سایت اقدام پژوهی - گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان
1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819 - صارمی
2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2 و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .
3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل 
را بنویسید.
عمق سطح ایستابی، به چه عواملی بستگی دارد؟ توضیح دهید.
پاسخ :
عمق سطح ایستابی به نفوذ پذیری خاک – میزان بارندگی سالانه وفصلی – میزان بهره برداری
یک ظرف شیشه ای را تا 3/4 با ماسه پر کنید؛ سپس تا نیمه درون آن آب بریزید.به دقت آن را مشاهده کنید و به پرسش های زیر پاسخ دهید.
١ در داخل ظرف چند منطقه مجزا وجود دارد؟
-سطح ایستابی-2-مرز سطح ایستابی -3- سطح اشباع
کدام منطقه را می توان به سفرهٔ آب زیرزمینی تشبیه کرد؟
منطقه ی پر از آب (منطقه ی اشباع)
الف- میزان فضا های خالی و نفوذپذیری را در دو شکل زیر با هم مقایسه کنید.
در شکل 2 خاک رس کم وماسه زیاد است فضای خالی زیاد و آب زیر زمینی بیشتر ولی در شکل الف با توجه به ذرات خاک که دارای ذرات رسبیشر وکمی ماسه است مانند خاک کشاورزی.
ب-کدام یک برای تشکیل ذخیرهٔ آب زیرزمینی مناسب تر است؟
نگه داری آب در خاک بیشتر است.
الف - میزان فضا های خالی و نفوذپذیری را در دو شکل زیر با هم مقایسه کنید.
ب - کدام یک برای تشکیل ذخیرهٔ آب زیرزمینی مناسب تر است؟
وسایل و مواد: بشر، استوانه مدرج، مقداری ماسه
روش انجام آزمایش:
١ یک بشر را از ماسه پر کنید.
٢ به وسیلهٔ استوانهٔ مدرج به آن آب اضافه کنید تا بشر از آب لبریز گردد.
٣ مقدار آب مصرفی را بر حسب سانتی متر مکعب یادداشت کنید.
4 حجم آب مصرف شده نشان دهندهٔ چیست؟
پاسخ :
حجم اب مصرف شده میزان فضای خالی ونفوذ پذیری خاک را نشان می دهد
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
الف - افزون بر پوشش گیاهی و اندازهٔ ذره های تشکیل دهندهٔ زمین، شیب زمین نیز در
نفوذ آب به درون زمین تأثیر دارد؛ چگونه؟
پاسخ :
الف- هر چه شیب زمین زیاد تر باشد آب با سرعت بیشتری در زمین جاری می شود ونفوذ پذیری کم می شود
ب- زمین هایی که مقدار نفوذپذیری خاک آنها زیاد است، برای کشاورزی مناسب
نیستند. چرا؟
پاسخ :
ب- باید زمین بتواند آب را در محدوده ریشه نگه دارد بهتر است
کمی به خاک شنی رس اضافه شود.
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنیدوسایل و مواد: لیوان یک بار مصرف
2 عدد، مقداری ماسه و رس
روش انجام آزمایش:
١ ته هر دو لیوان یک سوراخ ایجاد کنید.
٢ یکی از لیوان ها را با ماسه و دیگری را
٣__ حجم(. _
با خاک رس پر کنید)حدود ٤
٣ در هر یک از لیوان ها مقدار یکسان آب
اضافه کنید.
٤ آب از کدام لیوان زودتر خارج می شود؟
نتیجهٔ مشاهده ها را در گروه خود به بحث
بگذارید.
پاسخ :
میزان نفوذ پذیری خاک به انداره ذرات وتعداد فضای خالی ونحوه ارتباط فضای خالی دارد
در شن وماسه نفوذ پذیری بیشتر است.
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
مقدار نفوذ آب را به درون زمین در دو دامنهٔ شکل زیر با هم مقایسه کنید و دربارهٔ دلیل خود بحث کنید.
احداث سد در کدام دامنه بیشتر مورد نیاز است؟ دلیل خود را ذکر کنید.
پاسخ :
اگر شیب زمین زیاد باشد مقدار نفوذ آب کم واگر درخت کاری شود میزان نفوذ اب زیاد شده نوع خاک ومیزان رس یا ماسه نیز در نفوذ پذیری خاک تاثیر دارد
ب- اگر بر اساس نیاز بخواهیم پاسخ دهیم دامنه ب چون بدون گیاه است بهتر است سد زده شود
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
2- همدلی یعنی چه ؟
همدلی یعنی اینکه خود را به جای فردی که دچار حادثه شده بگذاریم و احساس و شرایط او رادرک کنیم.
3- همدردی یعنی چه؟
همدردی یعنی پس از درک احساسِ فرِد حادثه دیده به کمک او بشتابیم.
4- آیا ما فقط در حوادث بزرگ با دیگران همدلی می کنیم ؟چرا مثال بزنید.
خداوند همدلی و انسان دوستی را در سرشت ما انسان ها قرار داده است. البته لازم نیست که حتماًحوادث بزرگی پیش بیاید. گاهی ممکن است در همسایگی ما، خانواد ه ای دچار یک حادثه بشود ونتواند هزینه های زندگی خود را تأمین کند. گاه ممکن است همکلاسی ما در اثر یک حادثه یابیماری ناتوانی جسمی پیدا کند
5- آیا ما فقط نسبت به مردم کشور خود همدلی وهمدردی می کنیم ؟ چرا مثال بزنید.
ما در هنگام حوادث فقط به یاری هموطنان خود نمی شتابیم، بلکه نسبت به همهٔ انسان های مظلوم وآسیب دیده در هر جای جهان باشند احساس مسئولیت می کنیم.برای مثال هر روزه شاهد هستیم کهمردم فلسطین اشغالی در اثر حملات ناجوانمردانهٔ رژیم اشغالگر قدس، زخمی می شوند و یا بهشهادت می رسند یا در خبرها می شنویم مردم یک کشور افریقایی در اثر خشک سالی و گرسنگیدر شرایط بسیار سختی زندگی می کنند و عده ای از آنها می میرند. با شنیدن این خبرهامی گوییم:ای کاش آنجا بودیم و به انسان های خسار تدیده و مظلوم، کمک می کردیم.
6- با تغییر شکل همدلی وهمدردی در جامعه ی امروز کدام مؤسسات این وظایف را بر عهده دارند؟
برای مثال، وقتی در یک منطقه زلزله رخ می دهد ممکن است مؤسسات مختلف مانند، جمعیتهلال احمر، سازمان آتش نشانی، اورژانس، نیروی انتظامی و… به یاری مردم بشتابند و هریکوظیفهٔ خاصی را انجام دهند
7- جمعیت هلال احمر چگونه سازمانی است ؟ و چه خدماتی ارائه می دهد؟
جمعیت هلال احمر یکی از مؤسساتی است که در زمان وقوع حوادث طبیعی یا جنگ ها به کمکمردم می شتابد. امدادگران٭ جمعیت هلال احمر در هنگام وقوع حوادث، به مجروحین کم کهایاولیه٭ م یرسانند و آنها را به بیمارستان منتقل م یکنند. هلال احمر برای آسی بدیدگان سیل یا زلزلهو جنگ، چادر های اسکان موقت برپا می کند و کم کهای مردمی مثل غذا، پوشاک، چادر اسکان ودارو را جمع آوری و به آنها می رساند
8- جمعیت هلال احمر در شرایط عادی در چه زمینه ای فعالیت می کند؟
برای صلح و دوستی و همچنین حفظ محیط زیست تلاش می کند
9- سازمان جوانان هلال احمر چه سازمانی است؟
جمعیت هلال احمر بخشی به نام سازمان جوانان هلال احمر دارد. دانش آموزان یا دانشجویانی کهبه طور داوطلب عضو این سازمان می شوند، برای همکاری با هلال احمر آموزش می بینند
به چه کسی بیمه شونده وبه چه کسی بیمه گر می گویند؟
شما «بیمه شونده » هستید و مؤسس های که شما را بیمه کرده است، «بیمه گر » نامیده م یشود
2- چرا افراد جان یا مال خود را بیمه می کنند؟
برای هر فرد ممکن است روزهایی پیش بیاید که بیمار، از کار افتاده، بیکار یا باز نشسته شود. همچنین ممکن استدر اثر حوادثی چون تصادف، آتش سوزی و...جان و مال افراد به خطر بیفتد
3- اگر کسی جان یا مال خود را بیمه نکرده باشد با چه مشکلی ممکن است روبرو شود؟
زیرا ممکن است یک فرد بتواند خسارت های کوچک را جبران کند؛ اما آیا در مورد خسار تهای بزرگ، چنینامکانی برای همه وجود دارد؟
4- چرا مؤسسه بیمه بوجود آمده است؟
مؤسسهٔ بیمه، برای جبران زیا نهای مالی و جانی به وجود آمده است
5- بیمه چیست؟
بیمه یک قرارداد بین بیمه گر و بیمه شونده )بیمه گذار( است
6- مؤسسه بیمه گر چه تعهدی به بیمه شونده می دهد؟
مؤسسه بیمه گر، تعهد می کند در قبال دریافت حقّ بیمه٭ از بیمه شونده، خسار تهای ناشی از حوادث معینی را جبرانکند
7- در کشور ما مؤسسات مختلف بیمه زیر نظر کدام نهاد فعالیت می کنند؟
در کشور ما، مؤسسات مختلفی برای بیمه به وجود آمده است که همهٔ آنها زیر نظر «بیمه مرکزی » فعّالیّت می کنند
8- انواع بیمه طبق قانون چند نوع است؟
بعضی از بیم هها اجباری هستند؛ یعنی طبق قانون افراد باید این بیمه ها را انجام دهند. بعضی دیگر ازبیمه هااختیاری هستند و افراد، داوطلب م یشوند که برای حوادث احتمالی از بیمه استفاده کنند
9- بیمه از نظر خدماتی که بیمه شدگان ارائه می کند چند نوع است؟
بیمهٔ بهداشت و درمان، بیمهٔ بیکاری، بیمهٔ عمر، بیمهٔ از کارافتادگی، بیمهٔ روستاییان، بیمهٔ بدنه اتومبیل، بیمهٔ سرنشینخودرو، بیمهٔ آتش سوزی، بیمهٔ منازل مسکونی و…
10-نظر قانون درباره بیمه وسایل نقلیه موتوری چیست؟
طبق قانون، همهٔ دارندگان وسایل نقلیهٔ موتوری، باید سالیانه خودروی خود را برای حوادث جانی و مالی ناشی از تصادفبیمه کنند تا در هنگام وقوع حوادث، بتوانند برای هزینه های درمانی یا خسارت به اتومبیل، از کم کهای بیمه استفاده کنند
11-نظر قانون درباره بیمه کارگران و کارمندان چیست؟
بر طبق قانون، کلیهٔ سازما نها، صاحبان بنگا هها، شرک تها و کارفرمایان، وظیفه دارند همهٔ کارمندان و کارگران خود رادر مقابل حوادث ناشی از کار، بیمه کنند
12- امام علی (علیه السلام) پس از اطلاع از وضعیت پیرمرد مسیحی که توانایی کار کردن را از دست داده بود چه اقدامی انجام داد؟
فرمود : برعهدۀ حکومت و اجتماع است که تا زنده است او را سرپرستی کند و از بیت المال به او
مستمری بدهد
سوالات درس 1
1- خداوند با آفرینش انسان، حقوقی به او اعطا کرده است منظور از این حقوق چیست ؟
منظور از حق چیزهایی است که یک انسان به دلیل مقام انسانی اش ، شایستگی
داشتن آنها را دارد. انسان ها از ابتدای خلقت و تولد دارای حقوق طبیعی٭ می شوند
2- چند مورد از حقوقی را که انسانها از آن برخوردارند را بنویسید؟
برای مثال همۀ انسان ها حق حیات یا زندگی دارند که مهم ترین حق آنها است
آنها حق دارند از نعمت های الهی برخوردار شوند برای تأمین نیازهای خود کار وتلاش کنند،
ازدواج کنند و تشکیل خانواده بدهند، یاد بگیرند راه زندگی خود را انتخاب کنند
انسان ها حق دارند آزاد باشند؛ یعنی برده و بنده انسان های دیگر نباشند زیراخداوند آنها را
آزاد آفریده است.
3- آیا کسی می تواند به تنهایی زندگی کند؟چرا ؟
ما در محله یا شهر و روستا برای رفع نیاز های مادی و معنوی٭ خود از دیگرانکمک
می گیریم ما از ابتدای تولد با مادر و پدر و برادر و خواهر و خویشان ارتباطبرقرار می کنیم سپس به مدرسه می رویم و آنجا نیز هر روز با معلمان وهمکلاسی هایمان ارتباط داریم. وقتی بزرگ تر می شویم، ازدواج می کنیم،صاحب فرزند می شویم، با همسر و فرزندان زندگی می کنیم .
4- در چه صورت افراد حقوقی بر مبنای قوانین یک کشورمی توانند داشته باشند.
در صورتی که تبعهٔ آن کشور باشند.
5- نمونه هایی از حقوق خود در خانه را بنویسید
هر فرد حق دارد نام و نام خانوادگی وشناسنامه داشته باشد.
فرزندان حق دارند از محبت و توجه پدر و مادر برخوردار باشند.
همه حق دارند با سواد شوند و تحصیل کنند و استعدادهای خود را شکوفا کنند.
همۀ افراد حق دارند غذا، لباس و مسکن مناسب داشته باشند.
هیچ کس حق ندارد دیگری را مسخره کند یا به او صدمه بزند.
6- نمونه هایی از حقوق خود در مدرسه را بنویسید
هر دانش آموزی حق دارد در مدرسه به او به اندازۀ سایردانش آموزان توجّه کنندو مسئولان یا معلمان مدرسه در این باره تبعیضی بین او و دیگران قائل نشوند
هردانش آموزی حق دارد نظرش را دربارۀ مشکلات درسی یاروش های آموزشیدر مدرسه، مؤدبانه و محترمانه بیان کند
هیچکس نباید در مدرسه مورد تمسخر یا تنبیه بدنی قرار بگیرد
7- نمونه هایی از حقوق خود در محیط زندگی و کشور را بنویسید
هر فرد حق دارد در محیطی سالم، تمیز و پاک زندگی کند.
هر فرد حق دارد از خدمات مناسب پزشکی و بهداشتی استفاده کند.
همه حق دارند در کوچه و خیابان امنیت داشته باشند
سوالات درس 3
سوالات درس 3
1- چه زمانی ما نسبت به یکدیگر حقوقی پیدا می کنیم؟
با ورود به اجتماع، روابط اجتماعی میان ما و دیگران برقرار می شود و نسبت بهیکدیگر حقوقی پیدا می کنیم.
2- آیا ما می توانیم دراستفاده از حقوق خود آزادی مطلق داشته باشیم ؟
هیچ یک از ما در استفاده از حقوق خود، آزادی مطلق و بی قید و شرط نداریم؛ بلکهتا آنجا می توانیم حق خود را اعمال کنیم که مغایر٭ قانون نباشد. برای مثال نمی توانیمدر استفاده از حقوق
خود قوانین الهی را نادیده بگیریم یا نمی توانیم با اعمال حق خود سبب خسارت وزیان دیگران شویم.
3- مهمترین علت بوجود آمدن مقررات وقوانین در جامعه چیست؟
برقراری نظم و حفظ حقوق افراد
4- به طورکلی قانون و مقررات به چند دلیل بوجود آمده است؟
الف- حفظ حقوق افراد ب- برقراری نظم و امنیت
5- عدم رعایت قوانین و مقررات در جامعه سبب چه چیزی می شود؟
علاوه بر به هم زدن نظم و امنیت اجتماعی موجب پایمال شدن حقوق افراد می شود
سوالات درس 2
1- حقوق متقابل چیست؟
حقوقی است که ما در روابطی که با دیگران برقرار می کنیم دارای آن حقوق می شویم.
2- چرا حق و مسئولیت به منزلهٔ دو کفه ترازو هستند که باید تعادل آنها حفظشود با مثال توضیح دهید.
برای مثال کودکان حق دارند در خانواده از محبت و مراقبت و خوراک و پوشاکمناسب بهره مند شوند و این امر برای پدر و مادر مسئولیت وتکلیفی ایجاد می کند تااز کودکان مراقبت کنند و تلاش کنند تا وسایل زندگی آنها را مهیا کنند.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
از طرف دیگر آنها نیز با این کارها برگردن
فرزندان خود حق می یابند و فرزندان نیز وظیفه و مسئولیت دارند که به والدین خوداحترام بگذارند و از آنها اطاعت کنند.
پس همان طور که ما حقوقی داریم، مسئول هم هستیم.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
3- مسئولیت یعنی چه ؟ مسئولیت یعنی وظایفی که هر یک از ما به عهده داریمو انتظار
می رود آنها را انجام دهیم.
وقتی فردی وظایف و تکالیف خود را خوب انجام می دهد می گویند او فردمسئولی است.
4- آیا ممکن است کسی مسئولیتی نداشته باشد ؟
افراد در نقش های مختلف، مسئولیت های مختلف دارند. اگر چه ممکن استبعضی افراد مسئولیت های بیشتر یا مهم تری داشته باشند اما هیچ فردی نیست کهمسئولیتی نداشته باشد.
5- من در برابر چه چیز و چه کسانی مسئول هستم؟
من در نزد خداوند مسئول هستم.
من نسبت به خودم مسئول هستم.
من نسبت به دیگران مسئول هستم.
من نسبت به محیط زندگی خود و عالم آفرینش مسئول هستم.
6- شما نسبت به اعضای خانواده چه مسئولیتی دارید؟
- من در کار های خانه با پدر و مادرم همکاری می کنم
-. وظایف شخصی خودم را بردوش دیگران نمی گذارم.
- از پدر و مادرم اطاعت می کنم و به نصیحت هایشان گوش می دهم؛
چون آنها خوشبختی مرا می خواهند.
- من به خواهران و برادرانم کمک و از آنها مراقبت می نمایم.
- می دانم باید به اعضای خانواده ام احترام بگذارم
- و هرگز نباید با پدر و مادر با تندی و گستاخی صحبت کنم.
- از هر تصمیم یا کاری که باعث ناراحتی آنها می شود خودداری می کنم.
7- شما نسبت به معلمان وهمکلاسی های خود چه مسئولیتی دارید؟
- مقررات و نظم کلاس و مدرسه را رعایت می کنم.
- در مدرسه همه تلاش می کنند تا من بیاموزم و پیشرفت کنم
.- با معلمان و دیگر مسئولان مدرسه با ادب و احترام برخورد می کنم.
- به توصیه های معلم گوش می کنم و سعی می کنم درس ها را خوب یادبگیرم
- و تکالیفم را به موقع انجام دهم. با هم کلاسی هایم مهربان هستم و به آنهاکمک می کنم.
- از اموال عمومی مدرسه که متعلق به همه است محافظت می کنم.
8- شما نسبت به اعضای جامعه چه مسئولیتی دارید؟
- در محل زندگی ام طوری رفتار می کنم که همسایگان آزرده نشوند.
- برای حفظ امنیت با اهالی محل و مسئولان همکاری می کنم.
- من در برابر خون شهیدانی که برای انقلاب اسلامی و دفاع از میهن جاندادند
مسئول هستم .
- من وظیفه دارم به همراه هم وطنانم برای پیشرفت و آبادانی کشورم تلاشکنم.
- وظیفه دارم از وحدت و استقلال میهن دفاع کنم.
- من علاوه بر کشورم در برابر مسلمانان جهان )امت اسلامی ( مسئولهستم.
9- مسئولیت شما نسبت به محیط زندگی خود چیست؟
- بهداشت و پاکیزگی را در محیط زندگی ام حفظ کنم؛
- به محیط زیست آسیب نرسانم
- نظم طبیعت را برهم نزنم.
10- ما نسبت به خودمان چه مسئولیتی داریم؟
من با خوردن غذای مناسب و پرهیز از غذاها یا مواد مضر، رعایت بهداشت ونظافت، خواب
کافی و ورزش از بدنم مراقبت می کنم
. من از بدن خودم در مقابل موقعیت های خطرناک مثل ترقه بازی، عبور از خیابانو جاده با بی احتیاطی و نظایر آن محافظت می کنم.
من باید تلاش کنم استعدادهای خودم را بشناسم و آنها را شکوفا کنم.
من تلاش می کنم با زبانم دروغ نگویم یا غیبت نکنم. با دست و پایم کار خطا یا گناهانجام ندهم و مراقب اعمال و رفتار خود باشم.
11- ما نسبت به خداوند که از اعمال و رفتار ما و از آنچه در قلب و فکر مامی گذرد آگاه است چه مسئولیت و وظایفی داریم؟
- وظیفهٔ من این است که خداوند را عبادت کنم، شکرگزار نعمت هایش باشم
- از دستورات او که برای سعادت و خوشبختی من است پیروی کنم.
- از نعمت ها استفاده صحیح می کنم
- قدر نعمت ها را می دانم و آنها را هدر نمی دهم
سوالات درس 7
1- چرا انسان تولید می کند؟
انسان برای آنکه بتواند به حیات و زندگی خود ادامه دهد، باید تولید کند. درواقع، هیچ گاه حتیدر گذشته ادامهٔ زندگی انسان بدون تولید امکان پذیر نبوده است.
تولید محصول به منظور رفع نیاز ها و خواسته های٭ انسان صورت می گیرد
2- محصولات به چند صورت ممکن است تولید شوند ؟ مثال بزنید.
محصولی که تولید می شود ممکن است کالا باشد مانند کفش، کیف، دفتر، یخچال، تلویزیونو...
و یا ممکن است خدمات باشد مانند خدمات پزشکی، آموزش، بیمه، حمل و نقل و…
3- به طور کلی عوامل لازم برای تولید را به چند دسته می توان تقسیم کرد ؟
الف – منابع طبیعی ب- سرمایه ج- نیروی انسانی
4- منظور از منابع طبیعی چیست وچرا از عوامل لازم برای تولید می باشد؟
آنچه در طبیعت وجود دارد مانند آب، خاک، جانوران، جنگل ها، معادن )نفت،گاز، زغالسنگ، آهن و…( منابع طبیعی هستند.
برای آنکه انسان بتواند کالا ها و وسایل مورد نیاز خود را تولید کند باید از امکانات و منابعطبیعی که خداوند در اختیار بشر قرار داده استفاده کند.
5- منظور از سرمایه چیست و چرا از عوامل لازم برای تولید می باشد؟
انسان برای آنکه از منابع طبیعی استفاده و آنها را به کالا تبدیل کند به ابزار و تجهیزاتی نیازدارد. این تجهیزات سرمایه نام دارد.
ماشین آلات، ابزار کار و زمین یا ساختمانی که تولید در آنها صورت می گیرد و نظایر آن،سرمایه هستند
6-چرا نیروی انسانی از عوامل لازم برای تولید است؟
اگر کار و تلاش انسان نبود، چیزی تولید نمی شد و آدمیان نمی توانستند به زندگی ادامه بدهند.به همین دلیل نقش نیروی انسانی در تولید بسیار مهمّ است. برای تولید هر محصولی، نیروی انسانیباید دانش و مهارت لازم را داشته باشد
7-شغل های گوناگون چگونه پدید آمدند؟
در گذشته های دور با رونق کار کشاورزی تولید محصول زیاد شد. با تولید غذای کافی دیگر همهمجبور به کار کشاورزی نبودند و به تدریج افراد دیگر توانستند به کار های دیگر بپردازند و دربرخی کارها مهارت پیدا کنند. بدین ترتیب تقسیم کار در جامعه بوجود آمد. هرکس تولید یک یا چندکالا را برعهده گرفت و شغل های گوناگون پدید آمد
1- چرا امروزه هیچ کس توانایی تأمین همه ی نیازهای خود را ندارند؟
فرض کنید یک فرد بخواهد خودش گندم بکارد، آن را آرد کند، نان بپزد، درختان میوه بکارد،دامپروری کند، برای خود و خانواده پشم بریسد و لباس تهیه کند، کفش بدوزد، برای نظافت وشست وشو صابون تولید کند، وسایل تحصیل و آموزش خود را تولید کند و... آیا چنین چیزیممکن است؟
2- به طور کلی مشاغل وفعالیت های اقتصادی را به چند گروه می توان طبقه بندی کرد ؟
کشاورزی٭، صنعت٭ و خدمات
10-توزیع به چه معناست ؟
توزیع در لغت به معنی پخش کردن است. توزیع فعّالیّتی است که بین تولیدکننده و مصرف کنندهرابطه برقرار می کند
11-تولید کنندگان چگونه محصولات خود را به دست مشتریان می رسانند؟
الف- با پیدا کردن بازار مصرف ب- تبلیغ کالای خود ج- کمک گرفتن از افراد یا مؤسسات برای پخش
12-بازار ایران در گذشته چه ویژگیهایی داشت ؟
الف- یکی از مکان های مهم شهر بود ؟ ب- در مکانهای پر جنب وجوش بود ساخته می شد ج- برخی از بازرا ها دارای سقف بود د- بازار ها در امور اجتماعی مانند جشن ها وایام عزاداری نقش داشتند.
13-فروشندگان چگونه باید کسب حلال داشته باشند ونظر دین اسلام درباره ی آن چیست؟
فروشنده ای که می خواهد کسب حلال داشته باشد باید از کم فروشی و گرانفروشی پرهیز کند. درآمد حاصل از کم فروشی و گرانفروشی حرام است.از این آیات قرآن کریم پی می بریم کم کردن ازحق مردم در هر صورت، گناه و موجب عذاب الهی می باشد
سوالات درس 8
1-علاوه بر پول کاغذی برای مبادله از چه روش دیگری استفاده می شود ؟
استفاده از کارت خرید اعتباری
2-مهمترین حقوق مصرف کنندگان چیست ؟
خرید کالای سالم وبدون نقص
3-چه مواردی باید برای رعایت واحترام به حقوق مصرف کننده انجام می شود؟
الف- قوانین ومقررات ب- برچسب مشخصات کالا ج- استاندارد
4-دو مورد از قوانین و مقررات مصرف کنندگان را ذکر کنید .
برای مثال، طبق قانون اگر کسی در مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی رنگ ها ومواد تقلبی به کار ببرد، حتی اگر به مصرف کننده آسیبی نرسیده باشد سازندهٔ آن ماده به زندانمحکوم می شود. یا کسی نمی تواند بدون گرفتن مجوز، کارگاه تولید مواد غذایی یا سایر کالاهاتأسیس کند
5-بر روی برچسب مشخصات کالا چه مواردی باید درج شده باشد؟
روی این برچسب ها اطلاعاتی از قبیل شمارهٔ جواز تولید، آدرس محل کارخانه یا محل تولید، قیمتکالا، موادّ به کار رفته در آن و تاریخ مصرف )در مورد مواد غذایی و بهداشتی ( نکات ایمنیو...درج شده است
6-استاندارد یعنی چه ؟
استاندارد کلمه ای است انگلیسی به معنی نمونهٔ قابل قبول
7-تولید کننده کالا ها چه ویژگی ها و معیارهایی را باید رعایت کنند مثال بزنید.
مثلاً در یک ماده خوراکی استاندارد )بیسکویت، رب گوجه، کمپوت، روغن و…( باید موادافزودنییا رنگ های مجاز و نظایر آن به حدی باشد که به بدن آسیبی نرساند؛ یا در مواد بهداشتی )کرم، شامپو، مایع ظرفشویی، صابون و...( موادّ شیمیایی به کار رفته باید به اندازهٔ لازم باشد تا به پوستو بدن آسیب نرساند
8-استاندارد مربوط به چه کالاهایی است؟
استاندارد مربوط به همهٔ کالا ها است؛ برای مثال، وسایل الکتریکی و وسایل گرمایش مانند بخاریاگر استاندارد نباشند ایمنی استفاده کنندگان را به خطر می اندازند
9-وظیفه مؤسسه استاندارد وتحقیقات صنعتی ایران چیست؟
این مؤسسه ابزار لازم برای آزمایش وسایل و کالاها را در اختیار دارد. بیشتر تولیدکنندگان
وسیله یا ماده ای را که تولید می کنند به این مؤسسه می فرستند تا کیفیت آن بررسی شود. اگرکیفیت کالایی توسط این مؤسسه تأیید بشود اجازه می دهد که علامت مخصوص استاندارد را رویآن کالا چاپ کنند
10-خریدار یک کالا با وجود علامت استاندارد بر روی کالا چه اطمینانی پیدا می کند؟
خریدار می تواند با توجه به علامت استاندارد به خوبی جنسی که می خرد اطمینان داشته باشد
11-مصرف کننده چه مسؤلیتی دارد؟
مسئولیت مصرف کننده، مصرف درست است. گفتیم که مصرف یعنی استفاده از کالا و خدمات بهمنظور رفع نیازها. این چیز بدی نیست؛ اما باید از مصرف گرایی پرهیز کرد
12-مصرف گرایی چیست وچه نتیجه ای دارد ؟
مصرف گرایی یعنی اینکه بدون داشتن نیاز واقعی بخواهیم برای تفریح یا خودنمایی و چشم وهمچشمی با دیگران کالاهایی را بخریم فرد مصرف گرا خیلی زود تحت تأثیر آگهی های تبلیغاتی یامُدگرایی قرار می گیرد برای مثال عوض کردن هر ساله وسایل خانه برای پیروی از مد مصرفگرایی به اسراف می انجامد
13-نظر دین اسلام درباره تولید ومصرف چیست؟
از نظر دین اسلام، تولید و مصرف کالا برای رفع نیاز انسان است تا او بتواند به کار های مهم تربپردازد. به همین دلیل اسراف٭ و ریخت وپاش گناهی نابخشودنی است.
14-در جوامع امروز مصرف گرایی چگونه به محیط زیست آسیب رسانده است؟
در جوامع امروز، مصرف گرایی به شدت به محیط زیست آسیب رسانده است. انسان ها موادّ اولیهرا از طبیعت می گیرند و با آنها کالا تولید می کنند و بعد دوباره به صورت زباله به طبیعت برمیگردانند. در گذشته مقدار زباله ها این قدر زیاد نبود. اما امروزه با تولید انبوه صنعتی، همه روزهمقدار زیادی زباله تولید می شود. زباله ها را می سوزانند یا در مناطقی از زمین دفن می کنند کهدر هر صورت برای محیط زیست زیان آور است
15-چرا باید تا حد امکان از مصرف نایلون وظروف یک بار مصرف پلاستیکی خودداری کرد؟
پلاستیک بیش از صد سال در طبیعت می ماند و طول می کشد تا تجزیه شود.کیسه های نایلونی درصورت وارد شدن به آب ها موجب خفگی دلفین ها، لاک پشت ها و پرندگان دریایی می شوند.ترکیبات شیمیایی نایلون ها، خاک ها را آلوده می کند و از طریق گیاهان به زنجیره غذایی انسانوارد می شود و به سلامت انسان ضرر می رساند
16-برخی از زباله های خطرناک را نام ببرید.
