركت‌هاي ناگهاني با كفش‌هاي معمولي هنگام بازي بعضاً موجب پيچ‌خوردگي مچ‌پا و آسيب‌ديدگي آن مي‌شود.

نكات ايمني

از آنجا كه تنيس روي ميز، به دليل ماهيت و ويژگي‌هايش، ورزشي نيست كه ورزشكاران آن مثل ورزش‌هاي ديگر (فوتبال، كشتي، بسكتبال، هندبال و ....) درگيري جسماني رو در رو داشته باشند و ضمناً استفاده از وسايل و امكانات آن نيز مثل برخي از ورزش‌هاي ديگر (ژيمناستيك، اسكي، شنا و ....) نياز به مربي و مراقب ندارد، مخاطرات و صدمات جسماني در اين ورزش ديده نمي‌شود و اگر هم ديده شود به علت ضعف جسماني ورزشكاران، نرمش نكردن قبل از بازي و در نتيجه گرم نشدن بدن، نامناسب بودن كفش بازي و يا كف سالن است كه توصيه مي‌شود در اين امر دقت لازم به عمل آيد. اما يك نوع آسيب‌ديدگي به نام تنيس البو (Tennis Elbow) كه بين ورزشكاران رشته‌ي تنيس هم شايع است، بعضاً در بين ورزشكاران تنيس روي ميز ديده شده است كه به علت اجراي غيرصحيح فنون فورهند بروز مي‌كند. ورزشكاري كه دچار اين عارضه مي‌شود درد شديدي در ناحيه‌ي آرنج دست بازي (دستي كه راكت را مي‌گيرد) حس مي‌كند كه براي معالجه‌ي آن لازم است به پزشك متخصص مراجعه نمايد.

همچنين از آنجا كه ثابت شده است چسب‌كاري رويه‌هاي راكت در ميزان سرعت توپ ورزشكاران مؤثر است، ورزشكاران بعد از چند مسابقه، و بعضاً هر مسابقه، رويه‌هاي راكت خود را از روي چوب جدا كرده، آن را چسب‌كاري مي‌كنند و دوباره مي‌چسبانند و به بازي مي‌پردازند. نظر به اينكه چسب‌هاي استاندارد و مورد تأييد فدراسيون جهاني تنيس روي ميز در كشور ما كمتر وجود دارد و ضمناً بسيار گران قيمت است. ورزشكاران غالباً از چسب‌هاي غيراستاندارد استفاده مي‌كنند كه اين گونه چسب‌ها آثار سويي بر دستگاه تنفس، قوه‌ي بينايي و اعصاب دارد. توصيه مي‌شود حتي‌المقدور از اين گونه چسب‌ها استفاده نشود و در صورت استفاده، حتماً چسب‌كاري در فضاي آزاد انجام گيرد كه ضرر كمتري براي بازيكنان داشته باشد.

قدرت، سرعت، دقت و چرخش

قدرت: قدرت قابليت به كار بردن نيرو و عامل عمده‌اي است كه سرعت و پيچ (چرخش) از آن ناشي مي‌شود. اگر سرعت حركت زياد باشد قدرت توپ و پيچ آن نيز زياد مي‌شود. كه اين موضوع به كيفيت قدرت بدني ورزشكار نيز ارتباط دارد. قدرت ضربه‌ي توپ به طور عمده بستگي به 3 عامل دارد:

1ـ فاصله‌ي دست (راكت) تا توپ.

2ـ سرعت حركت دست بازيكن.

3ـ قدرت بدني.

اگر فاصله زياد باشد و دست با سرعت حركت كند، قدرت توپ زياد مي‌شود.

چگونه مي‌توانيد قدرت توپ را زياد كنيد؟

1ـ فاصله‌ي راكت با توپ را حفظ كنيد.

2ـ قبل از ضربه‌زدن، دست را به عقب ببريد، عضلات بازويي (عضله دو سر) را باز ( منبسط ) كنيد تا با انقباض سريع آن توپ با قدرت زده شود.

3ـ در لحظه‌ي تماس توپ و راكت، حركت دست در حداكثر سرعت خود باشد تا تمام نيرو به توپ وارد شود.

4ـ هنگام زدن توپ بايستي از تمام نيروهاي بدن ( پا، كمر و دست) استفاده كنيد و وزن بدن را به جلو منتقل نماييد.

5ـ بايد به تمرينات كمكي بپردازيد و از وسايل ورزش‌هاي ديگر، مثل بارفيكس، شنا، وزنه و .... جهت بالا بردن كيفيت قدرت بدني خود استفاده كنيد تا قدرت ضربه‌ي شما افزايش يابد.

سرعت: سرعت با ويژگي ورزش تنيس روي ميز ارتباط مستقيم دارد. به عبارت ديگر تنيس روي ميز يك ورزش سرعتي است، از اين جهت توجه به سرعت در اين ورزش در اولويت قرار دارد. سرعت به ورزشكار امكان مي‌دهد كه زمان به دست بياورد، ابتكار بازي را در دست بگيرد و حريف را تحت فشار قرار دهد. بنابراين كمي و زيادي سرعت با فاصله و زمان ارتباط زيادي دارد. در يك زمان معيني، هر چه فاصله‌اي كه يك جسم از نقطه‌ي به نقطه‌ي ديگر طي مي‌كند زيادتر باشد سرعتش نيز به همان اندازه بايد زيادتر باشد. برعكس، در يك فاصله‌ي معين، اگر جسمي بخواهد فاصله‌ي بين دو نقطه را در زمان كوتاه‌تر طي كند بايد سرعتش ( سرعت حركتش) زيادتر باشد.

تندي و كندي سرعت توپ با قدرت ضربه‌اي كه به توپ وارد مي‌شود نسبت مستقيم دارد. يعني هر چه قدرت توپ زيادتر باشد سرعت ناشي از آن نيز زيادتر خواهد بود. پس جهت افزايش سرعت ضربه به توپ بايستي زمان ضربه به توپ را كوتاه كرد و يا قدرت ضربه را بالا برد.

چگونه مي‌توانيد سرعت توپ را زياد كنيد؟

1ـ نزديك به ميز بايستيد تا فاصله‌ي حركت توپ كوتاه شود.

2ـ قوس توپ را كم كنيد تا از اين طريق توپ شما در زمان كمتري به حريف برسد.

3ـ قبل از اينكه توپ به اوج جهش برسد به آن ضربه بزنيد، بدين ترتيب از نيروي توپ حريف براي قوي‌تر زدن استفاده مي‌كنيد.

4ـ وقتي به توپ ضربه مي‌زنيد بايستي به طور كامل از نيروي مچ و ساعد خود استفاده كنيد. اگر از تمام دست ( به طور كشيده ) استفاده شود سرعت توپ كم مي‌شود.

5ـ وسعت حركت دست شما نبايد زياد باشد و در لحظه‌ي تماس توپ و راكت بايستي سرعت دستتان زياد ( در حداكثر) باشد.

6ـ وقتي به توپ ضربه مي‌زنيد، بايستي ضربه به مركز ثقل توپ يا نزديك به ثقل زده شود تا توپ سرعت خطي بيشتر پيدا كند.

7ـ بايد سرعت عكس‌العمل و سرعت حركت پا را زياد كنيد و آن را با سرعت ضربه به توپ، به طور مناسبي هماهنگ سازيد.

دقت: در اجراي فنون و كارهاي سرعتي به دقت زيادي نياز است. بازيكني كه فقط سرعت دارد ولي دقت ندارد، ابتكار بازي را از دست مي‌دهد؛ زيرا مفيد بودن سرعت حركت او تا اندازه‌ي قابل ملاحظه‌اي با دقت مورد نظر در آن حركت مربوط مي‌باشد.

در صورتي كه دقت و هدف‌گيري در حركت چندان مهم نباشد مي‌توان سرعت حركت را زياد كرد، اما اگر دقت و هدف‌گيري در حركت مطرح باشد سرعت حركت كم مي‌شود. در تنيس روي ميز كه براي آموزش‌ مهارت‌هاي آن بايد هم بر روي « سرعت » و هم بر روي « دقت » تأكيد شود بهتر است كه در مراحل اوليه‌ي يادگيري بيشتر بر روي دقت و صحت حركت و مهارت تأكيد به عمل آيد و پس از آن كه مهارت با دقت مورد قبول انجام شد، به تدريج سرعت حركت بالا برده شود.

چرخش ( پيچ ): وقتي به تو ضربه مي‌زنيم اگر نيرو به مركز ثقل توپ وارد نشود موجب ايجاد چرخش يا پيچ در آن مي‌گردد. به طور كلي، پيچ از حداكثر سرعت و حداقل تماس راكت با توپ ايجاد مي‌شود. به محض نزديك شدن توپ به نقطه‌ي تماس، چوب و ابر راكت به توپ قدرت مي‌دهد. براي پيچ دادن بايد راكت (لاستيك) را طوري به توپ بكشيم كه نيروي چوب به توپ منتقل نشود. كمي و زيادي چرخش توپ بستگي دارد به كمي و زيادي نيرويي كه به توپ وارد مي‌شود.

چطور مي‌توانيد چرخش توپ را زياد كنيد؟

1ـ چنان به توپ ضربه بزنيد كه نيروي وارد بر توپ از مركز ثقل آن دور باشد و بايد به زاويه‌ي راكت توجه شود.

2ـ جهت وارد آمدن نيرو به زاويه‌ي راكت يكي باشد.

3ـ تا حد امكان از بازو و مخصوصاً از ساعد و مچ دست استفاده كنيد و تمرينات خود را بيشتر در زمينه‌ي كات فورهند و بك‌هند (توي ميز)، و همچنين لوپ، انجام دهيد.

4ـ در لحظه‌ي تماس توپ را راكت تمام نيروي خود را به توپ وارد كنيد.

انواع و نحوه‌ي برگزاري مسابقات

انواع مسابقات

مسابقات تنيس روي ميز به صورت تيمي، دو نفره و انفرادي براي مردان و زنان برگزار مي‌شود. همچنين مسابقات دو نفره‌ي مختلط نيز جزء مسابقات جهاني و منطقه‌اي و ديگر مسابقات رسمي مي‌باشد. به اين ترتيب مسابقات رسمي شامل 7 نوع مسابقه مي‌باشد. 3 مسابقه مخصوص مردان، 3 مسابقه مخصوص زنان و يك مسابقه مختلط.

نحوه‌ي برگزاري مسابقات به عواملي همچون، زمان، رسميت مسابقات و نوع مسابقه بستگي دارد. مثلاً در مسابقات رسمي انفرادي از جدول تركيبي (دوره‌اي، حذفي) استفاده مي‌شود. اما انتخاب نوع برگزاري مسابقات در بازي‌هاي داخلي يا دوستانه مي‌تواند با توافقات مسئولين انجام گيرد. جداولي كه در مسابقات قابل استفاده است به شرح زير مي‌باشد.

