بلور چیست؟

دسته بندي: تحقیق و پروژه رایگان,پروژه و تحقیق رایگان,

تحقیق رایگان سایت علمی و پژوهشی آسمان , تحقیقات دانش آموزی ، فرهنگیان و دانشجویان اقدام پژوهی گزارش تخصصی

تبلور

روش عمومی تبلور عبارت است از حل كردن جسم در حلال مناسب به كمك گرما و تهیه محلول سیر شده جسم.
صاف كردن سریع محلول گرم.
سرد كردن تدریجی محلول صاف شده به منظور راسب كردن جسم به شكل بلور.
صاف كردن و شستن بلورها با حلال سرد و خشك كردن آنها و بالاخره تعیین نقطه ذوب بلور.

انتخاب حلال مناسب:

انتخاب حلال مناسب نكته اساسی و مهم در عمل تبلور محسوب می شود. حلال مناسب حلالی است كه در دمای معمولی جسم را به مقدار جزئی در خود حل كند، ولی در گرما و به ویژه در دمای جوش، این انحلال به آسانی صورت گیرد.

عامل دیگر در انتخاب حلال مناسب، توجه به قطبیت آن است كه با توجه به ساختمان ماده مورد نظر انتخاب می شود. زیرا تركیبات قطبی در حلالهای قطبی و تركیبات غیر قطبی در حلالهای غیر قطبی حل می شوند.

به هنگام انتخاب حلال مناسب برای تبلور، به نكات زیر توجه كنید:

1-حلال در دمای معمولی (دمای آزمایشگاه) نباید تركیب را حل كند، اما در نقطه جوش خود باید حداكثر تركیب یا تمام آن را در خود حل كند.

2-نقطه جوش حلال نباید از نقطه ذوب تركیب مورد نظر بیشتر باشد. زیرا در این صورت، پیش از اینكه دمای حلال به نقطه جوش آن برسد، جسم در حلال ذوب می شود. (در پدیده تبلور، جسم باید در حلال حل شود).

3- حلال و جسم حل شده نباید با هم واكنش بدهند.

4- تا حد امكان نقطه جوش حلال پایین باشد تا به آسانی تبخیر شود.

مراحل متوالی زیر، پس از انحلال جسم جامد در حلال باید اجرا شود:

1-چنانچه محلول به شدت رنگی و یا ناخالص باشد، گرم كردن را قطع كنید پس از اینكه محلول، اندكی خنك شد، كمی پودر زغال به آن اضافه كنید. زغال به دلیل دارا بودن سطح فعال زیاد می تواند ناخالصیها و رنگ را به خود جذب كند. سپس مجددا محلول را گرم كنید.

2- به منظور جداسازی ناخالصیهای نامحلول، محلول را گرم و صاف كنید.

3- برای اینكه بلورها پدیدار شوند محلول صاف شده را به تدریج سرد كنید.

4-بلورها را به وسیله صاف كردن جدا كنید.

5-بلورها را با مقدرا كمی حلال سرد بشویید.

6-بلورها را خشك كنید.

در تبلور، برای ظاهر شدن از چند روش استفاده می شود:

یك میله شیشه ای (همزن) را از سطح مایع و كنار آن به جدار ظرف بسایید(خراش دهید). حركت میله باید به صورت عمودی و سریع باشد. به نظر می رسد كه با عمل سایش، به مولكولهای جسم انرژی داده می شود و این انرژی باعث نزدیك شدن مولكولها به یكدیگر می شود و به این ترتیب، تشكیل هسته اولیه آسان می شود.
ظرف حاوی محلول را به وسیله قراردادن آن در حمام آب و یخ یا در یخچال سرد كنید.
یك تكه از بلور تركیب را به عنوان هسته اولیه در ارلن مایر بیندازید این عمل را بذرافشانی و تكه بلور را بذر می نامند.

در واکنشهای آلی محصولات بندرت به صورت خالص به دست می آیند. وقتی ماده به صورت جامد باشد معمولا آنرا در حلالی حل کرده و مجددا به صورت بلور رسوب میدهند. این عمل را تبلور مجدد می نامند.

ترکیبی که میخواهیم متبلور کنیم را باید در یک حلال یا مخلوطی از حلالهای داغ، محلول بوده و در حالت سرد همان حلالها نامحلول باشد. عمل تخلیص در صورتی انجام میشود که ناخالصی یا در حلال سرد محلول باشد و یا در حلال داغ نامحلول باشد. در حالت دوم محلول را بصورت داغ صاف میکنیم تا ناخالصیهای محلول جدا شوند. اگر محلول رنگی باشد و ما بدانیم که جسم مورد نظر بیرنگ است مقدار کمی از زغال رنگبر به محلول سرد اضافه نموده سپس آنرا حرارت داده، بصورت داغ صاف میکنیم. زغال رنگبر، ناخالصیهای رنگی را جذب میکند.

