موضوع :

انشای مقایسه قلم با خون شهید با اسلحه با درخت

الف( یک برگ شاداب تره را انتخاب کرده و سطح پشتی و رویی آن را مشخص کنید.
ب( برگ را از محل رگبرگ میانی به بیرون شکسته ولی روپوست را پاره نکنید. هر نیمه را به نحوی به طرفین بکشید تا روپوست
نازک آن از بافت های زیرین جدا شود. این کار اگر با دقت انجام شود روپوست غشایی و بی رنگ را جدا می کند.
پ( نمونه را در یک قطرۀ آب، روی تیغه شیشه ای قرار دهید و با تیغک بپوشانید. یاخته های روپوست و نگهبان روزنه را در
بزرگ نمایی های مختلف مشاهده کنید. آیا می توانید سبزدیسه ها را در این یاخته ها ببینید؟
ت( تعداد روزنه های موجود در میدان دید را شمارش کنید. تعداد روزنه را در واحد سطح برگ تعیین کنید.
ث( با استفاده از تیغ تیز و با احتیاط، نمونه های روپوست پشتی را از برگ گیاهان میخک، شمعدانی و برگ بیدی تهیه و زیر

میکروسکوپ مشاهده کنید. یاخته های روپوست و نگهبان روزنه را در این گیاهان و تره مقایسه کنید.

 الف( همانند فعّالیت قبل، روپوست تره یا کاهو را تهیه کنید و درون محلول های 5
خالص و آب نمک ۴ درصد در روشنایی قرار دهید. مشابه این نمونه ها را تهیه و در تاریکی قرار دهید.
ب( پس از ۱۵ دقیقه، روپوست را در یک قطره از همان مایعی که درون آن قرار دارد، زیر میکروسکوپ مشاهده کنید. در کدام
محلول ها روزنه ها باز و در کدام بسته اند؟ آیا میزان باز یا بسته بودن روزنه ها یکسان است؟ چرا؟
پ( پس از 15 دقیقه نمونه های تاریکی را به سرعت زیر میکروسکوپ مشاهده کنید. چرا باید به سرعت آنها را مشاهده کنیم؟
وضعیت روزنه ها را با مرحلۀ قبل مقایسه کنید.

 بخش پ) بله بخش ت) با توجه به بزرگنمایی میکروسکوپ میدان دید را محاسبه کرده و تعداد روزنه ها را در واحد سطح(معمولا میکرومتر مربع) محاسبه می‌کنیم.
میخک
 
شمعدانی
 
تره
بخش ث)
 
 
  
 
 