1ـ جدول دوره‌اي

2ـ جدول يك حذفي

3ـ جدول دو حذفي

4ـ جدول تركيبي

5ـ جدول آسيايي

6ـ جدول MW

1ـ جدول دوره‌اي: در اين روش كليه‌ي بازيكنان و يا تيم‌ها با يكديگر بازي مي‌كنند و در نهايت پس از جمع امتيازها مقام هر نفر يا تيم مشخص خواهد شد. اين جدول زماني مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه معمولاً زمان كافي براي انجام مسابقات وجود داشته باشد و از طرفي تعداد تيم‌ها و يا نفرات زياد نباشد. تعداد مسابقات در هر جدول بنابر فرمول زير مشخص مي‌گردد:

تعداد تيم ها يا نفرات = n

تعداد مسابقات =

مثلاً اگر5 نفر شركت‌كننده داشته باشيم و بخواهيم به صورت دوره‌اي مسابقات را برگزار كنيم تعدادمسابقات مساوي  يعني 10 مسابقه مي‌شود.

نحوه‌ي انجام مسابقات دوره‌اي به اين قرار است كه اگر تعداد زوج باشد نيمي در سمت چپ و نيمي ديگر به ترتيب شماره از پايين به بالا در سمت راست نوشته مي‌شود و براي انجام مسابقات دوره‌ي دوم، نفر آخر سمت راست از بالا به پايين شماره 1 مي‌آيد و بقيه‌ي شماره‌ها يك رديف پايين‌تر مي‌روند. به اين ترتيب به غير از عدد يك بقيه‌ي شماره‌ها تغيير مكان مي‌دهند. براي دوره‌ي بعد نيز به همين ترتيب عدد مقابل 1 به زير عدد يك آمده و بقيه يك رديف جابجا مي‌شوند. به همين ترتيب بقيه‌ي دوره‌ها را انجام مي‌دهيم تا زماني كه عدد 2 مقابل عدد 1 قرار گيرد كه دور آخر مسابقات مي‌باشد

در صورتي كه تعداد تيم يا نفرات فرد باشد يك عدد اضافه مي‌كنيم تا تعداد نفرات زوج شود و به آن استراحت (Bye) داده مي‌شود.

2ـ جدول يك حذفي: از اين جدول معمولاً زماني استفاده مي‌شود كه تعداد تيم‌ها يا نفرات زياد بوده و زمان كمي براي برگزاري مسابقات در اختيار داريم؛ ضمن اينكه در مسابقات دو نفره معمولاً از اين روش استفاده مي‌گردد. تعداد بازي‌ها در اين جدول از فرمول 1-n به دست مي‌آيد. جداول معمولي در اين روش با استفاده از توان 2 تهيه مي‌گردند. 2¹، 2²، 2³، 2⁴ و ..... و يا جداول 2 نفره، 4 نفره، 8 نفره، 16 نفره و .... در اين شيوه هر بازيكن تا زماني كه برنده مي‌شود ادامه مي‌دهد و در هر كجا بازنده مي‌شود از دور مسابقات خارج مي‌شود. در صورتي كه تعداد نفرات مساوي هر يك از توان‌ها باشد از جدول مربوطه استفاده مي‌كنيم و در صورتي كه بيشتر و يا كمتر باشد از توان بالاتر  ويا پايين‌تر استفاده مي‌شود. هنگامي كه از توان بالاتر استفاده گردد مكان‌هاي خالي استراحت مي‌باشد. در جدول يك حذفي مقام سوم مشترك به بازيكنان نيمه‌نهايي تعلق مي‌گيرد. لازم به توضيح است كه اگر از توان مناسب استفاده كنيم جاي خالي وجود نداشته و نيازي به گذاشتن استراحت نمي‌باشد.

غيررسمي و در زماني كه وقت كافي براي مسابقات دوره‌اي نيست اما وقت بيشتري نسبت به يك حذفي در اختيار باشد از اين شيوه استفاده مي‌شود. تعداد بازي‌ها در اين روش از فرمول 1+(1-n)2 تعيين مي‌گردد.

در روش دو حذفي آخرين نفري كه از بازنده‌ها بالا مي‌آيد بايستي با نفري كه از برنده‌ها بالا آمده بازي كند و در صورتي كه دوبار نفر برتر جدول برنده‌ها را ببرد اول است در غير اين صورت دوم مي‌گردد.

توضيح اين كه در جداول يك حذفي و دو حذفي، به منظور رعايت عدالت، متناسب با تعداد بازيكنان و جدول، نفراتي كه قوي‌تر هستند انتخاب و در نقاط بالا و پايين ( نفرات اول و دوم مسابقه قبل) و در وسط جدول به صورت قرعه‌كشي به عنوان سرگروه قرار مي دهند. اين نفرات معمولاً كساني هستند كه در مسابقات قبلي مقام‌هاي مربوطه را كسب كرده‌اند.

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 31 مرداد 1393 ساعت: 17:22 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق در مورد ورزش تنيس روي ميز,آشنايي با تنيس روي ميز,آشنايي با وسايل و تجهيزات تنيس روي ميز,

 