باتری ها – زباله های بیمارستانی و...
17-چند مورد از راه حل های مناسب برای کاهش مصرف پلاستیک را ذکر کنید .
الف – برگزاری مراسم افطاری ونذری با ظروف دائمی
ب- استفاده از زنبیل یا کیسه های دائمی
18-برای بازیافت بهتر زباله ها چه اقدامی مناسب تر است؟
ما در خانه یا مدرسه زباله های قابل بازیافت را با بقیه مخلوط نمی کنیم.کاغذ و مقوا، بطری های
پلاستیکی، پوست میوه ها، قوطی های فلزی و شیشه ای را از سایر زباله ها جدا می کنیم تابازیافت شوند. با عمل بازیافت، از این مواد می توانند دوباره مواد جدیدی تولید کنند
سوالات درس 9
1- هر مکان چه ویژگی هایی دارد؟
ویژگیهای طبیعی، ویژگیهای انسانی.
2- منظور از ویژگیهای طبیعی وانسانی چیست؟
ویژگیهای طبیعی: مثل موقعیت جغرافیایی٭، نوع آب و هوا، ناهمواری ها٭، رو دها، پوششگیاهی و زندگی جانوری و... .
ویژگی های انسانی: مثل تعداد جمعیت، فعّالیّ تهای اقتصادی، سواد، زبان، آثار تاریخی و... .
3- دانش جغرافیا چه کمکی به ما می کند؟
دانش جغرافیا به ما کمک م یکند که ویژگی های طبیعی و انسانی مکان های
مختلف را بشناسیم و رابطهٔ بین این ویژگیها را بفهمیم
4-جغرافی دانان کار خود را چگونه آغاز می کنند؟
جغرافی دان ها معمولاً کار خودشان را با پرسشهایی دربارهٔ یک مکان آغاز می کنند و سپسدربارهٔ این پرسش ها تحقیق می کنند تا پاسخ آنها را پیدا کنند
5-پرسشهای جغرافیایی با چه کلماتی آغاز می شود؟
. پرسشهای جغرافیایی با کلماتی مانند کجا؟ چرا؟ چگونه؟ چه موقع؟ و چه کسانی؟ آغاز می شود
6-جغرافی دانان از چه ابزار و وسایلی برای شناخت محیط استفاده می کنند؟
الف- نقشه ب- عکس ج- کره جغرافیایی د- کتاب ها وفرهنگ نامه ها و- رایانه واینترنت
7-چرا نقشه وسیله مهمی در جغرافیا است؟
زیرا از طریق آن اطلاعات زیادی به دست می آوریم. نقشه ها محل دقیق پدیده های طبیعی مانندکوه، رود، جنگل و پدید ههای انسانی مثل را هها، پلها، سدها و... را نشان می دهند.
8-چند مورد از انواع نقشه ها را نام ببرید.
نقشهٔ ناهموار یها، نقشهٔ تقسیمات کشوری )استان ها(، نقشهٔ راه ها، نقشه های گردشگری و اطلسها
9-نقشه چیست؟
نقشه، تصویری افقی از سطح زمین است که به نسبت مورد نیاز کوچک شده است
10-مقیاس خطی چیست و چگونه از آن استفاده می کنند با مثال توضیح دهید.
در زیر هر نقشه، شما خطی مشاهده می کنید که به آن مقیاس خطی می گویند و با استفاده از آن میتوانید فاصله واقعی مکان ها را روی زمین محاسبه کنید. ابتدا با خطکش فاصلهٔ مکا نها را روینقشه اندازه بگیرید؛ برای مثال، فاصله میدان فلسطین تا خیابان انقلاب روی نقشه 3 سانتی متراست، سپس خط کش را با همان مقدار 3 سانتی متر روی مقیاس خطی بگذارید. می بینید که 3سانتی متر روی نقشه برابر با ٦٠٠ متر روی زمین است
11-انواع عکس هایی را که برای مطالعه و شناخت محیط در جغرافیا استفاده می شود را نام ببرید.
الف- معمولی ب- هوایی ج- ماهواره ای
12-عکس های معمولی مورد استفاده از جغرافیا چه نوع عکسهایی هستند؟
عکسهای معمول یبا دوربین از مناظر طبیعی، شهرها، خانه ها و فعّالیتهای انسانی گرفته میشود.
13-عکس های هوایی چه نوع عکسهایی هستند؟
از عکسهای هوایی برای تهیهٔ نقش ههای جغرافیایی استفاده م یشود. این عکسها با دوربینهایی کهدر هواپیما نصب شده گرفته می شود.
14-تصاویر ماهواره ای چه نوع عکسهایی هستند؟
تصاویر ماهوار ه ا یتوسط ماهواره ها تهیه و به زمین فرستاده م یشود. از این تصاویر نیزاطلاعات زیادی دربارهٔ مکان ها به دست می آوریم.
15-کره جغرافیایی چیست؟
کرهٔ جغرافیایی نمونهٔ کوچکی از کرهٔ زمین است که می توان شکل واقعی بخش های مختلف سیارهٔزمین را روی آن مشاهده کرد.
1-کشور ما ایران چند کیلومتر مربع وسعت دارد؟
195/648/1 کیلومتر مربع
2-کشور ما در سال 1390 چند نفر جمعیت داشت؟
75 میلیون نفر
3-کشور ما در سال 1390 چند شهر و روستا داشت؟
بیش از ١٣ ٠٠ شهر و ٥٠،٠٠٠ روستا
4-تقسیم بندی کشور چرا و چگونه صورت گرفته است؟
برای ادارهٔ بهتر کشور، آن را به بخشهایی تقسیم کرده اند که به آن استان می گویند.استان به وسیلهٔ استانداری اداره می شود.هر استان نیز به چند شهرستان تقسیم میشود .در هر شهرستان تعدادی شهر و روستا وجود دارد.
5-شهرداری چگونه موسسه ای است؟
شهرداری مؤسسه ای است که برای ادارهٔ بهتر شهر به وجود آمده و خدماتی بهساکنان شهر ارائه می کند.
6-وظیفه کارکنان شهرداری چیست؟
کارکنان شهرداری تلاش می کنند تا ما در شهری زیباتر با آسایش زندگی کنیم.
7-مهم ترین خدمات شهرداری را ذکر کنید.
• احداث و تعمیر یا آسفالت خیابان ها، پل ها، تونل ها و پیاده رو ها برای رفت وآمد بهتر شهرنشینان
• ایجاد فضای سبز و کاشتن درخت و نهال در مکان های مختلف شهر و احداثبوستان )پارک(، و زمین بازی کودکان
•نظافت کوچه ها و خیابان ها و جمع آوری و دفع زباله ها
•نظارت بر ساخت و ساز ها یعنی اگر افراد بخواهند ساختمانی برای محل سکونتیا کسب و کار خود بسازند باید از شهرداری «پروانهٔ ساختمان٭ » بگیرند.
•ایجاد فرهنگ سرا ها و خانه های سلامت برای اوقات فراغت مردم
•نظارت بر حمل و نقل عمومی )اتوبوس،تاکسی،مترو( برای رفت وآمد مردم
8-شهرداری هزینه خدماتی را که به مردم ارائه می کند چگونه تأمین می کند؟
شهرداری برای انجام این خدمات باید پول زیادی هزینه کند. شهرداری بخشی از درآمد خود را از مردم دریافت می کند. برای مثال شهرنشینان باید هرسال مبلغی بهعنوان عوارض نوسازی به شهرداری بپردازند.
9-روستاها چگونه اداره می شوند؟
در روستا ها، شورای اسلامی روستا وجود دارد. ریش سفیدان و افراد با تجربه ومورد اعتماد روستا دور هم جمع می شوند و برای بهتر شدن وضع روستایخودشان، اقداماتی از قبیل ساختن یا تعمیر حمام، پل، و مدرسه، مسجد، قنات و اموردیگر، تصمیم گیری می کنند.
10-ایران از نظر پستی و بلندی به چند بخش تقسیم می شود ؟
الف - مرتفع و بلند ب- پست و هموار
11-نواحی مرتفع وبلند شمال ایران کدامند؟
کوههای آذربایجان (شمال غرب)
رشته کوه البرز (شمال)
کوههای خراسان (شمال شرق)
12-قله های آتشفشانی کوههای آذربایجان کدامند؟
سهند – سبلان
13-کدام رشته کوه مانند دیوار، دریای مازندران را از قسمت های داخلی کشور جدا میکند؟
رشته کوه البرز
14-قله های مهم رشته کوه البرز را نام ببرید.
دماوند – توچال – علم کوه
15-دامنه های شمالی وجنوبی البرز چه تفاوتی باهم دارند؟
در دامنه های شمالی رشته کوه البرز که رو به دریا قرار دارد، برف و باران فراوان می بارد. این دامنه ها پوشیده از جنگلهای انبوه است؛ به عکس، دامنه های جنوبیالبرز بدون رطوبت مانده و فقط در فصل زمستان برف و باران دریافت می کند و درنتیجه پوشش گیاهی کمتری دارند.
16-نواحی بلند و مرتفع غرب ایران چه نام دارد؟ جهت آن چگونه است؟ و وضعیت بارش آن را ذکر کنید.
رشته کوه زاگرس در غرب ایران کشیده شده است و جهت آن شمال غربی جنوبشرقی
( ) است.در دامنه های شمال غربی برف و باران فراوانی می بارد اما هر چه بهسمت جنوب زاگرس پیش می رویم از میزان برف و باران کاسته می شود.
17-قله های بلند زاگرس را نام ببرید؟
هزار ولاله زار - دنا - زرد کوه
18-قله های بلند نواحی مرکزی ایران را ذکر کنید.
شیرکوه - کرکس
19-قله های بلند نواحی جنوب شرقی ایران را نام ببرید.
تفتان
20-نواحی پست وهموار ایران شمال کدام ناهمواری ها است؟
شامل دشت ها و جلگه هاست
21-دو دشت وسیع ایران را نام ببرید.
دشت کویر – دشت لوت
22-آیا همه نواحی پست و هموار ایران برای کشاورزی مناسب است؟
برخی از دشتها به دلیل داشتن خاک مساعد و آب و هوای مناسب حاصلخیزند. جلگه ها نیز زمین های حاصلخیز و مناسبی برای کشاورزی هستند.
23-جلگه چگونه تشکیل میشود؟
رودها خاکها را شسته با خود حمل ودر کنار رود ویا سواحل دریا ته نشین می کنند که این آبرفتها تشکیل جلگه را میدهد که امکان رشد گیاه در این مکانها به دلیل حاصلخیز بودن خاک بسیار زیاد است.
24-معمولا از کدام بخش از مناطق کوهستانی برای چَرای دامها استفاده می شود؟
در کوهپایه ها یعنی زمینهایی که از یکسو به کوه ها و از سوی دیگر به دشتهامربوط میشود، علفزارهایی روییده است که از آنها به عنوان چراگاه استفاده می شود.
25-ایران در کدام جهت قاره آسیا قرار دارد؟
در جنوب غربی قارهٔ آسیا
1-زیستگاه (زیست بوم ) چیست؟
به منطقهٔ بزرگی که در آن مجموعه ای از گیاهان و جانوران خاص زندگی می کنند،زیستگاه )زیست بوم( می گویند.
2-مهمترین عاملی که موجب گوناگونی وتنوع زیستگاه ها در کشور شده چیست؟
تنوع آب و هوایی
3-وظیفه کارشناسان هواشناسی در ایستگاههای هواشناسی چیست؟
هر روز عناصر مختلف مثل دمای هوا، میزان بارندگی، میزان رطوبت، جهت وزشباد و سرعت وزش باد را اندازه گیری می کنیم. سپس این اندازه ها را ثبت می کنیمو روی آنها محاسباتی انجام می دهیم.
4-مهمترین عناصر آب وهوا چیست؟
دما وبارش
5-آب وهوای یک منطقه چگونه مشخص می شود؟
با اندازه گیری میزان دما و بارش یک مکان، در طی ماه و سال می توان پی برد کهآب و هوای آنجا چگونه است.
6-میزان دما وبارش چگونه نشان داده می شود؟
به صورت نمودار
7-به طور کلی ایران را می توان به چند ناحیهٔ آب وهوایی تقسیم کرد؟
الف- معتدل و مرطوب خزری
ب-معتدل و نیمه خشک کوهستانی
ج- گرم وخشک داخلی
د- گرم و شرجی سواحل جنوب
8-ناحیه آب وهوایی معتدل ومرطوب خزری در کدام قسمت ایران واقع شده است و ویژگی آن چیست؟
این ناحیه در کنار دریای خزر بین کوه های البرز و دریا واقع شده است و در تمامماههای سال بارندگی دارد. بنابراین، مرطوب ترین ناحیهٔ آب و هوایی ایران به شمارمیآید. البته
میزان بارندگی از غرب به شرق این ناحیه کاهش می یابد. ناحیهٔ خزری، تابستان هاو زمستان ها ی معتدل دارد.
9-آیا در ناحیه خزری محصولات کشاورزی نیاز به آبیاری دارند؟
در ناحیهٔ خزری، برای کشت بیشتر محصولات کشاورزی از آب
باران )دیم( استفاده می شود و فقط برخی از محصولات مانند برنج به آبیاری
نیاز دارند.
10-ناحیه آب وهوایی معتدل و نیمه خشک کوهستانی در کدام قسمت ایران واقع شده و ویژگی آن چیست؟
این ناحیه، کوهستان های مرتفع ایران و کوهپایه های اطراف آنها را در بر میگیرد.در برخی ارتفاعات این ناحیه در هنگام زمستان برف زیادی میبارد و یخبندان هایشدید به وجود
می آید. به همین دلیل دارای زمستان های سرد و تابستا نهای معتدل است. این
ناحیه، با آنکه تقریباً 9 ماه از سال باران دارد، در تابستا نها خشک است
11-چرا در ناحیه معتدل ونیمه خشک کوهستانی امکان کشت دیم وجود دارد؟
به دلیل بارش کافی در طی سال
12-پوشش گیاهی در ارتفاعات ناحیه معتدل و نیمه خشک کوهستانی چگونه است؟
در ارتفاعات این ناحیه جنگلها و مراتعی سرسبز روییده است.
13-ناحیه آب وهوایی گرم وخشک داخلی مربوط به کدام نواحی ایران می شود واین ناحیه به چه دلیل خشک است؟
این ناحیه که شامل نواحی مرکزی ایران است تابستا نهای گرم و خشک دارد.
خشکی این ناحیه به دلیل آن است که فقط در چند ماه از سال، آن هم به
مقدار کم باران می بارد. در بعضی از بخشهای این ناحیه، بیابا نهایی به وجود
آمده است که ممکن است سا لها در آنجا باران نباریده باشد؛ مانند بیابان لوت.
14-درناحیه گرم وخشک داخلی دما چه وضعیتی دارد؟
در ناحیهٔ خشک داخلی ایران، اختلاف دمای شب و روز زیاد است و
تابستا نها هوا بسیار گرم می شود.
15-پوشش گیاهی در ناحیه آب وهوایی گرم وخشک داخلی چگونه است؟
این ناحیه از نظر پوشش گیاهی فقیر است و تنها گیاهان خشکی پسند
مانند درختان تاغ و گز و بوته های خاردار در آنجا قادر به رشد و نمو هستند.
16-ناحیه آب وهوایی گرم وشرجی سواحل جنوب در کدام قسمت ایران واقع شده است؟ و ویژگی آن چیست؟
این ناحیه در کناره های خلیج فارس و دریای عمان، از جلگه خوزستان تا بندرچابهار
کشیده شده است. به طور کلی مناطق جنوبی ایران، تابستا نهای بسیار گرم و
زمستا نهای ملایم دارد.
17-چرا نواحی ساحلی جنوب ایران جزء نواحی خشک ایران است؟
زیرا میزان بارندگی در این ناحیه بسیار کم است.
18-چرا در نواحی ساحلی جنوب ایران حالت شرجی بوجود می آید؟
به دلیل وجود دریا و تبخیرآب های آن نم هوا زیاد است، حالت شرجی به وجود میآید.
19-چرا در نواحی آب وهوایی گرم وخشک داخلی وگرم وشرجی سواحل جنوب زراعت دیم امکان پذیر نیست؟
به دلیل کم بودن میزان بارندگی
20-چرا بارندگی در نواحی ساحلی شمال بیشتر از نواحی ساحلی جنوب است؟
به دلیل وجود رشته کوه البرز ونفوذ هوای سرد از شمال دریای مازندران
21-برای هر کدام از نواحی آب وهوایی ایران چند شهر نام ببرید.(نقشه صفحه 59)
الف- معتدل و مرطوب خزری ---------- ساری - رشت
ب-معتدل و نیمه خشک کوهستانی ------ مشهد – زنجان - کرمانشاه
ج- گرم وخشک داخلی------------------ یزد – کرمان - زاهدان
د- گرم و شرجی سواحل جنوب---------- بندر عباس - بوشهر
1-علت تنوع زیاد گونه های گیاهی وجانوری در ایران چیست؟
شرایط جغرافیایی ایران
2-چند گونه گیاهی در ایران شناسایی شده است؟
حدود 9000 گونه
3-چند گونه حشره در ایران تخمین زده می شود؟
حدود 60000 گونه
4-کدام گونه های جانوری و گیاهی مخصوص ایران است ؟
سوسن چلچراغ - سمندر لرستانی – لاله واژگون
5-مهمترین عامل ازبین رفتن برخی از گونه های گیاهی وجانوری چیست؟
فعّالیّتهای نادرست انسا نها
6-انسان در بهره برداری از طبیعت چگونه عمل می کند ؟ مثال بزنید.
ما در بهره برداری از طبیعت و رفع نیا زهای خودمان باید طوری برنامه ریزی وفکر کنیم که کمترین آسیب به محیط وارد شود.
برای مثال، کشیدن راه و ساختن خانه ها یا شهر ها، بدون تفکر و برنامه ریزی،جنگل ها یا مراتع را از بین میبرد، برخی برای تأمین زغال و سوختِ درختان راقطع میکنند.
7-تعادل طبیعت چگونه به هم می خورد؟
وقتی درختان جنگلی در یک ناحیه نابود میشوند، جانورانی نیز که غذایشان را دراین جنگل ها به دست می آورند، از بین می روند و تعادل طبیعت به هم می خورد
8-شکار بی رویه چگونه نسل بسیاری از جانوران را در خطر انقراض قرار می دهند؟
شکار بیش از حد و صید بی رویه نیز باعث کاهش بعضی گونه های جانوری شدهاست. وقتی شکارچیان برای تفریح یا استفاده از پوست، شاخ ها و استخوان، حیواناتیمثل گورخر، آهو یا پرندگان را در یک دشت محاصره و به آنها حمله می کنند، بهتدریج نسل این گونه ها رو به کاهش
میگذارد یا در خطر انقراض قرار می گیرد.
9-چرا زباله ها حیات زیستگاهها را تهدید می کنند؟
زیرا بسیاری از زباله هایی که ما تولید می کنیم، زیان آورند و سا لهای زیاد درمحیطباقی میمانند.
10-افزایش جمعیت چگونه بر زندگی گیاهان وجانوران تأثیر بدی میگذارد؟
هرچه جمعیت بیشتر می شود، فعّالیّت های کارخانه ای و حمل ونقل و تولید موادسمی هم بیشتر میشود. گاز های سمی که از اتومبیل ها یا کارخانه ها به هوا و آبوارد می شوند یا سم هایی که در آفت کش های کشاورزی وجود دارد، اثرات بدی برزندگی گیاهان و جانوران دارند.
11-مهمترین دلایل حفاظت از زیستگاهها کدامند؟
سپاسگزاری از نعم تهای خداوند
لذت بردن از زیبای یها و تفکر در آفرینش
حق حیات
وابستگی موجودات زنده به یکدیگر
فواید گیاهان و جانوران
12-رابطه درست وصحیح با طبیعت نشانه چیست؟
نشانه شکرگذاری از نعمت های الهی
13-آیا تخریب زیستگاهها آرامش انسان را برهم میزند؟
انسان از دیدن منظره های طبیعی لذت می برد. ما با دیدن جلوه های طبیعی بهعظمت آفرینش خداوند پی میبریم. همهٔ ما وقتی اوقات فراغت خود را در دامنطبیعت میگذرانیم احساس آرامش
بیشتری میکنیم. اگر زیستگا هها، تخریب یا نابود شوند، انسان از نعمت استفاده ودیدن این زیباییها محروم می شود.
14-آیا انسان حق دارد در استفاده از طبیعت زیاده روی کند؟
انسان، تنها موجود زندهٔ روی زمین نیست، سایر موجودات زنده نیز حق حیات دارندو مثل انسان، مخلوق خداوند هستند. انسان ها می توانند فقط در حدی که نیا زهایشانرا برآورده کنند، از طبیعت بهره برداری کنند و حق ندارند به دلیل زیاده روی درمصرف یا سودجویی، گو نه ها را نابود کنند.
15-چگونه نابودی برخی از گونه های جانوری سبب نابودی جانوران می شود؟
وقتی برخی گونه های یک زیستگاه نابود میشوند، غذای برخی گونه های دیگر کممی شود و آن گونه نیز شروع به کاهش می کند، در نتیجه تعادل زندگی در آنجا بههم می خورد.
16-برخی از فواید گیاهان وجانوران را ذکر کنید.
بعضی از جانوران و گیاهان منابع غذایی برای انسا نها هستند. ما از گوشت برخیدام ها یا پرندگان
و میوه ها، غلات، سبزیجات و چای تغذیه می کنیم. بعضی از گیاهان خاصیتدارویی دارند و برای درمان بیماری ها استفاده می شوند. بخشی از دارو هایی که درداروخانه ها فروخته می شوند از عصارهٔ گیاهان به دست آمده است.
17-مهمترین وظیفه سازمان حفاظت از محیط زیست چیست؟
مهمترین وظیفهٔ سازمان حفاظت از محیط زیست، مراقبت از زیستگا ههای طبیعیکشور و جلوگیری از تخریب و آلودگی آنها است.
18-مهمترین شغل در سازمان حفاظت از محیط زیست چیست؟
محیط بانی
19-وظیفه ومسولیت محیط بانان چیست؟
محیط بان ها مسئول اجرای قوانین و مقررات محیط زیست در یک منطقه هستند.محیط بان ها از منطقهٔ تحت نظارت خود، بازدید میکنند و کلیه رویداد ها یافعّالیّتهایی را که موجب تخریب محیط زیست میشوند شناسایی میکنند.
20-محیط بانان چه مواردی را به سازمان خود گزارش می دهند؟
آنها ممکن است قطع درختان، بوته کنی،شکار غیرقانونی، روشن کردن آتش، آلودگیهای
محیط زیستی یا سیل و طغیان رودخانه را در یک مکان مشاهده کنند و آن را بهسازمان گزارش دهند. بدین ترتیب محیطبانان با همکاری سایر اعضای سازمان ازآلودگی و تخریب محیط زیست جلوگیری میکنند.
21-برخی از کارهایی را که ما برای حفاظت از محیط زیست می توانیم انجام دهیم را ذکر کنید.
نچیدن گل ها
کاشت ونگهداری گیاهان در محیط زندگی
قرار دادن غذا و آب برای حیوانات در زمستان
قرار دادن باقیمانده برنج یا نان برای پرندگان
کاهش مصرف کاغذ ودستمال کاغذی و جدا کردن کاغذ از زباله های تر
نخریدن وسایل تزئینی درست شده از اعضای حیوانات
روشن نکردن آتش در جنگل
تماس با شهرداری یا سازمان حفاظت از محیط زیست در صورت بروز آلودگی مهم در محل زندگی
22-منظور از منطقه حفاظت شده چیست؟
سازمان حفاظت محیط زیست، برخی از مناطق کشور را که در آنجا حفظ و تکثیرنسل جانوران یا گیاهان اهمیت خاصی دارد، به عنوان منطقۀ حفاظت شده اعلام میکند. این منطقه ممکن است جنگل یا مرتع٭ یا دشت و کوهستان باشد.
23-چند مورد از مناطق حفاظت شده ایران را ذکر کنید.
برای مثال، منطقهٔ جنگلهای حَرا در آب های خلیج فارس و دشت ارژن در فارس واُشترانکوه در لرستان از مناطق حفاظت شدهٔ کشور ما هستند.
24-برخی از مقررات مناطق حفاظت شده را بنویسید.
شکار و صید یا قطع درختان و از بین بردن گیاهان در این منطقه ممنوع است.
25-اصل 50 قانون اساسی چه چیزی را مطرح می کند؟
در جمهوری اسلامی ایران، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد بایددر
آن حیات رو به رشدی داشته باشند، وظیفهٔ عمومی تلقی می گردد و... .
1-ایران در سال 1390 چند نفر جمعیت داشت؟
75 میلیون نفر
2-کدام یک از کشور های همسایه ایران پرجمعیت هستند؟
پاکستان -ترکیه
3-کدام یک از کشورهای همسایه ایران کم جمعیت هستند؟
ارمنستان – کویت –بحرین – قطر – امارات متحده عربی – آذربایجان – ترکمنستان
4-جمعیت چگونه افزایش می یابد؟
اگر تعداد افرادی که متولد می شوند بیشتر از افرادی که میمیرند باشدجمعیت افزایش می یابد.
5- جمعیت چگونه کاهش می یابد؟
اگر تعداد افرادی که متولد می شوند کمتر از افرادی که میمیرند باشد،جمعیت کاهش می یابد.
6-رشد منفی جمعیت چگونه اتفاق می افتد؟
در برخی کشورها مانند سوئیس و دانمارک تعداد زاد و ولد ها کمترازمرگ و میر ها شده است. به این رشد، رشد منفی هم می گویند.
7-جمعیت را به چند گروه سنی می توان تقسیم کرد؟
گروه 1 جمعیت یکسال تا 25 سال کودکان و نوجوانان و جوانان
. گروه 2 بزرگ سالان 25 تا 65 سال
گروه 3 سالمندان بیشتر از 65 سال
8-با منفی شدن رشد جمعیت چه مشکلاتی برای یک کشور ایجاد می شود؟
با کم شدن زاد و ولد، جمعیت جوان کاهش و تعداد سالمندان افزایشمی یابد و جامعه از نیروی جوان که می تواند
کار کند و با فعّالیّت های اقتصادی و آموختن علم به پیشرفت کشورکمک کند، محروم می شود.
9-مسئولیت سرشماری جمعیت در ایران بر عهده چه سازمانی است؟
مرکز آمار ایران
10- اطلاعات مربوط به سرشماری جمعیت را چگونه می توان بدست آورد؟
استفاده از کتا بها و نشریات مرکز آمار ایران، با وارد شدن به پایگاهاینترنتی آن، اطلاعات مورد نظرمان را
درباره جمعیت به دست بیاوریم.
11-منظور از تراکم جمعیت چیست؟
به نسبت افرادی که در یک مکان زندگی میکنند، تراکم جمعیت آن مکانمی گویند.
12-تراکم جمعیت یک منطقه را چگونه محاسبه می کنند؟
برای محاسبهٔ تراکم جمعیت یک منطقه، جمعیت آن منطقه را برمساحت آن تقسیم م یکنند.
13-تراکم جمعیت کشورمان در سال 1390 در هر کیلومتر مربع چند نفر بوده است؟
معادل 1/49 نفر در کیلومتر مربع
مساحت قسمت هایی از دشت کویر ودشت لوت از مساحت کل کشور کم شده است.
مساحت قابل سکونت (1/527/495 میلیون کیلومتر مربع )
14-عوامل مؤثر در تراکم پایین یا کم جمعیت کدامند؟
در نواحی داخلی ایران به دلیل کمبود بارندگی، آب و هوای گرم وخشک و خاک های نامساعد و شور، جمعیت بسیار کمی زندگیمیکنند.
15-کدام مناطق ایران خالی از جمعیت است؟
دشت کویر - دشت لوت
16-عوامل مؤثر در تراکم بالا و زیاد جمعیت کدامند؟
پایتخت بودن یک منطقه مانند تهران که بسیاری از سازما نهایمهم دولتی، دانشگا هها، بیمارستا نها و
صنایع در آن متمرکز شده اند
مناطق جلگه ای به دلیل وجود باران کافی –آب فراوان –هوای معتدل – خاک حاصلخیز مانند : جلگه های کناره ی دریای مازندران
وجود معادن وذخایر چون نفت وگاز مانند: خوزستان
مناطق کوهپایه ای به دلیل وجود خاک حاصلخیز و بارندگی کافیمانند: کوهپایه های البرز وزاگرس
17-پرتراکم ترین و پرجمعیت ترین ناحیه کشورمان کدام منطقه است؟
تهران
درس 14
1-انسان آب مورد نیاز خود را چگونه تأمین می کند ؟
آ بهای سطحی )رود ها ( آ بهای زیرزمینی )چاه، چشمه و قنات(
2-چرا ایران با کمبود آب مواجه است؟
رشته کوههایی چون البرز وزاگرس مانند دیواری مانع از نفوذ رطوبت به قسمتهای داخلی ایران می شود.
که در مجموع میانگین بارش سالانه در ایران حدود 230 میلیمتر است.
3- بیشتر رودهای دائمی و پرآب ایران از کجا سرچشمه می گیرند؟
از کوه های البرز وزاگرس
4-چرا رودهای پرآب ایران قابل کشتیرانی نیستند؟
رود های پرآب ایران چون از شیبهای تند کوهستانی جاری می شوند، قابل کشتیرانی نیستند و فقط در بخشی از رودکارون میتوان کشتیرانی کرد.
5- رودهای ایران از نظر جهت جریان آب به چند حوضۀ آبریز تقسیم می شود؟
نام حوضۀآبریزسرچشمه مصب (به کجا میریزد)نام برخی از رودها
حوضۀ آبریزدریای خزر کو ههای البرزدریای خزر سفید رود – نکا رود
حوضۀ آبریزخلیج فارسو دریایعمان کوه هایزاگرس یا کوههای پراکندهداخلی خلیج فارس ودریای عمان کارون – جراحی – دالکی – رود میناب
حوضۀ آبریزداخلی کوههای زاگرس و البرز و کوههای پراکنده داخلی به دریاچه ها وباتلاقهای داخلییا زمینهای اطرافخود هلیل رود – زاینده رود
(معمولاً موقت یافصلی)
6-میزان مصرف آب در ایران برای یک فرد چه مقدار است؟ میزان مجاز مصرف آب چقدر است؟
میزان مجاز مصرف آب برای یک فرد در شبانه روز 150 لیتر تعیین شده است اما درایران متوسط مصرف در شبانه روز250 تا 300 لیتر است.