فعالیت ص ۱۳۰ مشاهده باز و بسته شدن روزنه های هوایی
الف) همانند فعّالیت قبل، روپوست تره یا کاهو را تهیه کنید 15 دقیقه درون محلول های 5/1 درصد کلریدپتاسیم آب خالص و آب نمک 4 درصد قرار دهید. تعدادی از نمونه ها را هم، در تاریکی قرار دهید .می توانید نمونه های تاریکی را، در محلول های ذکر شده قرار دهید.
ب)پس از 15 دقیقه، روپوست را در یک قطره از همان مایعی که درون آن قرار دارد، زیر میکروسکوپ مشاهده کنید .در کدام محلول ها روزنه ها باز و در کدام بسته اند؟ آیا میزان باز یا بسته بودن روزنه ها یکسان است؟ چرا؟
 در روشنایی روزنه های موجود در آب خالص و ۵/۰ درصد کلرید پتاسیم باز و در محلول ۴ درصد آب نمک بسته اند. روزنه های تیمار تاریکی همگی بسته اند. میزان باز شدن روزنه ها تابع عوامل درونی و بیرونی است و اگر همه شرایط به جز یکی ثابت باشد میتوان نتیجه گرفت که آن متغیر عامل رفتار روزنه هاست. در محلولهای روشنایی میزان باز بودن یا بسته بودن وابسته به غلظت مواد محلول است. بنابر این منفذ روزنه ها در محلول نیم درصد با آب خالص تفاوت دارد.
پ )نمونه های تاریکی را بلافاصله زیر میکروسکوپ مشاهده کنید .چرا روزنه ها چنین وضعی دارند؟ در بسیاری از گیاهان خشکی روزنه های هوایی در روز باز و در تاریکی تا حدود زیادی بسته می‌شوند که علت آن عملکرد پمپ های پتاسیم و کلر در مجاورت نور و نیز تجمع بعضی قندها در سلول های نگهبان روزنه است.
 تفاوتهای استومات های ‌(روزنه های)  آبی‌ و  استومات های‌ هوایی‌
1ـ ضخامت‌ دیواره‌ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ در استوماتهای‌ آبی‌ کم‌ و یکنواخت‌ است‌.
2ـ یاخته‌های‌ روزنه‌ای‌ آبی‌ فاقد کلروپلاست‌اند.
3ـ تعداد استوماتهای‌ آبی‌ در مقایسه‌ بااستوماتهای‌ هوایی‌ ناچیز است‌.
4ـ استوماتهای‌ هوایی‌ را در تمام‌ قسمتهای‌ برگ‌ می‌توان‌ یافت‌، در حالی‌ که‌ استوماتهای‌ آبی‌ فقط‌ در نوک‌ و کناره‌های‌ برگ‌ مشاهده‌ می‌شوند.
5ـ استوماتهای‌ هوایی‌ را منحصراً در بخشهای‌ هوایی‌ گیاهان‌ می‌توان‌ یافت‌، در حالی‌ که‌ استوماتهای‌ آبی‌ هم‌ در بخشهای‌ هوایی‌ و هم‌ در اندامهای‌ غوطه‌ور وجود دارند.
6ـ در استوماتهای‌ آبی‌، اتاق‌ زیرروزنه‌ای‌ وجود ندارد و در عوض‌ اپیتم‌ در آن ها دیده‌ می‌شود (نوعی‌ پامچال‌).
7ـ در اتاقهای‌ زیرروزنه‌ای‌ استوماتهای‌ هوایی‌ به‌ هیچ‌ وجه‌ آوند وجود ندارد در حالی‌ که‌ در استومات های‌ آبی‌ آوندها بین‌ یاخته‌های‌ کروی‌ وارد شده‌ و به‌ آنجا ختم‌ می‌شوند.
8ـ بر خلاف‌ روزنه‌های‌ هوایی‌ که‌ باز و بسته‌ می‌شوند، روزنه‌های‌ آبی‌ همیشه‌ بازند.
پدیده تعریق در چه موقعی روی می دهد:
فشارآب در داخل گیاه زیاد اما شدت تعرق کمتر از شدت جذب باشد.
1-درشب های تابستان که خاک هنوز گرم است و عمل جذب ادامه دارد اما به علت سرد شدن هوا تعرق کاهش یافته است.       
2-درمواقعی که هوا گرم واتمسفر اشباع از بخار آب است (مناطق گرمسیری)سرعت جذب بالا وتعرق پایین.
{     قطرات آب در گیاهان تک لپه در نوک برگ ها و در گیاهان دولپه در حاشیه برگ ها مشاهده می شود.
{     اگر فشار آب در گیاه افزایش یابد: 1-تعرق کم،جذب آب زیاد درشب های تابستان   2-فشار ریشه ای زیاد، تعرق کم در رطوبت زیاد؛تعریق
{     تعریق باعث کاهش پدیده حباب دار شدگی و از نشانه های بارز فشار ریشه ای است. نتیجه: فشار ریشه ای نیز باعث کاهش پدیده حباب دار شدگی می شود.
{     تعریق معمولاً وقتی رخ می دهد که تعرق کم باشد.
ریشه Root:
µ   پس از کشت دانه هایی در خاک مثل دانه ی، اولین قسمتی که از دانه خارج می شود، ریشه است.
µ   همیشه پس از خروج  ریشه بلافاصله در جهت نیروی جاذبه ی زمین فرو می رود.
µ   عضوی از گیاه است که معمولاً در خاک قرار گرفته واملاح محلول در آب را از زمین برای گیاه جذب می‌کند.
µ      در ريشه و ساقه نهاندانگان دو لپه اي دو نوع ساختار وجود دارد:
µ       ساختار نخستين، ساختماني است كه در ابتدا در ريشه و ساقه وجود دارد و ساختار پسين، ساختاري است كه در نتيجه رشد قطري ساقه و يا ريشه در اين اندام ها پديد مي آيند. در واقع در گياهان چوبي (غير علفي) ضمن رشد و نمو قطري، بافت هاي جديدي ساخته و به بافت هاي قبلي ضميمه مي شود.
µ      ريشه يكي از اندام هاي اصلي گياه محسوب مي شود كه عمدتاً عهده دار جذب مواد غذايي و نگهداري گياه است.
µ      ريشه زمين گرايي(Geotropism) مثبت و نورگرايي(Phototropism) منفي دارد. بعلاوه ريشه داراي آب گرايي(Hidrotropism) مثبت است.
µ      ريشه ها فاقد جوانه انتهايي و جوانه هاي جانبي هستند، همچنين فاقد تقسيم بندي گره و ميان گره و فاقد اعضاي برگ و جوانه و انشعابات در محل گره ها مي باشند، بجز ريشه هايي كه در اصل ساقه هستند، مثل سيب زميني و پياز ولي زير خاك رشد مي كنند و برخي اعمال ريشه را انجام مي دهند، به اين گونه ريشه ريزوم (Rhzome)  گويند
کارهای ریشه:
1- تثبيت گياه در خاك      2- جذب آب (اُسمز) و املاح (انتشار و انتقال فعال     3- انتقال مواد         4- بعضی از آ ن ها ذخيره مواد
5-کنترل ورود و خروج مواد به گیاه     6- زمین گرایی مثبت و نورگرایی منفی
µ      در سطح تارهای کشنده ، فشار اسمزی شیره واکوئلی تار کشنده بیش از فشار اسمزی محلول خاک است این فزونی فشار موجب کشش و جذب آب می‌شود.
µ      بافت های درونی نیز مکش ایجاد می‌کنند که مربوط به فشار اسمزی واکوئل های این بافت ها و نیروهای آغشتگی کلوئیدی آنها و اندام هوایی است که تعرق انجام می‌دهند.
انواع ریشه: به طور کلی ریشه به دو شکل عمده دیده می شود.
µ     1) ریشه افشان: در ریشه های افشان تمام ریشه ها تقریبا یک شکل بوده و از لحاظ ضخامت و طول با هم یکسان هستند از یکدیگر متمایز نمی باشند و همیشه در یک سطح ریشه ها پراکنده شده و مواد غذایی (مغذی و آب) را از زمین به دست می آورند.
µ     2) ریشه راست: از ریشه چه به وجود می آید و به آن ریشه نخستین نیز گفته می شود. ریشه راست معمولا یک تنه و ریشه های فرعی از روی محور اصلی به وجود می آیند و منشعب می شوند. از مشخصات ریشه راست نفوذ در عمق خاک و جذب آب و مواد کانی می باشد. و قدرت تحمل در گیاهان که دارای ریشه راست هستند به استرس های محیطی بیشتر از ریشه های افشان می باشند.
µ       
انواع ریشه از نظر منشا:
1) ریشه های حقیقی (True Root):
ریشه هایی که از رشد ریشه چه جنینی منشا گرفته اند.
2) ریشه نابجا (Adventitious Root):
اگر ریشه ظاهر شده در گیاه، حاصل از رشد ریشه‌چه گیاهک نبوده، یا روی اندام های دیگر نظیر ساقه، برگ، لپه‌ها و حتی پوشش گل پیدا شود، آن را ریشه نابجا می‌گویند.
برش عرضی ریشه شامل:
- بشره یا روپوست- تار کشنده
- پوست اولیه
- آوند آبکش (فلوئم)
- آوند چوبی (گزیلم)
- لایه زاینده (کامبیوم)
- درون پوست (آندودرم)
- دایره محیطیه (پری سیکل)
{      مسیر آب در عرض ریشه:
 
تار کشنده (بشره یا روپوست)ß پوست اولیهß  اگزودرمß آندودرمß دایره محیطیهß آوند چوبی
تار کشنده: یک لایه-فاقد کوتین- کمی بالاتر از منطقه تقسیم- بزرگترین اندامک آن واکوئل- عمر این سلول ها کوتاه است.
µ      مسیر آب در عرض ریشه 1- مسیر غیر پروتوپلاستی: آپوپلاستی (فضای بین غشا و دیواره سلول)˓ فضاهای بین سلولی
                               2- مسیر پروتوپلاستی: سیتوپلاسم به سیتوپلاسم-واکوئُل به واکوئُل
فشار اسمزی آب را از لایه ی نازک آب اطراف خاک وارد سلول تار کشنده می کند ˓به محض ورود آب به این سلول پتانسیل آب سلول تارکشنده افزایش واین عمل باعث می شود تا در سلول درونی تر مجاور یعنی پوست پتانسیل آب آن کاهش و فشار اسمزی آن افزایش یابد این عمل تا آوند چوبی ادامه دارد و تکرار می شود که حرکت آب در دو مسیر است پروتوپلاستی وغیر پروتوپلاستی.
 