تاريخچه تربيت معلم در آموزش و پرورش

توجه به آداب معلمي از ديرباز در فرهنگ اسلامي و ايراني ما جايگاه خاصي داشته است . ليكن تا آغاز حكومت مشروطه در ايران ، دولت مركزي براي تأسيس مدرسه و تربيت معلم هيچگونه مسئوليتي براي خود قائل نبوده و هر مدرسه متولي مخصوص داشت كه از محل درآمد موقوفات مدرسه ، امور مختلف مدرسه را اداره مي‌نمود . معلمان از ميان طلاب ساعي و با استعداد انتخاب مي‌شدند . اين طلاب از استادان خود اجازه نامه‌اي ( كه در پشت صفحه اول يا آخر يكي از كتابها به خط استاد نوشته شده بود دريافت كرده بودند ) كه در واقع « دانشنامه يا گواهينامه » بود و سند معتبري براي معلم جهت تدريس محسوب مي‌شد .
در كنار اين مدارس مكتب‌خانه‌هايي نيز وجود داشت كه فرزندان عامه مردم در آن به تحصيل مي‌پرداختند و خود را براي ورود به مدارس آماده مي‌كردند . مكتب‌داري يك حرفه خصوصي بود و هر
روحاني محله‌اي كه حوصله و آمادگي براي تعليم به كودكان را داشت ، بي هيچگونه قيد و شرط و اجازه‌نامه‌اي به شغل معلمي و مكتب‌داري مي‌پرداخت . هريك از شاگردان ماهانه مختصري براي تحصيل مي‌پرداختند اين مبلغ براي زندگي بسيار ساده معلمان كافي نبود . ليكن آنها كار معلمي را با علاقه انجام مي‌دادند .
پس از تأسيس « دارالفنون » در سال 1229 هجري شمسي و ايجاد و گسترش مدارس جديد از قبيل مشيريه ، رشديه ، اديب ، سادات ، اسلام ، اقدسيه ، علميه ، كماليه ، مروت ، سلطاني ، شرف ، دانش و … نياز به معلم براي تدريس در مدارس به ويژه معلماني كه با اصول تعليم و تربيت جديد آشنا باشند به خوبي احساس مي‌شد . اولين اقدام رسمي در زمينه تربيت معلم ، تصويب قانوني در ارديبهشت ماه سال 1290 توسط مجلس شوراي ملي بود . در اين قانون اصول اوليه تربيت اطفال مطرح شده بود . طبق قانون مزبور براي اولين بار مجوز اعزام 30 نفر جهت ادامه تحصيل به خارج از كشور صادر شد كه از اين تعداد 15 نفر يعني نيمي براي معلمي ( رشته تعليم و تربيت ) و 8 نفر براي تحصيل در علوم نظامي ، 7 نفر براي رشته مهندسي انتخاب شدند . در همين سال براي افزايش سطح سواد معلمان موجود در تهران كلاسهاي مخصوصي در مدرسه دارالفنون تشكيل گرديد كه در برنامه درسي آن علاوه بر دروس علوم و ادبيات ، براي اولين بار دروس ديگري تحت عنوان « اصول تعليم » افزوده شده بود تا معلمان از اصول اوليه براي تربيت اطفال مطلع گردند .
اقدام مهم ديگري كه در راه تربيت و تأمين معلمان مدارس ابتدايي و متوسطه صورت پذيرفت تصويب قانون تأسيس « درالمعلمين مركزي » ( دارالمعلمين و دارالمعلمات ) در سال 1297 توسط مجلس شوراي ملي بود . از اين تاريخ ايجاد مراكز تربيت معلم زن و مرد صورت قانوني به خود گرفت . دارالمعلمينِ مركزي مدرسه‌اي دولتي و رايگان بود و تحت نظر وزارت معارف اداره مي‌شد رئيس آن توسط شخص وزير انتخاب و منصوب مي‌گرديد . وظيفه آن تأمين معلم براي مدارس ابتدايي و دوره اول متوسطه بود . بنابراين به دو قسمت ابتدايي ( تأمين معلم براي 4 سال اول دوره ابتدايي ) و عالي ( تأمين معلم براي سال پنجم و ششم ابتدايي و دوره اول متوسطه ) تقسيم مي‌گرديد دوره تحصيل در قسمت ابتدايي سه سال ( 2 سال نظري و يكسال عملي ) و در قسمت عالي چهارسال ( 3 سال نظري و يكسال عملي ) به طول مي‌انجاميد .
شرط ورود به هر دو قسمت داشتن گواهينامه شش‌ساله ابتدايي و سن متقاضيان براي ورود به قسمت ابتدايي بين 17 تا 21 سال و براي ورود به قسمت عالي بين 18 تا 22 سال تعيين شده بود .
پس از پايان مدت تحصيل به فارغ‌التحصيلان « تصديق‌نامه معلمي » براي تدريس در ابتدايي يا متوسطه اعطاء مي‌گرديد و موظف بودند پس از فراغت از تحصيل به مدت 10 سال در وزارت معارف تعهد خدمت خود را انجام دهند . نخستين مركز تربيت معلم به نام « دارالمعلمين مركزي » با رياست ابوالحسن فروغي و معاونت اسماعيل مرآت تشكيل شد پس از آن با توجه به احساس نياز به تربيت معلمان زن جهت تدريس در مدارس دخترانه ، اولين مركز تربيت معلم دختران به نام « دارالمعلمات » به نظامت خانم نشاط‌السلطنه دختر صفي عليشاه تأسيس شد .
در فروردين ماه 1306 اساسنامه « دارالمعلمين شبانه اكابر » به تصويب شوراي عالي معارف رسيد . هدف از تأسيس اين مراكز رفع نقايص تدريس معلمان ابتدايي بود و دوره تحصيل آن يكسال بود و در صورت عدم موفقيت معلمان در امتحانات آن ، از شغل معلمي محروم مي‌شدند .
در مهرماه 1306 اساسنامه دوره تحصيلات فني « دارالمعلمين ابتدايي ولايات و ايالات » به تصويب شوراي عالي معارف رسيد هدف از آن ، تأمين معلمان مدارس ابتدايي استان‌ها و شهرهاي ايران بود . متقاضيان شغل معلمي با مدرك دوره اول متوسطه وارد اين مراكز شده و در صورتي كه دوره يكساله را با موفقيت بگذرانند . به آنان « گواهي فارغ‌التحصيلي معلمي » اعطاء مي‌شد .
در سال 1307 قانون فرستادن دانشجو به خارج از كشور براي تحصيل در دانشگاه‌هاي معتبر اروپا به تصويب رسيد به موجب اين قانون ، دولت موظف شد تا 6 سال ، هر سال صد نفر از ميان فارغ‌التحصيلان دبيرستانها انتخاب و به اروپا اعزام نمايد. 35% از اين دانشجويان به موجب قانون بايست در رشته تعليم و تربيت تحصيل كنند و براي معلمي آماده شوند .
به منظور گسترش دبيرستانها و تربيت و تأمين دبيران مورد نياز آن در سال 1307 دارالمعلمين مركزي به « دارالمعلمين عالي » تبديل گرديد و برنامه تربيت معلم متوسطه بنيانگذاري شد اساسنامه و برنامه دارالمعلمين عالي در سال 1308 به تصويب شوراي عالي معارف رسيد . دارالمعلمين عالي مشتمل بر دو قسمت علمي و ادبي بود كه قسمت ادبي شامل رشته‌هاي فلسفي ، ادبيات ، تاريخ و جغرافيا و قسمت علمي شامل رشته‌هاي فيزيك ، شيمي ، طبيعيات و رياضيات بود . دوره تحصيلات دارالمعلمين عالي 3 سال در نظر گرفته شده بود و دارندگان گواهينامه كامل متوسطه رشته ادبي و علمي مي‌توانستند در رشته ادبي يا علمي اين مؤسسه براي تحصيل ثبت‌نام كنند . طبق اساسنامه ، تدريس دروس علوم تربيتي از مهرماه سال 1311 در دارالمعلمين عالي اجرا گرديد و دانشجويان اين مركز بايد علاوه بر تحصيل در رشته خود مواد علوم تربيتي را نيز فراگرفته و امتحان دهند . مواد علوم تربيتي شامل 6 درس و هركدام به ميزان 2 ساعت در هفته بود . اين دروس عبارت بودند از :
1- معرفت النفس از لحاظ تربيتي 2- فلسفه تربيت 3- علم اجتماع از لحاظ تربيت
4- تاريخ تعليم و تربيت 5- مباني تعليمات متوسطه 6- اصول تعليم و تربيت
دانشجويان مختار بودند كه اين دروس را در مدت 3 سال همراه با مواد رشته تحصيلي خود و يا در مدت يكسال به طور مستقيم بگذرانند . براساس « قانون استخدام فارغ‌التحصيلان دارالمعلمين عالي » اين فارغ‌التحصيلان با رتبه 4 به استخدام در مي‌آمدند ، در صورتي كه ساير كاركنان دولت با رتبه 3 استخدام مي‌شدند . وزارت معارف مكلف بود فارغ‌التحصيلان دارالمعلمين عالي را در مدارس دولتي به خدمت بگمارد و دولت نمي‌توانست اين فارغ‌التحصيلان را تا مو قعي كه وزارت معارف به آنان نيازمند بود در هيچيك از ادارات خود به خدمت بپذيرد. محل دارالمعلمين عالي در باغ نگارستان ( حوالي ميدان بهارستان ) قرار داشت . استادان دارالمعلمين عالي عبارت بودند از :
1- عباس اقبال آشتياني ، معلم جغرافياي انساني و تاريخ ( فارغ‌التحصيل از دانشگاه پاريس )
2- ميرزا احمد بهمنيار ، معلم زبان و ادبيات عرب و معلم مدرسه عالي سپهسالار 3- اسداله بيژن ، معلم علوم تربيتي ( فارغ‌التحصيل از دانشگاه كلمبيا ) 4- محمود حسابي ، معلم فيزيك ( فارغ‌التحصيل از دانشگاه پاريس ) 5- ابوالقاسم ذوالرياستين ، معلم گياه‌شناسي و كشاورزي ( فارغ‌التحصيل از مدرسه كشاورزي پاريس ) 6- رضا زاده شفق ، معلم تاريخ و فلسفه ( فارغ‌التحصيل از دانشگاه برلن )
7- عبدالحسين شيباني ، معلم تاريخ و وزير اسبق معارف 8- سيد كاظم عصار ، معلم حكمت قديم
9- بديع‌الزمان فروزانفر ، معلم ادبيات فارسي 10- مسعود كيهان ، معلم جغرافيا و وزير اسبق جنگ
ضمناً 8 نفر از اساتيد اين مركز را معلمان فرانسوي كه فارغ‌التحصيل دانشسراي عالي پاريس بودند تشكيل مي‌دادند .
از قوانين مهم ديگري كه براي تربيت و تأمين معلمان مدارس ابتدايي و متوسطه وضع شده است
« قانون تربيت معلم » مي‌باشد . اين قانون در اسفندماه 1312 به تصويب رسيد و به موجب آن دولت مكلف شد از اول فروردين ماه 1313 تا مدت 5 سال ، 25 باب دانشسراي مقدماتي و يك باب دانشسراي عالي دختران در تهران و در ولايات تأسيس و دانشسراي عالي پسران را نيز تكميل نمايد . در اين قانون عنوانهاي « آموزگار » براي معلم دوره ابتدايي ، « دبير » براي معلم دوره متوسطه ، « هنرآموز » براي معلم هنرستان و « استاد » براي معلم مدارس عالي دانشگاه وضع گرديد . براساس اين قانون شرط ورود به دانشسراهاي مقدماتي داشتن تحصيلات سه ساله متوسطه و شرط ورود به دانشسراهاي عالي داشتن گواهينامه كامل متوسطه بود . دانشسراهاي مقدماتي براي مدارس ابتدايي آموزگار ، و دانشسراي عالي براي دانشسراهاي مقدماتي و دبيرستانها معلم ، و براي مدارس ، مدير و بازرس و براي وزارت معارف اعضاي فني تربيت مي‌كند. رؤسا و استادان دانشسراي عالي بايد درجه دكتري و رؤساي دانشسراهاي مقدماتي بايد ليسانس دانشسراي عالي باشند .
همچنين در اين قانون مقرر شده بود كه به آموزگاران و دبيران حق تأهل ، حق مسكن و فوق‌العاده خارج از مركز نيز پرداخت شود . مفاد اين قانون و اجراي آن موجب گرديد تا افراد بهتر جذب شغل دبيري شوند . حقوق و مزاياي دبيران از همه ادارات بيشتر شود و زمينه‌هاي گسترش مراكز تربيت معلم در تهران و ديگر استانها و شهرها فراهم آيد .
برابر مفاد « قانون تربيت معلم » دانشسراها بايد شبانه‌روزي و رايگان باشند . مدت تحصيل در دانشسراهاي مقدماتي 2 سال و در دانشسراي عالي 3 سال تعيين شده بود . گواهينامه دانشسراي مقدماتي از لحاظ استخدامي معادل ديپلم كامل متوسطه و دانشنامه پايان تحصيلات دانشسراي عالي معادل با ليسانس بوده است . براي هريك از دانشسراها يك دبستان يا يك دبيرستان ضميمه پيش‌بيني شده بود كه شاگردان سال دوم بايد در آنجا تمرين معلمي را انجام دهند . طبق آئين‌نامه اجرايي اين قانون ، نخستين دانشسراهاي مقدماتي در شهرهاي تهران ، تبريز ، اصفهان ، شيراز ، كرمان ، مشهد ، رشت ، بيرجند ، اروميه ، بروجرد ، كرمانشاه ، اهواز و يزد تأسيس شد . با تأسيس دانشسراهاي مقدماتي ، دارالمعلمين و دارالمعلمات تعطيل گرديد.