7-در گذشته مردم آب را در چه مکانهایی ذخیره می کردند؟آیا این آب تصفیه شده بود؟
در گذشته در اغلب مناطق کشور ما، آب را در آب انبار ها ذخیره میکردند. در آن زمان آب تصفیه شده و لوله کشیوجود نداشت.
8-چرا خاک برای انسان اهمیت دارد؟
خاک یک منبع مهم تأمین غذا است. اما علاوه بر غذا، انسان در طی سالیان دراز از خاک برای ساختن ظروف و وسایلزندگی، جاده ها و خانه ها استفاده کرده است.
9- خاک چگونه تشکیل می شود؟
خاک، لایهٔ نازکی از پوستهٔ زمین است که از خرد شدن سنگها پدید آمده است. خاک طی زمان طولانی با
توجه به عواملی مانند سنگها، آب، دمای هوا و موجودات زنده یک منطقه تشکیل می شود
10-علت تنوع خاک ها چیست؟
هر نوع خاک مواد معدنی خاصی دارد که انواع مختلف خاک ها را تشکیل می دهد.
11-خاک های حاصلخیز کشور ما در کدام مناطق قرار دارد؟ و علت حاصلخیزی آن چیست؟
در کشور ما در جلگه ها و اطراف رود ها و برخی کوه پایه ها خاک های حاصلخیزی وجود دارد که مواد آلی و معدنیمناسب دارند.
12-خاک کدام مناطق ایران برای کشاورزی مناسب نیست وعلت آن چیست؟
خاک برخی مناطق مرکزی، داخلی یا جنوبی کشور به علت وجود نمک یا آهک در خاک، برای کشاورزی مناسبنیست. در این مناطق به علت خشکی هوا و کمبود بارندگی، هوموس خاک بسیار کم است.
13- چه عواملی موجب از بین رفتن خاک می شود؟
-- مصرف بیش از حد موادّغذایی و کشت پی در پی یک محصول در زمین و استراحت ندادن به خاک.
-- قطع بوته ها و کندن درختان که موجب می شود خاک در اثر باد و باران به راحتی شسته شود.
-- استفادهٔ نامناسب و بی رویه از کو دهای شیمیایی.
-- ایجاد ساختمان و جاده و کارخانه روی خاک های قابل کشت.
-- دفن زباله ها در خاک.
14-کدام سازمان وظیفه حفاظت از خاک را برعهده دارد؟
سازمان جنگل ها مراتع و آبخیزداری
1-- گردشگر کیست؟
به کسانی که محل اقامت یا کار خود را به طور موقت ترک می کنند و برایاستراحت یا گردش و دیدن یا مطالعهٔ
مکا نهای تاریخی و طبیعی،به سفر می روند گردشگر می گویند.
2—گردشگری با چه اهدافی صورت می گیرد؟(انواع گردشگری کدام است؟)
1- با هدف استراحت وتفریح
2- باهدف زیارت اماکن مقدس
3- باهدف مطالعه آثار تاریخی
4- باهدف بازدید از نمایشگاهها یا گردهایی های علمی
5- باهدف طبیعت گردی
3—گردشگری از چه نظر اهمیت دارد؟
1- آشنایی با پدیده های زیبای طبیعی و مکانهای تاریخی و فرهنگی
2- افزایش اطلاعات درباره مکانها و آداب و رسوم مردم
3-ایجاد شغل های جدید مانند هتل داری – دفاتر فروش بلیط ، دفاتر حمل ونقل ،فروش صنایع دستی وغذاها وشیرینی های محلی
4—مهمترین وسیله مورد نیاز گردشگری چیست؟
نقشه
5—هنگام گردشگری نقشه چه کمکی به می کند؟
نقشه ها به ما کمک میکنند تا مکان های جدید را بهتر پیدا کنیم و سریعترخود را به آنجا برسانیم. بدون نقشه ممکن است مسیرها را اشتباه کنیم یازمان زیادی برای پیدا کردن یک مکان صرف کنیم.
6—مهمترین نقشه مورد نیاز هنگام سفر چه نقشه ای است؟
نقشه راه ها
7—بر روی نقشه ی راهها چه چیزهایی قابل مشاهده است؟
بر روی نقشهٔ را هها، جاده های اصلی و فرعی و همچنین مکان هایخدماتی چون رستورا نها، تعمیرگاه ها، پمپ بنزینها، نمازخانه و نظایر آنمشخص شده است
8- مقیاس نقشه در سفر چه کاربردی دارد؟
. با استفاده از مقیاس نقشهٔ راه ها میتوانید حساب کنید چقدر از روستا یاشهری که میخواهید به آن سفر کنید، فاصله دارید.
درس 16
1—مهمترین مساجدی که در کشورمان از نظر معماری مورد توجه گردشگری است،کدامند؟
مسجد امام و شیخ لطف اله دراصفهان مسجد جامعیزد مسجد گوهرشاد درمشهد
2—خلاصه ای از زندگی نامه امام رضا (علیه السلام)را ذکر کنید.
امام رضا (علیه السلام) فرزند امام موسی کاظم (علیه السلام) در سال 481 هجری در مدینه متولد شد .
در 35 سالگی به امامت رسید .
رضا ،فاضل ، صابر ، زکی از القاب ایشان است. سرانجام به دستور مأمون عباسی به شهادت رسید.
3—حرم امام رضا (علیه السلام) علاوه بر اهمیت زیارتی از چه نظر اهمیت دارد؟
از نظر معماری وتاریخی – وجود شاهکارهای معماری مانند : مسجد گوهرشاد ، وجود آرامگاه شخصیتهای بزرگ علما و مذهبی مانند شیخ بهایی و علامه محمد تقی جعفری
4—مجموعه آستان قدس رضوی شامل چه بخشهایی است؟
کتابخانه ها – مهمانسرا – موزه ها
5—موزه هایی که در مجموعه آستان قدس رضوی قرار دارند را نام ببرید.
موزهٔ قرآن و موزهٔ سکّه، موزهٔ صدف و موزهٔ سلاح
6—موزه مرکزی آستان قدس رضوی در چه سالی افتتاح شده است؟
1324 ش
7—چه آثاری در موزه مرکزی آستان قدس رضوی وجود دارد؟
1-قرآن های نفیس با خط امامان معصوم 2-اولین سنگ مرقد امام هشتم 3- سکه ها
4- کتیبه ها ی نفیس 5- مدال برخی از قهرمانان کشور 6- هدایای علاقه مندان امام هشتم
8-علت تنوع زیستگاهها در ایران چیست؟
ایران به دلیل داشتن ناهمواری های مختلف و آب و هوا های متنوع، زیستگاههای متنوعی دارد.
9-مهمترین بندر و مرکز گردشگری سواحل دریای عمان کدام بندر است؟
بندر چابهار
10-ایجاد پارک های ملی چه فایده ای دارد؟
از آسیب رساندن به محیط زیست توسط گردشگران جلوگیری می کنند.
11-قوانین و ویژگی های پارک های ملی چیست؟
در پارک های ملی مانند مناطق حفاظت شده، بوته کنی، چرای دا مها، شکارو نظایر آن ممنوع است و محیط های امن طبیعی برای جانوران پدید آورد ه اند. بخشی از این پارک ها هم به گردشگاه مسافران اختصاص داده شدهاست.
1—میراث فرهنگی چیست؟
میراث، یعنی ارث و هر چیزی که از گذشتگان و نیاکان و پدران به ما رسیدهباشد. بخشی از چیزهایی که از گذشتگان برای ما به جای مانده است،میراثفرهنگی است.
2—چرا میراث فرهنگی اهمیت دارد؟
میراث فرهنگی همهٔ چیزهای ارزشمندی است که به فرهنگ٭ یک ملتمربوط می شود. این چیز ها، حاصل زندگی و تلاش مردمی است که درگذشته زندگی می کرده اند و از یک نسل به نسل دیگر رسیده است.
3—میراث فرهنگی شامل چه چیزهایی می شود؟
میراث فرهنگی ممکن است چیز های مادی مثل ظرف ها، سکه ها، کتیبهها، فرش ها، کتا بهای قدیمی و بنا های تاریخی، مساجد و امام زاده هاباشد. همچنین ممکن است چیز های غیرمادی مثل اعتقادات، زبان و آداب ورسومی باشد که از گذشته به ما رسیده است.
4—چرا ایران دارای میراث فرهنگی بسیار زیاد و با ارزش است؟
از آنجا که ایران جایگاه تمدن های کهن و قدیمی ترین سکونتگا ههای بشریاست، دارای میراث فرهنگی بسیار زیاد و با ارزش است که بخشی از آن درموزه ها نگهداری می شود.
5—چرا باید در حفظ میراث فرهنگی تلاش کنیم؟
میراث فرهنگی به همهٔ مردم یک کشور متعلق است
6—تاریخ چه علمی است؟
علم تاریخ عبارت است از مطالعهٔ زندگی انسان ها در گذشته.
7—فواید مطالعه تاریخ و آشنایی با گذشته چیست؟
آشنایی با گذشته به ما کمک میکند تا زمان حال را بهتر بفهمیم. ما از مطالعهٔرویدا دها و زندگیِ مردمان گذشته میتوانیم پند بگیریم و از تجربه های آنها درزندگی امروز استفاده کنیم.
8—مورخ کیست؟
به کسانی که دربارهٔ زندگی انسان ها و رویدا دهایی که در گذشته اتفاقافتاده، مطالعه و تحقیق میکنند، مورّخ می گویند.
9—مورخان در مطالعات خود از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟
مورّخان در مطالعات خود از منابع مختلفی مثل کتاب ها و نوشته ها یا کتیبه ها، ابزا رها و وسایل زندگی، بنا ها، سکه ها، سلاح ها، سنگ نگاره ها و هرچیزی که از گذشته باقی مانده است، استفاده میکنند.
10—مورخان چگونه چگونه نظر خود درباره یک موضوع تاریخی را بیان می کنند و در چه صورت نظر خود را تغییر میدهند؟
آنها سعی میکنند شواهد و مدارک به جای مانده را با دقت بررسی کنند تا بهواقعیت آنچه در گذشته رخ داده، پی ببرند و آ نگاه نظر خود را دربارهٔ یکموضوع تاریخی بگویند.
گاهی ممکن است مورّخان با دست یافتن متن به شواهد و مدارک جدید،تغییراتی در نظرات خود بدهند.
11—مورخان در کار خود از چه علم و دانشی بهره می گیرند؟
باستان شناسی
12—باستان شناسان چگونه آثار باستانی را پیدا می کنند؟
بعضی از آثار تاریخی مربوط به زمان های بسیار دور، در دل خاک قرار دارند. بههمین علت باستا نشناسان ابتدا با مشاهدهٔ ویرانه ها و خرابه ها یا مطالعهٔمنابع تاریخی حدس میزنند که در یک منطقه، آثار باستانی وجود دارد. سپسبه جست وجو و حفاری در آن منطقه می پردازند.
13—باستان شناسان در کار خود از چه ابزارهایی استفاده می کنند؟
باستا نشناسان در هر مرحله از ابزار خاصی استفاده میکنند؛ از ابزار هایساده مانند بیل و کلنگ تا میکروسکوپ و دوربین های مخصوص که با آنها لایه های درون خاک را مشاهده میکنند.
14—مورخان کار خود را چگونه آغاز می کنند؟
مورّخان معمولاً کار خودشان را با پرسش هایی دربارهٔ گذشته آغاز می کنند.
آنها پرسشهایی را طرح و سپس درباره آنها تحقیق میکنند تا پاسخ آنها را پیداکنند.
15—برخی از پرسشهایی را که مورخان با آن کار خود را شروع می کنند را ذکر کنید.
چه چیزی اتفاق افتاده است؟ چه کسی یا چه کسانی در این واقعه شرکتداشته اند؟
در چه زمانی اتفاق افتاده است؟ علت یا علت های این رویداد چه بودهاست؟
در کجا این اتفاق رخ داده است؟ چگونه م یتوان از این موضوع برای حال وآینده استفاده کرد؟
16—موزه چه مکانی است؟
مکانی است برای حفظ ونگهداری آثار تاریخی وبا ارزش و میراث فرهنگی ، نمایش آنها برای مردم و مطالعه و تحقیق افراد در رشته های تاریخ ، هنر ،معماری و باستانشناسی
17—سازمان میراث فرهنگی چه سازمانی است؟
در کشور ما، یکی از مهم ترین سازمان هایی که مسئولیت حفاظت ونگهداری از میراث فرهنگی را به عهده دارد، سازمان میراث فرهنگی است.موزه ها نیز یکی از بخشهای سازمان میراث فرهنگی هستند.
در موزه ایران باستان چه چیزهایی نگهداری می شود و چرا به آن ایران باستان می گویند؟
در این موزه مجسمه ها، ظروف و ابزار و وسایلی از گذشته های بسیار دورایران نگهداری می شود. در این موزه، شما آثار تاریخی به جای مانده از دورهٔقبل از اسلام را مشاهده می کنید. به همین جهت به این موزه، موزهٔ ایرانباستان می گویند
2- مورخان زمان گذشته را بر چه اساسی تقسیم می کنند؟
بر اساس حوادث و تغییرات مهم
3- تاریخ ایران به چند دوره زمانی تقسیم میشود ؟ چرا
1 تاریخ قبل از اسلام ( دورهٔ ایران باستان )
2 تاریخ دورهٔ اسلامی که با سقوط حکومت ساسانیان و ورود اسلام به ایرانآغاز شد و تاکنون ادامه دارد.
(چون ورود اسلام به ایران، مهمترین رویداد تاریخی کشور ما است، به همینجهت تاریخ ایران به دو دورهٔ زمانی تقسیم شده است )
4- با توجه به مطالعه باستانشناسان از آثار باقی مانده از گذشته ، زندگی بشر چه مراحلی را طی کرده است؟
هزاران سال پیش، انسان ها از وسایل بسیار ساده و ابتدایی استفاده میکردند، آنها از طریق گرد آوری خوراک و شکار حیوانات زندگی می کردند، درجست وجوی شکار و خوراک از جایی به جای دیگر می رفتند و برای محافظتاز خود درون غار ها به سر می بردند.سپس انسا نها کشاورزی را یاد گرفتند وحیوانات را اهلی کردند. آنها در کناررودخانه ها برای خود خانه های دائمیساختند. کشاورزی موجب شد که انسان ها یکجانشین شدند. بدین ترتیباولین روستا ها در کنار رو دهای پرآب و چشمه ها پدید آمدند.
کم کم، داد و ستد و تجارت ابزار و وسایل رونق گرفت.انسا نها برای رسیدگیبه کار ها و نوشتن و محاسبه داد و ستدهایشان خط را اختراع کردند.باگذشت زمان، جمعیت برخی سکونتگاه ها رو به افزایش گذاشت و شهر هایبزرگی پدید آمدند که به وسیلهٔ حکومتی اداره می شدند. آنها قوانین ومقرراتی برای خود وضع کردند.مردم این شهرها در هنر و معماری و ساختنبنا ها، پیشرفت زیادی کردند. بدین ترتیب نخستین تمدن های بشری بهوجود آمدند.
5- انسانهای غار نشین از چه ابزاری استفاده می کردند و چرا بر روی دیوار غارها نقاشی می کردند؟
ابزار های انسان های غار نشین در این دوره از سنگ بود و آنها به یادبودشکار هایشان نقش هایی بر روی دیوار
غا رها یا کوه های اطراف خود کنده بودند که امروزه هنوز آثار برخی از اینسنگ نگاره ها باقی مانده است.
6-در کدام مناطق ایران ظروف سفالی وگلی (ظروفی از زندگیمردم)مربوط به دوران گذشته پیدا شده است؟
تپۀ سییلک )درکاشان( و تپۀ حس نلو، )در آذربایجان غربی (
7- تمدن چه ویژگیهایی دارد؟یژگ
– داشتن معماری، شهرسازی و هنر ی های ت
- داشتن خط - داشتن عقاید مذهبی
- مهارت در کا رهای مختلف
- داشتن قوانین و مقررات
- داشتن حکومت
8- برخی از تمدن های را که در گذشته های دور در ایران پدید آمدند و سپس از بین رفتند را نام ببرید.
تمدن شهر سوخته - تمدن ایلام - تمدن جیرفت
9- شهر سوخته در کدام منطقه ایران واقع شده است و مربوط به چه دوره ی تاریخی است و چرا به این نام معروف شده است؟
در نزدیکی شهر زابل در استان سیستان وبلوچستان، مربوط به حدود پنجهزار سال پیش
این تمدن بعدها به طرز نامعلوم و عجیبی از بین رفته است و به همین علتآنها این منطقه راشهر سوخته به معنی نابو د شده، نام گذاشتند.
10- آثار باقی مانده از تمدن ایلام چگونه کشف شد؟
حدود هفتاد سال پیش، چند مهندس که با هواپیما به خوزستان می رفتند،متوجه تپه ای شدند و احتمال دادند که زیر آن آثار تاریخی وجود داشته باشد.آنها باستا نشناسان را از وجود این تپ ه با خبر کردند. باستا نشناسان پس ازمدت ها تلاش با زحمت و مواظبت زیاد خاک ها را کنار زدند و به تدریج خرابههای چُغازنبیل مهمترین اثر به جای مانده از تمدن ایلام را کشف کردند.
11- معبد چغا زنبیل ، مهمترین اثر باقی مانده از تمدن ایلام در کجا واقع شده و ویژگی آن چیست؟
در نزدیکی شوش است. این معبد با میلیو نها خشت و هزاران آجر ساختهشده و بر روی برخی آجرها با خط ایلامی، مطالبی نوشته شده است.
12- تمدن ایلام مربوط به چه زمانی است و ایلامی ها چه ویژگی هایی داشتند؟
حدود 3 هزار سال - آنها بر روی لو حهای گلی، قانون هایی را که پادشاهانایلامی وضع کرده بودند، می نوشتند که بعضی از این لوح ها تا به امروز باقیمانده است. ایلامیها مانند سایر تمدن های باستانی، خدایان متعددی مثلخدای خورشید و خدای آب و... را پرستش می کردند و مجسمه هایی از اینخدایان ساخته و در معابد خود قرار می دادند و آنها را می پرستیدند. ایلامیها با هنر سفالسازی آشنا بودند و ظروف سفالی و مجسمه ها و ابزا رهایمختلف آنها در این منطقه یافت شده است.
13- تمدن جیرفت در کدام منطقه ایران واقع شده و چه آثاری در این منطقه پیدا شده است ؟ و ویژگی کتیبه های این منطقه چیست؟
نزدیکی جیرفت کرمان در کنار هلیل رود - وسایل و ظروف سنگی و مفرغیبا نقش جانوران، زیگورات و
کتیبه های آجری
باستان شناسان هنوز موفق به خواندن کتیبه ها نشده اند و احتمال میدهند این قدیمی ترین خط دنیا باشد که تمدن جیرفت آن را اختراع کردهاست.
14- همزمان با تمدن ایلام در ایران کدام تمدن ها در مناطق بین النهرین ، کنار رود نیل و اطراف دریای مدیترانه شکل گرفتند نام ببرید.
آشور - سومر – بابِل – لیدی- مصر
15- همزمان با پیامبران الهی مردم از نظر پیشرفت و روابط اجتماعی چه وضعیتی داشتند و حاکمان چگونه بودند؟
در آن زمان اگر چه مردم این نواحی در ساختن ابزار و وسایل زندگی پیشرفتکرده بودند و تمدن های بزرگی درکنار
رودها پدید آمده بود، اما در زندگی و روابط اجتماعی آنها شرایط بدی حاکمبود.
فرمانروایان در کاخ های باشکوه به خوشگذرانی مشغول بودند و به مردمظلم بسیار می کردند.انسان ها به جای پرستش خداوند یکتا، خورشید و ماهیا بت ها را عبادت می کردند و گمراه بودند. اخلاق و رفتار و قانون و مقرراتیکه مردم از آن پیروی می کردند آکنده از جهل و گمراهی، خرافات و ظلم وستم بود.
16- کدام پیامبران در بین النهرین زندگی می کردند؟
حضرت نوح )ع( و حضرت ابراهیم )ع(
17- کدام پیامبران در مصر زندگی میکردند؟
حضرت یوسف )ع( و حضرت موسی )ع(
18- کدام پیامبر در فلسطین متولد شد؟
حضرت عیسی )ع( در زمان حکمرانی امپراتوری روم در فلسطین متولدشدند.
1- آریایی ها که بودند ؟
برخی مورخان معتقدند که حدود چهار هزار سال پیش، مردمانی کوچ نشینکه خود را آریایی می نامیدند از مناطق
شمال دریای خزر به تدریج به سرزمین ایران مهاجرت کردند.
2-سه قوم بزرگ آریایی چه نام داشتند و هرکدام در کدام بخش ایران ساکن شدند؟
مادها در غرب وشمال غرب – پارس ها در جنوب – پارت ها در شمال شرق
3-قبایل ماد در کجا زندگی می کردند و علت ضعف آنها قبل از تشکیل حکومت چه بود؟
قبایل ماد در شمال غرب ایران به صورت پراکنده زندگی می کردند و همین امرموجب شده بود که آنها ضعیف باشند و هر چند وقت یک بار همسایه هایقدرتمندشان مانند آشور یها به آنها حمله کنند و اموالشان را به غارت ببرند.
4- قبایل ماد چه کسی را حاکم خود انتخاب کردند ؟ چرا؟
در یکی از قبایل ماد، فردی به نام دیااکو زندگی میکرد که به دلیل خوشرفتاری و عدالت خواهی بین همهٔ قبیله ها محبوبیت داشت. سرانجام سرانقبایل تصمیم گرفتند او را به عنوان فرمانروا انتخاب کنند.
5-اولین حکومت قدرتمند ایران به دست چه کسی تشکیل شد وپایتختش کجا بود؟
دیااکو بر فراز تپه ای در شهر هگمتانه )همدان امروزی( قلعه ای ساخت و آنجارا به پایتختی خود انتخاب کرد. ماد ها به تدریج قدرتمند شدند و بر دشمنانخود غلبه کردند
6- هخامنش که بود؟
رئیس یکی از قبایل مهم پارس، فردی به نام هخامنش بود
7- بنیان گذار سلسله هخامنشیان که بود و کدام حکومت را سرنگون کرد؟
کوروش( از نوادگان هخامنش)
کوروش توانست آخرین پادشاه ما دها را در جنگی شکست بدهد و حکومتما دها را سرنگون کند.
8- قلمرو ایران در زمان کوروش تا کجا و با حمله به چه مناطقی گسترش پیدا کرد؟
کوروش در دوران حکومت خود، پیروزی های زیادی به دست آورد. او به باِبل)عراق امروزی( و لیدی )ترکیه امروزی( حمله کرد و قلمرو ایران را از خلیج فارس تا دریای مدیترانه گسترش داد.
9- به نظر کوروش با مردم مناطق فتح شده چگونه باید رفتار کرد؟
کوروش معتقد بود باید با مردم سرزمین هایی که فتح می شدند با خردمندیو عدالت رفتار کرد. مورخان این موضوع را از روی منشوری که از وی به جامانده است دریافته اند.
10- زمانی که داریوش هخامنشی به قدرت رسید اوضاع در قلمرو هخامنشیان چگونه بود؟
او زمانی به سلطنت رسید که در بیشتر قلمرو هخامنشیان، شورش ها ونابسامانی هایی شکل گرفته بود. داریوش با عزم و اراده با شورشیان جنگیدو آنها را شکست داد و موفق شد دوباره حکومت هخامنشیان را قدرتمندسازد.
11- داریوش پس از پیروزی بر دشمنان خود ، چه دستوری داد؟
داریوش دستور داد تا نقش برجسته ای به یاد پیروزی او در جنگ با دشمنانبر روی کوه بیستون حجّاری کنند.
12-چرا حکومت هخامنشی نخستین امپراتوری جهانی است؟
چون در زمان کوروش و داریوش، قلمرو جغرافیایی هخامنشیان، بیشتر کشورهای مهم آن روز را در بر می گرفته است
13- بهانه حمله اسکندر مقدونی به ایران چه بود ؟
در زمان هخامنشیان، جنگ های متعددی بین ایران و یونان رخ داد در یکی ازاین جنگ ها سپاهیان هخامنشی آتن را فتح کردند، اما یونانیان آن شهر را بازپس گرفتند. هنگامی که فرماندهی به نام اسکندر مقدونی در یونان به قدرترسید، حکومت هخامنشی ضعیف و ناتوان شده بود. اسکندر از این موقعیتاستفاده کرد و یونانیان را به انتقام جویی از ایرانیان فرا خواند سپاهیان تحتفرمان او در چند جنگ، سپاه هخامنشی را شکست دادند و ایران را فتحکردند. درنتیجهٔ حملهٔ اسکندر، بسیاری از شهرهای ایران از جمله تختجمشید به آتش کشیده شد.
14- اسکندر مقدونی کدام مناطق را تصرف کرد؟
اسکندر علاوه بر ایران، مصر و قسمت هایی از هندوستان را تصرف کرد
15- اسکندر مقدونی چگونه مُرد؟
. او سرانجام در جوانی و در اوج کشورگشایی بر اثربیماری در گذشت.
16-پس از مرگ اسکندر ایران به دست کدام سردار وی افتاد ؟ او چه سلسله ای را تأسیس کرد؟
ایران به دست سلوکوس یکی از سرداران او افتاد . وی سلسلهٔ سلوکیان راتأسیس کرد.
17-برخورد ایرانیان با سلوکیان چگونه بود؟
ایرانیان سلوکیان را بیگانه می شمردند و به شکل های مختلف با آنانمخالفت و مبارزه می کردند.
18- اشک یا ارشک چه اقدامی انجام داد؟
رئیس یکی از قبایل پار ت ملقب به اشک یا ارشک با هدف مقابله باسلوکیان، پارتیان و دیگر اقوام ایرانی را متحد کرد. او با استفاده از اختلافاتسلوکیان توانست قسمت هایی از ایران را آزاد کند. مورخان وی را مؤسسسلسله اشکانی می دانند.
19- حکومت اشکانیان از چه زمانی قدرتمند شد ؟ تأثیرات این قدرت چه بود؟
در زمان فرمانروایی مهرداد دوم، حکومت اشکانی به امپراتوری قدرتمند تبدیلشد. اشکانیان پس آن به مدت چندین قرن با تمام توان در برابرهجوم سپاهنیرومند روم ایستادند و اجازه ندادند بار دیگر بیگانگان بر میهن ما مسلطشوند.
20- آخرین حکومت ایران قبل از اسلام چه نام داشت؟
ساسانیان
21- مؤسس سلسله ساسانیان که بود؟
اردشیر بابکان از خاندان ساسان مؤسس این سلسله است که بر علیهاشکانیان قیام کرد
22- در زمان کدام پادشاه ساسانی امپراتور روم )والریانوس(شکست خورد؟
یکی از مهم ترین پادشاهان ساسانی، شاپور اول است. در زمان او وسعتقلمرو ایران بسیار زیاد شد و او
توانست امپراتور روم )والریانوس( را شکست دهد.
23-دوره جدید تاریخ ایران با ورود اسلام به ایران از چه زمانی آغاز شد؟
با حملهٔ اعراب مسلمان و شکست های متعدد سپاهیان ساسانی، سرانجامبا قتل یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی، این سلسله درسال 651میلادی به پایان رسید. با ورود اسلام به ایران دورهٔ جدیدی از تاریخ ایران پایهگذاری گردید.
24- مبدأ تاریخ هجری چیست؟
مبدأ تاریخ ما مسلمانان هجرت پیامبر اکرم )صل الله علیه و آله( از مکه بهمدینه است و به آن تاریخ
هجری گفته می شود
25- برای تعیین زمان رویدادهای قبل از اسلام از چه تقویمی استفاده می شود؟
. مورخان از تقویم میلادی استفاده می کنند. مبدأ تقویم میلادی تولد حضرتمسیح )ع( است و نشانهٔ اختصاری آن حرف ( م ) است
26- برای تعیین زمان رویدادهای قبل از میلاد حضرت مسیح (ع)از چه تقویمی استفاده می شود؟
تقویم میلادی به صورت معکوس و با علامت اختصاری ( ق.م ) به کار می رود.برای مثال 800 ق.م، بیانگر هشتصد سال پیش از میلاد مسیح است.
درس 20
1- در ایران باستان شیوه حکومت چگونه بود؟
در ایران باستان شیوه. حکومت پادشاهی بود. شاهان در ابتدای سلطنت در حضور بزرگان کشور، تاج گذاری می کردند و در کاخ بر تخت می نشستند . شاه قدرت مطلق داشت و همه باید از او فرمان می بردند. حکومت موروثی بود یعنی از پدر به پسر به ارث می رسید.
البته گاهی بر سر جانشینی شاه و به دست آوردن قدرت، آن چنان اختلافات شدیدی پیش می آمد که حتی منجر به کشتن افراد و جنگ و خون ریزی می شد.
2-از نظر پادشاهان ایران باستان مقام شاهی چه مقامی بود؟
شاهان ایران باستان خود را برگزیدهٔ آسمان و نمایندهٔ اهورامزدا می دانستندو معتقد بودند که به حکم او فرمان
می رانند. در اغلب کتیبه های به جای مانده، جمله هایی که این موضوع رانشان بدهد، وجود دارد.
البته این عقیده هم وجود داشت که اگر شاه از مسیر قانون و عدالت منحرفشود حمایت اهورایی از او گرفته می شود و بزرگان و موبدان می توانستندشاه را عزل یا برکنار کنند.
3-پادشاهان به چه اموری فرمانروایی ومطلق داشتند؟
شاهان بر امور اداری، نظامی و مذهبی فرمانروایی مطلق داشتند
4- فرمان های پادشاه چه حکمی داشت ؟ و فرمان های مهم چه نشانی داشت؟
این فرمان ها، قانون هایی بودند که باید در سراسر کشور اجرا می شدند وهیچ کس نباید از آنها سرپیچی می کرد. روی فرمان ها و نامه های مهم،مُهرهای مخصوص شاه زده می شد.
5- چرا در دوره اشکانیان، قدرت و نفوذ پادشاهان مانند سایر شاهانایران باستان نبود؟
چون در این دوره، خاندان های محلی از نفوذ و قدرت زیادی برخوردار بودند وشاهان مجبور بودند در اداره کشور با آنها مشورت کنند.
6- در دوره اشکانیان چند مجلس برای تصمیم گیری به وجود آمدهبود؟
مجلس شاهی، مجلس بزرگان و مجلس مهستان.