نوار کاسپاری :
{      در اطراف سلول های آندودرم ریشه لایه ای از جنس چوب پنبه (سوبرین) تشکیل می شود که نوار کاسپاری نام دارد.
{      این نوار در دو لپه ای ها به شکل قاب چوب پنبه بوده و در تک لپه ای ها U شکل است.
{      آندودرم از یک ردیف سلول که با لایه ای از  نوار غیر قابل نفوذ بوده نسبت به آب است.
{      کار آندودرم:  1-حرکت آب و یون های معدنی را در عرض ریشه کنترل می کند. 2- سازنده سوبرین (سوبرین معمولاً در بخش های گیاه تشکیل و نقش محافظتی دارد، اما آندودرمین در داخل تشکیل می شود) 3-از اگزودرم و آندودرم مسیر غیرپروتوپلاستی امکانپذیر نیست.
{      سلول های آندودرم وجهی در2 وجه سلولز ودروجه دیگر نوار کاسپاری تشکیل می شود.
{      در ریشه های دارای برون پوست  (اگزودرم) نوار کاسپاری دردیواره های جانبی این سلول ها نیز وجود دارد و کنترل آب و یون های معدنی را دو چندان می کند.
{      اگزودرم از نظر فیزیولوژیکی شبیه آندوردرم بوده و معمولاً چند لایه ای است.
{      آندودرم ریشه تمایزیافته تر از آندودرم ساقه است.
استوانه مرکزی
{   از دایره محیطیه (لایه ریشه زا) شروع  می شود و آوندها و مغز در آن قرار دارند.
{   دایره محیطیه = پریسیکل: اولین و بیرونی ترین لایه استوانه مرکزی است که در زیر لایه آندودرم قرار گرفته است.
{   از تقسیم سلول های دایره محیطیه ریشه فرعی ایجاد می شود.
{   دایره محیطیه، عامل اصلی فشار ریشه ای است.
{   دایره محیطیه از یک یا چند لایه سلولی که مریستمی هستند تشکیل شده است.
{    در گیاهان آوندی در استوانه مرکزی دسته های آوند چوبی و آبکشی بصورت یک در میان قرار گرفته اند هر دسته آوند چوبی به شکل مثلث است. قاعده مثلث آوند های چوبی در ریشه به  طرف مرکز است.
{    همچنین در ریشه آوند های چوبی دهان گشاد (قطور) به سمت مغز و آوند های چوبی دهان کوچک به سمت بیرون قرار گرفته اند.
مغز
%      معمولا" بخش مرکزی ریشه را پر می کند و از سلول های پارانشیمی بوجود می آید.
%      پارانشیم هایی که در مغز در بین دسته های آوند چوبی و آبکشی قرار دارند به نام اشعه های مغزی نامیده می شوند.
اعمال آب در گیاه:
1-فتوسنتز     2-تنظیم دما     3-ترابری مواد    4-جذب کربن دی اکسید     5-تردی و استحکام گیاه علفی   6- تعرق      7 –تورژسانس                 8-دهنده الکترون به فتوسیستم 2 در فتوسنتز     9- تنفس سلولی و هیدرولیز   10-حل کردن مواد و ورود به گیاه  
برگ
روپوست برگ
{      که شامل روپوست فوقانی و روپوست تحتانی می باشد. سلول های این بخش فاقد کلروپلاست هستند و در سطح بیرونی خود دارای کیتین و کوتیکول و گاهی کرک هستند که مانع تبادل آب و گازها به درون و بیرون برگ می شوند.
{   خارجي ترين لايه سلولي در ريشه اپيـدرم (روپوست) نام دارد كه معمولا از يك رديـف سلـول بدون فواصل بين سلولي تشكيل گرديده است. سلول هاي اين لايه مكعب مستطيل بوده و جدار بيروني آنها انحنادار مي باشد.
{   در اکثر برگ ها در  بین سلول های اپیدرمی، سلول های نگهبان روزنه قرار دارند که لوبیایی شکل بوده و بین هر دو عدد از آن ها یک سوراخی به نام روزنه است که از خلال آن ها تبادلات گازی صورت می گیرد. اپیدرم زیرین معمولا" روزنه های بیشتری دارد (سطح زیرین در برگ های شناور در آب اصلا" فاقد روزنه است).
{         در مقطع عرضی برگ در زیر روزنه حفره ای وجود دارد به نام اتاق زیر روزنه که مستقیماً با پارانشیم کلروفیلی برگ در ارتباط است.
Ë     منشاء کرک: از سلول های اپیدرمی یک یا چند سلولی ساده یا منشعب (ترشحی یا غیر ترشحی ) است و نقش حفاظتی دارد. و به ویژه در مناطق خشک از تبخیر سریع آب جلو گیری می کند.
Ë     از نوک برخی کرک ها ماده ای ترشح  می شود که جنبه دفاعی دارد یا مثل اسید فرمیک در گزنه و کرک های روی گیاه گوشتخوار دروزرا به عنوان تله برای شکار حشرات کوچک مورد استفاده قرار می گیرد.
مکانیسم باز و بسته کردن روزنه ها :
Ë     الف) تاثیرات فتوسنتزی: در نتیجه فعالیت های فتوسنتزی در یاخته های محافظ  روزنه، افزایش غلظت گلوکز، سبب زیاد شدن فشار اسمزی و جذب آب به داخل یاخته ها و در نتیجه سبب تورژسانس یاخته روزنه و باز شدن روزنه می شود.  شب ها نیز در غیاب نور غلظت co2 زیاد شده و به دلیل عدم مصرف آن محیط آن اسیدی می شود و سبب تبدیل قند به نشاسته شده و با کاهش فشار اسمزی، ورود آب به داخل روزنه متوقف و دچار پلاسمولیز شده در نتیجه باعث بسته شدن روزنه ها می شود .