برابر « قانون تربيت معلم » در سال 1312 دارالمعلمين عالي به « دانشسراي عالي » تغيير نام يافت كه بعد از تأسيس دانشگاه تهران در سال 1313 بخش ادبي آن به دانشكده ادبيات و بخش علمي آن به دانشكده علوم تبديل شد به عبارت ديگر دانشسراي عالي عملاً استقلال خود را از دست داد و اداره آن تحت نظارت دانشگاه ادامه يافت . در سال 1334 دانشسراي عالي از دانشكده ادبيات و علوم مجزا گرديد و در سال 1338 قانون « استقلال دانشسراي عالي » به تصويب رسيد . به موجب اين قانون دانشسراي عالي براي تربيت دبيران مورد نياز كشور تأسيس شد . برابر اين قانون دانشسراي عالي داراي شخصيت حقوقي بوده و به صورت يك مؤسسه مستقل زير نظر مستقيم وزير فرهنگ اداره مي‌شد . از وظايف پيش‌بيني شده در اين قانون ، دانشسراي عالي علاوه بر تربيت دبير مكلف است كه رشته‌هاي تعليماتي مخصوص براي تربيت مديران و بازرسان مدارس و ديگر كارمندان تعليماتي داير كند.
داوطلبان تحصيل در دانشسراي عالي از ميان فارغ‌التحصيلان دوره كامل متوسطه و يا ليسانسيه‌هاي رشته‌هاي مورد نياز از طريق مسابقه انتخاب مي‌شدند دوره تحصيلات براي فارغ‌التحصيلان متوسطه
حداقل 3 سال و براي ليسانسيه‌ها حداقل يكسال بوده است به فارغ‌التحصيلان دانشسراي عالي « دانشنامه معلمي » اعطا مي‌گرديد . برابر مفاد همين قانون همه ساله عده‌اي از آموزگاران شاغل به خدمت كه داراي گواهينامه كامل متوسطه و 5 سال سابقه آموزشي بودند ، از طريق آزمون انتخاب و به دانشسراي عالي معرفي مي‌شدند. اين داوطلبان پس از فراغت از تحصيل موظف بودند حداقل 5 سال در همان حوزه‌اي كه انتخاب شده بودند خدمت نمايند .
به موجب « قانون تعليمات اجباري » مصوب سال 1322 دانشسراهاي مقدماتي در مناطق مختلف كشور به تدريج توسعه يافت و براساس اين قانون كلاسهاي كمك آموزگاري نيز براي رفع كمبود آموزگار تشكيل گرديد . اين كلاسها به دو صورت برگزار مي‌شد دوره 2 ساله كه شرط ورود به آن داشتن گواهينامه تحصيلات ششم ابتدايي بود و دوره يكساله كه براي دارندگان گواهينامه سوم متوسطه تشكيل مي‌گرديد . ليكن به دليل ضعف دارندگان گواهينامه ششم ابتدايي ، از سال 1324 شرط اصلي ورود به اين كلاسها داشتن گواهينامه سوم متوسطه تعيين شد .
در سال 1325 « اساسنامه كلاسهاي تربيت معلم » به تصويب رسيد كه به موجب آن مقرر شد به طور آزمايشي در تهران كلاس تربيت معلم تأسيس شود . شرط ورود به اين كلاسها داشتن گواهينامه پنجم متوسطه و مدت تحصيل يكسال پيش‌بيني شده بود و فارغ‌التحصيلان آن گواهينامه ششم متوسطه علوم تربيتي دريافت مي‌كردند .
در سال 1327 به منظور تأمين و تربيت معلمان ورزش براي مدارس كشور ، اساسنامه دانشسراهاي تربيت بدني به تصويب شوراي عالي فرهنگ رسيد و دانشسراهاي تربيت بدني تأسيس شد شرط ورود به اين دانشسراها داشتن گواهينامه سوم متوسطه و دوران تحصيل آن 2 سال تعيين شده بود .
در سال 1328 براي تأمين آموزگاران دبستان‌هاي كشاورزي اساسنامه دانشسراي كشاورزي به تصويب رسيد و پس از تشكيل 7 باب دانشسراي كشاورزي و 6 باب دانشسراي تربيت بدني ، فعاليت اين دانشسراها عملاً از سال 1343 تعطيل گرديد .
در سال 1334 اساسنامه دانشسراهاي عشايري به منظور تأمين آموزگاران دبستان‌هاي عشاير به تصويب رسيد شرط ورود به اين دانشسراها داشتن حداقل مدرك تحصيلي ششم ابتدايي و عشايري بودن تعيين شده بود . كه پس از تشكيل دوره راهنمايي ، فارغ‌التحصيلان سوم راهنمايي نيز در اين دوره پذيرفته مي‌شدند مدت تحصيل در اين دانشسراها يكسال بود .
در سال 1338 به منظور تأمين آموزگاران مورد نياز دبستان‌هاي كشور دوره يكساله تربيت معلم تأسيس شد شرط ورود به اين دوره داشتن ديپلم كامل متوسطه بود و به فارغ‌التحصيلان آن فوق ديپلم داده مي‌شد با شروع كار سپاهيان دانش پسر در سال 1341 ، كلاسهاي تربيت معلم يكساله پسران تعطيل شد و با ايجاد برنامه سپاهيان دختر در سال 1347 ، دوره يكساله تربيت معلم منحل گرديد .
برابر مصوبه سال 1341 اساسنامه دوره تربيت معلم فني و حرفه‌اي به تصويب شوراي عالي فرهنگ رسيد . هدف از اين دوره تربيت معلمان مورد نياز آموزشگاه‌هاي حرفه‌اي بود .
در سال 1343 طبق اساسنامه مربوط « دانشسراي عالي صنعتي » تأسيس شد . هدف از تأسيس اين دانشسرا تربيت دبيران فني در رشته‌هاي مختلف جهت تدريس در هنرستان‌ها بود . دانشسراي عالي صنعتي به تدريج تغيير هدف داد و به دانشگاه علم و صنعت تبديل شد .
در سال 1343 دانشسراي عالي كه در سال 1312 تأسيس شده بود ، منحل شد و به جاي آن « سازمان تربيت معلم و تحقيقات تربيتي » به وجود آمد . اين سازمان داراي سه مؤسسه : تربيت دبير ، تربيت مدير و راهنماي تعليماتي و مؤسسه تحقيقات و مطالعات تربيتي بود .
در سال 1346 مجدداً دانشسراي عالي داير شد و مؤسسه تدريس رياضيات به سه مؤسسه قبلي افزوده شد و اختيارات آموزش و پرورش در مورد دانشسراي عالي به عهده وزارت علوم و آموزش عالي نهاده شد .
در سال 1347 اساسنامه مركز تربيت معلم كودكان استثنايي به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد . دارندگان ديپلم كامل متوسطه با گذراندن يكسال تحصيلي در اين مراكز به تدريس در مدارس ابتدايي كودكان استثنائي مي‌پرداختند .
در سال 1349 دانشسراهاي راهنمايي تحصيلي در تهران و شهرستان‌هاي رشت ، تبريز ، همدان ، كرمانشاه ، اهواز ، شيراز ، كرمان ، مشهد ، اصفهان و ساري تأسيس شد . تأسيس اين دانشسراها با توجه به تغيير ساختار آموزش و پرورش در سال 1345 و پيش‌بيني دوره راهنمايي تحصيلي در نظام آموزش و پرورش ايران صورت گرفت . در اين مراكز ابتدا رشته‌هاي تحصيلي علوم تجربي ، رياضي ، علوم انساني ، حرفه و فن و زبان خارجي داير و مدت تحصيل در اين مراكز 2 سال معين شد .
به منظور تأمين مربيان مورد نياز كودكستانها و دوره آمادگي ، مراكزي از سال 1351 در تهران و شهرستانها تأسيس شد . مدت تحصيل در اين مراكز ابتدا 6 ماه و سپس به يكسال ( 1000 ساعت ) افزايش يافت . در اين مراكز فقط بانوان با مدرك ديپلم متوسطه مي‌توانستند وارد شوند .
در سال 1352 تشكيلات اداري و آموزشي جديد دانشسراي عالي شامل دانشكده تربيت معلم علوم ، دانشكده تربيت معلم ادبيات و علوم انساني و دانشكده علوم تربيتي به تصويب رسيد . در سال 1353 دانشسراي عالي به « دانشگاه تربيت معلم » تغيير نام يافت . هدف دانشگاه تربيت معلم ، تربيت معلمان و دبيران متخصص و متعهد در زمينه‌هاي مختلف علوم و فنون و ادبيات ، تحقيق و مطالعه در علوم تربيتي ، تربيت مديران و كارشناسان امور آموزشي و متخصصين راهنمايي و مشاوره و سنجش اندازه‌گيري ، در زمينه‌هاي مختلف آموزش به منظور تجهيز نيروي انساني لازم و تأمين قسمتي از نيازهاي آموزش و پرورش مي‌باشد .
در خردادماه سال 1354 قانون الحاق 2 ماده به « قانون اجازه تأسيس دانشسراهاي مقدماتي و عالي » به تصويب رسيد به موجب اين قانون وزارت آموزش و پرورش مي‌تواند داوطلبان ورود به مراكز آموزشي تربيت معلم از قبيل مراكز تربيت مربي كودك ، دانشسراهاي عشايري ، مقدماتي ، راهنمايي تحصيلي ، عالي يا هر مؤسسه آموزشي كه وزارت آموزش و پرورش براي تربيت معلم معين كند را از تاريخ اشتغال به تحصيل به عنوان كارآموز بپذيرد و به آنان حقوقي برابر پايه يك گروه مربوط به مدرك تحصيلي لازم جهت ورود به رشته شغلي مورد نظر بپردازد . براساس اين قانون مدت تحصيل كارآموزان در صورت استخدام در حكم خدمت آزمايشي محسوب مي‌شود و فارغ‌التحصيلان اين مراكز موظفند دوبرابر مدت سالهاي تحصيل خود را در وزارت آموزش و پرورش خدمت كنند .
در سال 1355 اساسنامه و برنامه‌هاي دانشسراي مقدماتي مورد تجديد نظر قرار گرفت كه براساس آن دارندگان مدرك دوم متوسطه نظر ي نظام جديد ( دهم ) مي‌توانستند به اين دوره وارد شوند و پس از 2 سال تحصيل در دانشسرا به آنان ديپلم كامل در رشته آموزش ابتدايي اعطاء مي‌گرديد و دارندگان مدرك دوره اول متوسطه نظام قديم ( سيكل اول ) پس از 2 سال تحصيل با مدرك پنجم علمي به استخدام وزارت آموزش و پرورش در مي‌آمدند .
شرايط پذيرش در دانشسراهاي عشايري نيز تغيير كرد و دارندگان مدرك تحصيلي سوم راهنمايي پس
از 2 سال و دارندگان مدرك پنجم ابتدايي پس ز 4 سال از دانشسرا فارغ‌التحصيل شده و منحصراً در مناطق عشايري به تدريس مي‌پرداختند .
گرچه دانشسراهاي مقدماتي و عالي از مهمترين مراكزي بوده‌اند كه در آنها بيشترين آموزگاران و دبيران از سال 1313 تا سال 1357 ( سال پيروزي انقلاب اسلامي ) تربيت شده‌اند ولي بنا به ضرورت مراكز ديگري با روشهاي مختلف نيز براي تربيت و تأمين آموزگاران و دبيران و مربيان نيز به وجود آمدند و برخي از آنان پس از مدت كمي فعاليت منحل شدند . اين مراكز و روشها عبارت بودند از :
1- دانشسراي تربيت بدني 2- دانشسراي كشاورزي 3- دانشسراي عشايري 4- تأمين مربيان هنر و موسيفي مدارس 5- تشكيل كلاسهاي كمك آموزگاري 6- تربيت معلم دوساله روستايي 7- مراكز تربيت معلم يكساله
8- دوره تربيت معلم حرفه‌اي پسران و دختران 9- تأمين معلمان ابتدايي روستايي از طريق سپاه دانش
10- تأسيس آموزشگاه تربيت معلم روستايي در دزفول 11- مركز تربيت معلم ديني 12- مركز تربيت معلم يشيوا ( مخصوص كليميان ) 13- دانشسراي راهنمايي تحصيلي 14- تربيت معلم كودكان استثنائي
15- انستيتو مربيان هنري 18- مركز تربيت مربي كودك
در سال تحصيلي ( 58 – 57 ) يعني سال پيروزي انقلاب اسلامي مراكز تربيت معلم فعال كشور كه تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش اداره مي‌شدند عبارت بودند از :
1- مركز تربيت مربي كودك ( 27 باب ) 2- دانشسراي مقدماتي ( 131 باب ) 3- دانشسراي عشايري ( يك باب ) 4- دانشسراي راهنمايي تحصيلي ( 27 باب ) 5- مركز تربيت معلم روستايي ( 45 باب )
بلافاصله بعد از پيروزي انقلاب اسلامي در زمينه تغيير نظام آموزشي و تربيت معلم تصميمات مهمي اتخاذ گرديد . در سال 1358 اساسنامه جديد مراكز تربيت معلم تهيه و در غياب شوراي عالي آموزش و پرورش به تأييد شهيد رجايي وزير آموزش و پرورش رسيد با تصويب اين اساسنامه فعاليت كليه مراكز تربيت معلم قديم اعم از دانشسراهاي مقدماتي ، راهنمايي تحصيلي ، مراكز تربيت مربي كودك ، مراكز تربيت معلم روستايي و عشايري عملاً متوقف گرديد . بدين معني كه براي سال اول اين مراكز ، دانشجوي جديد پذيرفته نشد وليكن دانشجويان سال دوم تحصيل خود را به اتمام رساندند .
طبق مفاد اين اساسنامه ، مراكز تربيت معلم به منظور تربيت و تأمين معلمان شايسته براي مدارس ابتدايي و راهنمائي تحصيلي در سطح كشور تأسيس مي‌شود مدت تحصيل در اين مراكز 2 سال و به صورت شبانه‌روزي مي‌باشد . داوطلبان ورود به مراكز تربيت معلم بايد داراي گواهينامه كامل متوسطه بوده و سن آنها بين 17 و 22 سال باشد اين داوطلبان از طريق امتحان ورودي و مصاحبه انتخاب مي‌شوند . رشته‌هاي مراكز تربيت معلم عبارت بود از : 1- آموزش ابتدايي 2- علوم رياضي 3- علوم تجربي 4- علوم انساني 5- ديني و عربي 6- زبان خارجه 7- تربيت بدني 8- حرفه و فن 9- هنر 10- كودكان استثنايي . به فارغ‌التحصيلان اين مراكز مدرك فوق ديپلم اعطاء مي‌گردد . آزمون اولين دوره پذيرش دانشجو براي اين مراكز در سال 58 برگزار شد و حدود 7000 نفر در رشته‌هاي 10 گانه پذيرفته شده و در مراكز تربيت معلم به تحصيل اشتغال يافتند .