7- علت وجود شغل ها و مقام های مختلف برای اداره کشور در دولت های ایران باستان چه بود؟
قلمرو وسیع
8-زندگی شاهان چگونه بود و هزینه زندگی آنان چگونه تأمین می شد؟
زندگی شاهان هزینهٔ زیادی داشت. گاهی آنها صدها خدمه را به کار میگرفتند. اینکه درآمد های کشور چگونه خرج بشود بستگی به نظر شاهانداشت. مخارج سنگین دربار، از گرفتن مالیات از مردم تأمین می شد. اغلبشاهان به ثروت اندوزی می پرداختند و نه تنها به فکر آسایش مردم نبودندبلکه به آنها ظلم می کردند.البته گاهی نیز به ندرت شاهانی پیدا می شدندکه سعی می کردند با عدالت رفتار کنند.
9- مقا مهای مهم حکومتی بعد از مقام شاه را نام ببرید و وظایفآنها را ذکر کنید.
وزیر بزرگ مهمترین مقام بعد از شاه و مسئول کار های اداری مملکت بود
رئیس دربار یا تشریفات مسئول رسیدگی به کار های کاخ شاهی )مراسم وجشن های مختلف، انبار و ذخیره کردن محصولات غذایی در
کاخ، توزیع جیرهٔ ∗ کارکنان، نظارت بر کار هنرمندان، صنعتگران داخل کاخ و (بود
منشیان و دبیران کا رهای اداری و مالی و نوشتن نام هها بر عهدهٔ آنها بود وگاه به چند زبان آشنایی داشتند
مأموران مخفی شاه اولین بار در زمان داریوش افرادی به عنوان مأمور مخفیانتخاب شدند که به آنها چشم و گوش های شاه می گفتند
مأموران مخفی شاهان از قسمتهای مختلف کشور گزارش تهیه میکردند و بهشاه می دادند
ف1عّالیّت
10- تقسیمات کشوری برای اولین بار توسط چه کسانی اتفاق افتاد و این تقسیمات چگونه بود؟
ایرانیان، برای اولین بار تقسیم سرزمین به بخشهای مختلف را ابداع کردند.برای مثال، داریوش کشور را برای اداره بهتر به 23 قسمت، تقسیم کرده بودکه به هر قسمت یک ایالت می گفتند. برای هر ایالت یک شهربان انتخاب می کردند که معمولاً از مقا مهای حکومتی یا اعضای خانواده شاه بود. هر بخش،از مرکز فرماندهی یا پایتخت، دستور
می گرفت و موظف بود همهٔ کا رها را طبق نظر شاه انجام دهد.
11- پایتخت حکومت های ایران باستان را ذکر کنید.
ما دها همدان )هگمتانه(
هخامنشیان شوش )پایتخت زمستانی( - همدان )پایتخت تابستانی( - تخت جمشید - بابل
اشکانیان صد دروازه ) دامغان ( و تیسفون
ساسانیان تیسفون
12- شهری را که پادشاهان به عنوان پایتخت انتخاب می کردند معمولا چه ویژگیهایی داشت؟
پایتختها معمولاً شهرهای بزرگ و پرجمعیت بودند و شاهان در آنها کا خهایبزرگ و بناهای عظیم می ساختند.
13- علت هجوم و حمله پی در پی دشمنان به ایران چه بود؟
سرزمین ایران به دلیل موقعیت مهم جغرافیایی، همواره از شرق و غرب درمعرض هجوم دشمنان بود.
14- چرا حکومت های ایران باستان ، سپاه ونیروی نظامی بزرگ بوجود آوردند؟
در غرب، دولتهای یونان و روم به قلمرو ایران دست اندازی می کردند. بههمین دلیل حکومت های ایران باستان سپاه و نیروی نظامی بزرگی به وجودآورده بودند تا از مر زهای ایران دفاع کنند.
15-مردم ایران باستان فرزندانشان را از چه سنی آماده جنگ و شکار می کردند؟
مردم ایران باستان وقتی پسرانشان به نوجوانی می رسیدند زره بر آنها می پوشاندند و کمربند چرمی به کمرشان
می بستند تا در جنگ و شکار شرکت کنند.
16- پادشاهان از چه زمانی موزش نظامی می دیدند؟
شاهان نیز از دورهٔ نوجوانی، آموزش های نظامی می دیدند و در بیشتر جنگها، خودشان فرماندهی جنگ را بر عهده می گرفتند.
17- چرا در تاریخ جهان ، اشکانیان به جنگاوران مشهور بودند؟
اشکانیان )پارتیان ( در تاریخ جهان به جنگاوران مشهور بودند و مهارت زیادیدر سوار کاری و تیراندازی داشتند. سپاه از نیروی پیاده نظام و سواره نظامتشکیل می شد.
18-ابتکار بزرگ داریوش هخامنشی در زمینه تشکیل سپاه وفنون نظامی چه بود؟ و ویژگی آن را ذکر کنید.
علاوه بر سپاه معمولی، یک سپاه جاویدان هم تشکیل داده بود. تعداد افرادسپاه جاویدان د ه هزار نفر بود که به گرو ههای ده نفره تقسیم می شد. بهاین سپاه، جاویدان یا همیشگی می گفتند چون هرگاه یکی از افراد از بینمی رفت یک فرد جنگاور دیگر که ذخیره بود جای او را می گرفت و تعداد کمنمی شد. در آن دوره، خدمت در سپاه جاویدان، بزر گترین آرزوی جوانانپارسی بود.
19- از ابتکارات ایرانیان در زمان جنگ استفاده از چه وسایل و ابزاری بود؟
یکی دیگر از ابتکارات ایرانی ها، اختراع ارابهٔ دا سدار بود. این ارابه در هرسمت خود به شمشیرهای تیز و در مرکز به کار دهای داس مانند مجهز بود وهنگام حرکت از دو طرف هر چیزی را بر سر راه اسب ها تکه تکه
می کرد. همچنین به دستور کوروش گردونه ها یا بر جهای بلند و چوبی وچرخدار ساخته بودند این برج ها متحرک بودند و درداخل آنها کمانداران قرارمی گرفتند و از بالای بر جها در موقع لزوم به دشمن تیراندازی می کردند. اینبرج ها با تعداد زیادی اسب کشیده می شدند.
20- نیروی دریایی ایرانیان باستان در کدام آبها در رفت و آمد بود؟
ایرانیان باستان نیروی دریایی داشتند و کشتی های آنها از خلیج پارس تادریای مدیترانه در رفت و آمد بودند.
1-به گفته پژوهشگران در کدام سرزمین برای اولین بار کشاورزی و دامپروری آغاز شده است؟
فَلات ایران از نخستین سرزمین هایی بوده که کشاورزی و پرورش دام در آن آغاز شده و حتیدانش و مهارت کشت و زرع از ایران به سرزمینهای دیگر برده شده است.
2-در ایران باستان کشاورزی چه جایگاهی داشت؟
کشاورزی مهمترین پیشه و وسیلهٔ معیشت در ایران باستان بود. در اوستا و کتیبه های آن دوره،عبارت هایی دربارهٔ اهمیت و ارزش
کار کشاورزان دیده می شود. فعّالیّت های کشاورزی از طرف حکومت نیز تشویق می شد. دردورهٔ هخامنشیان، یونانی ها به تلاش های شاهان پارس، برای تشویق کشاورزی حسرت میخوردند.
3-در ایران باستان چه محصولاتی بیشتر کشت می شد؟ و کشاورزان در کنار کشاورزی کار دیگری انجام می دادند؟
گندم و جو مهم ترین محصول زراعی ایرانیان باستان بود. کشت پنبه در نواحی مستعد رواج داشتو به همین جهت کارگاه های
پنبه ریسی توسعه یافت و پارچه های پنبه ای یکی از صادرات مهم بعضی از ایالات بود.کشاورزانایرانی علاوه بر کار کشاورزی به پرورش دام نیز می پرداختند.
4-ایرانیان باستان در کدام صنعت ها فعالیت داشتند؟
. تهیهٔ پارچه های لطیف از پنبه، ابریشم و پشم و تهیه شا لهای پشمی و حریر در کارگاه های مرو،ری، اهواز و شوشتر رواج داشت. ایرانیان در پیشهٔ نجاری، آهنگری و شیشه گری نیز پیشرفتکرده بودند. در دورهٔ ساسانی، ارابه های ساخت ایران به ظرافت و زیبایی، مشهور بوده است.ساختن اسباب و اثاثیهٔ منزل، شمشیر، ابزارهای کشاورزی و ابزار های جنگی مانند بازوبند و زرهو نظایر آنها
نیز از مشاغل آن دوره بود.
5- بافرمان چه کسی جادۀ شاهی ساخته شد؟
داریوش اول هخامنشی.
6- چه عواملی سبب رونق تجارت در دوره ایران باستان شد؟
در آن زمان امنیت در راه ها برقرار و کاروانسراهایی در فاصل ههای معین بنا گردیدند. در نتیجهٔاین اقدامات، تجارت بیش از پیش رونق گرفت.
7-جاده ابریشم کدام سرزمین ها را به هم وصل میکرد ؟ و چرا به آن جاده ابریشم می گفتند ؟
جاده ابریشم راهی بود که چین و هند را در شرق، به اروپا در غرب متصل می کرد و بخشی ازاین جاده هم از خاک ایران عبور می کرد.
در آن زمان ابریشم، ارزشمندترین و پرسودترین کالای تجاری بود که از چین به ایران و سرزمینهای دیگر صادر می شد
8-حکومت های ایران باستان به خصوص ساسانیان از موقعیت ویژه ارتباطی ایران بین شرق وغرب چه استفاده ای می کردند؟
حکومت ساسانی مانع از ارتباط مستقیم تجاری میان چین و روم )اروپا ( می شد و تمایل داشت کهابریشم چینی توسط بازرگانان ایرانی به روم صادر شود و یا اینکه ابریشم خام پس از آنکه درکارگا ههای ایران تبدیل به پارچه شد به روم فروخته شود.
9-صادرات ایران در دوره باستان چه بود ؟
سنگهای قیمتی، پارچه، قالی و محصولات کشاورزی
10- آیا در ایران باستان دریانوردی و تجارت دریایی وجود داشت؟
ایرانیان باستان به سبب تجربه و مهارت در دریانوردی به تجارت دریایی نیز روی آوردند. دردوران ساسانی، تجارت دریایی رونق
گرفت و بنادر خلیج فارس، لنگرگاه کشتی هایی بودند که به کشورهای دور و نزدیک ایران رفت وآمد می کردند.
11-چه زمانی برای اولین بار در ایران سکه ضرب شد؟
در زمان هخامنشیان برای اولین بار به فرمان داریوش کبیر، سکّه ای زرین به نام «دِریک » یا«زریک » ضرب شد
12-تا قبل از ضرب سکه افراد کالاهای خود را چگونه می فروختند و ضرب سکه چه تأثیری بر تجارت گذاشت؟
. تا قبل از رواج سکّه، معمولاً ده نشینان، مازاد محصولات خود را به شهر می آوردند و بامحصولات دیگر که مورد نیازشان بود، مبادله می کردند. با ضرب سکّه، تجارت رونق بسیار پیداکرد؛ به طوری که بازرگانان با داشتن پول می توانستند کالاهایی خریداری کنند و آنها را به قیمتبیشتر بفروشند
13-چه کسانی اجازه ضرب سکه های زرین (طلا) ،سکه های سیمین(نقره) و سکه های مسین (مسی) را داشتند؟
. سکه های زرین فقط به فرمان و به نام پادشاهان ضرب می شد. حاکمان ایالت ها می توانستند بااجازهٔ پادشاه فقط سکه های سیمین )نقر های( یا مسین )مسی( ضرب کنند.
فعّالیّ
14-منبع اصلی درآمد حکومت ها در ایران باستان چه بود؟
در ایران باستان، مالیات منبع اصلی درآمد حکومت ها بود که به صورت نقدی یا جنسی دریافتمی شد.
15-میزان مالیتی که از مردم دریافت می شد چگونه بود؟
بیشترین حجم مالیات را کشاورزان پرداخت می کردند. دامداران به نسبت تعداد دام هایشان و پیشهوران و بازرگانان نیز به میزان کالا و خدماتی که عرضه می کردند، مالیات می دادند. علاوه براینها، نوع دیگری از مالیات به نام مالیات سرانه وجود داشت که فقط از عامهٔ مردم وصول می شدو بزرگان و اشراف از پرداخت آن معاف بودند.
16-چه زمانی بزرگان وعامه مردم هدایای خود را به پادشاه می دادند؟
جشن ها و مراسم به تخت نشستن شاهان،
17-مالیات دریافتی از مردم چه زمانی افزایش و در چه مواقعی کاهش می یافت؟
مأموران مالیاتی معمولاً نسبت به مردم سخت گیری و ستم می کردند و بیش از آنچه مقرر شده بود،طلب می نمودند.
گاهی به دلیل خالی بودن خزانه، میزان مالیات ها را افزایش می دادند. البته در مواقعی نیز به سببجلوگیری از شورش مردم و یا بروز
خشکسالی، بخشش هایی صورت می گرفت.
18-درآمد های حکومت در چه مواردی هزینه می شد؟
بخش زیادی از درآمدهای حکومتی صرف جنگ با دشمنان می شد. قسمت دیگری از آن، بهمصارف شخصی شاه، شاهزادگان،
درباریان و ساختن کاخ های مجلل می رسید. حکومتها همچنین بخشی از درآمد را در اموری مانندپرداخت حقوق به مأموران حکومتی
و همچنین احداث، نگهداری و تعمیر آتشکده ها، کاروان سراها، قنات، سدها و... خرج می کردند .
درس 23
1-آیا در ایران باستان به تعلیمات مذهبی اهمیت می دادند؟
در ایران باستان، تعلیمات مذهبی نقش و تأثیر زیادی در زندگی فردی واجتماعی داشت
2- اقوام آریایی چه چیزهایی را مقدس می شمرند؟
برخی از عناصر خلقت مانند آب، آتش، خاک و باد را مقدس می شمردند وبرای آنها خدایانی قائل بودند.
3- زرتشت که بود و مردم را به چه چیزی دعوت می کرد؟
زرتشت، پیامبر ایران باستان که قبل از سلسلهٔ مادها می زیست، در اندیشهٔاصلاح عقاید ایرانیان برآمد.
او مردم را به پرستش اهورامزدا، خدای بزرگ و یکتا دعوت کرد.
4- آیین زرتشت چگونه آیینی بود؟
در آیین زرتشت، اهورا مزدا، منشأ تمام خیر و خوبی ها بود و همواره بااهریمن که سرچشمهٔ شر و بدی ها
به شمارمی رفت، در حال مبارزه بود. زرتشت به پیروان خود سفارش می کرد که به منظور یاری اهورامزدا، پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک راسرمشق زندگی خود قرار دهند
5- تعالیم زرتشت در کدام کتاب توسط پیروانش گردآوری شد؟ اوستا
6- آتش در میان ایرانیان باستان به ویژه ساسانیان چه جایگاهی داشت؟
ایرانیان باستان، آتش را مقدس می شمردند. در دورهٔ ساسانیان آتشکده های زیادی در گوشه و کنار ایران ساخته شدند که آثار بعضی از آنها تا بهامروز باقی مانده است.
7- در دوره ساسانیان دین رسمی کشور چه بود و علاوه بر آن پیروان کدام دین ها در ایران زندگی می کردند؟
در دورهٔ ساسانیان، اغلب مردم دین زرتشتی داشتند و حکومت از آن دینپشتیبانی می کرد و دین رسمی کشور اعلام شد. در این دوره، موبدانزرتشتی با رواج و گسترش دین های دیگر در ایران مخالفت و نسبت به پیروانسایر ادیان سخت گیری می کردند. پیروان دینهای مسیحی، یهودی، بوداییو مانوی نیز در ایران زندگی می کردند.
8- غذای مردم ایران باستان چه بود؟
غذای اصلی مردم، غلات مخصوصاً گندم و جو بود که آنها را آرد می کردند و باآن، نان و انواع شیرینی ها را می پختند. علاوه بر نان، از انواع گوشت حیواناتاهلی، گوشت پرندگان شکاری، تخم پرندگان، شیر بز و میوه ها و سبزیجاتو شربت ها برای تغذیه استفاده می شد.
9- ایرانیان باستان برای آرد کردن غلات از چه چیزی استفاده می کردند؟
آسیا بهای آبی را ابداع کرده بودند.
10- روغن زیتون و ادویه از چه مناطقی وارد ایران شد؟
روغن زیتون از یونان و ادویه از هندوستان
11- آداب غذا خوردن در ایران باستان چگونه بود؟
مردم ایران باستان، با آداب خاصی سر سفره می نشستند.آنها سخن گفتنبه هنگام غذا خوردن را گناه می دانستند. شستن دست ها قبل و بعد از غذاخوردن و خواندن دعای نان در ابتدا و پایان غذا از نکاتی بود که آنها بر سرسفره رعایت می کردند
12- ایرانیان باستان بیشتر از چه ظروفی استفاده می کردند .؟
ظروف فلزی
13- ما چگونه از نوع پوشاک و ابزارها وتولیدات مردمان ایران باستان مطلع شده ایم؟
بیشتر آنچه که ما از پوشاک مردم آن دوره می دانیم مربوط به مجسمه ها ونقاشی ها یا تصاویری به جا مانده از آن دوره است که بر روی سنگ ها، ظروف یا سکه ها نقش بسته اند. باستا ن شناسان نمونه هایی از وسایل وابزار تولید پوشاک مربوط به ایران باستان را نیز کشف کرده اند.
14- مردان وزنان ایران باستان نسبت به پوشش بدن چه اعتقادی داشتند؟
مردان و زنان ایرا ن باستان در مقایسه با مردم سایر تمدن های هم عصرخود، اعتقاد به پوشش کامل بدن داشتند و برهنگی و بی بند و باری را نشانهٔاهریمن می دانستند.
15- پوشش مردان وزنان دوره ایران باستان چگونه بود؟
ایرانیان، نخستین کسانی بودند که شلوار را طراحی کردند و پوشیدند. شلوارو بالاپوش های آستین دار و کلاه نمدی پوشاک اصلی مردان بود. زنان نیز ازشلوار، پیراهن های بلند و روسری استفاده می کردند
16- لباس های ایرانی مورد توجه کدام کشور ها بود؟
مورد توجه بزرگان و درباریان روم و یونان بود و اغلب سعی می کردند از طرحلبا سهای ایرانی تقلید کنند.
17- ایرانیان از گذشته به کدام ورزش ها علاقه داشتند؟
به ورزش های رزمی و پهلوانی چون کشتی علاقمند بوده اند و پهلوان وپهلوانی در تاریخ کهن ما ریشه دارد. سوارکاری و تیراندازی و شکار از ورزشهای مورد علاقه مردم آن دوره بوده و پرتاب سنگ یا فَلاخَن و نیزه و زوبین نیز رواج داشته است.
18- در شاهنامه فردوسی از دلاوری چه کسانی نام برده شده است؟
رستم، سهراب، سیاوش، گُردآفرید (گُردآفرین) و … در ایران باستان سخنگفته است.
19- به گفته هرودوت ، ایرانیان در گذشته چه چیزهایی به فرزندان خود آموزش می دادند؟
هِرودوت نوشته است: ایرانیان به فرزندان خود سه چیز را می آموختند1- سوارکاری2- تیروکمان 3- راستگویی.
20- کدام ورزش توسط ایرانیان باستان ابداع شده و امروزه هم از ورزش های جهانی محسوب می شود؟
چوگا ن بازی در شاهنامهٔ فردوسی به چوگان بازی اشاره شده است. درزمان هخامنشیان و ساسانیان این ورزش انجام می شده است. در اینورزش، اسب سواران از یک چوب دست به نام چوگان و یک گوی استفاده میکردند.
21- در عهد باستان جشن چه معنا ومفهومی داشت؟
در عهد باستان مردم ایران در طی سال، ده ها جشن برپا می کردند و شادزیستن را یک موهبت الهی می دانستند. واژهٔ جشن از یَشُن و یَسْنهاوستایی گرفته شده که به معنای پرستیدن و نیایش است و از اینجا میتوان پی برد که بیشتر
جشنهای آن دوره اهمیت دینی داشته و با نیایش به درگاه خداوند همراه بودهاست.
22- در ایران باستان جشنها در چه مواقعی از سال برپا میشد و مهمترین جشنها را نام ببرید.
جشن ها همچنین ارتباط زیادی با تغییر فصلها و شروع و پایان کار کشاورزیداشتند.
مهم ترین جشنها = جشن نوروز، جشن سده و جشن مهرگان
23- باشکوه ترین جشن ایرانیان باستان چه جشنی بود و در چه زمانی برگزار می شد؟
جشن نوروز - آغاز فصل بهار
24- نوروز برای مردم ایران باستان چه پیامی داشت؟
پیام آور نوشدن سال و رویش طبیعت و شروع فعّالیّت های کشاورزی بود
25- پیدایش جشن نوروز به چه زمانی بازمی گردد ؟
زمان پیدایش نوروز به درستی معلوم نیست، در شاهنامهٔ فردوسی، اینجشن را به تاج گذاری جمشید پادشاه اسطوره ای ایران نسبت می دهند.این جشن در زمان هخامنشیان در تخت جمشید برگزار می شده و پس از آن،سلسله های دیگر نیز نوروز را گرامی داشته اند . در هر یک از روزهای عیدنوروز، طبقه ای از مردم به دیدار شاهان می آمدند.
در عهد باستان، خانواده های ایرانی بر سر سفرهٔ نوروزی به درگاه آفرینندهٔهستی دعا می کردند، به یکدیگر هدیه می دادند و شادباش می گفتند.
26- امروزه ایرانیان نوروز را چگونه جشن می گیرند؟
امروزه نیز مردم کشور ما نوروز را جشن می گیرند، کتاب قرآن را بر سر سفرههفت سین می گذارند و در هنگام تحویل سال دعا می خوانند.خانه تکانی،پختن سمنو، چیدن سفره هفت سین، به دیدار بزر گترهای فامیل رفتن وعیدی دادن از آیین های زیبای نوروز است.
27- سازمان ملل متحد در چه سالی روز اول فروردین (21 مارسمیلادی) را روز جهانی نوروز اعلام کرد و به رسمیت شناخت؟
در سال 1388 ،
درس 24
1- از چه زمانی زبان فارسی زبان گفتاری و نوشتاری مردم ایرانبوده است؟
از هنگام استقرار اقوام آریایی در سرزمین ایران
2-زبان مردم ایران در دوره های هخامنشیان ، اشکانیان ، ساسانیان و دوره اسلامی چه بود؟
در دورهٔ هخامنشیان، پارسی باستان
در عصر اشکانیان و ساسانیان، پارسی میانه » یا «پهلوی
در دورهٔ اسلامی ، فارسی دری
3- زبان امروز مردم ایران چیست؟
زبان رسمی امروز ما نیز فارسی دری است که با دو زبان قبلی شباهتهایی دارد.
4- موضوع اصل 15 قانون اساسی کشور چیست؟
اصل 15 قانون اساسی می گوید:
زبان و خطّ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات ومتون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنهادر مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.
5- ایرانیان باستان از چه خطی استفاده می کردند و آن را از چه کسانی آموخته بودند؟
در زمان هخامنشیان، ایرانیان « خطّ میخی » را از اقوام بین النهرین اقتباسکردند و تغییرات زیادی در آن به وجود آوردند. کتیبه های به جا مانده از دورهٔهخامنشیان در بیستون و تخت جمشید به زبان پارسی باستان و با خطّمیخی نوشته شده است. در دوره های اشکانیان و ساسانیان، خط پهلویرایج بود. این خط از خط آرامی اقتباس شده بود.
6- چه چیزی نشان دهنده آشنایی ایرانیان باستان با علومی چون ریاضی ، هندسه وزمین شناسی می باشد؟
ساختن بناهای عظیم و محکم، سدها، پلها، ابزارها و وسایل مختلف زندگیکه به دست ایرانیان ابداع شده
7- ایرانیان باستان تا چه اندازه با علم نجوم آشنا بودند و با استفاده از این علم چه چیزی را بوجود آوردند؟
ایرانیان باستان در علم نجوم پیشرفت کرده و با سنجش و تعیین زمان بهخوبی آشنا بودند و چون برای فعّالیّت های کشاورزی که در فصول خاصی ازسال انجام می گرفت به تقویم نیاز داشتند، تقویم خورشیدی )شمسی( رابه وجود آوردند و سال را به 12 ماه 30 روزه تقسیم کردند. این تقویم از کم نظیرترین تقویم های دنیا است.
8- در کتاب اوستا از چند نوع پزشک نام برده شده است؟
از سه نوع پزشک جراح، پزشک معمولی و پزشک دعا که با دعای مقدسباطن افراد را درمان می کند
9- مدرسه و بیمارستان جندی شاپور به دست چه کسی تأسیس شد و چگونه مکانی بود؟
در دورهٔ ساسانیان، شاپور ساسانی در شهر جند ی شاپور ) خوزستان کنونی( مدرسه و بیمارستانی تأسیس نمود که قدیمی ترین مدرسهٔ پزشکی جهانبه شمار می رود. او از دانشمندان و استادان برجستهٔ دیگر کشورهای آن روزنیز برای تدریس در این دانشگاه دعوت می کرد. در این مدرسهٔ بزرگ علاوه برپزشکی، نجوم، ریاضیات، موسیقی، شیمی )کیمیاگری( و... تدریس میشد.
10- صنعتگران و هنرمندان دوره ایران باستان در چه زمینه هایی فعالیت می کردند/
سفالگری، پارچه بافی، قالی بافی، فلزکاری، چرم سازی، زرگری، کاشی کاری، سنگ بُری، حجاری، قلم زنی،
منبّت کاری، موسیقی، نقاشی و...
11- در کدام بناها ، پیشرفت ایرانیان در معماری را نشان می دهد؟
تخت جمشید،هگمتانه، پاسارگاد، تخت سلیمان، طاق بستان و طاق کسری
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
مردم ایران در چه مواردی روحیه همدلی و همدردی خود را نشان داده اند؟
پاسخ:
مردم کشور ما در حوادث مختلف مانند جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، زلزلهٔ بم، زلزلهٔ آذربایجانو سیل استان گلستان نشان دادند که روحیّهٔ همدلی و همدردی بسیار خوبی دارند.
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنیددر شهرهایی مانند یزد، همدان و... ظرف های سفالی و چینی مختلفی ساخته می شود.
دربارهٔ تنوع، ویژگ یها و نحوهٔ ساختن اطلاعات جمع آوری کنید.
پاسخ دوم :
هم اینک در اکثر نقاط ایران از جمله مند گناباد، لالجین همدان،میبد یزد، شهرضای اصفهان،زنوز آذربایجان،کلپورگان سیستان و بلوچستان،جویبار مازندران و سیاهکل گیلان ظروف سفالین تهیه می شود .
گزارش سفالگری در یزد: هنر سفالگری در استان یزد به ویژه شهر میبد دارای طرح های ویژه ای است و از حال و هوای کویر نشات گرفته است. در اصطلاح محلی به تولیدات سفال«کوره»می گویند. سفال و سرامیک میبد با نقش های اصیل«خورشید خانم» و «مرغ و ماهی» شهرت فراوان دارد.«خورشید» سمبل آفتاب درخشان کویر،«مرغ» نماد گونه ای از گنجشک های نواحی کویری و «ماهی» کنایه از کم آبی این سرزمین است.
طرح سرامیک میبد با نقش خورشید،مرغ و ماهی در نمایشگاه بین المللی مونیخ در سال ۱۹۷۱ میلادی برنده مدال طلا شد و در سایر نمایشگاه ها با استقبال بازدیدکنندگان و تایید صاحب نظران روبه رو گردید. کوزه ها و کاسه های ساخت استان یزد به ویژه ساخته های شهر میبد از ظرافت و زیبای خاصی برخوردارند و نمونه های آن در سفال های سایر نقاط ایران به چشم نمی خورد. کوزه های ساخت میبد عبارتند از: سفال ساده بی لعاب، سفال لعابدار،اشیای کاشی و سرامیک.
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
چگونه رزمندگان جهت عبور از عرض رودخانهٔ اروند از پدیده جزر و مد استفاده می کردند؟
پاسخ :
عملیاتی که در آن از جز و مد رود استفاده میکدند فاو است.
- عملیات والفجرهشت در طول دفاع مقدس از پیچیده ترین ، طولانی ترین و موفق ترین عملیات ها است ودارای برجستگیهای متعددی است که این عملیات را از عملیات های دیگر متمایز می کند. چرا که یک جنگ کاملاً ترکیبی است. شما اینجا جنگ شهری دارید، جنگ جبهه ای دارید، جنگ دریایی دارید. ترکیبی ازجنگهای مختلف رادارید. عبور از اروند مهم ترین مرحله و در واقع سرآغاز ورود به این تنوع عملیاتی است. در رابطه با شرایط عبور از اروند مهم ترین موضوع شناخت وضعیت آب اروند و وضعیت جغرافیایی این رود بود. برای همین باید مطالعه دقیقی انجام شود برعکس اینکه بعضی ها فکر می کنند که در دفاع مقدس و در عملیات ها ما خیلی روی نقاط شناسایی و روی تمهیدات لازم کار نمی کردیم و همین طوری به خط دشمن می زدیم که متاسفانه در بعضی ا زفیلم ها و خاطرات این طور بیان می شود. ولی واقعیت این است که برای انجام هر عملیات ابتدا تمهیدات لازم اندیشیده می شد، توجیهات لازم انجام می شد، و بعد از آن بر مبنای توکل به خدا و ائمه و با اتکا به نیروی لایزال الهی کار شروع می شد. این طور نبود که بخواهند بی گدار به آب بزنند. مطالعه عمیقی در رابطه با پیشینه آب اروند رودانجام شد. ازهواشناسی، مراجع متعدد، جاهایی که درباره جغرافیا و بحث آب مطلع بودند گزارش وضعیت را در پوشش های مختلف گرفتند که حفاظت اطلاعات اینجا هم باید رعایت میشد. چون نمیتوانستیم به هواشناسی بگوییم پیشینه 20سال جزر و مد اروند را بدهید ما می خواهیم عملیات کنیم. باید تحت یک پوششی اینها را جمع آوری می کردیم، در قالب این پوشش ها گزارش های چندین ساله هواشناسی آن منطقه گرفته شد. ازاستانداری خوزستان و جاهای دیگر، از ادارات ذی ربط محلی گرفته شد و بعد شناسایی روی زمین و مقطعی شروع شد. ابتدا خود قرارگاه کربلا با قرارگاه نوح که دو قرارگاه عمل کننده در این عملیات بودند مسیرهای مختلف را با بچه های اطلاعات -عملیات شناسایی کردند. بعدازآن خط و حدها به یگانها واگذار شد و هر یگانی نیروهای اطلاعات عملیات و تخریبش آمدند در خط و حدهای خودشان مستقر شدند. وضعیت آب اروند که رودخانه ای وحشی با جزر و مد است و هر 24ساعت چهار بار جزر و مد می شود و این جزر و مد روند جریان آب را عوض می کند. اگر طوفان بشود قایق چه ساعتی می تواند از آن عبور کند و چه زمانی قایق در این طرف ساحل یا ساحل آن طرف ممکن است به گ ل بنشیند. همه این اطلاعات را با تجربه و مطالعه پیشینه اروند به دست آوردند. بعد از آن شناسایی عملی منطقه شروع شد. یعنی یگان هایی بودند که نیروی غواص شان 10-15 مرتبه در شب عرض اروند که تقریباً از500-600 متر تا 1000و1200متر بود را رفته و برگشتند. نیروی غواص و یا نیروی اطلاعاتی ما پیش از عملیات بی سر و صدا و با دقت بالا و بدون آنکه دشمن متوجه شود چندین بار عرض اروند را شنا کرده و با رفت و برگشت به آن طرف و بعد تمامی موانع عراق را ثبت کرده است. اینکه چه تعداد سنگر دارند و در هر سنگر چه امکاناتی از قبیل تیربار، آرپیچی و... وجود دارد. درکدام قسمت موانع دارند و نوع موانع چیست، سیم خاردار،خورشیدی و.. میدان مین، تعداد سنگرهای گروهی و تعداد سنگرهای انفرادی وهمه این اطلاعات راکسب کرده بودند و جالب اینجاست که بچه ها در زمان برگشت باید مسیر تردد خودشان را پاک سازی می کردند یعنی اگر جایی ردّ پا بود باید پاک می کردند که فردا صبح وقتی عراقی ها از خواب بیدار می شدند احساس نکنند که نیرویی به اینجا ترددی داشته تا مبادا عملیات لو برود. با این ظرافت ها بودکه این کار شناسایی انجام شد و این شناسایی مبنای عبور غواص ها و نیروها شد.