Ë     ب ) تاثیرات انتقال یون پتاسیم: غلظت یون پتاسیم علاوه بر تاثیر بر تعویض یونی، به همراه هیدروژن آزاد شده توسط مواد آلی را اسید مالیک تحت اثر اسیدآبسیزیک قرار می گیرد. در نتیجه به فعل و انفعالات شیمیایی و با توجه به افزایش یا کاهش غلظت اسید ها باعث باز و بسته شدن روزنه ها می گردد. اسیدمالیک و اسیدآبسیزیک با پتاسیم ترکیب شده و باعث افزایش فشار اسمزی می شوند.
تعرق   Transpiration
µ      خروج آب از قسمتهای هوایی گیاه به صورت بخار آب تعرق نامیده می‌شود.
µ      برگ اندام اصلی و عمده تعرق است.
µ      بخش های جوان و هوایی گیاه روزنه دارند.
تعرق انواع مختلف دارد:
µ       1-قسمت اعظم (98%) تعرق از میان روزنه‌های آن انجام می‌شود، لذا این نوع تعرق را تعرق روزنه‌ای می‌نامند. 2-مقدار کمی بخار آب از برگ ها و ساقه‌ها بوسیله تبخیر مستقیم از طریق یاخته‌های اپیدرمی و از میان کوتیکول خیلی نازک آنها خارج می‌شود که این پدیده را تعرق کوتیکولی می‌گویند. (دقت شود که یکی از راه های جلوگیری از تعرق کوتیکول است) 3- همچنین خروج بخار آب می‌تواند از طریق عدسک های ساقه‌های چوبی یا عدسک های میوه انجام شود که تعرق عدسکی نامیده می‌شود.
عدسک‌ها
µ      عدسک ها بصورت برجستگی هایی در روی تنه درختان دیده می شوند.
µ      چون‌ وجود چوب‌پنبه‌ مانع‌ رسیدن‌ اکسیژن‌ به‌ بخش های‌ درونی‌ ساقه‌ می‌شود، به‌ همین‌ جهت‌ در لایه‌ پریدرم‌(چوب‌پنبه) منافذی‌ به‌ نام‌ عدسک‌ به‌ وجود می‌آیند.
µ      عدسک ها همزمان‌ با پریدرم‌ و یا کمی‌ پیش‌ از آن‌ تشکیل‌ می‌شوند. لایه‌های‌ پریدرمی‌ که‌ در زیر بشره‌ ساقه‌ به‌ وجود می‌آیند معمولاً محل‌ تشکیل‌ عدسک ها در زیر روزنه‌هاست‌.
µ      نحوه‌ تشکیل‌ عدسک ها به‌ این‌ ترتیب‌ است‌ که‌ یاخته‌های‌ پارانشیمی‌ اطراف‌ اتاقک‌ زیرروزنه‌ در جهت های‌ مختلف‌ تقسیم‌ می‌شوند. در این‌ موقع‌ کلروفیل‌ یاخته‌هااز بین‌ می‌رود و بافت‌ بی‌رنگی‌ باقی‌ می‌ماند که‌ اتصال‌ یاخته‌های‌ آن‌ با یکدیگر سست‌ است‌. سپس‌ تقسیم‌ یاخته‌ای‌ در بخشهای‌ درونی تر پارانشیم‌ پوستی‌ ساقه‌ صورت‌ می‌گیرد. در این‌ موقع‌ مریستم‌ ویژه‌ای‌ به‌ نام‌ «فلوژن‌ عدسک‌  » تشکیل‌ می‌شود.
µ       سلول های این بافت مرده هستند و نفوذ ناپذیر می باشند. با بوجود آمدن چوب پنبه تبادلات گازی در بین گیاه و محیط متوقف می شود، لذا برای جلوگیری از این عمل، تشکیلاتی به نام عدسک در ریشه و ساقه ایجاد می شود.
µ       کار عدسک: در برش یک عدسک سلول های کروی چوب پنبه ای با فضاهای خالی فراوان وجود دارد که از خلال آن ها  تبادلات گازی صورت می گیرد .
اهمیت تعرق
1-نیروی مکشی ایجاب شده در صعود شیره خام کمک می‌نماید .
2-با تاثیر بر روی فشار انتشار ، بطور غیر مستقیم پدیده انتشار در یاخته‌ها را کمک می‌کند.
3-در جذب آب و مواد کانی توسط ریشه‌ها موثر است.
4-در تبخیر آب اضافی کمک می‌کند.
5-نقش مهمی در انتقال مواد غذایی از قسمتی به قسمت دیگر گیاه دارد.
6-دمای مناسب جهت برگ ها را حفظ می‌کند. 7-با تاثیر بر باز و بسته شدن روزنه‌ها ، بطور غیر مستقیم در فتوسنتز و تنفس اثر می‌کند. 8-در پراکندگی انرژی اضافی دریافت شده از خورشید توسط گیاهان موثر است.
گیاهان برای کاهش تعرق چه سازش هایی کسب کرده اند:
1-داشتن روزنه های فرو رفته (کریپت)      2-کاهش تعداد روزنه ها در اقلیم های خشک و سرد یا گرم    3-داشتن کرک روی برگ                   4-بسته بودن روزنه ها در روز (گل ناز-کاکتوس-آناناس)                            5-کوتیکول ضخیم
µ   در بعضی از گیاهان مانند گیاهان گوشتی (تیره کاکتوس) روزنه‌ها در روز بسته و در شب بازند. به همین دلیل میزان تعرق این گیاهان در شب بیشتر از روز است.-سلول های نگهبان هنگام شب تورژسانس و در روز در حالت پلاسمولیز
مکانیسم تعرق در برگ ها
µ   واکوئلهای تمام یاخته‌های زنده برگ پر از آب هستند. همچنین پروتوپلاسم و دیواره یاخته نیز از آب اشباع است. آب از راه آوندهای چوبی رگبرگها به برگ می‌رسد. آب دیواره‌های مرطوب یاخته‌های بخار شده به جو درونی فضاهای بین یاخته‌ای وارد می‌شود. این حالت ممکن است از هر سطحی که مرطوب باشد، به جو پیرامون رخ دهد. فضاهای بین یاخته‌ای شبکه ، ارتباطی درونی با ساختار بعدی برگ ایجاد می‌کند که بوسیله بخار آب اشباع می‌شوند و یاخته آخری بخار آب را در هوایی که کمتر اشباع شده ، پخش می‌کند. تعرق روزنه‌ای از طریق تبخیر سطحی دیواره‌های یاخته‌ای که در محدوده فضاهای بین یاخته‌ای قرار دارند و همچنین از بخار آبی که از فضاهای بین یاخته‌ای از طریق روزنه وارد می‌شود، انجام می‌گردد.
µ   دو نقش رشته های سلولزی: 1-جلوگیری از انبساط عرضی     2-انتقال نیروی حاصل از انبساط دیواره پشتی به شکمی