به دليل مشكلات موجود در اوايل انقلاب اسلامي پذيرش دانشجو براي مراكز تربيت معلم در سال 1359 متوقف گرديد و در اين سال دفتر تربيت معلم با بررسي وسيع و همه جانبه ، تغييراتي در روند برنامه‌ريزي و اجرايي مراكز به وجود آورد و در قالب طرحي جديد ، در سال 1360 از طريق آزمون سراسري در 52 باب مركز تربيت معلم تعداد 19204 نفر دانشجو پذيرش شد اين دوره را به نام « دوره شهيد رجايي و باهنر » نامگذاري نمودند . اين مراكز در دي‌ماه سال 1360 با پيام حضرت امام خميني ( ره ) بازگشايي گرديد و دانشجويان تحصيلات خود را در آن آغاز نمودند . براساس طرح جديد رشته‌هاي مراكز تربيت معلم به 12 رشته افزايش يافت كه عبارت بودند از : 1- آموزش ابتدايي 2- ادبيات فارسي 3- علوم اجتماعي
4- رياضي 5- علوم تجربي 6- زبان انگليسي 7- امور پرورشي 8- ديني و عربي 9- هنر 10- تربيت بدني 11- حرفه و فن 12- كودكان استثنايي ( با چهار گرايش نابينا ، ناشنوا ، عقب‌مانده ذهني ، ناسازگار )
براساس طرح مزبور دوره تحصيل در مراكز از 2 سال به 3 سال افزايش يافت به اين ترتيب كه سال اول تحصيل به صورت نظري در مراكز محل تحصيل و سال دوم به عنوان تدريس عملي ( به صورت تمام وقت حق‌التدريسي ) در مدارس مناطق سهميه خود ، سال سوم را مجدداً در مراكز تربيت معلم به تحصيل ادامه دهند كه به علت مشكلات اجرايي و نياز مناطق آموزش و پرورش به معلم ، اجراي تحصيل سال سوم دانشجويان در مراكز عملي نگرديد و بناچار دونيمسال باقيمانده را در دو تابستان طي نمودند و از آن به بعد نيز دوران تحصيل در مراكز تربيت معلم به صورت 2 سال تحصيلي متوالي انجام پذيرفت .
در شهريور ماه 1362 اساسنامه مراكز تربيت معلم به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد . طبق اين اساسنامه هدف از مراكز تربيت معلم ، تأمين و تربيت معلم مورد نياز آموزش و پرورش در دوره‌هاي قبل از دبستان ، دبستان و راهنمايي تحصيلي مي‌باشد . مراكز شبانه روزي بوده و مدت تحصيل در آن
2 سال تعيين شده است و دارندگان مدرك ديپلم كامل متوسطه به شرط داشتن 17 تا 22 سال سن و موفقيت در آزمون ورودي مي‌توانند به اين مراكز وارد شوند و به فارغ‌التحصيلان آن گواهي فوق ديپلم اعطا مي‌شود .
همچنين در اسفندماه سال 1362 اساسنامه دانشسراهاي تربيت معلم به تصويب شوراي عالي آموزش و پرورش رسيد . هدف از تأسيس اين دانشسراها تأمين و تربيت معلم مورد نياز در دبستانها بالاخص در روستاها و مناطق محروم سراسر كشور مي‌باشد دارندگان مدرك پايان تحصيلات دوره راهنمايي كه سن آنان بين 14 تا 17 سال بوده و در آزمون ورودي موفق گردند مي‌توانند وارد اين دانشسراها شوند . مدت تحصيل در دانشسرا 4 سال بوده و به فارغ‌التحصيلان آن مدرك ديپلم كامل متوسطه در رشته آموزش و پرورش ابتدايي اعطاء مي‌شود اين افراد موظفند دوبرابر مدت سنوات تحصيل در منطقه سهميه خدمتي مربوط ايفاي خدمت نمايند . دانشسراهاي مزبور منحصراً در روستاها و يا بخشها داير شدند .
با توجه به اينكه امكان تأسيس دانشسرا در بعضي مناطق روستايي طبق اساسنامه مزبور وجود نداشت ، لذا شوراي عالي آموزش و پرورش در ارديبهشت ماه سال 1364 مجوز تأسيس دانشسراهاي تربيت معلم روستايي را در شهرستانهاي استان‌هاي محروم كشور به تصويب رساند .
شوراي عالي آموزش و پرورش طبق مصوبه فروردين ماه سال 1365 با تأسيس دانشسراهاي تربيت معلم 2 ساله در مناطق شهري موافقت نمود . دارندگان مدرك قبولي سال دوم دبيرستانهاي نظري مي‌توانستند وارد اين دانشسراها شده و پس از 2 سال تحصيل موفق به اخذ مدرك ديپلم كامل متوسطه در رشته آموزش و پرورش ابتدايي گردند .
برابر مصوبه اسفندماه 1364 « شورايعالي انقلاب فرهنگي » به منظور ايجاد هماهنگي در برنامه‌هاي تربيت معلم و تعيين و تدوين خط مشي و ضوابط كلي برنامه و دوره‌هاي تربيت معلم « گروه هماهنگي برنامه‌ريزي تربيت معلم » تشكيل گرديد . رياست اين گروه با وزير آموزش و پرورش و اعضاي آن دو نفر از معاونين آموزش و پرورش ، معاون آموزشي وزارت علوم تحقيقات و فناوري ، صاحبنظراني از دو وزارت منجمله رئيس دانشگاه تربيت معلم و دبير شوراي عالي برنامه‌ريزي مي‌باشند .
قانون « متعهدين خدمت در آموزش و پرورش » ‌در خردادماه سال 1369 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيد . براساس اين قانون دانش‌آموزان دانشسراها و دانشجويان مراكز تربيت معلم و دانشگاههاي تربيت معلم و رشته‌هاي دبيري دانشگاهها مكلفند در آغاز تحصيل خود به وزارت آموزش و پرورش
تعهد خدمت بسپارند . افراد متعهد خدمت در حين تحصيل به استخدام آزمايشي در آمده و مي‌توانند از حقوق كارآموزي ماهانه معادل حقوق و فوق‌العاده شغل مدرك تحصيلي مربوط استفاده نمايند .
پس از استخدام رسمي اين افراد در وزارت آموزش و پرورش مدت تحصيل آنان جزء سابقه خدمت آموزشي محاسبه مي‌شود . متعهدين خدمت موظفند پس از فراغت از تحصيل به ميزان دوبرابر مدت تحصيل كه حداقل آن كمتر از پنجسال نخواهد بود ، در هر محلي كه آموزش و پرورش تعيين نمايد خدمت كنند و هيچيك از وزارتخانه‌ها ، سازمانها ، مؤسسات و شركت‌هاي دولتي و وابسته به دولت و شهرداريها و … قبل از انجام يا لغو تعهد آنان ، مجاز به استخدام و به كارگيري اين قبيل متعهدين خدمت نمي‌باشند .
از سال 1369 آزمون ورودي مراكز تربيت معلم در آزمون ورودي دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي ادغام گرديد و از همان سال آئين‌نامه آموزشي مصوب شوراي عالي برنامه‌ريزي وزارت علوم در مراكز اجرا شد. سقف واحدهاي درسي دوره كارداني تربيت معلم 72 واحد تعيين شد كه شامل 15 واحد دروس عمومي ، 19 واحد دروس تربيتي و مابقي اختصاصي رشته مربوط بود . برنامه‌هاي درسي رشته‌هاي مختلف دوره كارداني مراكز تربيت معلم نيز از سال 72 تا 76 به تدريج به تصويب شوراي عالي برنامه‌ريزي وزارت علوم رسيد . عناوين جديد براي رشته‌هاي مراكز تربيت معلم بدين شرح تعيين گرديد . 1- آموزش و پرورش ابتدايي 2- آموزش زبان و ادبيات فارسي 3- امور تربيتي 4- تربيت بدني و علوم ورزشي 5- آموزش ديني و عربي 6- آموزش حرفه و فن 7- آموزش زبان انگليسي 8- آموزش مطالعات اجتماعي 9- آموزش علوم تجربي 10- آموزش رياضي 11- آموزش هنرهاي تجسمي 12- آموزش و پرورش كودكان استثنايي ، همچنين مصوب شدن مراكز تربيت معلم توسط شوراي گسترش دانشگاه‌ها كه از سال 1371 به آرامي شروع شده بود طي سالهاي 77 و 78 به بعد سرعت گرفت و تا سال 1382 كليه مراكز تربيت معلم به تصويب شوراي گسترش دانشگاه‌ها رسيد .
با توجه به نياز روزافزون به نيروي انساني مورد نياز براي دوره ابتدايي و راهنمايي كشور ، دانشسراهاي 4 ساله و 2 ساله تربيت معلم و مراكز كارداني تربيت معلم هرساله گسترش يافت تا در اوج فعاليت مراكز مزبور در سال تحصيلي ( 72-71 ) تعداد 555 باب مركز و دانشسراي تربيت معلم با حدود يكصد هزار نفر دانشجو و دانش‌آموز معلم در حال تحصيل ، فعال بودند .
از اين سال به بعد به دليل تغييرات در سياستگذاري جذب نيروي انساني و كاهش رشد جمعيت دانش‌آموزي به تدريج سهميه پذيرش براي تربيت نيرو در تربيت معلم كاهش يافت و نهايتاً در سال 74 اختصاص سهميه براي پذيرش در دانشسراهاي تربيت معلم متوقف شد و اين دانشسراها با پايان يافتن تحصيلات دانش‌آموز معلمان شاغل به تحصيل در آنها عملاً از سال 1376 تعطيل گرديدند و سهميه پذيرش دانشجو براي مراكز تربيت معلم هم به حدود 5000 نفر در سال تقليل يافت .
به منظور تأمين نيروي انساني مورد نياز وزارت آموزش و پرورش از بين دارندگان مدارك تحصيلي ليسانس و بالاتر در رشته‌هاي غيردبيري ، طبق مصوبه آذرماه سال 1375 شوراي عالي برنامه‌ريزي دوره يكساله « مهارت‌هاي تعليم و تربيت » ايجاد گرديد تعداد واحدهاي درسي تربيتي اين دوره حداكثر 24 واحد درسي بوده و اين افراد پس از اخذ گواهينامه مبني بر گذراندن موفقيت‌آميز دوره مزبور حق استخدام و يا اشتغال به تدريس در وزارت آموزش و پرورش را خواهند داشت .
به منظور تربيت نيروي انساني مورد نياز دوره ابتدايي و راهنمايي مناطق محروم كشور طبق رأي شوراي عالي آموزش و پرورش در شهريور ماه 1377 با ايجاد دوره كارداني پيوسته دانشسراهاي تربيت معلم موافقت گرديد. اساسنامه دانشسراهاي مزبور در آذرماه همان سال توسط كميته معين شوراي عالي به تصويب رسيد . طبق مفاد اساسنامه دانشسراهاي تربيت معلم كارداني پيوسته ، دارندگان مدرك قبولي سال دوم متوسطه كه سن آنها بين 15 تا 18 سال و بومي مناطق محروم همان استان باشند در صورت موفقيت در آزمون ورودي و 3 سال تحصيل در دانشسرا به اخذ مدرك كارداني پيوسته دانشسراي تربيت معلم نايل مي‌گردند . اين دانشسراها در سال 78 در استانهاي كرمان ، خوزستان ، سيستان و بلوچستان ، بوشهر ، همدان ، هرمزگان و كردستان داير شد كه با توجه به عدم تخصيص سهميه پذيرش در سال‌هاي بعد ، فقط دانشسراي هرمزگان به فعاليت خود ادامه داده است .
در اسفندماه سال 1381 اساسنامه جديد مراكز تربيت معلم به تصويب وزارت علوم ، تحقيقات و فناوري رسيد و در تيرماه سال 1382 به وزارت آموزش و پرورش ابلاغ گرديد . براساس مفاد اين اساسنامه اهداف مراكز تربيت معلم عبارتند از : تأمين و تربيت بخشي از نيروي مورد نياز وزارت آموزش و پرورش و فراهم كردن امكان ادامه تحصيل فرهنگيان و در وظايف آن به برگزاري دوره‌هاي آموزشي كوتاه‌مدت فرهنگيان نيز اشاره شده است .
اين اساسنامه از 4 ركن تشكيل شده است كه عبارتند از : هيأت امناي مراكز تربيت معلم – شوراي مركزي تربيت معلم – رئيس مركز و شوراي مركز . در تركيب هيأت امناي مراكز تربيت معلم وزير آموزش و پرورش رياست هيأت امنا را بعهده دارد و وزير علوم ، رئيس سازمان مديريت و برنامه‌ريزي كشور ، معاون برنامه‌ريزي و منابع انساني و معاون پشتيباني وزارت آموزش و پرورش و دو تن از اعضاي هيأت علمي دانشگاهها و يك تن از صاحبنظران امور آموزش و پرورش به عنوان ساير اعضا تعيين شده‌اند . براساس
ماده 4 اساسنامه هريك از مراكز تربيت معلم داراي شخصيت حقوقي و استقلال اداري و مالي مي‌باشند .
توضيح : آنچه در اين گزارش به آن پرداخته شده است عمدتاً در ارتباط با مراكز آموزشي تربيت معلم وابسته به وزارت آموزش و پرورش مي‌باشد كه صرفاً وظيفه تأمين و تربيت معلمان را عهده دار هستند و علاوه بر آن تأمين بخشي از نيروي انساني مورد نياز آموزش و پرورش از قبيل دبيران متوسطه ، هنرآموزان هنرستانها و … از طريق سفارش به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالي به ويژه دانشگاههاي تربيت معلم ، دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي و آموزشكده‌هاي فني و حرفه‌اي انجام مي‌پذيرد .