پس ازآن، جمع بندی اطلاعاتی شد که به هرصورت در یک ساعت خاصی نیروی غواص برود آن طرف زیر پای عراقی ها. شب عملیات هم، غواص ها دو ساعت زودتر از بقیه به آن طرف رفتند تا آماده شوند. به محض اینکه نیروی غواص رفت آن طرف و آماده شد، ازاین طرف آتش توپخانه ریخته شدوبلافاصله زمانی که آن طرف به وسیله ی غواص ها خط شکسته گردید ما بقی نیروها به وسیله قایق به آن طرف منتقل شدند و رفتند سرپلی که نیروهای غواص می گیرند را گسترش دارند و به این ترتیب عملیات ادامه پیداکرد. به نظر بنده مهم ترین عامل، برای عبور از اروند شناسایی دقیق و ایجاد شناخت لازم برای غواص ها و نیروهای اطلاعاتی بود که باید وظیفه خط شکنی را در مرحله اول برعهده می گرفتند
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
دربارهٔ منابع آلوده کنندهٔ دریاها و دریاچه ها و تأثیر آنها بر محیط زیست در کلاس
گفت وگو کنید.
پاسخ :
منابع آلوده کننده دریاها و دریاچه ها عبارتند از:فاضلاب های خانگی و صنعتی،زباله های خانگی و صنعتی، آلودگی های نفتی و جوی و ذخایر زیرمینی، بر هم زدن چرخه زندگی آبزیان، رشد بیش از حد جلبک ها و کمبود اکسیژن در نتیجه آن، بر هم زدن زیبایی دریاها، مرگ آبزیان و.. از جمله مواردی است که در اثر آلودگی دریاها و دریاچه ها به وجود می آید.
آلودگی دریا
نشانه‌هاي آلودگي آب:
نشانه‌هاي آلودگي آب حتي با سطحي‌ترين توجه مشخص ميشود براي مثال توده‌هاي علفهاي هرزآبي در حجم زيادي از آب رشد ميكنند، آب كنار درياها و اقيانوس‌ها و رودخانه‌ها و درياچه‌ها بوي ناخوشايندي منتشر مي‌سازد، مقدار ماهي‌هاي تجاري كاهش مي‌يابند و گوشت بعضي از آنها فاسد شده روغن آنها را مي‌توان روي آب به صورت جاري يا كف در كنار دريا ديد. آب زماني به عنوان آلوده كننده طبقه‌بندي مي‌گردد كه غلظت Do (اكسيژن محلول در آب) به زير سطح مورد نياز براي بقا زيست طبيعي در آن بيايد تقاضاي اكسيژن بيوشيميايي آب يا BOD كميتي كه به مقدار حضور زباله‌ها بستگي دارد در يك نمونه آب BOD بر مقدار اكسيژن محلولي كه توسط اكسايش زباله‌هاي متقاضي اكسيژن مصرف شده دلالت دارد اين موضوع كه به وسيله كشت آب براي مدت 5 روز در دماي 20 درجه اندازه گرفته شده است مقدار اكسيژن مصرف شده(BOD) توسط تعيين غلظت شيميايي آب(DO) قبل و بعد از كشت تعيين مي‌گردد.
آلودگي نفتي:
هيدروكربن‌هاي نفتي از راههاي مختلفي به دريا راه يابند كه بيشترين ميزان آلودگي مربوط به چاههاي نفت، دكل‌ها و سكوهاي بهره‌برداري نفت مي‌باشد. (مجيد عرفان‌منش 1238).
|
منبع |
عوامل |
مقادير |
مقدار كل |
|
|
حمل و نقل |
عمليات تانكرها تصادفات تانكرها نفت سوختني و گنداب حوضچه‌هاي تعمير تصادفات شناورها به جز تانكر |
158/0 121/0 245/0 004/0 020/0 |
555/0 |
|
|
تأسيسات ثابت |
پالايشگاههاي ساحلي توليدات دور از ساحل پايانه‌هاي دريايي |
10/0 05/0 03/0 |
180/0 |
|
|
بيوسنتز هيدروكربن‌ها |
توليد توسط فيتوپلانگتونهاي دريايي غبار اتمسفر |
|
26000 400-100 |
|
|
وروديهاي طبيعي |
|
|
365/2 |
|
|
ساير منابع حاوي هيدروكربن‌هاي نفتي |
|
70/0 20/0 12/0 4/0 30/0 20/0 |
380/1 |
|
تأثيرات آلودگي نفتي بر روي جانداران آبزي:
افزودن بر فاضلابهاي شهري و پسابهاي صنعتي كه سبب آلودگي آب درياها ميشود فرآورده‌هاي نفتي و روغن‌ها نيز از آلاينده‌هاي مهم آب دريا مي‌باشد اين مواد آلوده كننده به طور عمده از كشتي‌ها و به ويژه نفت‌كش‌ها به دريا وارد ميشود بر اساس محسابه‌هاي دقيقي كه ساليان دراز انجام گرفته معلوم شده است كه يك درصد ظرفيت نفت‌كش‌ها به دريا وارد ميشود بر اساس محاسبه‌هاي دقيق كه ساليان دراز انجام گرفته معلوم شده است كه يك درصد ظرفيت نفت‌كش‌ها در هر بار رفت و آمد آنها در درياها به دريا نشت ميكند برخي از مواد نفتي از عبور همراه مواد غذايي در بدن ماهيها و صدف‌ها جمع ميشود و گوشت آنها را بد طعم مي‌سازد و زيان زيادي به اين منبع‌هاي پروتئيني وارد ميكند و در نتيجه پرندگان ديگر نمي‌توانند مقاومت كنند و از بين مي‌روند همچنين بنزوپيرن(سرطان‌زا) در نفت ضمن نشت كردن نفت در آب دريا توسط برخي صدف‌ها و نرم تنان جذب و سبب از بين رفتن آنها ميشود. (دبيري-1379) به طور كلي اين تأثيرات به 2 صورت كوتاه مدت و دراز مدت نمايان مي‌شوند:
اثرات دراز مدت: اين اثرات در نتيجه گسترش مقادير زياد نفت و پوشش سطح آب نهايتاً شرايط خفگي و مرگ و مير حيوانات را منجر مي‌گردند اين پديده در اثر كاهش در انتقال نور، كاهش در ميزان اكسژن حل شده و آسيب سلولي و مرگ به علت تماس با غلظتهاي بالا از اين مواد نفتي صورت مي‌گيرد.
لايه‌هاي نفتي از طريق كاهش انتقال نور سبب ممانعت عمل فتوسنتز گياهان آبزي گشته و سرعت و ميزان انحلال و جذب اكسيژن را بسيار كند مي‌نمايد پرندگان آبزي نيز در نتيجه تماس با اين مواد دچار مشكل مي‌گردند بدين صورت كه پرهاي آنها به هم گير كرده و قدرت پرواز آنها كاهش مي‌يابد در نتيجه پرندگان در معرض آب سرد قرار گرفته و مي‌ميرند و يا اينكه پرندگان براي رهايي پرها از آلودگي نفتي تلاش كرده و با منقار خود روي پرها كشيده و مقاديري از نفت را مي‌بلعند كه اين مورد سبب ناهماهنگي گوارشي و تخريب كبدي يا كليه‌اي ميشود در صورتي كه نفت از پرهاي يك پرنده روي تخم خوابيده به تخم‌ها منتقل شود احتمال مرگ جنين نيز وجود دارد. معمول‌ترين گونه‌هاي تحت تأثير اين پديده پنگوئن‌ها، [1] اردك‌هاي غواص و مرغابي درياي‌اند[2]. اين پرندگان بيشتر وقت خود را بر روي سطح آب صرف كرده در نتيجه تحت تأثير نفت شناور قرار گرفته و چون بيشتر از اينكه پرواز كنند در آب فرو مي‌روند ديگر قادر به بازگشت به سطح آب نخواهند بود. آلودگي نفتي براي انسان نيز خطراتي را در پي دارد. نتيجه‌گيري شده كه اين تركيبات در بافتهاي موجودات زنده دريايي تجمع يافته و به طور آهسته از بدن حيوانات دفع مي‌شوند در نتيجه مصرف كنندگان انساني اين ماهيان در معرض مقادير زيادي از اين مواد سرطان‌زا مي‌گيرند.
اثرات كوتاه مدت: كه نتيجه آن ايجاد مسموميت ناشي از نفت است. اثرات مسموميت فوري و در كوتاه مدت (چند دقيقه تا چند ساعت) بعد از تمامي منجر به مرگ ميشود.
صدمات تجاري آلودگي نفتي:
با توجه به اينكه تخم و لارو ماهيان نسبت به بالغين در برابر مواد سمي حساس‌تر بوده و از آنجا كه اين حيوانات قادر به فرار نيستند آسيب پذيرترند غلظتهاي بالاي مواد نفتي بر روي ذخاير ماهي كه پايه و اساس شيلات است اثر مي‌گذارد. اكثر تأثيرات مضر نفت بر روي ذخاير ماهي كه پايه و اساس شيلات است اثر مي‌گذارد. اكثر تأثيرات مضر نفت بر روي شيلات مرتبط با صيد صدف‌ها در آبهاي كم عمق تا ناحيه جزر و مدي بوده و اين صدمه براي چندين سال پايدار مي‌ماند. علاوه بر فقدان و مرگ و مير ماهيان و صدف‌ها ضرر تجاري ناشي از تغيير بو و مزه هم بسيار اهميت دارد كه حداقل تأثير آن صدمه به بازار است ماهيان چرب مانند ماهي آزاد سريعتر از گونه‌هاي بدون چربي تغيير طعم مي‌دهند به عنوان مثال زماني كه غرق Torrey canyon در رأس اخبار بود فروش ماهي در بازار پاريس به نصف رسيد آلودگي نفتي صنعت توريسم را نيز تحت تأثير قرار ميدهد. توريست‌ها سواحل عاري از نفت را ترجيح مي‌دهند بررسي‌ها نشان داده كه توريست‌ها حتي در صورت وجود مقادير ناچيز، سواحل و تفرجگاه‌هايي را كه در معرض آلودگي ناچيز قرار دارند را ترك كرده‌اند. (آربي كلارك-1923)
روش‌هاي مبارزه و پاك‌سازي آلودگي نفتي:
يكي از راههاي برطرف كردن نفت رها شده و جلوگيري از انتشار هر چه بيشتر از آن استفاده از 3 نوع سد شامل سدهاي شناور، سدهاي جوشان آبي و سدهاي شيميايي مي‌باشد. كه سدهاي شناور در مواقع اضطراري كاربر بسيار دارد و در لنگرگاه‌ها و مناطق حمل و نقل محصولات نفتي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. سدهاي جوشان شامل رها كردن هواي فشرده در يك لوله سوراخ‌دار غوطه‌ور در آب است كه اين هوا به ضرورت يك غشاء نازك جوشان به سطح آب مي‌آيد در سدهاي شيميايي، مواد شيميايي مخصوص به نفت اضافه ميشود و آن را به صورت يك لايه ژلاتيني يا جامد در مي‌آورند.
يكي ديگر از روش‌هاي كنترل آلودگي نفتي استفاده از روش‌هاي مكانيكي است اين روش‌ها شامل استفاده از كف‌گيرهايي است كه به كشتي وصل مي‌شوند و از آنها براي برداشتن لايه هاي نازك نفت استفاده ميشود.
روش ديگر شامل پرورش و لقاح باكتريها بر روي سطوح نفتي است كه اين روش معمولاً در درياهاي بازي كه در آنها آلودگي نفتي قادر نيست پس از چندين روز به ساحل برسد كاربرد دارد البته اجراي اين روش با مسائل و مشكلاتي رو به رو است كه عمده‌ترين اين مشكلات اكسيژن كافي مورد نياز براي اين باكتريهاست در صورتي كه اكسيژن موجود در آب توسط باكتريها مصرف شود اين كمبود اكسيژن زندگي موجودات آبزي را به مخاطره مي‌اندازد.
روش ديگر شامل پرورش و لقاح باكتريها بر روي سطح نفتي است كه اين روش معمولاً در درياهاي بازي كه در آنها آلودگي نفتي قادر نيست پس از چندين روز به ساحل برسد كاربرد دارد البته اجراي اين روش با مسائل و مشكلاتي رو به رو است كه عمده‌ترين اين مشكلات اكسيژن كافي مورد نياز براي اين باكتريهاست در صورتي كه اكسيژن موجود در آب توسط باكتريها مصرف شود اين كمبود اكسيژن زندگي موجودات آبزي را به مخاطره مي‌اندازد.
روش ديگر كه به عنوان ساده‌ترين راه شناخته شده احتراق نفت رها شده است كه البته اين روش نيز با مشكلاتي همراه است و آن اينكه بعد از اشتعال مقدار زيادي از آن بخار شده و هواي اطراف را آلوده نموده و قسمت باقي مانده نيز به صورت يك جامد سبك درآمده كه به راحتي توسط باد جا به جا ميشود كه براي رفع اين مشكل نيز مي‌توان از جاذب‌هايي نظير كاه و خاك اره و يا كفهاي پلي اورتان استفاده نمود.
يك روش موفقيت آميز استفاده از اسكيمرها يا جاروب كننده‌هايي است كه شامل يك خط كشش طولاني متصل به يك طرف كشتي است كه امواج را دنبال نموده و يك وسيله مكنده در انتهاي آن قرار دارد.
آلودگي ناشي از فلزات:
فلزات جزء آلاينده‌هاي پايدارند يعني در معرض حمله باكتريايي قرار ندارند فلزات آلاينده محيط آبي به 2 دسته‌اند: فلزات سنگين و فلزات سبك: فلزات سنگين فلزاتي هستند كه دانسيته آنها كمتر از 5 باشد تعدادي از فلزات براي موجودات زنده ضروري مي‌باشند ولي هنگامي كه اين مقدار از يك حد معين تجاوز نمايد يك نوع آلودگي به شمار مي‌آيد و ديگر ضرورتخ حياتي براي جاندار نداشته و موجبات مرگ آن را فراهم مي‌آورد فلزاتي كه در فهرست مواد سمي قرار مي‌گيرند عبارتند از: آلومينيوم، آرسنيك، بوليوم، بيسموت، كادميوم، كرم، كبالت، آهن، سرب، مس، منگنز، جيوه، نيكل، سلنيوم، تاليوم، قلع، روي و تيتانيوم. دوزهاي بالاي اين عناصر بسيار سمي است كه برخي از آنها از طريق دستگاه تنفسي وارد بدن جانداران ميشود. امروزه از يك طرف فلزات مهمترين نقش را در توسعه تمدن ايفا ميكنند و از طرف ديگر در طي هر يك از مراحل دستيابي و استفاده از فلزات مقاديري از محصولات فلزي و فرعي به محيط افزوده مي‌گردد و باعث ايجاد آلودگي فلزي در محيط مي‌شوند عليرغم منابعي با وسعت زياد اغلب آلوده كننده‌هاي فلزي سرانجام به محيط‌هاي آبي منتهي مي‌شوند زيرا ضايعات فلزي بسياري از اعمال صنعتي مايع مي‌باشند كه به راحتي به آبهاي طبيعي مي‌رسند علاوه بر آن مقادير زيادي از آنها به هوا رها شده كه دوباره طي يك سري فرآيند به زمين بالاخص محيط‌هاي آبي باز مي‌گردند پايداري فلزات اجازه ميدهد كه در فواصل قابل توجه توسط آب يا هوا منتقل شوند. مثال بارز در اين زمينه وسعت زيستي فلزات در زنجيره‌هاي غذايي است كه نتيجه آن به مخاطره افتادن سلامتي گياهان و جانوراني است كه از اين مواد غذايي استفاده ميكنند در ميان فلزات دو فلز جيوه و بريليوم خطرناك‌تر از سايرين هستند لذا بررسي عملكرد آنها در محيط بسيار قابل توجه است در جداول زير ورودي برخي از فلزات به درياي شمال و ساير منابع آبي حائز اهميت نشان داده شده است. (آربي كلارك-1923).
مقادير ورودي (تن) تقريبي برخي از فلزات سمي به درياي شمال 1990
|
روي |
سرب |
مس |
كادميوم |
جيوه |
منبع |
|
6400 5500 7900 1300 440 160 |
1000 1700 2700 160 220 77 |
1200 740 1300 290 180 76 |
43 74 71 17 3/0 2/1 |
25 9/6 19 8/1 2/0 7/0 |
رودخانه‌ها جو زائدات لايروبي تخليه مستقيم دفن صنعتي فاضلاب شهري |
|
اقيانوس آرام شمالي حاره‌اي |
اقيانوس اطلس شمالي حاره‌اي
|
خليج اطلس جنوبي
|
مديترانه غربي
|
درياي شمال
|
عنصر
|
|
1200 9 560 - 9/8 67 - 35/0 - 7 |
5000 70 3200 20 25 130 - 5 1/2 310 |
2900 60 5900 390 220 750 45 9 24 660
|
5000 - 5100 - 96 1080 54 13 5 1050 |
3000 920 25500 260 1300 8950 280 43 - 2650 |
آلومينيوم منگنز آهن نيكل مس روي آرسنيك كادميوم جيوه سرب |
مشكلات محيطي بر اثر آلودگي آب توسط جيوه:
جيوه تنها آلاينده ورودي به دريا توسط انسان است كه در دريا با تركيبات آلي خصوصاً پروتئين‌هاي گوگرددار تشكيل كمپلكس بسيار بارز است نرم‌تنان دو كفهاي جيوه را سريعاً از آب اطراف خود جذب ميكنند جيوه در ماهيچه‌هاي اكثر گونه‌هاي ماهي در آبهاي اقيانوسي ذخيره شده كه سطوح بالاي اين آلودگي مربوط به آبهاي آلوده است كه در اين ميان ماهي hake و ماهي cadus داراي بيش از ppm2/3 جيوه‌اند برخي از گونه‌ها نظير تن ماهيان [3] و شمشير ماهي[4] و كوسه‌هاي carchohinus بالاتر از حد توصيه شده براي مصرف انساني يعني جيوه دارند اين به اين دليل است كه اين ماهيان گوشتخواران بزرگي هستند كه رژيم غذايي گسترده‌اي حاوي مقاديري از جيوه هستند و از طرف ديگر نرخ متابوليك آنها بالا بوده و با دهان باز شنا ميكنند و اين مسأله باعث ميشود كه مقاديري از جيوه به همراه آب وارد بدن آنها ميشود و چون اين ماهيان قادر به دفع جيوه نيستند جيوه به مرور زمان در بدن آنها تجمع مي‌يابد و بر غلظت آن افزوده مي‌گردد و اين ماهيان را براي مصارف انساني نامناسب مي‌گرداند. (دبيري-1379)
اثراتي از وجود جيوه در پرندگان دريايي نيز ديده شده كه بالاترين مقدار آن مربوط به مرغان دريايي و سياه اقيانوس اطلس جنوبي است اولين علائم خطرناك جيوه در اواخر سال 1953 در خليج ميناماتا در ژاپن ظاهر شد به اين صورت كه ماهيگيران و خانواده‌هاي آنها كه در كنار خليج زندگي مي‌كردند به يك بيماري مرموز عصبي دچار شدند و 42 نفر جان سپردند و بازماندگان به صورت فلج به زندگي خود ادامه دادند. بررسي‌هاي انجام شده نشان داده كه اين علائم در پرندگان دريايي نيز مشاهده ميشود علت اين امر مصرف ماهيان آلوده به متيل جيوه بود كه توسط كارخانه پلاستيك‌سازي به خليج وارد شده بود و در بدن ماهيان ذخيره شده و از طريق زنجيره‌هاي غذايي به انسان منتقل شده بود در سالهاي بعد نيز چنين اتفاقاتي روي داد در سال 1950 تا 1960 تعداد انواعي از پرندگان به يكباره كاهش يافت در سال 1967 هيأت پزشكي سوئد فروش ماهي صيد شده از حدود 40 رودخانه و درياچه سوئد را متوقف كرد با توجه به اين رويدادها FDA سريعاً يك حد ppm 5/0 را براي جيوه در بدن ماهيها بنا نهاد و فروش تجاري ماهيها با سطوح جيوه بالاتر را ممنوع كرد. (گي تاراد-1363)
روش‌هاي كنترل آلودگي جيوه‌اي :
زدودن جيوه توسط لايروبي
تبديل جيوه به سولفيد كه سرعت نسبي كمتري از متيله شدن زيستي دارد.
پيوند دادن جيوه به مواد معدني
پوشاندن جيوه با مواد بي اثر
بالا بردن PH آب به منظور افزايش تشكيل دي متيل جيوه فرار.
از سال 1970 با شناسايي خطرات ناشي از افزايش جيوه به محيط‌هاي آبي، جلوگيري از انتشار جيوه به طور اساسي با كنترل صنعت كلر- قليايي، صنعت كاغذسازي، كشاورزي و ... و همچنين جمع نمودن و كنترل فاضلابها و خشك نمودن مردابها در بسياري از نقاط دنيا انجام گرفت از طرفي سازمان بهداشت جهاني[5] (WHO) ماكزيمم مصرف قابل تحمل جيوه در غذا را mg 2/0 متيل جيوه يا mg3/0از كل جيوه وضع كرده‌اند كه حدود بالاتر تنها براي گونه‌هايي مانند كوسه‌ها، شمشير ماهي و تنها كه تجمع بالايي از جيوه دارند به كار مي‌رود. (گي تاراد-1363).
اثرات زيستي فلز سرب در آبهاي آلوده:
سرب عنصري خاكستري رنگ و نرم است كه عليرغم كميابي نسبي آن در پوسته زمين يكي از شناخته‌ترين عناصر است، كل توليد جهاني سرب حدود 43 ميليون تن در سال است و تقريباً 10 درصد توليد جهاني سرب به شكل افزودني‌هاي بنزيني همانند تترا اتيل سرب مورد استفاده قرار گرفته و به طور وسيعي به داخل اتمسفر راه مي‌يابد. آئروسل‌هاي سرب توسط برف و باران و در سطح گسترده‌اي به زمين راه مي‌يابند با آغاز انقلاب صنعتي و افزايش چشمگير وسايل صنعتي و اتومبيل‌ها شاهد افزايش آلودگي‌هاي سربي در جهان هستيم.
حد ماكزيمم غلظت سرب در آب توسط خدمات عمومي سلامتي[6](PHS) به مقدار 05/0 ميلي گرم در ليتر بنا نهاده شده است چند سال پيش به طور جدي مسموميت سرب در اروپا بروز گرديد و معلوم گرديد كه به دليل استفاده از لوله‌هاي آهني در سيستم لوله‌كشي آب در خارج خانه‌ها يا لوله‌هاي مسي مورد استفاده در مناطق مسكوني مي‌باشد. پسر بچه دو سالهاي اهل مونترال در اثر نوشيدن آب سيبي كه در ظرف سفالين دست‌ساز مانده بود جان سپرد.
به طور كلي اين احتمال مي‌رود كه غلظتهاي بالاي منطقه‌اي سرب ناشي از فرآيندهاي خاصي هستند كه (bass) دريايي صيد شده در ساحل كاليفرنيا نزديك به لس‌آنجلس با دانسيته بالاي اتومبيل‌هاي منطقه حاوي ppm22 سرب در كبد اعداد مشابه براي ماهيان صيد شده در 300 مايلي ساحل ppm10 و در ساحل پرو ppm9 بوده‌اند برخي از تأثيرات سرب در موجودات دريايي شامل موارد زير است:
سرب در غلظتهاي بالاتر از ppm8/0 رشد دياتومه‌هاي phaeodactylum را افزايش ميدهد در غلظتهاي پايين شامل كاهش رشد [7]cristigera و سخت پوستاني نظير Artemia مي‌گردد.
نرخ مرگ و مير صدف Mytilus يك مكانيسم دفع سميت براي سرب داشته ولي مقادير زيادي از آن را به صورت گرانولهايي در غده هضمي ذخيره ميكند.
ماهيان داراي سرب كمي بوده و اين مقدار در گونه‌هاي تجاري حدود ppm15/0-05/0 است كه در كبد ماهيان ذخيره ميشود ولي با اين حساب تهديد از جانب تجمع حياتي وجود ندارد.
2400 پرنده ساحلي زمستان گذران عمدتاً يلوه قرمز(calidris alpine) در سال 1979 و تعداد كمتري در سال بعد مردند بررسي‌هاي انجام شده نشان داد كه پرندگان مرده حاوي بيش از ppm10 سرب در كبدشان بودند كه در حدود 70-30 درصد آن به فرم تري الكيل سرب بود. در بسياري از موارد نيز پرندگان علائم اختلالات عصبي- ماهيچه‌اي ناشي از مسموميت با سرب را نشان دادند اين ميزان سرب احتمالاً از طريق غذاي اين پرندگان يعني دو كفهاي Macoma و كرم پلي كيت به بدنشان راه يافته.
به طور كلي مي‌توان گفت كه اگر چه سرب عامل صدمات جدي به سلامت موجودات خشكي همينطور دريا و محصولات دريايي به شمار مي‌رود اما ظاهراً مساله‌اي مورد توجه نيست.
ساير فلزات:
آرسنيك: سميت آرسنيك بستگي زيادي به طبيعت تركيب آن به خصوص ظرفيت آن دارد هر چه ظرفيت آن كمتر باشد سميت آن بيشتر است تأثيرات نامطلوب آرسنيك به ميزان و بالاتر در موجودات زنده دريايي و مصبي گزارش شده است اين ميزان آرسنيك بر روي لارو zoaea در خرچنگ گرد Dungeness طي 96 ساعت و بر روي oyster ظرف 48 ساعت باعث نمود غير عادي مي‌گردد كاهش قابل ملاحظه در فراواني پلي كيت‌ها، نرم‌تنان و سخت پوستان از ديگر اثرات آرسنيك است به طور كلي در كشنده براي آرسنيك 300-50 ميلي گرم اعلام شده.
نقره: اين فلز از جهت زمين شناسي يك عنصر نادر است و غلظت طبيعي آن در آب دريا بسيار پايين و در حدود 3/0-1/0 نانومتر گرم در ليتر است كه در هرز آبهاي تخليه شده حضور دارد. نقره محلول توسط فيتو پلانكتونها، برخي از جلبك‌ها و oyster ها، ماهيچه ماهيان، اندام‌هاي داخلي ميگو، صدف و انواع شكم پايان تجمع حياتي مي‌يابد.
غيبت macoma balthica ، فراواني ناجورپايان در ميان كفزيان جنوب كاليفرنيا مثالهايي از اثرات سوء زيست محيطي نقره است كه در مقام مقايسه (به همراه مس و جيوه) يكي از سه عنصر بسيار سمي است.
نيكل: نيكل يك فلز بسيار سنگين با آلودگي مشخص رسوبات در نواحي صنعتي است و تلاش‌هاي جدي در جهت كاهش مقدار ورودي نيكل به دريا صورت گرفته است سميت نيكل به طور وسيعي متغير بوده و تحت تأثير شوري و حضور ساير يونها قرارمي‌گيرد كاهش تنوع گونه‌هاي كفزي، مسموميت بالاي لاروهاي oyster مواردي از اثرات زيستي نيكل است.(دبيري-1379)
هيدروكربن‌هاي هالوژندار:
هيدروكربن‌هاي هالوژندار شامل محدوده بسيار وسيعي از تركيبات هستند اين تركيبات خصوصاً متان توسط جلبك‌هاي دريايي و تعداد كمي از بي مهرگان ساخته شده و معمولاً حاوي كلر، برم يا ندرتاً يد مي‌باشند بنابراين شايد افزايش غلظت اين تركيبات ناشي از منابع طبيعي و نه نتيجه فعاليتهاي انساني باشد.(آر. بي كلارك-1923).
اثر آرسنيك : آرسنيك عنصري است سمي كه اگر در آب پيدا شود بايد به آن توجه و دقت لازم بشود حداكثر غلظت از آرسنيك در آب آشاميدني 5%ميلي گرم در ليتر است كه هماهنگ با مقادير مجاز زا نظر زهر شناسي مي باشد آرسنيك در آبهاي سطحي و در مناطقي كه معاده سنگ فلزات آهني وجود دارد يافت مي شود و در بيشتر مواقع در نتيجه ي مصرف مواد ضد آفات نباتي، حشره كش ها كه حاوي آرسنيك مي باشند از طريق پس مانده هاي معادن وارد آب مي گردد. استانداري هاي بين المللي سازمان بهداشت جهاني سال 1971 چنين اظهار مي دارد كه ارقام بزرگتري از آنچه در استانداردها آمده است تعدادي از كشورهاي آمريكاي لاتين بدست آمده و تاكنون ميزاني تا2/0 ميلي گرم در ليتر اشكالاتي به وجود نياورده است. آرسنيك در گياهان و موجودات آبي مانند ميگو كه اغلب جنبه غذايي براي انسان دارند وجود دارد كه در اثر مصرف اين موجودات توسط انسان خود بخود وارد بدن شده و تجمع يافته و ايجاد مسموميت مي نمايد آرسنيك قادر است از عمل گروه sh آنزيم ها ممانعت به عمل آورده و باعث بلوكه شدن آنها گردد املاح آن در معده جذب شده و از راه پوست و ششها نيز قابليت جذب دارند مهمترين اثرات مسموم كنندگي آرسنيك ، بي اشتهايي كم شدن وزن بدن ،اسهال ،بهم خوردگي معده و ناراحتي هاي عصبي مي باشد در كارگرافي كه به طور دائم با تركيبات آرسنيك سر و كار دارند ، سرطان پوست و ريه شده و از اين دو خاصيت سرطان زايي آن چندين بي پايه نمي باشد.