آزمایشی را طراحی کنید که به کمک آن بتوان تأثیر کاهش یا افزایش مواد معدنی را در رشد و نمو گیاهان
تعیین کرد.

- این آزمایش به روش های مختلف می‌تواند انجام شود به شرط آن که بر اساس روش علمی استوار باشد. یکی از بهترین روش‌ها کاشت گیاه در محلولهای هیدروپونیک و یا محیط کشت است. این محیط‌های کشت دارای همه عوامل و شرایط مورد نیاز برای رشد است به جز یک عامل. بنابر این میتوان هر نوع تغییر رشد و یا تغییرات ظاهری را به آن نسبت داد. روشهای علمی دیگر نیز میتواند مورد پذیرش قرار گیرد.

سوال : خاک های مختلف، ذراتی با اندازه های مختلف دارند. تحقیق کنید که رشد ریشۀ گیاهان در خاک های
رسی و ماس های با چه چالش ها و فرصت هایی روب هروست؟

 پاسخ : هر چه ميزان شن بيشتر ، نفوذپذيری بيشتر، زه کشی بيشتر، تهویه بيشتر، مواد غذايي کمتر خواهد بود
هر چه ميزان رس بيشتر ، نفوذپذيری کمتر، زه کشی کمتر، تهويه کمتر، مواد غذايي بيشتر خواهد بود   
مخلوطی از رس وشن برای خاک مناسب است.

الف)سَرلاد نخستین و پسین را بر اساس محل تشکیل و عملکرد با هم مقایسه کنید.
سرلاد محل تشکیل عملکرد نخستین 1 -در ریشه: نزدیک نوک ریشه 2 -در ساقه : عمدتاً در جوانه ها،در فاصله بین دو گره 1 )افزایش طول و تا حدودی عرض ساقه، شاخه و ریشه 2 )تشکیل برگ و انشعاب های جدید ساقه و ریشه. پسین 1 -سَرلاد آوندساز بین آوندهای آبکش و چوب نخستین تشکیل می شود. 2 -سرلاد چوب پنبه سازکه در سامانه بافت زمینه ای ساقه و ریشه تشکیل می شود. 1 )منشأ بافت های آوندی چوب و آبکش است. 2 )یاخته هایی را می سازد که دیواره آنها به تدریج چوب پنبه ای می شود و در نتیجه، بافتی به نام بافت چوب پنبه را تشکیل می دهد
ب )در یک پژوهش گروهی، سه گیاه علفی در منطقه محل زندگی خود، انتخاب و تک لپه یا دو لپه بودن این گیاهان را بر اساس ظاهر و ساختار بافتی آنها گزارش کنید. برعهده دانش آموز آزمایشی را طراحی کنید که به کمک آن بتوان تأثیر کاهش یا افزایش مواد معدنی را در رشد و نمو گیاهان تعیین کرد. تعدادی گیاه یکسان را به دو گروه مساوی تقسیم کرده ، سپس به یک گروه مواد معدنی زیاد و به دیگری کم می دهیم و نتایج راباهم مقایسه می کنیم .
 
الف) كافي است كه دانش‌آموزان اين سرلاد را از نظر محل قرارگيري و نتيجة فعاليت آنها، باهم مقايسه كنند.
ب) اين پژوهش با كمك آموزشي كه در فعاليت صفحة 112 ديده‌اند، انجام مي‌شود. اين فعاليت در جهت توجه هرچه بيشتر به محيط اطراف و علاقمند شدن به شناسايي گياهان، طراحي شده است.

الف)با توجه به تصاویر، ساختار نخستین گیاه تک لپه و دو لپه را با هم مقایسه کنید.

پاسخ :

گیاه ویژگی تک لپه 1 -مغز ریشه دارند . 2 -در ساقه آوندها پراکنده هستند . 3 -مغز ساقه ندارد . دولپه 1 -مغز ریشه ندارند . 2 -در ساقه آوندها به صورت منظم قرار گرفته اند 3 -مغز ساقه دارد .
براي مشاهدة ساختار نخستين ريشه و ساقه و مقايسة اين ساختارها در گياهان تك‌لپه و دولپه‌اي، طراحي شده است. آبي متيل، ديواره‌هاي چوبي را به رنگ آبي و كارمن زاجي، ديواره‌هاي سلولزي را به رنگ قرمز درمي‌آورند و به اين ترتيب، محدودة آوندهاي چوبي و آبكشي، مشخص مي‌شود.
 1 )در تک لپه ایها دستجات آوندی چوب آبکش خیلی زیاد و در دو لپه ایها کم است
) در تک لپه ایها دستجات آوندی روی چند حلقه قرار دارند ولی در دو لپه ایها روی یک حلقه و در ضمن در تک لپه ایها حلقه های بزرگتر آوند ها به سمت مرکزودسته های کوچکتربه تعداد بیشتر و به سمت پوست قرار دارند .
) نازک بودن پوست در تک لپه ایها
) کوچک بودن و گاهی تحلیل رفتن مغز در تک لپه ایها
) نا مشخص بودن مرز بین پوست و استوانه مرکزی در تک لپه ایها
µ      در دو لپه ای هایی مثل کاکتوس (با اینکه دو لپه است) پارانشیم حفره ای دارد، که از آب پر شده است. پارانشیم حفره ای پر آب و حجیم و فاصله ای بین پارانشیم ها نیست.
 
µ      تک لپه ایها مثل زنبق، لاله، سنبل، گندم، برنج، ذرت و خرما
µ      رویان یا گیاهک درون دانه آنها یک لپه دارد، ریشه آن ها افشان و در بین آن ها ساقه های زیر زمینی و پیازی زیاد دیده می شود. برگ ها غالبا" دمبرگ ندارند. در عوض به وسیله نیام، دور ساقه را احاطه می کنند پهنک برگ در اغلب تک لپه ای ها کشیده و رگبرگ ها موازی هستند. دستجات آوندی در ساقه این گیا هان پراکنده اند. تعداد قطعات گل اغلب 3 یا مضربی از این عدد است.
µ      دو لپه ایها
µ      گیاهک یا جنین دانه دو لپه دارد. اغلب آن ها ریشه راست دارند. رگبرگ ها منشعب و غیر موازی و به شکل های گوناگون است، دستجات آوندی در ساقه در روی یک دایره قرار دارند. تعداد قطعات گل 2یا 5 یا مضربی از این اعداد است.