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 31 مرداد 1393 ساعت: 17:20 منتشر شده است
برچسب ها : تاريخچه تربيت معلم در آموزش و پرورش,

 

تاريخچه تجهيزات شهري در ايران :

در اوايل سلطنت ناصر الدين شاه (1267 ه . ق ) به دستور امير كبير كه قلعه ارگ سلطنتي را تعمير كرد ضمناً ميدان ارگ را نيز تجديد عمارت كرده آن را ميدان توپخانه ناميدند .

در سال 1281 ه.ق به دستور شاه در مورد اقدام اساسي براي تنظيف و زيبايي برآمده با انتقال دادن توپها و توپچيان به ميدان توپخانه جديد كه در شمال ارگ سلطنتي احداث كرده بودند . در وسط ميدان استخر هشت ضلعي بسيار بزرگي ساخته آب قنات جديد ناصزي و آب ساير قناتها را كه در كاخهاي سلطنتي آفتابي مي شدند از وسط اين استخر بيرون آورده از آنجا به حوض سبزه ميدان و محله هاي قديم تهران كه در جنوب ارگ قرار داشتند جاري ساختند ، سپس در دور استخر دو جاده سنگفرش دوروشكه و كالسكه را ساخته و بقيه ميدان باغچه بندي كرده با درختهاي سرو و كاج و ميوه و گلهاي ايراني و فرنگي بطور جديدي آراستند و سپس دور باغچه ها رانيزبا نصب پايه و ستونهاي سنگي در فواصل معين با؟؟؟؟؟؟؟ چوبي محصور ساخته ميدان خاكي و ناپاكيزه سابق را به صورت محوطه اي سبز و باصفا در آوردند .

خيابان شمس العماره بهترين كوچه در سال 1294 كه اقدامات براي تجهيز و زيباسازي آن انجام گرفت .

طرفين كوچه درختهاي ميوه دار و چنار و غيره كاشتند و اطراف آنرا با ؟؟؟؟؟؟؟ و سيمها محصور كردند . وسط كوچه محل عبور پياده بود . چدني در طرفين نصب كردند كه همه شب و روز روشن بوده و ؟؟؟؟؟؟ محل گردش مردم  بوده است .  

سابقه تاريخي فلز كاري ، ساخت نرده هاي فلزي در ايران و تأ ثير غرب در شيوه ها و سبكها و تكنيكهاي اجرائي .

اروپا

-       متداول شدن عناصر فلزي ( مشبكها – پنجره ها – دروازه ها و بطور كلي ؟؟؟؟؟؟ مشبك . در قرن 11 و 12 ميلادي

-       گسترش آن در قرون بعد و استفاده از اين عناصر در جهت تزئينات حتي در فضاهاي داخلي .

-       در قرن 19 آميخته شدن كليه تجربه هاي قرون گذشته ، پيشرفت صنعت و رو به انحطاط رفتن هنر آهن كاري .

-       خانه 12 ويكتور اورتا استفاده از عناصر فلزي ( آهن كاري ) در داخل فضاها.

-        رواج آرايه هاي آهني ريخته اي به طور گسترده و به شيوه نئو كلاسيك (قرن 19 ) كمياب شدن پيچه هاي دست ساز .

ايران

-       همزمان باسلطنت ناصر الدين شاه قاجار و تشكيل حكومت مشروطه سلطنتي سفرهاي اروپايي شاه قاجار و الگو گرفتن از نمونه هاي فرنگي ، نخستين نشانه هاي توجه به تمدن جديد و سازو كارهاي ملازم آن پديدار مي شوند.اين توجه را در قلمرو مربوط به شهر و شهر سازي در پديده هاي زير مي توان مشاهده كرد :

-       نخستين اقدامات براي سر و صورت دادن به وضعيت شهرها با سنگفرش كردن خيابانهاي ارگ دار انحلافه به دستور امير كبير و خيابانهاي تبريز به دستور نواب و آغاز اولين نقشه تهران به كمك معلم اتريشي دار الفنون و شاگردان او.

-       محور اصلي عمليات شهر سازي ، خيابان كشي ها و ميدان سازي هاست . ساخت ابنيه عمومي از قبيل رستوران ، تأتر ،سينما و ... نيز ؟؟؟؟؟ اين اقدامات پيش مي رود .

-       تسطيح معابر ، تامين روشنايي و تنظيف آنها .

( جداسازي معابر از سطح سواره رو با ورود اتوموبيل ، بوسيله نرده هاي مشبك كه از نمونه هاي فرنگي ( شيوه نئو كلاسيك ) برداشت شده بود و براي تامين جاني عابران )

-       ساخت دروازه خيابان جديد دولت ( كه به ميدان توپخانه باز مي شد ) با ارتفاع و بزرگي زياد و ساخته شده از چدن به صورت يكپارچه ، محصول چرخ نجار . ( اولين حفاظ مشبك چدني ) .

-       ساخت استخر هشت ضلعي در وسط ميدان ارگ ، ساخت دو جاده سنگفرش درشكه و كالسكهرو ، باغچه بندي ميــدان و آراستن آن با درخت هاي ميوه و كاج و سرو ، محصور كردن آن بانصب كاري ها ، نرده ها و پايه و ستونهاي سنگي در فواصل معين .

-       كاشت درختان ميوه ، چنار و غيره در طرفين خيابان شمس العماره و محصور كردن آن.

-       تفكيك محل عبور كالسكه و سواره از محل عبور پياده بوسيله محجرها و سيمها ، نصب چراغهاي چدني در طرفين كه همه شب روشن بوده و صبح و عصر محل گاه عامه بوده است .

-       ظاهر شدن تزئينات اروپايي و گسترده بر روي نماهاي ساختمانها ، همچنين مورد استفاده قرار گرفتن مصالح مدرن مانند آهن سفيد وچدن براي اولين بار در اين دوره به صورت محدود .

 

 

 

 

 

كتاب باغ ايراني       ( دكتر لطيف ابولقاسمي )

 باغ ايراني محصور است . گرداگرد خود ديواري يا چينه اي دارد استوار، كه تاجگستر درختها از فراز آن سپر حفاظت بر دست، تبسم دعوت بر لب و گشاده روئي مهمان نوازي بر چهره دارد.