سيانور :
سيانور و تركيبات آن فقط در آبهاي صنعتي و يا معدني كه از اين عنصر استفاده مي كنند يافت مي شود زماني كه ph آب برابر 8 يا پايين تر باشد به صورت هيدروژن سيانيديا اسيد سيانيدريك در مي آيد كه براي آبزيان در مقايسه بايون آن به مراتب سمي تر است. اكثر تركيبات سيانور براي موجودات زنده كشنده اتس و سيانيد آب را مي توان قبل از ورود به رودخانه ها از طريق اعمال شيميايي حذف نمود.
عناصر كمياب:
1)آلومينيوم: در بسياري از آبهاي طبيعي بلونه اي آشكار يافت مي شود غالباً ورود آلومينيوم در آب آشاميدني از خورده شدن ظروف آبومينومي مخازن و يا لوله ها و همچنين از افزايش نادرست سولفات آلومينيوم به عنوان منعقد كننده در تصفيه خانه ها حاصل مي شود اگر عمليات تصفيه ي آب به درستي صورت بگيرد نبايد هيچگونه هيدروكسيد آلومينيومي بعد از عمل صاف كردن آلومينوم ته نشين گردد آب آشاميدني در حالت ايده آل خود مي يابد داراي كمتر از 5% ميلي گرم در ليتر آلومينيوم بر حسب و حداكثر غلظت و حداكثر غلظت قابل قبول 2/0 ميلي گرم در ليتر باشد.
غلظت آلومينيوم در آب آشاميدني براي كساني كه بيماري كليه دارند و مجبورند از دياليز استفاده كنند از اهميت ويژه اي برخوردار مي باشد.
2) برومور: آب دريا داراي 50 تا 60 ميلي گرم در ليتر برومور است وجود برومور است وجود برومور در چاههاي آب نزديك سواحل دريا ناشي مي شود محدوديتي براي برومورها پيشنهاد نشده ولي مقدار تجربي آن در آب مصرفي ناچيز مي باشد.
يد: اغلب آبهاي طبيعي مقدار ناچيز : حدود ميكروگرم در ليتر يد دارند .غلظتهاي بيشتر در آبهاي نمكدار و يا در آبهاي تصفيه شده بايد به عنوان گندزدا يافت شود ميزان يد در آبهاي طبيعي احتمالاً نياز افراد با رژيم خاص را تعيين مي نمايند وجود اين عناصر در آب از نظر صنعتي اهميت چنداني ندارد ولي در آْبهاي آشاميدني به علت احتياج غدة تيروئيد براي ساختن نيروكسين نهايت ضرورت را دارد و اصولاً تأييد شده كه عدم وجود يد در آبهاي آشاميدني حتي به مقدار كمتر از 1% ميلي گرم در ليتر عارضه گواتر به دنبال خود دارد و اگر مقدار آن از حد معين تجاوز نمايد در مصرف كنندگان توليد يديسم نمايد.
اثرات سوء زيست محيطي هيدروكربن‌هاي هالوژندار در محيط آبي:
مشكلات ناشي از هيدروكربن‌هاي كلرينه شده توسط EPA بررسي ميشود چون طول عمر زياد آنها واكنش‌هاي چون طول عمر زياد آنها واكنش‌هاي طبيعي را مقدور مي‌سازد تا از يك ناحيه محدود به ناحيه نامحدود پخش شوند و در اين فرآيند موجودات زنده زيادي از بين مي‌روند از ميان اين تركيبات حشره‌كش ها در غشاء چربي اطراف بافتهاي عصبي حل مي‌شوند و با انتقال يونهاي ضروري داخلي و خارجي بافت تداخل ميكنند در نتيجه باعث انتقال تحريك الكتريكي در بافت و تكان و لرزش مي‌گردند DDT خطرات جدي براي ماهيها به وجود مي‌آورد DDT براي مبارزه با حشرات سطح آبها مي‌تواند مستقيماً وارد آب گردد و مشكلاتي را پيش آورد همچنين DDT ممكن است توسط باران از اتمسفر و يا به صورت تصادفي در طي پخش توسط هواپيما بر روي جنگلها براي كنترل آفات به آبها افزوده گردد و مقدار زياد DDT در بدن اغلب پرندگان آبزي از جمله عقاب دريايي فعاليت آنزيم‌هاي حياتي سوخت و ساز كلسيم را متوقف مي‌نمايد در نتيجه تخم‌هاي اين پرندگان داراي پوسته نازكي مي‌شوند كه به راحتي مي‌شكنند و توليد مثل آنها كاهش مي‌يابد.
اثرات DDT در ماهيان شامل موارد زير است:
موجب تغييرات رفتاري و كاهش توليد مثل مي‌گردد.
روي نسبت مرگ و مير جوان‌ها اثر مي‌گذارد.
در بافتهاي بدن آنها ذخيره و مستقيماً براي بعضي گونه‌ها اثرات سمي دارد.
پارتيون و بي‌فنيل‌هاي پلي كلرينه شده[8] سي مرتبه سمي‌تر از DDT هستند و اثرات آنزيمي بازدارنده بيشتري را نسبت به DDT ظاهر ميكنند از آنجا كه اين هيدروكربن‌ها در بدن تجمع مي‌يابند چون محلول در چربي هستند در بافت‌هايي با غلظتهاي چربي بالاتر حضور دارند در نتيجه در اوقات تغذيه كم حيوانات از ذخاير چربي خود استفاده ميكنند و اين مسأله باعث افزايش هيدروكربن‌هاي كلردار در حال گردش در بدن تا يك سطح خطرناك ميشود. ماهي Sole با مقدار چربي دو برابر بي مهرگان و تغذيه گوشتخواري آلوده‌ترين مورد است. در سيل خاكستري[9] نرها محتواي DDT و PCB بيشتري نسبت به ماده‌ها دارند اما ماده‌ها دي آلدرين بيشتري را در خود ذخيره ميكنند از اين نكته مي‌توان نتيجه گرفت كه اين تركيبات بر حسب سن، جنس، گونه، سطح جزر و مدي محل زندگي، مرحله حضور در سيكل توليد مثلي و ... در گونه‌هاي مختلف متفاوت‌اند. براي سخت‌پوستان و ماهيان فاكتورهاي تجمع در محدوده 100 الي 10000 و براي پرندگان دريايي 10 يا كمتر مي‌باشند براي انواعي از ماهيان استخواني نظير ماهي كفال(Mugil Cephalus) مار ماهي (Anguilla rostrata) ماهي پهلو نقره‌اي (Menidia menidia) ماهي كله آبي(Thalassoma bifasciatum) در محدودة 89-4/0 ميلي گرم در ليتر براي ميگوها و خرچنگ منزوي 6-6/0 مي‌باشد تخم‌هاي پرندگان دريايي آلوده به تركيبات PCB كاهش در قابليت تخمه گشايي نشان مي‌دهند در سال 1965 جمعيت چلچله‌هاي دريايي[10] و مرغابي شمالي[11] از 2000 به 650 كاهش ت كه علت آن هرزآبهاي يك كارخانه شيميايي نزديك ساحل بيان شد حادثه مشابه اين در سال 1969 به وقوع پيوست كه اين واقعه با مرگ و مير استثنايي تعداد زيادي پرنده دريايي همراه بود علاوه بر اين شيرهاي دريايي californianus zalophus مرده يا در حال مرگ بر روي سواحل پيدا شدند كه كبد آنها حاوي بيش از ppm 89 از DDT بوده در اين حادثه بيش از 12000 پرنده طي چند هفته و در حال مرگ به ساحل آمدند همگي بسيار نحيف شده و آنهايي كه كالبد شكافي شدند تخريب‌هاي كبدي و كليوي مشابه آنچه در اثر تركيبات PCB روي ميدهد داشتند. دلايلي وجود دارد كه در پستانداران تركيبات PCB موجب اختلال در اوولاسيون و نمو تخمك و متابوليسم هورمونهاي تيروئيدي مي‌گردند انسدادهاي رحمي در سيل‌ها، كاهش تعداد سمورها، سقط جنين در شير دريايي كاليفرنيايي، كاهش مقاومت سيل‌هاي خاكستري در مبارزه با بيماريها مواردي از اين دست است.(مينو دبيري-1379).
راهها و مقادير ورودي تركيبات آلي كلر دار به اقيانوس‌ها
راههاي ورودي اين تركيبات به محيط زيست دريايي عبارتند از:
انتقال از طريق هوا: انتقال هوايي از طريق استفاده در كشاورزي مهمترين مسير اين تركيبات براي رسيدن به درياست در مناطق پرورش ميوه تخمين زده شده كه 50 درصد از آفت كش‌هاي ناشي از هواپيماهاي اسپري محصول هرگز به زمين نرسيد و بعد از طي مسافت‌هاي طولاني توسط باد به دريا راه مي‌يابند.
وروديهاي رودخانه: شستشوي آفت‌كش‌هاي روي گياهان و خاك توسط باران و ورود آنها به رودخانه‌ها و در نهايت به دريا، حمل گل و لاي ناشي از زمين‌هاي كشاورزي كه مقدار قابل ملاحظه از آفت‌كش‌ها را جذب كرده‌اند توسط سيلابها و... مثالهايي از اين آلودگي‌اند.
راههاي ورود مستقيم: فاضلابهاي خروجي صنايع به درياها و يا حمل اين مواد توسط كشتي و حوادث كشتي‌ها از راههاي ورود مستقيم اين تركيبات به محيط زيست دريايي است.
|
كل |
اقيانوس هند |
آرام جنوبي |
آرام شمالي |
اطلس جنوبي |
اطلس شمالي |
تركيب |
|
0/4757 0/77 0/43 0/165 3/23 2/230 |
698 4/11 0/6 3/43 4/2 1/52 |
471 9/18 5/9 7/25 9/1 1/29 |
2640 9/19 9/8 4/66 3/8 5/35 |
97 10 0/2 0/14 0/1 8/13 |
851 8/16 6/16 6/15 7/8 7/99 |
HCH HCB دي الدرين DDT كلردان PCB |
نحوه ذخيره و انباشتگي هيدروكربن‌هاي هالوژندار در بدن جانداران آبزي:
شواهدي وجود دارد مبني بر اينكه هيدروكربن‌هاي هالوژندار به سختي دفع مي‌شوند و بنابراين ميل به تراكم در بدن دارند اين تركيبات در چربي محلول مي‌باشند و غلظت آنها در بافتهاي چربي بيشتر از بافتهاي ديگر است كه اين موضوع از دو جنبه ايجاد خطر ميكند:
در مواقعي كه غذا كم است و حيوانات تحرك دارند از ذخاير چربيشان استفاده ميكنند بنابراين غلظت هيدروكربن‌هاي كلردار كه در بدن گردش ميكند احتمالاً تا حد خطرناكي افزايش مي‌يابد.
همانند ديگر آلاينده‌هاي انباشته شونده انتقال آنها به احتمال زياد از طريق شبكه‌هاي غذايي و بزرگنمايي زيستي انجام ميشود كه در تعدادي از حيوانات به اثبات رسيده است. به دليل تمايل هيدروكربن‌هاي كلردار به انباشته شدن در بافتهاي چربي، هنگام مقايسه سطوح آلايندگي در موجودات مختلف بايد دقت خاصي مبذول گردد احتمالاً در بافت چربي، ماهيچه‌ها، غدد جنسي و... مقادير و غلظتهاي مختلفي از اين مواد وجود دارد حتي اگر ميزان پذيرش هيدروكربن‌هاي كلردار در كل بدن معلوم شوداين مقدار براي يك حيوان چاق و يك حيوان لاغر مفيد مفاهيم كاملاً متفاوتي دارد. بيشترين ضريب تغليظ (براي DDT) در نرمتناني نظير حلزون تك كفهاي و صدف خوراكي ديده ميشود كه ممكن است به 70000 برسد ضريب تغليظ در سخت پوستان و ماهيها بين 100 تا 10000 بوده و در پرندگان 10 و يا كمتر است از آنجائيكه مواد ارگانوكلره به كندي از بدن خارج مي‌شوند انتظار مي‌رود كه در زنجيره غذايي بزرگنمايي زيستي داشته باشند. طبق برآورد به عمل آمده مقادير خيلي زياد DDT و PCB ها تا حد چند گرم بر كيلوگرم وزن بدن لازمست تا سبب مرگ پستانداران يا پرندگان از طريق يكبار وارد شدن از دهان شود معمولاً چنين مقاديري در محيط يافت نمي‌شود و حيوانات از طريق غذايشان در معرض مقادير آلايندگي خيلي كمتري قرار مي‌گيرند كه ا لبته مداوم يا مزمن مي‌باشد. حشره‌كش‌ها در غشاء چربي اطراف بافتهاي عصبي حل مي‌شوند و با انتقال يونهاي ضروري داخلي و خارجي بافت تداخل ميكنند. (آر.بي كلارك-1923).
آلودگي حرارتي:
در نگاه اول گرما معمولاً از نظر بيشتر مردم يك آلوده كننده به شمار نمي‌آيد ولي در حقيقت افزايش دماي آب تأثيرات زيان‌باري به اندازة بسياري از آلاينده‌هاي شيميايي دارد. يك نيروگاه بزرگ حرارتي توليد برق جهت سيستم‌هاي خنك كننده خود نياز به مقادير زيادي آب دارد براي مثال يك مركز اتمي توليد برق در هر ثانيه درجه حرارت 40 متر مكعب آب را تا 10 درجه سانتي‌گراد افزايش ميدهد كه اگر اين مقدار انرژي حرارتي درون آب آزاد شود آب را به حدي گرم ميكند كه حيات آبزيان به طور جدي به خطر مي‌افتد برخي گونه‌ها مانند قزل‌آلا و آزاد[12] در برابر هر گونه تغيير درجه حرارت آب حساس هستند از يك طرف با افزايش درجه حرارت متابوليسم موجود زنده افزايش مي‌يابد كه با افزايش نياز جاندار به اكسيژن همراه است و همانطور كه مي‌دانيد از طرف ديگر با افزايش درجه حرارت از مقدار اكسيژن محلول در آب كاسته ميشود در نتيجه جانداران با كمبود اكسيژن مواجه مي‌شوند به طور كلي موارد زير نتايج آلودگي حرارتي در آبها به شمار مي‌رود:
ميزان اكسيژن محلول در آب كاهش مي‌يابد.
سرعت واكنش‌هاي شيميايي افزايش يافته.
درجه حرارت نامناسب براي زندگي آبزيان ايجاد شده و مرگ و مير افزايش مي‌يابد. آلودگي حرارتي با سرعت 2 برابر بر ماهيها تأثير مي‌گذارد تخم ماهي قزل‌آلا وقتي در دماي قرار داده شود بعد از 165 روز نوزاد بيرون مي‌آيد در دماي بعد از 32 روز و در دماي هيچ نوزادي از تخم بيرون نمي‌آيد، اگر ماهيها زود از تخم بيرون بيايند و هيچ غذاي طبيعي در دسترس نباشد بقا پيدا نمي‌كنند 95 درصد تخم‌هاي ماه يخاردار دهان بزرگ وقتي به طور ناگهاني تحت تأثير آب قرار گيرند از بين مي‌روند معلوم شده است كه حيوانات دريايي مناطق گرمسير قادر به تحمل افزايش درجه حرارت بيش از نيستند و بيشتر اسفنج‌ها، نرم‌تنان و سخت پوستان در دماهاي بالاتر از از بين مي‌روند در نواحي معتدله تخليه آب گرم رشد دو كفهاي و ماهيان را افزايش ميدهد. جدي‌ترين تهديد و مشكل براي موجودات زنده استرس‌هاي مكانيكي وارد بر آنهاست ظاهراً موجودات كوچك مانند لارو پلي كيت‌ها كمتر تحت تأثير قرار مي‌گيرند اما تعداد بسيار زيادي از تخم‌ها و لاروهاي ماهيان از بين خواهند رفت. تخم‌ريزي و توليد مثل زودرس، مهاجرت ماهيها، كاهش مقدار اكسيژن محلول در آب و در نهايت مرگ برخي جانداران آبزي از اثرات بارز آلودگي حرارتي است.
آلودگي ناشي از پسابهاي كشاورزي(حشره‌كش‌ها + كودهاي شيميايي) و تأثيرات روي آبزيان:
لزوم مبارزه با آفت‌هاي نباتي به منظور جلوگيري از كاهش مقدار فرآورده‌هاي كشاورزي و لزوم استفاده از كودهاي شيميايي به منظور تقويت خاك 2 عامل عمده‌اي است كه سبب آلوده شدن منبع‌هاي آبي ميشود كه در نهايت به دريا منتقل مي‌شوند برخي از حشره‌كش‌ها مانند ددت وقتي در آب وارد و جذب بدن ماهيان مي‌شوند تمايل ماهيها را به زندگي در جايي كه آب گرم‌تر است زياد ميكنند و سبب كوچ ماهي به جاهاي گرم‌تر ميشود برخي ديگر از حشره‌كش‌ها در بافت چربي بدن ماهيها به ويژه بچه ماهيها جمع و سبب نابودي آنها ميشود اين جمع شدن حشره‌كش در بافت چربي ماهيها گاهي در حدي است كه اگر انسان يا پرنده از اين نوع ماهي‌هاي آفت زده استفاده كند دچار نوعي بيماري ميشود كه بر اثر آن آنزيم‌هاي كلسيم سازي بدن مختل ميشود در نتيجه در پرندگان سبب نازك شدن يا شكسته شدن لايه آهكي تخم آنها و بروز اشكال‌هايي در تخم‌گذاري و توليد مثل آنها ميشود بررسي‌هايي كه در دهه نخست سال 1960 انجام گرفت روشن ساخت كه تعداد مرگ و مير ماهيها بر اثر آلودگي آب ناشي از حشره‌كش‌ها بسيار بيشتر و حدود 2 برابر مرگ و مير ماهيها بر اثر آلودگي آب ناشي از فاضلابهاي شهري و پسابهاي صنعتي بود.
كودهاي شيميايي نيز جذب گياهان آبزي به ويژه جلبك‌ها و خزه‌ها ميشود و در نقش ماده غذايي بسيار مناسب و مفيد سبب رشد سريع و بي‌رويه آنها و كمبود شديد اكسيژن محلول در آب و مرگ و مير ماهيها ميشود. حشره‌كش‌ها در گروه‌هاي كلردار و فسفردار طبقه‌بندي شده‌اند كه از ميان آنها انواع فسفردار مسمويت شديدتري در بدن انسان و آبزيان ايجاد مي‌نمايند.(مجيد عرفان منش- 1338).
آلودگي ناشي از مواد زائد اكسيژن‌خواه:
مقدار اكسيژن محلول در آب تأثير مهمي بر جانوران و گياهان موجود در آن دارد بنابراين مواد زائدي كه به طور مستقيم يا غير مستقيم بر غلظت اكسيژن تأثير گذارند اهميت زيادي دارند بيشترين حجم مواد زائدي كه در جويبارها، رودخانه‌ها، مصبها و دريا تخليه مي‌شوند فاضلاب است كه ماهيت آن در اصل آلي بوده و تحت تأثير تجزيه باكتريها قرار مي‌گيرد تجزيه باكتريايي منجر به اكسيد شدن مولكولهاي آلي و تبديل آنها به تركيبات معدني پايدار مي‌گردد. در نتيجه فعاليت باكتريها غلظت اكسيژن محلول در آب كاهش مي‌يابد كه تا حدي با جذب اكسيژن از اتمسفر جبران ميشود با وجود اين اكسيژن در آب به كندي انتشار يافته و وقفه‌اي بين مصرف اكسيژن و توليد مجدد آن حاصل ميشود. اگر غلظت اكسيژن كمتر از باشد ميزان اكسيداسيون هوازي كاهش مي‌يابد باكتريهاي بي‌هوازي مي‌توانند بدون استفاده از اكسيژن مولكولهاي آلي را اكسيد كنند اما محصولات نهايي شامل تركيباتي چون S2 H (هيدروژن سولفيد)، 4NH (آمونياك) و 4CH (متان) مي‌باشد كه براي بسياري از موجودات سم محسوب مي‌گردد و اين فرآيند خيلي كند‌تر از تجزيه هوازي است بنابراين احتمال تجمع مواد زائد وجود دارد. بعضي از مواد زائد معدني بدون دخالت باكتريها، در آب اكسيد مي‌شوند كه اينها هم اكسيژن آب را مصرف ميكنند. آب زماني به عنوان آلوده شده طبقه‌بندي مي‌گردد كه غلظت DO به زير سطح مورد نياز براي بقاء زيست طبيعي در آن در بيايد علت اول براي كم شدن اكسيژن آب موادي هستند كه به طور كلي زباله‌هاي متقاضي اكسيژن (اكسيژن‌خواه) ناميده مي‌شوند، موادي كه به راحتي به وسيله فعاليت باكتريها در حضور اكسيژن شكسته و پوسيده مي‌گردند بنابراين حضور چنين مواردي در آب به سرعت منجر به تخليه اكسيژن محلول در آب مي‌گردد گرچه بعضي از مواد غير آلي در اين دسته پيدا شده‌اند اما بيشترين زباله‌هاي نيازمند به اكسيژن را تركيبات آلي تشكيل مي‌دهند به خصوص آلوده كننده‌هاي اين طبقه از چنين منابعي مانند: فاضلاب محصولات خانگي و حيواني، زباله‌هاي صنعتي و فرآيند غذاسازي گياهان، گوشتخوار، تشكيل مي‌شوند. (عباس اسماعيلي ساري-1381).
جدي‌ترين معضل دفع مواد جامد در مصبهاي صنعتي و شهري است تاريخچه طولاني آلودگي و رفع آن در مصب تايمز يك رودخانه مهم براي آزاد ماهيان به حساب مي‌آمد فاضلاب شهر لندن يا به زمين‌هاي نواحي روستايي اطراف برده مي‌شد و به عنوان كود مصرف مي‌گرديد يا بسادگي در چاههاي فاضلاب يا خيابانها مي‌ماند تا فاسد شود جمعيت شهري براي آب نوشيدني تا حد زيادي به چاه‌ها و رودخانه تايمز وابسته بودند كه هر دوي آنها اغلب آلوده بودند و بيماري حصبه و نيز اپيدمي وبا در فواصل زماني مختلف وابسته بودند كه هر دوي آنها اغلب آلوده بودند و بيماري حصبه و نيز اپيدمي و با در فواصل زماني وابسته بودند كه هر دوي آنها اغلب آلوده بودند و بيماري حصبه و نيز اپيدمي وبا در فواصل زماني مختلف شيوع يافت. بعداً سيستم تأمين آب لوله‌كشي اصلاح شده‌اي مورد استفاده قرار گرفت كه مقدمه چاه فاضلاب بود و ساخت سيستم مجراي فاضلاب آغاز گرديد كه مواد زائد را به رودخانه تايمر تخليه مي‌كرد در نتيجه اين اعمال بيماري كاهش يافت اما تايمز بتدريج آلوده گشت و تا دهه 1850 بسيار بد بو شده و عاري از ماهي گرديد. در سالهاي آخر قرن نوزدهم تعداد محلهاي تخليه به رودخانه كاهش يافت و فاضلاب بطرف واحدهاي ته نشيني، لوله‌كشي شده و گل و لجن حاصل از آن به دريا تخليه گرديد با كاهش بار آلي وارد شده به مصب تا پايان قرن نوزدهم بهبود قابل ملاحظه‌اي در كيفيت آب پديد آمد بدليل رشد سريع جمعيت لندن در اوايل قرن بيستم مقدار فاضلابها بيشتر از ظرفيت سيستم تصفيه بود و تا دهه 1950 30 كيلومتر از رود تايمز از طريق لندن دچار شرايط كمبود اكسيژن در هواي خشك گرديد و مناطق رسوبدهي فاضلاب در معرض جزر و مد قرار گرفتند. بررسي‌هاي انجام شده در سال75 19 نشان داد كه در فاصله 70 كيلومتري لندن از كيوتا گراوزند هيچ ماهي زندگي نمي‌كند.
اصلاحات و توسعه سيستم فاضلاب در طول سالهاي 1964 تا 1976 موجب افزايش چشمگير مقدار اكسيژن محلول و بازگشت تعداد زيادي از ماهيان آزاد شد. بسياري از مواد زائد كه به دريا وارد مي‌شوند مواد بيوژن گياهي هستند. تجزيه مواد آلي و نيترات و فسفات موجود در فاضلاب رشد گياه را زياد ميكند ديگر منبع مهم مواد مغذي گياهي، كودهاي كشاورزي و رواناب مناطقي است كه در آنها كشاورزي فشرده انجام مي‌گردد ورود مواد مغذي گياهي رشد فيتوپلانكتونها و گياهان ثابت را افزايش داده و اين غني‌سازي بر تعدادي از موجودات زنجيره‌هاي غذايي سودمند است نظير جمعيتهاي باكتريايي كه تحت تأثير يك ورودي آلي افزايش مي‌يابند (ژاك ورنيه 1376).
مشكلاتي كه مواد شوينده در آب ايجاد مي كنند:
تقسيم مواد شوينده، به تركيباتي گفته مي شود كه براي زدودن ناپاكيها از البسه، ظروف و .......به كار مي رود صابون به عنوان بك شوينده در محيط هاي اسيدي و آبهاي سنگين (سختي بالا) كاربرد خوبي ندارد از اين رو امروز، به فكر مواد جايگزيني براي صابون افتاده اند صابونها املاح قليايي اسيدهاي ضعيفي هستند كه عمدتاً از 2 قسمت اصلي تشكيل شده اند يك قسمت به نام اكليل بنزن سولفات (ABS) كه عاملي است كه در پايين آوردن كشش سطحي نقشي دارد و قسمت ديگر مخلوطي از املاح سديم (فسفات –كربنات – سيليكات- سولفات) مي باشد اين مواد اكسيژن گيري را كاهش مي دهند و در نتيجه خاصيت تصفيه بيولوژيكي آب كاهشي مي يابد همچنين كف ايجاده شده موجب مشكلاتي در امر كشتيراني مي شود.
فاضلابها و ضايعات صنعتي:
تخليه پسابهاي صنعتي در آبها مي‌تواند آلودگي‌هاي زيادي را ايجاد نمايد از جمله اينكه:
1- گازهاي سمي و بد بو را وارد آب نمايد.
2- اسيديته آب را بالا ببرد
3- چربي، روغن و مواد معلق و مواد راديو اكتيو را داخل آبها نمايد.
مواد معلق نظير چربي، روغن و مواد رنگي در مقادير بالا مي‌توانند با ايجاد لايه نازكي بر سطح آب علاوه بر بد منظره كردن جريانها و مصرف اكسيژن محلول در آب براي اكسيداسيون مواد آلي مانع عمليات فتوسنتز يا اكسيژن‌گيري آبها شوند. ورود سيانور و املاح فلزات سنگين نظير مس، كرم، روي و غيره به آبها با توجه به خاصيت مسموميت اين تركيبات براي آبزيان و انسان علاوه بر مردن يا كوچ نمودن اين موجودات متأسفانه در بدن آبزيان به شدت تغليظ گرديده و ورود آنها از طريق مصرف آبزيان باعث مسموميت شديد انسان خواهد شد. مرگ و ميرهاي ناشي از اين مسموميت‌ها در دنيا به كرات اتفاق افتاده و مرگ و مير دسته جمعي آبزيان نيز مانند ماهيها در اكثر جريانات آب دريا كه دريافت كننده پاسبهاي صنعتي مي‌باشد پيش آمده است. حرارت و مواد راديو اكتيو ممكن است از طريق فعاليتهاي صنعتي وارد آبها شود علاوه بر آلوده ساختن آنها اكسيژن محلول در آب را نيز به شدت تقليل ميدهد. تخليه پسابهاي صنعتي ممكن است باعث آلودگي آب توسط ميكروارگانيزم‌هاي بيماري‌زا باشد.
تخليه و افزايش مستمر مواد زائد صنعتي موجب خفگي كفزيان در بستر دريا مي‌گردد به طوري كه جوامع جانوري در مناطق تحت جزر و مد تضعيف مي‌شوند. منطقه‌اي در بريتانيا بيچ واقع در غرب كانادا كه ضايعات معدن مس به مدت حدود 75 سال در آن تخليه مي‌شد هنوز هم كه 12 سال از بسته شدن معدن مي‌گذرد از نظر بعضي از رده‌هاي جانوري ضعيف است. اگر ضايعات صنعتي حاصل از لايروبي منتشر شده و اكسيد گردند ممكن است خواص شيميايي فلزات موجود در آنها تغيير نموده و جذب آنها بر روي ذرات گل صورت نگرفته و وارد زنجيره غذايي بشوند(گي تاراد 1363).