الف( سه سامانۀ بافتی و انواع یاخته های سامانۀ بافت زمینه ای را با هم مقایسه کنید.
ب( مقدار بافت آوندچوبی در ساقۀ چوبی شده، به مراتب بیشتر از بافت آوند آبکشی است. این وضع چه
اهمیتی برای گیاه دارد؟

انواع بافت پوست ساقه : 1- بافت پارانشیم      2- کلانشیم          3- اسکلرانشیم
 
بافت پارانشیم
بافت کلانشیم
بافت اسکلرانشیم
اندازه سلول
دارای سلول ها بزرگ  
دارای سلول ها کوچک نسبت به بافت پارانشیم
 
ضخامت دیواره
دیواره نازک دارند.
دیواره ضخیم ولی قابلیت رشد و انعطاف پذیر
 
 
بندرت دیواره دو مین در آن ها تشکیل می شود
عدم یکنواختی دیواره ( نسبت به بافت پارانشیم دیواره سلول ها ضخیم تر است)-
دیواره دومین ضخیم است که روی آن چوب یا لیگنین
 
دارای فعالیت متابولیسمی زیاد است
 
پروتوپلاسم (هسته وسیتوپلاسم و غشا) از بین می رود .
 
قابلیت تقسیم دارند (البته سلول های جوان پارانشیمی)-
 
 
 
واکوئل با افزایش سن سلول حجیم تر می شود
 
فاقد اندامک هستند(درحالت بلوغ)
 
بین سلول ها فضاهای بین سلولی زیاد
 
 
پروتوپلاسم
زنده و فعال دارند
زنده و فعال دارند
سلول ها هنگام بلوغ زنده نیستند
 
فراوانترین بافت گیاهی
 
 
 
بین آنها اغلب پلاسمودسم وجود دارد
 
سلولهای اسکرانشیمی عمر کوتاهی دارند
 
تمایز کمی دارند
 
 
انواع
کلرانشیم- ذخیره‌ای-
کلانشیم زاویه‌ای ، کلانشیم مماسی و کلانشیم حفره‌ای
فیبر سلول های دراز و کشیده اند -در میان بافت های دیگر قرار گرفته اند - دیواره ضخیم ، سلولزی و یا چوبی دارند -فاقد اندامک –سلول ها مرده اند و فاقد پلاسمودسم هستند -فضای درون سلولی کوچک است –لان ساده.
سلول ها گاه کوتاه و انشعاب دار- سلول ها مرده و فاقد پلاسمودسم - فضای درون سلولی کوچک- فاقد اندامک - دیواره ضخیم و چوبی – لان های منشعب دارند - در بخش های سخت گیاه نطیر پوشش دانه ها ، میوه ها و بخش خوراکی بعضی از میوه ها مثل گلابی وجود دارند .
کار
1- فتوسنتز- ترشح- ذخیره مواد غذایی و آب  - ترمیم
گاهی کلروپلاست دارند و فتوسنتز را انجام می دهد- استحکامی در اندام های جوان است
بافت استحکامی در اندامهای مسن گیاهی یا گیاه تمایز یافته اند
 
 
 
دیوار دومین چوبی شده
 
الف) در تهية اين جدول، دانش‌آموزان بايد نقش و ساختار ياخته‌ها را در سامانة بافت زمينه‌اي بنويسند. به عبارتي شباهت‌ها و تفاوت‌ها را در جدول بياورند و آنها را مقايسه كنند.
ویژگی سلول های روپوست:
1- چند وجهی          2- دیواره نازک      3- اغلب فاقد کلروپلاست (در سرخس دارای کلروپلاست)    4- قادر به ترشح کوتین  
   5- بافت محافظ بخش های جوان گیاه است       6 - دارای لایه محافظ به نام کوتین است   7- قادر به تشکیل است و ایجاد سلول های تمایز یافته کرک ، تار کشنده در ریشه ، نگهبان روزنه و کوتیکول ( پوستک ) در برگ ها و ساقه های جوان می کند .
8-سراسر گیاه را می پوشاند 9—معمولاًروپوست یک لایه ایی است
پیراپوست در اندام مسن زمینه ایی در جدول بعدی اشاره شده است .
 آوندی 1 -اصلی ترین سلول آن سلولی است که آوندها را می سازد . 2-در این بافت ها علاوه بر آوندها، یاخته ها دیگری مانند یاخته های نرم آکَنه ای و فیبر نیز وجود دارد
ب )مقدار بافت آوندچوبی در ساقه چوبی شده، به مراتب بیشتر از بافت آوند آبکشی است .این وضع چه اهمیتی برای گیاه دارد؟ نقش آب در گياه از مواد ساخته شده، بيشتر است. براي به گردش درآمدن آب در گياه، هميشه حجم عظيمي از آب، تبخير مي‌شود. بنابراين، گياه به آوندهاي چوبي بيشتر از آوندهاي آبكشي، نياز دارد. همچنين، دانش‌آموزان بايد اين را در نظر داشته باشند كه بخش عمدة گياه، توانايي غذاسازي را دارد. باعث استحکام بیشتر گیاه می شود          

سوال  :

سامانۀ بافت زمینه ای در گیاهان آبزی از پارانشیمی ساخته می شود
که فاصلۀ فراوانی بین یاخته های آن وجود دارد. این فاصله ها با هوا پر
شده اند. این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می کند؟

پاسخ :

هوا هم در سبك شدن اندام گياهي و كاهش مقاومت در برابر جريان‌هاي آبي و هم در تأمين اكسيژن براي ياخته‌هاي گياه، عمل مي‌كند.