حصار از دو سري ورودي، باغ را دور مي زند. عمارت سر در كه در برخي باغها بناي كامل و بزرگ است، ورودي را تأكيد مي كند، اين هر دو مانع ديد مستقيم عابران مي شود تا پيش از ورود به باغ از كم و كيف آن بي خبر باشند. در باغ هاي فاقد عمارت سردر «پرس» حاجب است و وظيفه دار سد نظر. پرس ديواري است مجزا، افراشته در داخل باغ. فرا روي در ورودي كه اگر مشبك باشد پرسين يا پرچين ناميده مي شود كه آن را گياهان رونده، سبزپوش مي كنند.

(كتاب سفيد روي – نگارنده: سيمين لك پور- سازمان ميراث فرهنگي كشور)

آشنايي با فلز در ايران سابقه ديرينه دارد. انواع اين عنصر در طي قرون متمادي به علت ويژگي هاي خاص مورد توحه و استفاده قرار گرفته و از كهن ترين ايام تا زمان حاضر جايگاه خاص خود را در زندگي بشر حفظ كرده است. ايرانيان نيز به سرور و در نتيجه تجربه به آميزه هاي متفاوتي از آن دست يافتند و آلياژهاي گوناگوني از فلز به دست آوردند.

 

فلز كاري از آغاز تا دوره هخامنشي:

استفاده از فلز در خاورميانه و خاور نزديك به حدود چند هزار سال پيش از ميلاد باز مي گردد. پيش از كشف فلز در دوران نوسنگي، انسان از تركيبات متفاوت فلزات كه با رنگهاي گوناگون در طبيعت موجود بود براي آراستن خود در جشنها، مراسم مذهبي و جنگها يا نقاشي ديوار غارها استفاده مي كرد.

بر اساس مدارك موجود چنين به نظر مي رسد كه مس اولين فلزي بود كه در فلز كاري مورد استفاده قرار مي گرفت. كهن ترين اشياء به دست آمده از مس، اشياء ساده اي هستند كه با روش چكش كاري شكل گرفته اند.

سابقه تاريخي نرده هاي فلزي (آهن كاري) در خارج از كشور

·        گنجينه فيليپ مقدوني –پدر اسكندر كبير- آهنينه هاي كوچك و در عين حال دلفريب بسياري را به ديدگان مردم اين دوران هديه كرده است. اين بدان معناست كه هنر آهن كاري به قرن ها پيش باز گشته و با گسترش افق هاي باستان شناسي، قدمت آن به زمان هاي پيش تر نيز خواهد رسيد. ليكن آن دسته از ماندافزاهاي ساختماني كه مورد توجه ماست (از قبيل شباك ها، پنجره ها، دروازه ها، ايوانك ها و به طور كلي تارس هاي مشبك) در قرن يازدهم و دوازدهم بعد از ميلاد متداول گرديد.

·        در قرن دوازدهم، شاهد تارس هاي مشبك با پايه فلزي و عناصر منفرد تكرار شونده اي هستيم كه از شمس هاي آتش كاري شده كه تنها روش مناسب براي شكل دهي شمس است و نيز اتصال به وسيله آهن مناسب به دست آمده اند «پيچه يا طوماري» شكل خاصي از اين آرايه در آهن تزئيني است. اين آرايه ها از ميله هاي كوچك پيچيده اي ساخته شده اند كه بين دو ميله S شكل بزرگ ديگر قاب شده اند و همه آنها به وسيله يك حلقه منفرد در جاي خود استقرار مي يابند. نقوش شاخ و برگي به ندرت در آنها يافت مي شود.

·        در قرن 13، آرايه هاي سنتي با ظهور بعضي عناصر ريخته اي، غنا و پيراستگي بيشتري يافتند. در اين آرايه هابخش هاي مختلف به وسيله انقباض حاصل از سرد شدن، با دقت هر چه تمام تر به يكديگر متصل مي شدند. پيچه هاي بسيار باز به آرايه هاي گل سرخي مهري ختم مي شدند.

·        در قرن 14 همه هنرها غالباً از گوتيك پيروي مي كردند. يك سبك پر توان براي تجلي آهن و صورت هاي مختلف آن تارس هاي مشبك، اغلب با مفصل هاي ساده و فراواني كمتري با كام و زبانه پيچ و پرچ ها اتصال يافته اند.

در آرايه هاي ساخته شده از ميله هاي افقي و عمودي، فضاهاي مربعي حاصل، با ميله هاي خميده به شكل چهار پره و گاه سر پره مي شدند. نقوش شاخ و برگي به عنوان يك نقش مايه هر روز بيشتر و متداول تر مي شدند. در اين زمان برگ ها به شكل كاملاً پهن، گوشه ها رو به بالا و حاشيه به صورت دالبري بود.

·        در قرن 15 در ايتاليا ارزش هاي رنسانس رو به پپيشرفت نهاد. در اين دوره همچنين شاهد تركيب بندي شكل هاي چهار برگ با رأس واژگون هستيم. با نزديك تر شدن به پايان سده، نقش گل هاي شعاعي تو در تو به عنوان درون مايه اصلي رخ مي نمايد.

·        در قرن 16 علاوه بر شمس هاي متداول به دست آمده از چكش كاري، ورقه هايي كه به وفور مورد استفاده قرار مي كرفتند محصول جك هاي هيدروليكي بودند و از آنها ورقه هاي نازكي به دست مي آمدند كه به راحتي بريده شده و به كار گرفته مي شدند.

پيچه ها در اثر ايجاد فضاي بيشتر براي برگ ها، اغلب بسيار گشاد به نظر مي رسيدند، نقوش نخلي برشي و برجسته اي كه در آهن تزئيني جاي داده شده بودند و اكنون به صورت بازتري به كار مي رفتند.

·        از نيمه اول قرن 17، اشاعه فن آوري امكان ساخت ورقه هاي نازك و ميله هاي منقوش را فراهم آورد. نقوش شاخ و برگي آراسته با رگ برگ هاي برجسته و قطور نشان دهنده ساختار ساده و محكمي بودند ولي هيچگاه پرطحطراق ارائه نشدند. رأس مركز برگ ها به شكل قوس هاي استواري بود. تركيب ها نيز اغلب به صورت متقارن در اطراف محور شكل مي گرفتند. در سال 1722 «ريومور» ذوب آهن را تكميل كرد. بدين طريق امكان حصول شمس هاي نواري و پهن، همچنين ورقه هاي نازك فراهم آمد. در شباك ها حلقه هاي اتصالي و گونه هاي بين عناصر گوناگون تا حدود زيادي حذف شده اند، پيچه ها كاهش ضخامت را به صورت حلقه مشخص مي سازند. مانند برگ شكل يافته و به ست بيرون ميله گسترش مي يابند. اين الگو طرح «شاخ قوچي» ناميده مي شود. در برخي نمونه ها پيچه به صورت جفتيو سه تايي از يك روزن منشأ مي گيرد.

·        در نيمه دوم قرن 18 يك نوع جديد تزئيني از آن رواج يافت. در اين شيوه ميله هاي باريك به شكل مشبك كاري هاي يوناني درآمدند. نقوش برگ نخلي تشكيل شده در ميله هاي مضاعف كوچك، باريك و ظريف كه با ديگر ميله هاي موج دار كوچك به عنوان تاج تزئين يافته بودند. ويژگي هايي چون خطوط منحني، رنگين، الگوهاي نامتقارن و S يا C شكل بودن، خاص آثار قرن هجدهم مي باشد. با نزديك شدن به اواخر قرن، آهن كاري ويژه تزئين فضاهاي داخلي شد كه تنها با يك عنصر تزئيني به رنگ روشن مناسب غنا مي يافتند. نقوش شاخ و برگي ، بيشتر فرم كلاسيك با نقش مايه هاي انتهايي يا سنتوري هاي پرطحطراق بودند.

در قرن 19 كليه تجربه هاي پيش در هم آميخته شد و در مواردي اين آميزش به طريقي نوميد كننده صورت پذيرفت. در حقيقت مي توان اذعان داشت كه از سال 1840 با پيشرفت صنعت هنر آهن كاري رو به انحطاط رفت.

از آن پس آرايه هاي آهني ريخته اي به طور گسترده و به شيوه نوكلاسيك رواج يافت. در نتيجه پيچه هاي دست ساز كمياب شده، روزن ها بسيار گشاد شدند.

 

 

ضوابط و استانداردهاي نرده ها و طبقه بندي آنها (با تأكيد بر نرده ها و جداكننده هاي فضاهاي عمومي شهري).  

اهميت جداكننده ها و حفاظ ها:

حفاظ ها و جداكننده ها در شهرها به عنوان بخشي از مبلمان شهري داراي اهميت فراواني هستند. جداسازي فضاهاي سواره از پياده، فضاهاي خصوصي از عمومي، فضاهاي دوچرخه رو از ساير فضاها و ... نمونه اي از مواردي هستند كه بايد به وسيله حفاظ ها و جداكننده ها از يكديگر مجزا شوند. طراحي اين عناصر از يك سو با زيبايي، رنگ، طرح و ابعاد و از سوي ديگر با كاربري ارتباط تنگاتنگي دارد.

جداكننده ها به عنوان گروهي از مبلمان شهري، در زيبايي و آرايش فضايي شهر نقش مهمي دارند، بنابراين بايد كليه اصول زيبايي شناسي در طراحي آنها رعايت شده و بر اين عناصر تنها به عنوان موانع فيزيكي نگريسته نشود.

جداكننده پياده و سواره:

1-    تيرك يا بولارد

2-   نزده هاي فلزي

تيرك خياباني يا بولارد:

بولارد يا تيرك خياباني، تنديس هاي كوچك مقياس شهر هستند. آنها حركت را در سطح پياده رو و سواره رو كانال بندي و تنظيم مي كنند. هر صحن اجازه ورود وسايل نقليه موتوري را به داخل برخي محدوده ها نمي دهند.

در كل محدودكننده هاي مفيدي در سطح خيابان هستند و جانشين خوبي براي جدول ها به شمار مي آيند. استفاده از يك تيرك بايد در جاي درست و موقعيت مورد نياز باشد. در غير اين صورت باعث سد معبر و ازدحام بي مورد مردم مي شود. برخي تيركهاي كوتاه مي تواند جايي براي نشستن باشد يا با تعبيه چراغ در آن به يك المان روزي هم تبديل شود.

 

استانداردهاي لازم در طراحي تيركها:

هر گاه جلوگيري از عبور وسال نقليه مورد نظر باشد فواصل بين پايه ها مي بايست حدود 5/1 متر باشد ولي چنانچه براي ممانعت از ورود پياده همراه با زنجير نصب گردد مي تواند فاصله بيشتري داشته باشد. جايي كه نياز به دسترسي اضطراري يا خدمات رساني در پيش است موضوع استفاده از تيرك متحرك مطرح مي شود.