ضايعات ناشي از لايروبي، عمليات استخراج و حفاري:
مواد زائد لايروبي به شدت آلوده بوده و شامل مواد آلي، نفت، مواد غذايي و فلزات سنگين مي‌باشند به علاوه وجود فلزات معلق در آنها باعث تشكيل لجن و محل مناسبي جهت رشد و تكثير انواع باكتريهاي بيماري‌زا مي‌گردد. گل و لاي ناشي از عمليات حفاري در دريا شامل خاك رس و آب توأم با سولفات باريم جهت تعديل و جلوگيري از خوردگي لوله‌ها و پوسته‌ها و مته مي‌باشند بسياري از اين مواد و اجزاء آنها براي ارگانيزمهاي دريايي سمي مي‌باشند و تجمع اين مواد در اطراف سكوهاي حفاري ممكن است آسيب جدي به موجودات دريايي وارد سازد. از طرفي در نتيجه عمليات استخراج خصوصاً استخراج مواد نفتي مقاديري نفت به دريا نشت كرده و مشكلاتي را به وجد مي‌آورد به طوري كه به هنگام نشت اين مواد ابتدا موجودات و گونه‌هاي كم مقاومت آسيب مي‌بينند همچنين اين مواد رشد باكتريها را تحت تأثير قرار داده و با كاهش تعداد ميكروارگانزيم‌ها همراه‌اند بيشترين اثرات اين آلودگي در مورد موجودات كف دريا مي‌باشد زيرا زدوده شدن كامل آلودگي از كف دريا ممكن است تا چند دهه به طول بيانجامد و موجودات ساكن كف دريا و ناحيه بنتيك ناگزيرند محيط نفتي را سالها تحمل كنند. (آربي كلارك-1923)
آلودگي ناشي از مواد راديواكتيو در دريا:
مواد پرتوزا يكي ديگر از آلاينده‌هاي محيط زيست و آبها مي‌باشند آزمايش سلاحهاي اتمي، حمل و نقل مواد راديواكتيو خطرناك و سوانح و حوادث كشتي‌هاي حامل اين مواد در درياها، حمل و نقل مواد راديواكتيو خطرناك و سوانح و حوادث كشتي‌هاي حامل اين مواد در درياها، باران راديواكتيوي اتمسفر راههاي ورود اين مواد به آبها هستند اين مواد نيمه عمر طولاني داشته و اثرات آنها در دراز مدت است شناسايي و تعيين اثر اكولوژيك مواد راديو اكتيو در دريا مشكل است زيرا صدمه حاصله بر روي موجودات زنده مدتي پس از تماس با تشعشعات بروز ميكند و صدمات ژنتيكي زير حدكشنده تا نسل‌هاي بعدي قابل رديابي نمي‌باشد به هر حال صدمه به برخي از افراد مستعد و ايجاد اختلالات ژنتيكي از عواقب غيرقابل اجتناب هر سطح تماس يا تشعشع است چه اين منبع طبيعي باشد يا ساخته دست انسان. معلوليت و انحرافات در نوزاد ماهيان، تجمع در زنجيره‌هاي غذايي و ايجاد خطر براي سلامت بشر نمونه‌هايي از اين گونه‌اند (دبيري-1379).
دفع مواد پرتوزاي جامد در دريا از سال 1964 شروع شد اما به تدريج تحت كنترل بين‌المللي درآمد و حالا ديگر انجام نمي‌گردد. در سال 1972 تحت كنوانسيون لندن كه تخليه همه مواد به دريا را كنترل ميكند دفع جامدات خيلي پرتوزا در دريا ممنوع شد در سال 1994 ممنوعيت گسترش يافت و ضايعات جامد سطح پايين و متوسط را هم در برگرفت.ضايعات پرتوزاي با حد متوسط و پايين شامل موادي نظير لباس‌هاي پوششي، شيشه آلات آزمايشگاهي، لوله‌هاي آلوده، سيمان و مواد ساختماني و ... مي‌باشد و از نيروگاههاي هسته‌اي، رآكتورهاي طراحي شده صنعتي، مؤسسات تحقيقاتي و بخش‌هاي راديولوژي بيمارستان منشاء مي‌گيرد.
براي تخليه، اين مواد در مخازن فولادي سيمان شده، يا با قير يا رزين مسدود شده يا با يك وسيله تعديل فشار، متراكم مي‌گردد. اينكار تضمن كننده آن است كه مخزن به طور صحيح و بدون انفجار تحت فشار زياد آب عميق به بستر دريا مي‌رسد. بعضي حوادث منجر به ورود پرتوزا به دريا مي‌گردند برخي از اينها شامل پلوتونيم موجود در يك ماهواره با نيروي هسته‌اي است كه در سال 1964 وارد جو گرديد تصادف دو بمب‌افكن B-52 حامل سلاحهاي مربوط به ايالات متحده، گم شدن دو زير دريايي هسته‌اي آمريكا در اقيانوس اطلس در اسل‌هاي 1963 و 1968 و شش زير دريايي هسته‌اي روسي در درياهاي نروژ و كارا و آخرين آنها كومسومولتس بوده كه بعد از آتش‌سوزي و انفجار در سال 1989 غرق شد، مي‌باشد. اين حوادث در مقايسه با عواقب مصيبت بار آتش‌سوزي و انفجار رآكتور هسته‌اي چرنوبيل در آوريل سال 1968 كم اهميت هستند حادثه چرنوبيل به ريزش مواد پرتوزا در مناطق زيادي از اروپا به ويژه در مناطقي كه بارانهاي طوفاني شديد به شكل ابر هسته‌اي از آنجا گذشت منجر گرديد دريايي كه بيش از همه مورد تهديد قرار گرفت درياي بالتيك بود.ورود مواد راديواكتيو به دريا در اثر فعاليتهاي انسان در مراحل آخر جنگ جهاني دوم با انفجار اولين سلاحهاي هسته‌اي شروع شد و با آزمايش تسليحات هسته‌اي تا سال 1963 كه قرارداد منع آزمايش بين ايالات متحده آمريكا، شوروي سابق و بريتانيا منعقد گرديد ادامه يافت از آن زمان تا سال 1974 آزمايشات جوي در اقيانوس آرام توسط فرانسه در مجمع‌الجزاير تو آموتوو جمهوري خلق چين انجام شد كه چيني‌ها سهم نسبتاً كمي داشتند از آن زمان توافق شد كه همه آزمايشات در زير زمين و بدون هيچ تخليه‌اي به اتمسفر انجام شود. اين سلاحهاي هسته‌اي حاوي اورانيوم و پلوتونيوم بودند و وقتي كه در زير آب يا نزديك به زمين منفجر شدند بيش از 200 محصول شكاف و ايزوتوپ مختلف توليد يا نزديك به زمين منفجر شدند بيش از 200 محصول شكاف و ايزوتوپ مختلف توليد كردند آنها با غبار ريز به اتمسفر برده مي‌شوند در آنجا قبل از اينكه دوباره به صورت ريزش روي زمين ته‌نشين شوند چند بار كره زمين را دور زده‌اند به دليل حالت كروي چرخش زمين بيشتر ريزش‌ها در عرض‌هاي جغرافيايي و با بالاترين مقادير در نيمكره شمالي واقع ميشود كه بيشتر انفجارات در آن اتفاق مي‌افتد. ابتدا بيشترين مقدار در آبهاي سطحي ظاهر ميشود.
تأثير زيست محيطي مواد پرتوزا:
تشخيص و اندازه گيري صدمه وارد شده به موجودات زنده آبزي تا حدي دشوار است و اين به2 دليل است اولاً اينكه دسترسي به همه جانداران آبزي امكان‌پذير نيست و ثانياً صدمه وارد شده به موجودات زنده ممكن است پس از مدتي بعد از قرارگيري در معرض تابش آشكار شود و صدمه ژنتيكي غير كشنده نيز تا نسل بعد معلوم نمي‌گردد. هسته‌هاي پرتوزا از نظر شيميايي همانند هسته‌هاي غير پرتوزاي خود، ايزوتوپهاي طبيعي عمل مي‌نمايند اما اگر ماده تجمع يافته پرتوزا باشد امكان تجمع زيستي و بزرگنمايي زيستي در زنجيره‌هاي غذايي اهميت بيشتري مي‌يابد. جلبك‌ها قادر به جذب غلظت بالايي از مواد از آب اطراف خود هستند. جلبك پورفيرا porphyra جلبكي است كه در بعضي از بخش‌هاي انگليس تحت تأثير مقادير زياد ريزش دريايي مواد پرتوزا از واحد بازفرآوري قرار مي‌گيرد بنابراين اين جلبك نشانگر خوبي براي تعيين مقدار ريزش مواد پرتوزا است. سخت پوستان پلانكتوني مواد پرتوزا را از طريق غذا به بدن خود وارد نموده اما متراكم نمي‌نمايند و بخش عمده‌اي از مواد جذب شده از طريق غذا به بدن خود وارد نموده اما متراكم نمي‌نمايند و بخش عمده‌اي از مواد جذب شده از طريق مدفوع و يا فرآيند پوست اندازي از بدن آنها خارج ميشود. خرچنگ‌ها نيز كه از كرم پرتار علامت گذاري شده با پلوتونيم تغذيه ميكنند مقادير زيادي از راديوايزوتوپ را دارند. اين مواد در غده گوارشي خرچنگ و چسبيده به ديواره روده ماهي پليس بوده ولي در ديگر اعضا انباشته نمي‌شود. به طور كلي به دليل جذب سطحي هسته‌هاي پرتوزا روي ذراتي كه در بستر دريا جمع مي‌شوند ماهيان بستر زي احتمالاً بيشتر از ماهيان پلاژيك در معرض مواد پرتوزا هستند اين اثرات بيشتر شامل اختلالات فيزيولوژيكي و متابوليسمي و نيز اختلالات ژنتيكي است كه اين موضوع در ازدياد تلفات تخم‌ها يا لاروها بروز مي‌نمايد اما با وجود ميزان زياد مرگ و مير طبيعي تشخيص اين موضوع بسيار سخت است. انسان نيز به دو طريق در معرض مواد پرتوزاي موجود در دريا قرار مي‌گيرند يكي از طريق خوردن غذاهاي دريايي كه اين مواد در آنها متراكم شده‌اند و ديگري از طريق خارجي در معرض رسوبات سواحل قرار گرفتن، مي‌باشد(آربي كلارك-1923)
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
به نظر شما مهم ترین منابع آلوده کنندهٔ رودخانه ها کدام اند؟
آلودگی رودخانه ها چه مشکلاتی را ایجاد می کنند؟
پاسخ :
فاضلاب کارخانه ها و منازل مسکونی، سم ها و کود های شیمیایی
آلودگی رودخانه ها چه مشکلاتی را ایجاد می کنند؟ سبب از بین رفتن آبزیان و یا مسموم شدن آنها، غیر قابل مصرف شدن آب رودخانه ها و…می شود.
بسیاری از آلودگی ها می توانند به آب رودخانه، نهر آب و اقیانوس ها ضرر برسانند. سه نوع آلودگی شایع آب عبارت است از: خاک، کودها و باکتری ها.
هنگامی که باران می بارد، خاک درون رودخانه و نهر را می شوید. خاک درون آب می تواند حیوانات ریز و تخم ماهی ها را از بین ببرد. خاک می تواند آبشش ماهی را مسدود کند و نیز جلوی نور آفتاب را بگیرد و باعث از بین رفتن گیاهان در آب شود.
مواد مغذیی که اغلب از کودها به دست می آیند، باعث آلوده کردن دریاچه، تالاب و مخازن آب می گردند. نیتروژن و فسفر باعث رشد جلبک ها می شوند و آب را به رنگ سبز درمی آورند.
باکتری ها اغلب از فاضلاب ها در آب ها می ریزند و می توانند آب را آلوده کنند.
علل آلودگی آب
1- فاضلاب و آب کثیف : فاضلاب شامل مدفوع، ادرار و شستن بدن و لباس می باشد. از بین نبردن فاضلاب در آب ها باعث بروز بیماری هایی نظیر اسهال می گردد.
2- زباله های دریایی: این زباله ها شامل مقوا (دو هفته طول می کشد تا مقوا تجزیه شود)، روزنامه (6 هفته طول می کشد تا تجزیه شود)، قوطی های فیلم عکاسی (6 هفته طول می کشد تا تجزیه شود)، کف (50 سال طول می کشد تا تجزیه شود)، ظروف پلی استرین (80 سال طول می کشد تا تجزیه شود)، آلومینیوم (200 سال طول می کشد تا تجزیه شود)، بسته های پلاستیکی (400 سال طول می کشد تا تجزیه شود) و شیشه (زمان زیادی طول می کشد تا تجزیه شود و ما زمان دقیق تجزیه شده شیشه را نمی دانیم) است.
3- زباله های صنعتی که عبارتند از:
- آزبست (پنبه نسوز) : افراد این ماده را استنشاق می کنند و باعث بیماری هایی از قبیل: آزبستوز (نوعی بیماری ریوی)، مزوتلیوما (نوعی سرطان که پوشش ریه و شکم را درگیر می کند)، سرطان ریه، سرطان روده و سرطان کبد می شود.
- سرب : یک عنصر فلزی و ماده غیر قابل تجزیه است و موجب جلوگیری از فعالیت آنزیم های بدن می گردد.
- جیوه: یک عنصر فلزی و ماده غیر قابل تجزیه است و موجب مسمویت با جیوه می گردد.
- نیترات و فسفات: در اغلب موارد نیترات ها و فسفات ها، خاک را می شویند و به رودخانه و دریاچه می ریزند. نیترات ها و فسفات ها موجب اوتروفیکاسیون (انباشت آب) می شوند که برای محیط دریایی مضر می باشد.
- گوگرد (سولفور): یک ماده غیر فلزی که برای زندگی دریایی مضر می باشد.
- روغن: در آب حل نمی شود و در سطح آب لایه ضخیم کفی ایجاد می کند. این لایه ضخیم باعث می شود که نور آفتاب به آب نرسد، بنابراین گیاهان دریایی از بین می روند و برای ماهی ها و پرندگان دریایی نیز خطرناک می باشد.
- پتروشیمی: از نفت و یا گاز تشکیل شده و برای زندگی دریایی می تواند سمی باشد.
4- زباله های رادیواکتیو: این زباله ها از فراورده های صنایع، پزشکی و تحقیقاتی بوجود می آیند و می توانند اثرات مضری را بر زیستگاه های دریایی داشته باشند. نیروگاه های هسته ای، استخراج و پالایش اورانیوم و توریوم از علل آلودگی آب ها می باشند.
5- آلودگی نفتی: نفت از تانکرها، کشتی ها و غیره نشت می کند. نفت در آب حل نمی شود و لایه ضخیمی را روی سطح آب به جای می گذارد. این لایه ضخیم باعث می شود که نور خورشید به آب نرسد، بنابراین گیاهان دریایی از بین می روند و برای ماهی ها و پرندگان دریایی نیز خطرناک می باشد.
6- ذخایر زیرزمینی: مخازن و لوله های زیرزمینی که اغلب حاوی نفت می باشند، برای محیط اطرافشان مضر می باشند. قبل از سال 1980، این لوله های زیرزمینی از جنس فولاد بودند که به طور مستقیم باعث آلودگی می شدند. با گذشت زمان و از بین رفتن فولاد، مواد درون این لوله ها باعث آلودگی خاک و آب های زیرزمینی شدند.
7- آلودگی جوی: در اتمسفر، ذرات آب با دی اکسید کربن، دی اکسید گوگرد و اکسید نیتروژن مخلوط می شود و تشکیل یک اسید ضعیف را می دهد. آلودگی جوی یعنی بخار آب مقدار زیادی از این گازها را جذب کرده و اسیدی می شود. آب باران آلوده به این گازها، به نام باران اسیدی خوانده می شود. هنگامی که باران اسیدی می بارد، زندگی حیوانات دریایی آسیب می بیند.
8- گرمای کره زمین: افزایش گرمای کره زمین باعث افزایش دمای آب می شود. افزایش دمای آب می تواند منجر به مرگ بسیاری از موجودات آبزی گردد. سوختن سوخت های فسیلی باعث انتشار گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن می شود.
9- اتورافیک (افزایش مواد مغذی در دریا که باعث رویش انبوه گیاهان می شود): کودهایی که برای کشاورزی استفاده می شوند، اگر در نزدیکی آب رودخانه، دریاچه و غیره بریزند، موجب افزایش مقدار مواد مغذی در آب می شود.
فیتوپلانگتون ها با سرعت بیشتر تکثیر می شوند و باعث ایجاد شکوفه های جلبکی می گردند. این شکوفه های جلبکی باعث مختل کردن عمل اکوسیستم و ایجاد مشکلات می شوند.
جلبک ها از تمام اکسیژن موجود در آب استفاده می کنند و اکسیژنی را برای آبزیان نمی گذارند، بنابراین ماهی ها می میرند.
شکوفه های جلبکی جلوی نور خورشید را می گیرد و در نتیجه باعث از بین رفتن گیاهان در آب می شوند. برخی از جلبک ها، سمی را تولید می کنند که هر حیوانی آن را مصرف کند، مسموم می شود.
آلودگی آب و سلامت انسان
اگر آب آلوده باشد و شما آن را مصرف کنید، ممکن است در همان لحظه آسیبی به سلامتی شما وارد نشود، اما اگر در مدت طولانی از این آب آلوده مصرف کنید، سلامتی شما به خطر می افتد.
- فلزات سنگین ناشی از فراورده های صنعتی، در نزدیکی رودخانه و دریاچه جمع می شوند. این فلزات موجب مسموم شدن ماهی ها و میگوها می شوند و انسان ها این حیوانات مسموم را مصرف می کنند. فلزات سنگین می توانند کاهش رشد، نقص در تولد و سرطان را بوجود آورند.
- زباله های صنعتی می توانند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن، عدم باروری و مسمومیت حاد شوند.
- آلاینده های میکروبی ناشی از فاضلاب می تواند موجب بیماری های عفونی از قبیل حصبه، وبا و مرگ نوزادان شود.
- مواد آلی و مغذی باعث افزایش جلبک، کمبود اکسیژن و خفگی ماهی ها و دیگر موجودات زنده دریایی می شود.
- ذرات سولفات ناشی از باران اسیدی می تواند باعث مرگ موجودات زنده آبزی گردد.
- مصرف آب آلوده باعث بروز اسهال و عفونت معده می شود.
- آب های آلوده بستر مناسبی برای رشد پشه ها و دیگر حیوانات می باشند. اگر پشه آلوده شما را نیش بزند می تواند موجب بیماری هایی نظیر مالاریا و تب دانگ شود.
جلوگیری از آلوده شدن آب
- در مصرف آب صرفه جویی کنید. این صرفه جویی، جلوی کمبود آب سالم را می گیرد و مقدار آب آلوده ای که نیاز به تصفیه دارد را کاهش می دهد.
- رنگ، روغن و مواد زباله را درون سینک ظرفشویی، راه‌آب حمام و دستشویی و یا توالت نریزید.
- از پودر لباسشویی، مواد تمیز کننده خانگی و صابون و شامپو استفاده کنید.
- از کودها و یا حشره کش ها زیاد استفاده نکنید.
- مواد زباله را در رودخانه، دریاچه، جوی آب و ... نریزید.
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
فناوری و راه های کاهش دادن ضررهای فناوری
همانطور که بیشتر شما می دانید فناوری در زندگی ما تأثیرات فراوانی از گذشته تا به حال داشته و همچنین در آینده تأثیرات بیشتری را هم خواهد گذاشت . تکنولوژی روز به روز در حال افزایش و پیشرفت است . همانگونه که شما می دانید علمی که هم اکنون در اختیار بشر است در برابر تمام علوم هستی هیچی حساب می شود . به خاطر همین انسان باید در همه کاری کنجکاوی یا به قول بعضی ها فضولی کند تا بتواند به علوم ناشناخته هم دست یابد . علم انسان با گذشت هر دقیقه افزایش پیدا می کند و جدید می شود . به نظر من پیشرفت تکنولوژی پا به پای پیشرفت علم پیش می رود . چون علم انسان وقتی پیشرفت کند برای راحت تر بودن انسان تکنولوژی هم به دنبالش خواهد آمد . برای مثال برای اولین بار که لامپ توسط توماس ادیسون ساخته شد ، عمر آن لامپ فقط به مدت 20 دقیقه بود ، ولی پس از توماس ادیسون اشخاص دیگری توانستند عمر لامپ را افزایش دهند و حتی بعد ها کسی توانست لامپی را اختراع کند که در صورت نبود برق یا برق رفتگی روشن شود . این مثال دقیقا همان تکنولوژی است . توماس ادیسون با ساخت یک لامپ به پیشرفت علم کمک کرد ولی دیگران که عمر لامپ را افزایش دادند و یا آن را بی نیاز به برق کردند ، به پیشرفت تکنولوژی کمک کردند و همانگونه که گفتم تکنولوژی به راحتی انسان کمک می کند و در این مثال هم می توان راحتی انسان را یافت ( نیاز نداشتن به برق ) . حالا وقت گفتن مضرات و فواید تکنولوژی است .
فواید فناوری عبارتند از : راحت تر شدن کار انسان ها ، سریع تر شدن کار انسان ها ، دقیق تر شدن کار انسان ها ، در بعضی مواقع هم کم قیمت تر شدن وسایل مرد نیاز انسان ها و ...
مضررات فناوری
تنبل شدن انسان ها و کم تحرکی آنان . من نتوانستم ضرر دیگری برای تکنولوژی پیدا کنم و به نظر بعضی ها همین موردی را هم که گفتم ، ضرر حساب نمی شود . با این حال متوجه شدید که فواید تکنولوژی از مضرات آن بیشتر است پس تکنولوژی برای همه بسیار خوب و پر فایده است .
راه های کاهش ضررهای فناوری جدید مانند تلفن همراه :
اهكارهاي مناسب در جهت كنترل و نظارت صحيح
متأسفانه دانش ضعيف اغلب والدين نسبت به ظرفيت هاي فني گوشي، قيمت پايين سيم كارت ها، وجود سيم كارت هاي اعتباري و... همه نكاتي هستند كه مي تواند بچه ها را به قربانيان تلفن همراه تبديل كند. اولين و مهم ترين راهكار براي مصون ماندن كودكان و نوجوانان از آسيب هاي تلفن همراه اين است كه ازابتدا زيربار خريد اين وسيله نرويد. وعده خريد را به پايان دوره نوجواني يعني بعد از 18 سالگي بدهيد و از فرزندتان بخواهيد تا وسيله ديگري را به جاي آن ازشما بخواهد.
گاه والدين بنا به دلايلي نظير اين كه فرزندشان به كلاسهاي مختلف مي رود و نگران او مي شوند تصميم به خريد تلفن همراه مي گيرند. اگر به هر علت قصد چنين كاري داريد حتما توصيه هاي زير را مدنظر داشته باشيد:
1- مدت زمان استفاده را محدود كنيد و بر سر ساعاتي از روز كه مي تواند گوشي را در اختيار داشته باشد با فرزندتان قرارداد ببنديد.
2- از او بخواهيد تا به هيچ عنوان تلفن را به مدرسه نبرد و در زمان انجام تكاليف نيز آن را خاموش كنيد.
3- به فرزند خود بياموزيد كه هر پيامك يا موضوعي كه در تلفن دارد حتما درست و واقعي نيست.
4- نسبت به افرادي كه با كودك يا نوجوان رابطه تلفني دارد حتما كنترل و نظارت داشته باشيد.
5- سعي كنيد با امكانات و اطلاعات گوشي آشنا شويد و دراين حوزه ها آموزش ببينيد.
دورماندن والدين از پيشرفت هاي جديد باعث ايجاد شكاف نسلي بين آنها با فرزندانشان مي شود.
6-از مطالب درون گوشي اطلاع داشته باشيد. زمان هايي را برنامه ريزي كنيد تا بتوانيد در كنار فرزندتان از پيامك ها آگاهي يابيد و نسبت به محتواي آنها به بحث و مذاكره بنشينيد.
7-بازي ها و سرگرمي هايي را با فرزندتان ترتيب دهيد. داشتن فعاليت هاي مشترك اين امكان را به والد مي دهد كه عملكردهاي كودك و نوجوان را زيرنظر داشته باشد و فرصتي پيش مي آيد تا فرزند بسياري از مطالب را به پدر يا مادر انتقال دهد. به علاوه مي تواند نكاتي را به فرزند خود بياموزد و از او اطلاعاتي ياد بگيرد.
8- به فرزند خود بياموزيد كه دريافت و ارسال پيامك يا بلوتوث درست مانند صحبت كردن با يك غريبه است و بايد همان احتياط هايي را كه در اين زمينه به كار مي رود باز هم رعايت شود.
9- به او بگوييد كه هيچ گاه نبايد اطلاعات شخصي و خانوادگي را ازطريق پيامك به ديگران انتقال دهد.
10- هرگز بدون اطلاع شما با كسي كه از طريق پيامك آشنا شده ملاقات واقعي ترتيب ندهد.
11- به بچه ها آموزش دهيد كه همان قوانيني كه در ارتباطات واقعي رعايت مي كنيم مانند فحش ندادن، استفاده نكردن از كلمات ركيك و طنزها و مطالب مبتذل و .... بايد در مورد تلفن همراه نيز به كار گرفته شود.
12- به او يادآوري كنيد كه ارتباط از طريق پيامك جاي دوستي هاي واقعي بين افراد را نمي گيرد.
سخن آخر اينكه...
ثابت شده است كه هرچه استفاده از اين وسيله كمتر باشد، استرس و نگراني فرد كمتر خواهدبود و بچه ها شرايط رواني بهتري خواهندداشت. كودكان و نوجواناني كه در طول روز 3 تا 4 بار از تلفن همراه استفاده مي كنند نسبت به كساني كه 15 تا 20 بار آن را به كار مي گيرند شرايط روحي رواني مطلوب تري دارند، شبها بهتر مي خوابند، نگراني و استرس كمتري دارند، روند تحصيلي آنها خوب است و افراد با نشاط و با روحيه بالاتري در جامعه هستند.
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
منظور از اینکه همه افراد در مقابل قانون مساوی هستند ، چیست ؟ مثال بزنید .
پاسخ :
یعنی همه افراد کشورمان از زن و مرد در حمایت یکسان قانون قرار دارند و همه از حقوق انسانی ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند . قانون به طور یکسان در مورد همه افراد جامعه حکم صادر می کند . و مقام و پست و... تفاوتی در مقابل قانون نمی کند .
پاسخ دوم
:
این است که قدرتمندان و ثروتمندان و ضعیفان همه در برابر حقوق انسانی،سیاسی،اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی از حقوق یکسانی برخوردارند و هیچ کس بر دیگری برتری ندارد.
مطلب مرتبط:
صل ۷ اعلامیه جهانی حقوق بشر بیان می‌دارد که «همه در برابر قانون مساوی هستند و حق دارند بی هیچ تبعیضی از حمایت یکسان قانون برخوردار شوند.
همه حق دارند در مقابل هر تبعیضی که ناقض اعلامیهٔ حاضر باشد، و بر ضد هر تحریکی که برای چنین تبعیضی به عمل آید، از حمایت یکسان قانون بهره‌مند گردند
بنا بر گفته سازمان ملل این اصل به‌طور خاص برای اقلیت‌ها و فقرا اهمیت دارد
زین رو قانون و قضات باید صرفنظر از نژاد، جنیست، جهت‌گیری جنسی، هویت جنسی، منشأ ملی، رنگ، قومیت، دین، ناتوانی یا دیگر خصایص بدون هیچ امتیاز، تبعیض یا سوگیری برای همگان برابرانه اعمال شود
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
به چند گروه تقسیم شوید و یک مکان گروه اجتماعی را انتخاب کنید .
پاسخ :
جدولی دو ستونی رسم کنید که در آن مقررات مربوط به آن مکان را در یک ستون و کارکرد آن را در ستون مقابل نوشته شود .
پمپ بنزین ورود با صف نظم و احترام به حقوق دیگران
کتابخانه رعایت سکوت هنگام مطالعه احترام به حقوق دیگران ، ایجاد آرامش
پارک نریختن زباله در پارک حفظ پاکیزگی محیط زیست ، جلوگیری از بیماری
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
به این موقعیت ها توجّه کنید و بگویید هر کدام چه پیامد هایی دارد و کدام حقوق نادیده گرفته می شود؟
پاسخ :
- فردی زباله های خانه خود را در گوشه پارکی مقابل محوطه بازی کودکان بریزد ؟
حقوق بچه ها و کودکان زیر پا گذاشته می شود و محیط زیست آلوده می شود .
- فردی بخواهد خارج از صف افرادی که در نانوایی ایستاده اند ، نان بگیرد ؟
حقوق افرادی که در صف هستند زیر پا گذاشته می شود .
- فروشنده ای که رایانه ای را فروخته ، وقتی مشتری از او برگه خرید می خواهد به او نمی دهد ؟
حقوق مشتری را نادیده گرفته است .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
1 - همفکری کنید و بگوئید چه مشکلات و شرایط دیگری ممکن است در اردوی شما بوجود بیاید ؟
امکان دارد بعضی از اعضای گروه بدون اطلاع رهبر اردو را ترک کرده و به مکان های خطرناک بروند .
2 - اکنون نتیجه تصمیمات خود را به صورت مقررات اردوروی یک صفحه کاغذ بنویسید و در کلاس بخوانید .
1 - نسبت به وسایل یک دیگر احساس مسئولیت داشته باشیم و هر کس در حفظ وسایل شخصی خود نهایت دقت را داشته باشد .
2 - هنگام خواب از ایجاد صدای بلند و گوش خراش پرهیز کرده و آرامش را حفظ کنید .
3 - بعد از استفاده از وسایل و ظروف هر یک از آنها را در جای مخصوص خود قرار دهید .
4 - زمان حرکت و گردش گروهی در ساعت معین حضور داشته باشید .
3 - آیا همه اعضا حق اظهار نظر در باره موضوع را داشتند ؟
بله ، همه اعضای گروه با در نظر گرفتن ادب ، احترام ، می توانند نسبت به برنامه های گروه اظهار نظر کنند .
4 - اگر پس از تصمیم گیری یک نفر با تصمیم شما مخالفت می کرد چه می کردید ؟
اگر چه به نظر او احترام می گذاشتیم . اما چون اردوی ما گروهی بود ، همه باید تابع قوانین باشیم .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اگر پس ازتصمیم گیری، یک نفر با تصمیم شما مخالفت می کرد، چه می کردید؟
پاسخ :
اگر چه به نظر او احترام می گذاشتیم . اما چون اردوی ما گروهی بود ، همه باید تابع قوانین باشیم .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
آیا همه اعضا حق اظهار نظر در باره موضوع را داشتند ؟
بله ، همه اعضای گروه با در نظر گرفتن ادب ، احترام ، می توانند نسبت به برنامه های گروه اظهار نظر کنند .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اکنون نتیجه تصمیمات خود را به صورت مقررات اردوروی یک صفحه کاغذ بنویسید و در کلاس بخوانید .
پاسخ :
- نسبت به وسایل یک دیگر احساس مسئولیت داشته باشیم و هر کس در حفظ وسایل شخصی خود نهایت دقت را داشته باشد .
2 - هنگام خواب از ایجاد صدای بلند و گوش خراش پرهیز کرده و آرامش را حفظ کنید .
3 - بعد از استفاده از وسایل و ظروف هر یک از آنها را در جای مخصوص خود قرار دهید .
4 - زمان حرکت و گردش گروهی در ساعت معین حضور داشته باشید .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
همفکری کنید و بگوئید چه مشکلات و شرایط دیگری ممکن است در اردوی شما بوجود بیاید ؟
پاسخ :
امکان دارد بعضی از اعضای گروه بدون اطلاع رهبر اردو را ترک کرده و به مکان های خطرناک بروند .
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
نامه ای به خودتان بنویسید و مسئولیت های خودتان را به خود تذکر بدهید.