مشاهده رنگ دیسه
وسایل و مواد لازم: تیغه و تیغک، میکروسکوپ نوری تیغ، آب مقطر،پوست گوجه فرنگی.
روش کار: برای مشاهده رنگ دیسه، با استفاده از تیغ، سمت داخلی پوست گوجه فرنگی را خراش دهید و از آن نمونه میکروسکوپی تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید.گوجه فرنگی در ابتدا سبز رنگ و با گذشت زمان رنگ آن تغییر می کند.چه توضیحی برای این رویداد دارید؟ چگونه می توانید به طور تجربی، درستی توضیح خود را تأیید کنید؟
لیکوپن ها اکسید شده و این رنگ تغییر می کند، برای اثبات این امر آزمایش را یک بار در حضور اکسیژن و بار دیگر در شرایط آزمایشگاه و با اکسیژن کم انجام می دهیم. برگ بعضی گیاهان بخش های غیر سبز، مثلاً سفید، زرد، قرمز یا بنفش دارد؛ دیده می شود که کاهش نور در چنین گیاهانی، سبب افزایش مساحت بخش های سبز می شود. چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ این تغییر رنگ در برگ چه اهمیتی در ماندگاری گیاه دارد؟ در اثر کاهش نور گیاه سعی در استفاده بیشتر از همان مقدار نور کم را دارد برای همین طی سازوکاری مساحت قسمت های سبز افزایش می یابد تا از نور خورشید استفاده بیشتر کند . سامانه بافت زمینه ای در گیاهان آبزی از نرم آکَنه ای ساخته می شودکه فاصله فراوانی بین یاخته های آن وجود دارد .این فاصله ها با هوا پرشده اند .این ویژگی چه اهمیتی برای گیاهی دارد که در آب زندگی می کند؟ این ساختار ها در تامین اکسیژن برای سلول های گیاه عمل می کنند . الف )سه سامانه بافتی و انواع یاخته های سامانه بافت زمینه ای را در جدول هایی جداگانه مقایسه کنید
تغيير سبزديسه به رنگ‌ديسه. در زمان‌هاي متفاوت نمونه هاي ميكروسكوپي تهيه و مشاهده كرد.

سوال : غشای کُریچه مانند غشای یاخته، ورود مواد به کُریچه و خروج از آن را کنترل می کند. برگ کلم بنفش را چند دقیقه در آب معمولی قرار دهید، چه اتفاقی می افتد؟ اکنون آن را به مدت چند دقیقه بجوشانیدچه می بینید؟ مشاهده خود را تفسیر کنید.

پاسخ :

اگر برگ کلم بنفش در آب معمولی قرار بگیرد رنگ آب تغییر آنچنانی نمی کند اما اگر برگ کلم بنفش در آب جوش قرار بگیرد به علت تخریب ساختارهای غشادار براثر گرما رنگ آب بنفش تیره می شود
برگ كلم بنفش وقتي در آب با درجة طبيعي باشد، معمولاً تغيير چنداني در رنگ آب ايجاد نمي‌كند(كه آن هم به علت برش برگ با چاقوست)، اما جوشاندن آن، كه سبب مرگ ياخته‌ها و تخريب غشاي زيستي مي‌شود، سبب رنگي شدن آب مي‌شود.

آب بر اساس اسمز می تواند از غشای پروتوپلاست و کُریچه، آزادانه و بدون صرف انرژی عبور کند.
 الف)قطعه ای از روپوست پیاز قرمز را در آب مقطر و قطعه دیگر را در محلول 10 درصد نمک قرار دهید .این محلول را چگونه درست می کنید؟
ب)پیش بینی می کنید بعد از مدتی کدام یک حالت تورژسانس و کدام یک حالت پلاسمولیز را نشان دهند؟
می بینیم که بر اثر پدیده اسمز آب از محیط وارد سلول گیاهی می شود و در نتیجه آب وارد واکوئل ها گشته واکوئل به غشا فشار آورده وحالت تورم در سلول ایجاد شده که در این حالت فشاری به دیواره سلولی این فشار غشای پلاسمایی را محکم به دیواره سلولی چسبانده و در نتیجه سلول سخت ومحکم شده است و سلول های گیاه به صورت فشرده در کنار هم قرار دارند
در محلول آب نمک به علت پدیده اسمز دراثر ناهمسان بودن غلظت دو محلول آب از محلول رقیقتر به محلول غلیظ تر انتشار می یابد. به این ترتیب واکوئل ها آب خود را از دست داده و فشار تورژسانس کاهش یافته، سلول ها انبساط خود را از دست داده و دیگر قادر با وارد کردن فشار بر روی یکدیگر نیستند. در نتیجه،غشای پلاسمایی در بعضی نقاط از دیواره سلولی جدا شده در این حالت پلاسمولیز رخ می دهد.
پ)نمونه های میکروسکوپی از هر کدام تهیه و با میکروسکوپ مشاهده کنید .یاخته ها در هر نمونه چه وضعی دارند؟ با رسم شکلی ساده، جهت ورود و خروج آب را در یاخته گیاهی در هر یک از این محیط ها نشان دهید.
ت)دانش آموزی به جای آب مقطر از آب معمولی استفاده و مشاهده کرد که یاخته ها در هر دو محلول درجه ای ازحالت پلاسمولیز را نشان می دهند .شما چه توضیحی برای این مشاهده دارید؟ چرا که آب معمولی خالص نبوده و موادی را در خود به صورت محلول در خود دارد.
  ث)پیش بینی می کنید عملکرد یاخته جانوری در محیط با فشار اسمزی کم چگونه باشد؟ برای پاسخ به این پرسش، آزمایشی طراحی کنید. قرار گرفتن سلول های جانوری در محیط رقیق ) فشار اسمزی کم ( سبب جذب آب از آن و ورم سلول می شود و ممکن است سلول بترکد.
ج )دیدید که یاخته های گیاه براساس تفاوت فشار اسمزی پروتوپلاست و محیط اطراف، به حالت تورژسانس یا پلاسمولیز در می آیند .آیا پلاسمولیز و تورژسانس یاخته ها، سبب تغییر در اندازه یا وزن بافت گیاهی می شود؟ چگونه با روش علمی به این پرسش پاسخ می دهید؟ بله سبب تغییر در اندازه و وزن می شود.
در اين فعاليت، دانش‌آموزان واكنش ياخته‌ها را هنگام پلاسموليز و تورژسانس، مشاهده مي‌كنند. در صورتي كه اگر در استفاده از آب معمولي، حالت پلاسموليز، مشاهده شود، به اين معني است كه مقدار نمك‌هاي معدني آب، زياد است. آنها در پيش‌بيني عملكرد ياختة جانوري در محيطي با فشار اسمزي كم، بايد تأثير نبودن ديوارة ياخته‌اي در ياخته‌هاي جانوري را، در نظر داشته باشند.
در طراحي آزمايش، كافي است آنها به اين نكته اشاره كنند كه ياخته‌هاي جانوري را بايد در آب مقطر قرار داد.
در طراحي آزمايش، براي تغيير در اندازه يا وزن بافت، كافي است كه براساس روش علمي گروه تيمار و گواه را تشكيل دهند و اين دو متغير را در محيط‌هاي غليظ و رقيق بررسي كنند.