 

مصالح رايج در ساخت تيركها:

1-    قطعات بتني پيش ساخته: به واسطه ماهيت اين ماده، مقدار و نوع جزئيات محدود است. اما به دليل داشتن يك بافت متراكم و برجسته براي هماهنگي بيشتر مي تواند در ادامه كف سازي و سنگفرش سواره رو و پياده رو باشد. اگر در قالب بندي هاي استاندارد به كار رود، بتن تقريباً يك انتخاب ارزان بدون مواقبت هاي زياد خواهد بود.

2-   فلز (فولاد): انتخابي ساده است ومي تواند جايگزين چدن باشد. اگرچه به اندازه آن دوام ندارد. اما آماده سازي هاي چدن گالوانيزاسيون يا آب دادن، پيش رنگ هاي مقاوم و پوشش هاي محافظ كه براي اطمينان از خوردگي و فرسايش صورت مي پذيرد در حداطمنيان آن را بالا مي برد.

3-  چدن: اين ماده همانند فولاد مي تواند برش يا جوش شود و در برابر خوردگي فوق العاده مقاوم است. بايد از چدن استفاده شود كه خاصيت كششي بيشتري دارد (مانند چدن داكتيل با گرافيك كروي).

4-   آلومينيوم: ماده اي سبك كه براي نقاط پر تردد و سنگين توصيه نمي شود.

5-   چوب: استفاده از تيرك چوبي به كمي مراقبت نياز دارد . با علم به اينكه به تدريج نيز پوسيده مي شود چوب را مي توان شكل و نقش داد تا به اين وسيله شاخص هاي تزئيني بيشتري پيدا كند.

 

نرده هاي فلزي:

براي حفاظت از فضاي پياده رو در مقابل اتومبيل ها، استفاده از نرده هاي فلزي با ارتفاع، طرح و رنگ مناسب مي تواند مؤثر باشد.

نرده ها را مي توان با ديوارهاي كوتاه ادغام كرد تا زيربناي مستحكمي را براي آنها به وجود آورد و حصار مناسبي را ايجاد كند، بدون آنكه جلوي ديد را كاملاً مسدود نمايد.

قسمت لوله مانند نرده مي بايست از زاويه هاي تند عاري بوده و به گونه اي باشد كه به راحتي بتوان از آن استفاده كرد. و دست را به طور مداوم در امتداد آن حركت داد. قسمت فوقاني نرده ها جهت تكيه دادن بر آن بايد به اندازه كافي پهن و راحت باشد.

قطر بهينه چنگش براي مردان و زنان mm 38-32 مي باشد و بهترين ارتفاع دست انداز نرده cm 80 مي باشد (براي حركت راحت و مداوم دست روي آن)

مي توان در مكان هايي كه توقف هاي كوتاه اتفاق مي افتد و امكان استقرار نيمكت به دليل محدوديت هاي فضايي وجود ندارد با ايجاد يك پيش آمدگي به وسيله يك لوله قطور ضمن تفكيك پياده و سواره فضايي براي مكث كوتاه مدت ايجاد كرد.

فواصل موجود بين حفاظ ها مي بايست طوري طرح شوند كه خردسالان نتوانند از آنها خارج شوند يا سر خود را بين نرده گير دهند.

اتصالات و مطلقات نرده ها انطباق آنها را با مجموعه كاربردهاي مختلف ممكن مي سازد، اتصال به زمين، سنگفرش يا ديوار درست به اندازه يكپارچه كردن آنها با تيرهاي برق، المان هاي روشنايي و ساير اجزاي مبلمان شهري، كاربرد دارد.

نرده ها را بايد به طول ها كوچك تقسيم كرد تا هم امكان جابجايي و نصب راحتتري داشته باشند و هم در تغييرات تدريجي اختلاف سطح و شيب زمين كارايي داشته باشند.

 

تارس و حصار (ديوار نرده ها)

تارس در لغت به معناي ديوار مشبك چوبي يا آهني است كه اطراف باغ يا ايوان مي گذاشتند. حصار نيز تقريباً چنين مفهومي دارد. در شهرهاي امروزي تارس و حصار بيشتر موانع فيزيكي هستند كه براي ايجاد امنيت و سد معبري استفاده مي شوند.

نصب تارس و حصار در ارتفاع چشم و سطح ديد (حدود cm  150 تا cm 170) باعث برهم خوردن آرامش بصري و مزاحمت ديد مي شود.

براي ايجاد استحكام، ايمني و مجزا بودن بهتر است قسمت پاييني به صورت ديوار كوتاهي ساخته شود و پايه هاي ستون مانند در بالاي آن قرار گيرند.

زنگ تيره حصار منظره پشت آن را مشخص تر مي سازد در حاليكه رنگ روشن خاصيت پوششي بيشتر دارد و تشخيص مناظر به طور دقيق از پشت آن چنان راحت نيست.

 

حفاظ پارك و گياهان

جايي كه گلكاري و چمن كاري به محافظت در برابر تردد عابرين نياز دارد حصارهايي كوتاه با ارتفاع حدود mm 300 مي توانند كيفيت رفت و آمد را سامان بخشند. كليه مواد و اتصالاتي كه براي اين منظور استفاده مي شود بايد مانند اكثر عناصر مبلمان شهري در برابر خوردگي محافظت شوند.

براي ايجاد هماهنگي با محيط هاي طبيعي همچون پارك و فضاي سبز چوب يكي از مناسبترين مصالح حفاظ ها محسوب مي شود ولي به دليل به تدريج پوسيده شدن به مراقبت نياز دارد.

(تركيب نرده و گياه نيز جهت هماهنگي بيشتر با محيط هاي طبيعي همچون پارك مي تواند راه حل مناسبي باشد.)

حفاظ تنه درخت:

اين وسيله امكان حفاظت از نهال هاي نوكاشته شده در محيط هاي شلوغ و پرتردد عابران را فراهم مي سازد. حفاظ تنه درخت بايد بين m 6/1-3/1 ارتفاع داشته باشد تا از عهده حفاظت لازم برآيد. در ضمن به شاخه گستراني درخت نيز صدمه وارد نيايد.

انتهاي عناصر عمودي را بايد به سمت خارج درخت برگرداند تا باعث صدمه به تنه آن نشوند.

 

حفاظ كال و پياده رو:

انگيزه استفاده از نرده، ايمني و حمايت افراد از تغييرات سطوح زمين است. ارتفاع مناسب نرده براي پله cm 90 و نرده هاي ايمن تر معمولاً cm 110 يا بيشتر ارتفاع دارند.

در مكان هايي با تغيير سطوح زياد و خطرناك بايد از خم شدن روي نرده جلوگيري كرد. اين هم با برگرداندن ريل اصلي به سمت مسير رفت و آمد يا تركيب نرده و گياه تا ارتفاع مورد نظر صورت مي پذيرد. راه حل ديگر آن است كه مقطع نهايي نرده توپر ساخته شود و داخل ديوار كوتاهي قرار گيرد. امتداد نرده در طول مسير مورد نظر القاي حس استواري، ايمني و پرايوسي مي كند. در گردش گاه ها، آبشارها، پلهاي عبور پيادگان در پارك و باغ، قسمت و بالايي نرده بايد كاملاً ارگونوميك و راحت طراحي شود تا هنگام خم شدن و تكبه كردن براي تماشاي مناظر مشكلي حس نشود.

پريواسي و امنيت كامل بايد به گونه اي باشد كه نتوان از آن بالا رفت. به اين منظور استفاده از ميله ها و نرده هاي افقي كه مي تواند به عنوان نردبان تلقي شود به طور كامل نفي شده است. اين نرده ها خردسالان را نيز به بالا رفتن ترغيب مي كند.

 

حفاظ پاركينگ:

در محوطه پاركينگ كه در آن ممكن است اتومبيل ها در حال عقب رفتن با آنها برخورد كنند، حفاظ ها بايد ارتفاع كافي داشته باشند تا به راحتي توسط رانندگان ديده شوند. اين بدان معناست كه مي بايست بين m 9/0 تا m 2/1 ارتفاع داشته باشند. در محل عبور عابرين آنها را مي توان با ارتفاع كمتري نصب كرد. هرگاه كه امكان برخورد اتومبيل ها مطرح است پايه ها بايد به اندازه مورد نياز در زمين قرار گيرند تا باعث پابرجايي بيشتر مي شود.

قابل رؤيت بودن: شياري را مي توان در طرح پايه ها و حفاظ ها در نظر گرفت تا نوار شبرنگي در آن جاي داده شود و به اين ترتيب ديدن پايه ها در شب آسانتر گردد.

 

جايگاه دوچرخه:

با رشد سريع و چشمگير آگاهي هاي عمومي نسبت به محيط زيست و نيز توجه بسيار به وسايل نقليه غيرآلاينده به ويژه دوچرخه، نياز به طراحي و در نظرگيري محل ويژه اي براي جايگاه دوچرخه در سطح شهر و خيابان مشخص مي شود.

جايگاه هاي دوچرخه از حيث اتصال به دو نوع اصلي تقسيم مي شوند:

در نوع اول بيشتر قسمت تنه با بدنه جايگاه در تماس است و كابل يا زنجير فقل كننده معمولاً تنه را در برمي گيرد. در نوع دوم تنها چرخ جلوي دوچرخه را دربر مي گيرد و چرخ جلو به آن قفل مي شود. در هر دو سيستم، طراحي به گونه اي مدولار و پشت به پشت صورت مي گيرد تا فضاي كمتري را اشغال كند. اين اتصال را مي توان به ديوار، سطح يا در عمق زمين ثابت كرد.

 

رنگ در محيط:

رنگ پيش از بافت، فرم و مواد مصرفي دريافت مي شود و به همين دليل اثرش بيشتر است ولي در اين ميان آنچه كه ضروري است حركت منسجم تمامي عناصر يك طرح به سوي هماهنگي با محيط است.

قرمز و نارنجي رنگهايي هستند كه پيش از همه جلو مي آيند و به اصطلاح پيش آمدگي دارند و در شخص دوربيني ايجاد مي كنند.

رنگهاي سبز و آبي برعكس چشم را نزديك بين مي كنند. اين دو رنگ به عقب رفتن و عميق شدن تمايل دارند.

براي چيدمان هايي جسورانه و پويا محيط هايي روشن بهترين هستند و رنگهاي اصلي و غني در چنين فضاهاي درخشاني بيشتر رايج اند.

سفيد خيره كننده است و به سادگي كثيف مي شود و براي سطوح نبايد به كار رود. خاكستري با هر رنگي هماهنگي دارد. رنگهايي با رنگمايه كم براي محيط هاي فعال و پر جنب و جوش مناسب ترند. رنگهاي قوي به منظور تأكيد و برانگيختن به كار مي روند.

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 30 مرداد 1393 ساعت: 20:28 منتشر شده است
برچسب ها : تاريخچه تجهيزات شهري در ايران,فلز كاري از آغاز تا دوره هخامنشي,سابقه تاريخي نرده هاي فلزي (آهن كاري) در خارج از كشور,استانداردهاي لازم در طراحي تيركها,نرده هاي فلزي,