خداوند، موجودات بی شماری را در جهان آفریده است که بیهوده و بی هدف آفریده و رها نشده اند، بلکه همه آنها به سوی مقصد و کمالی که خدا برایشان معین فرموده است، در حرکت و تکاپو هستند. در قرآن کریم به این موضوع این گونه اشاره شده است: «ما آسمان و زمین و آنچه را در میان آنهاست، بیهوده نیافریدیم». (ص: 27)
و به قول حکیم نظامی گنجوی:
| کار من و تو بدین درازی | کوتاه کنم که نیست بازی |
در این میان انسان به حقیقت کارهایی که انجام می دهد، آگاه است. در آثار و عواقب کردارش می اندیشد و با اراده و اختیار راهی را برمی گزیند گاهی گرفتار غرایزش می شود و در گرداب حیوانیت دست و پا می زند. گاهی نیز روح ملکوتی و عقل انسانی به یاری اش می شتابد و امیال و غرایز نفسانی را به بند می کشد.
به گفته مولانا:
| جان گشوده سوی بالا بال ها | تن زده اندر زمین چنگال ها |
| میل جان اندر ترقی و شرف | میل تن در کسب اسباب و علف |
به برکت تکلیف و حس مسئولیت است که انسان می تواند از چنگال زمین رها شود و به سوی عوالم بالا به پرواز درآید. انسان امانت دار بزرگ خداست. مسئولیت او در پیشگاه خدا، خود و جامعه، بار سنگینی است که در آغاز آفرینش، آن گاه که به آسمان و زمین و کوه ها عرضه شد، آنان به ضعف و ناتوانی خود اقرار کردند و انسان آن را پذیرفت:
ما امانت خود را بر آسمان ها و زمین عرضه داشتیم، پس آنها [بر اثر بی لیاقتی] از پذیرش آن امتناع ورزیدند و ترسیدند، لیکن انسان امانت ما را پذیرفت. (احزاب: 72)
| آسمان بار امانت نتوانست کشید | قرعه فال به نام من دیوانه زدند |
حافظ
برخی مفسران، امانت را در این آیه، معادل تکلیف دانسته اند و این گونه بود که انسان، موجودی مسئول و مکلف شناخته شد. تکلیف و مسئولیت آدمی گسترده است، یعنی هر انسانی افزون بر آنکه در قبال خود مسئولیت دارد، در برابر دیگران و خدای خود نیز مسئول است. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در این زمینه می فرماید:
همه شما نسبت به زیردستان خود مسئول هستید. پس والی و امیر، نسبت به رعیت خودمسئولیت دارد. مرد، سرپرست خانواده است و نسبت به آنها وظیفه دارد. زن، نگهبان خانه شوهر و فرزندان اوست و نسبت به آنها مسئولیت دارد. بنده هم نگهبان اموال مولای خود می باشد و در این باره مسئول است. آگاه باشید که همه شما بندگان هستید و نسبت به رعیت خود مسئولیت دارید.
1. انسان موجودی آزاد و مختار است و مسیر زندگی خویش را خود برمی گزیند؛
2. انسان آزاد و مختار، در قبال خود و جامعه اش مسئول است.
همه موجودات جهان به سوی کمالی که برایشان در نظر گرفته شده است، در حرکتند و همه شرایط و امکانات لازم برای رسیدن به کمال، از سوی خالق دانا برایشان پیش بینی شده و در اختیارشان قرار گرفته است. اما همه آنها جز انسان، نه علم به هدف دارند و نه راه را خود انتخاب کرده اند، بلکه این خداوند حکیم است که جهان هستی را این گونه تنظیم کرده است که هر موجودی به سوی غایت نهایی خود رهسپار باشد و چاره ای جز این ندارد. چنان که قرآن کریم می فرماید:
... رَبُّنَا الَّذی أَعْطی کُلَّ شَیْءٍ خَلْقَهُ ثُمَّ هَدی. (طه: 50)
پروردگار ما کسی است که هر چیزی را خلقتی که شایسته اوست داده، سپس آن را هدایت فرموده است.
و اما در مورد انسان، خداوند در کلام نورانی خویش قرآن، فرموده است:
«أَ فَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناکُمْ عَبَثًا؛ آیا پنداشتید شما را بیهوده آفریدیم؟». (مؤمنون: 115)
و در جای دیگر بیان می کند:
«أَ یَحْسَبُ اْلإِنْسانُ أَنْ یُتْرَکَ سُدًی؛ آیا انسان پندارد که آزاد و رها و بی مسئولیت است؟» (قیامت: 36)
از این آیه ها استفاده می شود که خداوند برای انسان، کمال قرب و منزلت را قائل شده؛ زیرا از او خواسته است که مانند موجودی رها و بی تکلیف، در پی کارهای بیهوده نباشد. در خود احساس مسئولیت را پرورش دهد و همواره خود را مسئول بداند. در نتیجه، هرگز خود را به بهایی کمتر از لقای پروردگار و یا بهشت ابدی نفروشد که در غیر این صورت، به یقین از زیان کاران خواهد بود و به تعبیر حافظ شیرین سخن:
| یار مفروش به دنیا که بسی سود نکرد | آن که یوسف به زر ناسره بفروخته بود |
و یا به قول مولانا:
| خویشتن نشناخت مسکین آدمی | از فزونی آمد و شد در کمی |
| خویشتن را آدمی ارزان فروخت | بود اطلس، خویش بر دلقی بدوخت |
امام سجاد علیه السلام درباره مسئولیت انسان در قبال خویشتن می فرماید:
نیروهای [و استعدادهای] خود را تنها در پیروی از روش خدایی به کارگیر و تا آخرین حد توانایی خود، وجودت را به کمال برسان تا اطاعت گر خدا باشی و نسبت به هر یک ازاعضای خودت که خدا آنها را وسیله کمال و پیشرفت تو قرار داده است، حق آنها را ادا کنی و از خدا در این راه یاری طلبی.
هر موجودی مسیر کمال و تکامل خاص خودش را می پیماید و انسان در این باره آزاد و مختار است.
انسان موجودی اجتماعی است. او به تنهایی توانایی برطرف کردن نیازهای خود را ندارد. او هم در تأمین نیازهای مادی، مانند: خوراک، پوشاک، مسکن و غیره نیازمند همکاری با دیگران است و هم در تأمین نیازهای معنوی،مانند: دوستی و مهرورزی و مانند آنها به فردی احتیاج دارد که او را دوست بدارد و او نیز آن را دوست داشته باشد. بنابراین، انسان ناگزیر از حیات اجتماعی است و بسیاری از موهبت های زندگی خویش را مدیون جامعه می داند و او همواره از دیگران خیر و برکت دریافت می دارد. در سایه تعامل با اجتماع از غم و نگرانی آزاردهنده تنهایی رها می شود، بر لبانش گل لبخند می شکفد و بر علم و تجربه و آگاهی های او افزوده می شود. و این گونه است که دست لطف و مهر خداوند را احساس می کند، چنان که رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله می فرماید: «دست خداوند به همراه جماعت است».
آثار سودمندی که به برکت ارتباط با جامعه و اجتماع نصیب انسان می شود، بی شک سبب ایجاد حس مسئولیت آدمی در برابر آنان خواهد شد و در این رهگذر، کمترین وظیفه او، بازداشتن خویش از آزار رساندن به دیگران است که به تعبیر حافظ:
| مباش در پی آزار و هر چه خواهی کن | که در طریقت ما، غیر این گناهی نیست |
بر این اساس، تنها در سایه احساس مسئولیت در برابر جامعه است که رعایت حقوق دیگران معنا پیدامی کند و شومی ظلم و ستم آشکار می شود. باز هم، تنها به همین سبب است که با دیدن رنج گرسنگی و فقر و اندوه در چهره دیگران، روح آدمی آزار می بیند و بی تفاوتی برای او واژه نامأنوسی می شود. به راستی:
| تو کز محنت دیگران بی غمی | نشاید که نامت نهند آدمی |
سعدی
1. انسان موجودی اجتماعی است و نیازمند به جامعه؛
2. رابطه انسان و اجتماع، رابطه هدفمند و متقابل است و فرد در برابر دیگران نیز مسئول است.
خانواده، کوچک ترین واحد اجتماع است. با بستن پیمان ازدواج میان زن و مرد، زندگی مشترک آنها آغاز می شود و این نقطه شروع شکل گیری خانواده است که با تولد فرزند، نظم و قوام می یابد. ازدواج و سپس تشکیل خانواده، زن و مرد را از پریشانی و بی هدفی نجات می دهد و اطمینان و آرامش را به آنان هدیه می کند. در فرهنگ دینی اسلام، خانواده کانونی مقدس است. بدین جهت، بنای زندگی خانوادگی را بر حقوقی که نکته های ظریف و دقیق در آن هست، استوار می کند. بر همین اساس، همسران در قبال یکدیگر مسئولند و حقوقی بر گردن هم دارند. از امام سجاد علیه السلام روایت است:
بدان که خداوند، همسرت را مایه آرامش و الفت تو قرار داد و به سبب آن، تو را از خطاها ولغزش ها بازداشت. بنابراین، از او سپاس گزار باش و او را احترام کن و از اشتباه ها و لغزش های او درگذر.
پدر و مادر نیز در امر تربیت فرزندان خود مسئول هستند. امام سجاد علیه السلام در این باره می فرماید:
فرزند، قسمتی از وجود توست، خوبی و بدی او با تو ارتباط پیدا می کند. پس، در تربیت و راهنمایی او به پروردگارش و کمک به او در اطاعت از آموزه های الهی، باید کوشا باشی. بنابراین، با او چنان رفتار کن که در دنیا آثار نیک تربیت تو، زیورو مایه سرافرازی تو باشد و در آخرت نیز بر اثر انجام وظیفه، در پیشگاه خدا شرمنده نباشی.
هر انسانی در برابر خانوده و فرزندانش مسئول است.
خویشاوندی میان افراد، نوعی هم بستگی روانی و عاطفی ایجاد می کند و در نتیجه، افراد فامیل، خود را به یکدیگر نزدیک تر احساس می کنند. از رفت و آمد بین بستگان، در متون دین به «صله رحم» یاد شده است. مرحوم نراقی رحمه الله در تعریف و توضیح صله رحم می نویسد:
... مراد از صله رحم که صله آن واجب و قطع آن حرام است، هر خویشاوند نسبی است که به خویشی معروف باشد. اگرچه نسبت بسیار دوری [با انسان] داشته باشد و محرَمیتی در میان نباشد.
خویشاوندان باید در سختی ها به کمک هم بشتابند و کمبودهای مالی و معنوی یکدیگر را برطرف کنند و به تدریج زمینه مناسبی برای رشد و تعالی همدیگر فراهم آورند. حضرت علی علیه السلام ، این مطلب را با سخنی زیبا و تشبیه جالبی بیان فرموده است:
خویشاوندان خود را اکرام کن، زیرا آنان برای تو به منزله بال هایی هستند که به کمک آنان قادر به پرواز می شوی. مأوایی هستند که به سوی آنان بازمی گردی و آنها دستان تواند که به وسیله آنها به هدف و مطلوب [خود [می رسی.
دست هایی که انسان را به هدف می رساند و آرزوهایش را به بار می نشاند، همان خویشاوندان و آشنایان او هستند. بنابراین، آدمی باید این ارتباط خویشی را هر چه بیشتر حفظ کند و قوت بخشد و هیچ عاقلانه نیست که انسان این دست های ارزشمند و پرتوان خود را با بریدن از خویشاوندان قطع کند. رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در کلامی فرموده است: «اگر [آدمی[ برای ایجاد ارتباط با یک خویشاوند، نیازمند پیمودن یک سال راه باشد، زیبنده است».
صله رحم و دید و بازدید از اقوام، از حقوق ویژه و متقابل انسان هاست. حتی اگر یکی از خویشاوندان به وظیفه خود عمل نکرد و پیوند خویشاوندی را قطع کرد، باز هم طرف مقابل، مجاز به مقابله به مثل نیست و تکلیف از دوش او برداشته نمی شود، بلکه تأکید بیشتری برای پیوند خویشاوندی با این گونه افراد شده است. امام سجاد علیه السلام ، این عمل را هم سنگ جهاد می شمارد و می فرماید:
هیچ گامی نزد خدای متعال محبوب تر از دو گام نیست: یکی گامی که مؤمن با آن در راه خدا صف [جنگ [می بندد ودیگری گامی که برای پیوند با خویشاوندی که قطع رحم کرده است، برداشته می شود.
1. صله رحم از حقوق متقابل انسان هاست.
2. پیوند با خویشاوندی که قطع ارتباط کرده است، همانند جهاد در راه خداست.
یکی از مسئولیت های اجتماعی انسان مسلمان، چگونگی رفتار او با همسایه است. در تعریف همسایه آمده است: «هم دیوار، دو تن که در کنار هم خانه دارند.» پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله ، حد همسایگی را چهل خانه از چهار طرف خانه انسان تعیین کرده است. در حدیث دیگری پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله همسایگان را به سه گروه تقسیم می کند: 1. همسایه ای که صاحب سه حق است: حق همسایگی، حق خویشاوندی و حق مسلمانی. 2. همسایه ای که صاحب دو حق است: حق همسایگی و حق مسلمانی. 3. همسایه ای که یک حق بیشتر ندارد و آن همسایه، فرد مشرک و غیرمسلمان است، ولی در همسایگی مسلمانان زندگی می کند. دقت به کاررفته در این تقسیم بندی، بیان کننده گستردگی و اهمیت تعهد ما در قبال همسایگان است. به اندازه ای که حتی اگر مُشرکی در همسایگی خانه ما سکونت داشته باشد، حسن معاشرت با او نیز تأکید شده است.
امام محمد غزالی در کیمیای سعادت می نویسد:
یکی از بزرگان از موشِ بسیار [در خانه اش] رنج می کشید. [به او] گفتند: چرا گربه ای [به خانه ات] نمی آوری؟ گفت: می ترسم موش صدای گربه را بشنود و به خانه همسایه رود. آن گاه چیزی را که برای خود نپسندیده بودم، برای همسایه پسندیده باشم.
امام سجاد علیه السلام درباره لزوم رعایت حقوق همسایه می فرماید:
حق همسایه آن است که اگر از تو کمک طلبد، به یاری اش بشتابی. اگر از تو وام خواهد، به او وام دهی. چون تهی دست گردد، دستگیری اش کنی. چون بیمار شود، به عیادتش روی. هنگامی که خیری به او روی آورد، او را تهنیت و مبارکباد گویی. چون گرفتاری به او روی آورد، دلداری اش دهی و چون بمیرد، جنازه اش را مشایعت کنی. ساختمان خانه ات را بلندتر از ساختمان خانه اش نبری، مگر با اجازه او. بوی غذایت موجب آزار و اذیت او نشود، مگر اینکه او را از آن غذا سهمی دهی. چون میوه ای خریدی، بخشی از آن را به او هدیه کن و اگر این کار را نمی کنی، آن میوه را پنهانی به خانه ات ببر. فرزندت میوه را به دست نگیرد و به کوچه نرود، مبادا کودکان همسایه از حسرت آن رنج برند.
1. در اسلام به حسن معاشرت با همسایه سفارش شده است، اگرچه مشرک باشد؛
2. طمع نداشتن به دارایی همسایه و دوری از آزار و اذیت او، از نشانه های خوش همسایگی است.
مسلمان بودن، حقوق و تکلیف های ویژه ای را برای فرد موجب می شود که یکی از اینها، تکلیف مسئولیت در برابر هم کیشان است. مسلمان، هویتی ملی و حقوقی دارد که با آن هویت، حق حیات اجتماعی می یابد و جان و مال و ناموس و آبرویش در محدوده حکومت اسلامی محترم است. برای کسب این هویت، کافی است که اصول عقاید دین اسلام را بپذیرد و تسلیم آموزه های دین باشد. چنین فردی، در جامعه اسلامی مسلمان خوانده می شود و حقوق و تکالیف فردی و اجتماعی به او تعلق می گیرد. رسیدگی به امور مسلمانان و کوشش برای رفع مشکلات و نیازمندی های آنان، وظیفه هر فرد مسلمان است، تا آنجا که ترک این وظیفه را مساوی با مسلمان نبودن دانسته اند.
چنان که از امام صادق علیه السلام ، در این زمینه نقل است: «هر کس به امور مسلمانان اهتمام نداشته باشد، مسلمان نیست».
هدف عمده دقت و رسیدگی در کارهای مسلمانان، یاری رساندن به آنان و رفع محرومیت ها و ستم ها از زندگی پررنج آنهاست. تا حدی که به سطح مطلوب زندگی امت اسلامی برسند و گفته پروردگار حیکم در موردشان مصداق یابد: « ... خداوند هرگز بر [زیان [مؤمنان، برای کافران راه [تسلطی [قرار نداده است». (نساء: 141)
به فرموده امام صادق علیه السلام ، اهتمام نداشتن به امور مسلمانان، موجب خروج از دایره اسلام است.
دگردوستی، یکی از ویژگی های پسندیده اخلاقی است که روابط جوامع بشری را محکم می کند و زندگی را برای عموم انسان ها دل نشین و رضایت بخش می سازد. امامان گرامی اسلام نیز آن را یکی از عوامل خوشبختی و بهزیستی همه انسان ها معرفی و عموم مردم روی زمین را به آن سفارش کرده اند. امام موسی کاظم علیه السلام در این زمینه می فرماید:
زندگی مردم روی زمین همواره آمیخته با رحمت و عطوفت خواهد بود، مادامی که یکدیگر را دوست بدارند، ادای امانت کنند و بروفق عدالت عمل کنند.
از فرازهای درخشان عهدنامه مالک اشتر که از زبان مولا علی علیه السلام بیان شده، این عبارت است:
[النّاسُ] صنفان: اِمّا أخٌ لَکَ فی الدّین اَوْ نَظیرٌ لَک فی الخلق.
مردم دو دسته اند: دسته ای برادر دینی تو و دسته دیگر همانند تو در آفرینش هستند.
در واقع، حضرت علی علیه السلام در این کلام حس مسئولیت مالک اشتر و همه انسان ها را از دایره مسلمانان فراتر برده و بر همگان تعمیم داده است. مسلمان هر کجای این دنیا که باشد، نمی تواند درد و رنج دیگران را ببیند، ولی آرام و بی توجه از کنارشان بگذرد، بلکه می کوشد تا غبار اندوه و ناامیدی را از چهره هم نوعانش پاک کند و کارها و رفتارش، مرهمی برای سختی ها و دردهای آنان باشد.
حضرت علی علیه السلام در سخنی زیبا، در نهج البلاغه فرموده است:
... به من خبر رسیده که مردی از لشکر شام به خانه زنی غیرمسلمان که در پناه حکومت اسلام بوده اند، وارد شده و خلخال و دستبند و گردن بند و گوشواره های آنها را به غارت برده است، در حالی که هیچ وسیله ای برای دفاع، غیر از گریه و التماس کردن نداشته اند. لشکرشام با غنیمت های فراوان رفتند، بدون اینکه حتی یک نفر آنان زخمی بردارد و یا قطره خونی از او ریخته شود. اگر برای این حادثه تلخ، مسلمانی از روی تأسف بمیرد، ملامت نخواهد شد و از نظر من سزاوار است!
بدین گونه، حضرت علی علیه السلام سکوت در برابر ستم های رفته بر مردم را جایز نمی داند و در این میان، تفاوتی در مسلمان و غیرمسلمان بودن انسان ها نمی گذارد و این، نشان دهنده اوج مسئولیت انسان مسلمان، در برابر هم نوعانش است.
دگر دوستی، یکی از عوامل آرامش و صلح پایدار در جهان است.
منابع طبیعی، ثروتی است که طبیعت برای استفاده انسان ها فراهم ساخته است و عامل انسانی، در پدید آمدن آن نقشی ندارد. ازبین بردن منابع طبیعی و آلوده ساختن محیط زیست، یکی از بزرگ ترین مشکلات عصر حاضر است که زندگی بشر را به خطر می اندازد. به عقیده دانشمندان، بیشتر نابسامانی های طبیعی، مانند: سیل ها، پیشروی آب دریاها، کاهش سفره های زیرزمینی و آسیب پذیری لایه اوزن، به علت نابودی و آلوده سازی محیط زیست است. از نگاه آموزه های دینی، محافظت از منابع طبیعی و محیط زیست، از مهم ترین مسائل اخلاقی ـ اقتصادی به شمارمی رود.
قرآن کریم در بیان پاره ای از مسائل اقتصادی، با نگاهی جامع و فراگیر، انسان را از هر گونه فساد در زمین باز می دارد و می فرماید:
«وَ لا تُفْسِدُوا فِی اْلأَرْضِ بَعْدَ إِصْلاحِها؛ در زمین، پس از اصلاح آن فساد مکنید». (اعراف: 85)
بدیهی است که نابودی منابع و آلودن محیط زندگی، از مصداق های فساد در زمین هستند. در روایت های اسلامی، زمین، منبع خیر و برکت و همچون مادری مهربان دانسته شده که نگهداری سالم آن بر همگان لازم است. رسول خدا صلی الله علیه و آله در این باره می فرماید: «از زمین محافظت کنید، چرا که زمین اصل و منشأ شماست».
در جای دیگر نیز فرمود: «جز به هنگام ضرورت، درخت را قطع مکنید.» و در حدیثی از ایشان: «آبیاری درخت همانند سیراب کردن مؤمن تشنه دانسته شده است».
بنابراین، از مجموع آموزه های دینی که بر حفظ و مواظبت از طبیعت و منابع طبیعی تأکید شده است، استفاده می شود که همه انسان ها در برابر طبیعت خداداد مسئول هستند و باید در حفظ آن کوشا باشند. گفتنی است، جاذبه های زیبای طبیعت، اعم از جنگل ها، دشت ها، صحراها، گل ها و گیاهان، از عوامل مهم ایجاد آرامش و نشاط در آدمی هستند. از این رو، نابودی غیرمنطقی و غیراصولی این نعمت های دلربای خداوندی، به معنای از بین بردن نشاط و امنیت خاطر مردم و گرفتارساختن آنها به اندوه و ناامیدی و افسردگی خواهد بود.
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
پیمان نامه ای در باره بدن خود بنویسید و در آن قول بدهید که از این پس از اعضای بدن خود مراقبت می کنید تا سالم و تندرست باشید .
پاسخ :
من قول میدهم از چشم های خود مراقبت کنم و زیاد جلوی تلویزیون و کامپیوتر نشوم تا به آن صدمه نزنم . من قول میدهم که از معده خود مراقبت کنم و از غذاهای زیان آور مانند پفک و چیپس استفاده نکنم تا به آن آسیبی نرسد و مریض نشوم .
من قول می دهم کفش مناسب بپوشم تا به پایم آسیب نرسد .
من قول می دهم لباس مناسب هر فصل را بپوشم تا آسیبی به ریه هایم وارد نشود .
همچنین ببینید پاسه سایر فعالیت های درس اجتماعی :
فعالیت درس اول
1 - چند مورد از نعمت های الهی و حق برخورداری از آنها را توضیح دهید ؟
نعمت برخورداری عشق و محبت نعمت خانواده ، نعمت خوراک و پوشاک ، نعمت داشتن استعداد و توانایی و حق شکوفا شدن آن و حق راز و نیاز کردن .
2 - آیا همه انسانها صرف نظر از قوم ، نژاد ، زبان ، اعتقادات ، ثروت ، فقر و ... دارای حقوق طبیعی هستند ؟ چرا ؟
بله انسانها صرف نظر از تفاوت هایی که از نظر نژادی ، اعتقادی و ... دارند . دارای حقوق طبیعی هستند ، زیرا خداوند همه را یکسان آفریده است و همه در انسان بودنمشترک هستند .
فعالیت درس دوم
1 - آقای مسعودی 40 سال دارد و پزشک است . او دارای همسر و سه فرزند است و در یک آپارتمان زندگی میکند . به نظر شما او در هر یک از نقش های زیر چه مسئولیتهایی بعهده دارد ؟
بعنوان پدر : وسایل مورد نیاز خانه را بخرد . در مواقع حساس تصمیمات لازم و مهم را بگیرد . مراتب محبت و احترام به فرزندان ، تلاش برای تربیت صحیح آنها فراهم آورد . امکانات تحصیل و شکوفایی استعدادهای فرزندان فراهم کردن غذا ،لباس و مسکن برای آنان . بعنوان همسر : محبت ، توجه و احترام به همسر همکاری و تقسیم کار با همسر در انجام امور منزل ، همکاری و هم دلی در تربیت فرزندان ، فراهم کردن وسایل زندگی مانند غذا ، لباس و مسکن مناسب .
بعنوان پزشک : به بیماران خود رسیدگی و برای بهبود آنها تلاش کنند .
بعنوان فرزند پدر و مادر خود : محبت ، توجه واحترام نسبت به پدر و مادر ، دیدار آنان ، برآوردن خواسته هایشان و کمک و رسیدگی به آنان .
بعنوان همسایه : محبت و احترام به همسایه ، جلوگیری از ایجاد مزاحمت برای همسایه ، مشارکت در اداره ساختمان ، ارتباط مناسب و کمک و همدلی به همسایگان در موقعیت های مختلف .
4 - باتوجه به آنچه در درس علوم خوانده اید ، همفکری کنید و شگفتی های کار یکی از اعضای بدن را توضیح دهید .
یکی از شگفتی ها کلیه ها هستند . ما دو کلیه در سمت راست و چپ بدن خود داریم که کار آنها تصفیه خون و دفعسموم بدن است .
5 - پیمان نامه ای در باره بدن خود بنویسید و در آن قول بدهید که از این پس از اعضای بدن خود مراقبت می کنید تا سالم و تندرست باشید .
من قول میدهم از چشم های خود مراقبت کنم و زیاد جلوی تلویزیون و کامپیوتر نشوم تا به آن صدمه نزنم . من قول میدهم که از معده خود مراقبت کنم و از غذاهای زیان آور مانند پفک و چیپس استفاده نکنم تا به آن آسیبی نرسد و مریض نشوم .
درس سوم
1 - همفکری کنید و بگوئید چه مشکلات و شرایط دیگری ممکن است در اردوی شما بوجود بیاید ؟
امکان دارد بعضی از اعضای گروه بدون اطلاع رهبر اردو را ترک کرده و به مکان های خطرناک بروند .
2 - اکنون نتیجه تصمیمات خود را به صورت مقررات اردوروی یک صفحه کاغذ بنویسید و در کلاس بخوانید .
1 - نسبت به وسایل یک دیگر احساس مسئولیت داشته باشیم و هر کس در حفظ وسایل شخصی خود نهایت دقت را داشته باشد .
2 - هنگام خواب از ایجاد صدای بلند و گوش خراش پرهیز کرده و آرامش را حفظ کنید .
3 - بعد از استفاده از وسایل و ظروف هر یک از آنها را در جای مخصوص خود قرار دهید .
4 - زمان حرکت و گردش گروهی در ساعت معین حضور داشته باشید .
3 - آیا همه اعضا حق اظهار نظر در باره موضوع را داشتند ؟
بله ، همه اعضای گروه با در نظر گرفتن ادب ، احترام ، می توانند نسبت به برنامه های گروه اظهار نظر کنند .
4 - اگر پس از تصمیم گیری یک نفر با تصمیم شما مخالفت می کرد چه می کردید ؟
اگر چه به نظر او احترام می گذاشتیم . اما چون اردوی ما گروهی بود ، همه باید تابع قوانین باشیم .
5 - به این موقعیت ها توجه کنید و بگوئید هر کدام چه پیامدهایی دارد و کدام حقوق نادیده گرفته می شود ؟
- فردی زباله های خانه خود را در گوشه پارکی مقابل محوطه بازی کودکان بریزد ؟
حقوق بچه ها و کودکان زیر پا گذاشته می شود و محیط زیست آلوده می شود .
- فردی بخواهد خارج از صف افرادی که در نانوایی ایستاده اند ، نان بگیرد ؟
حقوق افرادی که در صف هستند زیر پا گذاشته می شود .
- فروشنده ای که رایانه ای را فروخته ، وقتی مشتری از او برگه خرید می خواهد به او نمی دهد ؟
حقوق مشتری را نادیده گرفته است .
6 - به چند گروه تقسیم شوید و یک مکان گروه اجتماعی را انتخاب کنید .
جدولی دو ستونی رسم کنید که در آن مقررات مربوط به آن مکان را در یک ستون و کارکرد آن را در ستون مقابل نوشته شود .
پمپ بنزین ورود با صف نظم و احترام به حقوق دیگران
کتابخانه رعایت سکوت هنگام مطالعه احترام به حقوق دیگران ، ایجاد آرامش
پارک نریختن زباله در پارک حفظ پاکیزگی محیط زیست ، جلوگیری از بیماری
درس چهارم
منظور از اینکه همه افراد در مقابل قانون مساوی هستند ، چیست ؟ مثال بزنید .
یعنی همه افراد کشورمان از زن و مرد در حمایت یکسان قانون قرار دارند و همه از حقوق انسانی ، سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی با رعایت موازین اسلامی برخوردارند . قانون به طور یکسان در مورد همه افراد جامعه حکم صادر می کند . و مقام و پست و... تفاوتی در مقابل قانون نمی کند .
تحقیق کنید که این علامت که برروی برچسب بسته بندی برخی کالاها وجود دارند ، نشانه چیست ؟
توجه
همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.
بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :
پشتیبان سایت همیشه در خدمت شماست.
سامانه خرید و امن این سایت از همه لحاظ مطمئن می باشد . یکی از مزیت های این سایت دیدن بیشتر فایل های پی دی اف قبل از خرید می باشد که شما می توانید در صورت پسندیدن فایل را خریداری نمائید .تمامی فایل ها بعد از خرید مستقیما دانلود می شوند و همچنین به ایمیل شما نیز فرستاده می شود . و شما با هرکارت بانکی که رمز دوم داشته باشید می توانید از سامانه بانک سامان یا ملت خرید نمائید . و بازهم اگر بعد از خرید موفق به هردلیلی نتوانستیدفایل را دریافت کنید نام فایل را به شماره همراه 09159886819 در تلگرام ، شاد ، ایتا و یا واتساپ ارسال نمائید، در سریعترین زمان فایل برای شما فرستاده می شود .
از اينکه به سايت ما آمده ايد بسيار خوشحاليم. به دليل بروز بودن سايت لطفا از صفحات ديگر هم بازديد نماييد.
تمامي حقوق نزد ((سایت علمی و پژوهشی آسمان)) محفوظ است و کپي برداري از محتوا با ذکر و درج لينک ما به عنوان منبع بلامانع است.ترجمه و انتشار قالب از : قالب گراف