انتخاب محیط تبلور کار ساده ای نیست، رفتار حلالیت ترکیب یا باید شناخته شده باشد و یا باید به طریق تجربی مشخص گردد. مثلا وقتی که تبلور پارادی بروموبنزن مورد نظر باشد مخلوطی از اتانل و آب به کار میرود. ترکیب هم در اتانل سرد و هم در اتانل داغ محلول است: از اینرو اتانل تنها، برای این کار مفید نیست. از طرف دیگر این ترکیب چه در آب سرد و چه در آب داغ کم محلول است بنابر این آب تنها نیز برای این کار مفید نیست. اما مخلوط مساوی از الکل و آب در حالت داغ حلال خوبی برای جسم است و در حالت سرد حلالیت آن جزئی است از اینرو از مخلوط این دو حلال برای تبلور پارادی بروموبنزن استفاده میشود.

بعضی مواقع عمل تبلور خودبخود صورت نمیگیرد و باید آنرا بر اثر تحریک متبلور نمود. بدین منظور یا جدار داخلی ظرف در سطح محلول را میخراشند و یا ذراتی خالص از همان جسم را در محلول سرد وارد میکنند تا تبلور شروع شود. بسیاری از ترکیبات بر اثر سرد کردن محلول یا سرد کردن به همراه هم زدن به صورت بلور در می آیند. برخی ترکیبات به صورت روغن در آمده چندین ساعت و حتی گاهی چندین روز وقت لازم است تا بلور تشکیل شود.

بطور خلاصه تبلور مجدد به روش انحلال شامل مراحل زیر است:

(1)- انتخاب حلال مناسب، (2)- انحلال جسم مورد تخلیص در نقطه جوش حلال یا نزدیک به آن، (3)- صاف کردن محلول داغ برای جداکردن ناخالصیهای نامحلول، (4)- تبلور از محلولی که در حال سرد شدن است، (5)- جداکردن بلورها از محلولی که در آن شناور هستند، (6)- شستشوی بلورها برای خارج کردن محلولی که به آنها آغشته است، (7)- خشک کردن بلورها

تبلور يكي از بهترين روشهاي تخليص اجسام جامد است

روش عمومي تبلور عبارت است از حل كردن جسم در حلال مناسب به كمك گرما و تهيه محلول سير شده جسم.

صاف كردن سريع محلول گرم.

سرد كردن تدريجي محلول صاف شده به منظور راسب كردن جسم به شكل بلور.

صاف كردن و شستن بلورها با حلال سرد و خشك كردن آنها و بالاخره تعيين نقطه ذوب بلور.

انتخاب حلال مناسب:

انتخاب حلال مناسب نكته اساسي و مهم در عمل تبلور محسوب مي شود. حلال مناسب حلالي است كه در دماي معمولي جسم را به مقدار جزئي در خود حل كند، ولي در گرما و به ويژه در دماي جوش، اين انحلال به آساني صورت گيرد.

عامل ديگر در انتخاب حلال مناسب، توجه به قطبيت آن است كه با توجه به ساختمان ماده مورد نظر انتخاب مي شود.

زيرا تركيبات قطبي در حلالهاي قطبي و تركيبات غير قطبي در حلالهاي غير قطبي حل مي شوند.

به هنگام انتخاب حلال مناسب براي تبلور، به نكات زير توجه كنيد:

حلال در دماي معمولي (دماي آزمايشگاه) نباید تركيب را حل كند، اما در نقطه جوش خود بايد حداكثر تركيب يا تمام آن را در خود حل كند.

نقطه جوش حلال نبايد از نقطه ذوب تركيب مورد نظر بيشتر باشد. زيرا در اين صورت، پيش از اينكه دماي حلال به نقطه جوش آن برسد، جسم در حلال ذوب مي شود. (در پديده تبلور، جسم بايد در حلال حل شود).

حلال و جسم حل شده نبايد با هم واكنش بدهند.

تا حد امكان نقطه جوش حلال پايين باشد تا به آساني تبخير شود

در تبلور، براي ظاهر شدن از چند روش استفاده مي شود:

يك ميله شيشه اي (همزن) را از سطح مايع و كنار آن به جدار ظرف بساييد(خراش دهيد). حركت ميله بايد به صورت عمودي و سريع باشد. به نظر مي رسد كه با عمل سايش، به مولكولهاي جسم انرژي داده مي شود و اين انرژي باعث نزديك شدن مولكولها به يكديگر مي شود و به اين ترتيب، تشكيل هسته اوليه آسان مي شود.

يك تكه از بلور تركيب را به عنوان هسته اوليه در ارلن ماير بيندازيد اين عمل را بذرافشاني و تكه بلور را بذر مي نامند.

ظرف حاوي محلول را به وسيله قراردادن آن در حمام آب و يخ يا در يخچال سرد كنيد.