 الف-با استفاده از ابزار و مواد مناسب، نمونه ای از یاخته گیاهی بسازید .در این نمونه، لایه های دیواره و ارتباط بین یاخته های گیاهی را نیز نشان دهید. الف) اين فعاليت به منظور خودارزيابي دانش‌آموزان از آن چيزي است كه دربارة ياختة گياهي، ياد گرفته‌اند. چنين فعاليت‌هايي به يادگيري معنادار و رفع كج‌فهمي‌هاي آنها، كمك مي‌كند. دانش‌آموزان مي‌توانند از مواد متفاوتي، اين مدل را بسازند.
ب )تغییرات بسیاری در میوه های نارس روی می دهد که نتیجه آن، رسیدن میوه است .پیش بینی می کنید در رسیدن میوه ها چه فرایندی در ارتباط با دیواره یاخته رخ دهد؟ این پیش بینی را بر چه اساسی انجام می دهید؟
ب) در بعضي ميوه‌ها، ژله‌اي شدن تيغة مياني به نرم شدن ميوه‌ها و در بعضي ميوه‌ها، سخت شدن به علت چوبي شدن ديواره‌ها، مي‌انجامد.

تشريح كليه گوسفند زیست دهم

در بيشتر كليه ها كه چربي هاي اطراف آن جدا شده است ميزناي كنده شده و فقط سرخرگ از كليه آويزان است. اگر چربي ها ي اطراف كليه كنده نشده باشد با احتياط آن ها را جدا كنيد و در بين آنها ميزناي ، سرخرگ و سياهرگ كليوي را تشخيص دهيدمطابق شكل كتاب 
ميزناي از بقيه ضخيم تر است و حالت توپري را از بيرون نشان مي دهد و بافتهاي تشكيل دهنده آن نرم هستند.
سرخرگ ديواره ضخيمي دارد كه با فشار دادن آن دوباره به حالت اول برمي گردد.
سياهرگ ديواره نازكترو روي هم افتاده اي دارند و درون آن گاهي خون ديده مي شود .
بعد از برش طولي و تشخيص بخش قشري و مركزي  ستون هاي كليوي را مشاهده كنيد در زير آن ها رگ هاي بين هرمي در كنار هم قرار گرفته اند كه از روي ضخامت ديواره مي توان سرخرگ يا سياهرگ بودن آن ها را تشخيص داد .اين رگ ها به رگ هاي قوسي و سپس شعاعي متصل مي شوند . با قرار دادن قيچي روي اين رگ ها و بريدن ستون هاي كليوي هرم هاي كليوي مشخص و قابل شمارش مي شوند. تعداد هرم ها متفاوت و از 12 تا 18 عدد در دو قسمت  كليه ديده مي شوند .

سوال :

شاید برگه های جواب آزمایش خون را دیده باشید .در این برگه ها اطلاعات زیادی در مورد یاخته ها و ترکیبات خون وجود دارد .یکی از این برگه ها را بررسی کنید و با توجه به آن، به سؤالات زیر پاسخ دهید
1-تعداد طبیعی هریک از یاخته های خونی )WBCوRBC )و گرده ها)PLT )را در واحد اندازه گیری میکرو لیترمشخص کنید.
                4000تا 10000در ميكروليتر خون                                     WBC-
                                           تا 5 ميليون در ميكروليتر خون                                            RBC-                            
                                     در هر ميكروليتر خون 250000                             platelet                        
2-میزان انواع چربی هایی را که در آزمایش خون سنجیده می شود؛ مشخص کنید.
                2.        mg/dl    كمتر از 200                                                                                TGS-
        mg/dl    كمتر از 200                                                                                                       كلسترول     
        mg/dl     بيشتر از 60                                                                                                                HDL
        mg/dl    كمتر از 130                                                                                                               LDL
3- گفتیم که روزانه تقریباً یک درصد گویچه های قرمز تخریب می شود. با توجه به تعدادRBC اگر حجم کل خون ما پنج لیتر باشد روزانه چه تعداد از این یاخته ها تخریب می شوند و باید جایگزین شوند؟
      تعداد  5000 *    mL 1000000 *  Lit 5                                                                                           
                                        تعداد RBC  در خون  25000000000 =                                                                    
                                                                          250000000 = 1 % *
                                       روزانه تخريب و بايد جايگزين شوند. 

سوال  : به نظر شما چرا در انسان و بسیاری از پستانداران، گویچه های قرمز، هسته و بیشتر اندامک های خود را از دست می دهند؟-

پاسخ : براي اينكه بتواند هموگلوبين بيشتري را در خود جاي دهد.
سوال  : چرا غشای گویچه های قرمز در دو طرف، حالت فرورفته دارد؟

پاسخ : - براي اينكه بتواند در مواقع لازم خم شود و مثلاً از درون مويرگ‌ها عبور كند. اگر فرو رفته نبود نمي‌توانست به آساني خم شود.این حالت به گلبول قرمز کمک می کند تا از نازک ترین مویرگ ها نیز عبور کند
سوال  : محصور بودن هموگلوبین در غشای گویچه های قرمز چه اهمیتی دارد؟

پاسخ : اگر در گلبول های قرمز نبودند در آب حل می شدند
- هموگلوبين مي‌تواند در آب حل شود. اگر درون گويچه‌هاي قرمز نبودند فشار اسمزي خون بالا مي‌رفت يا هموگلوبين در پلاسما تجزيه و دفع مي شد .

مشاهده گردش خون در باله دمی ماهی
بدن یک ماهی کوچک را در پنبه خیس بپیچید به طوری که فقط باله دمی آن بیرون باشد. ماهی را در ظرف پتری قرار دهید که مقداری آب دارد. روی باله دمی، یک تیغه بگذارید تا باله دمی گسترده شود و ماهی تکان نخورد. مجموعه راروی صفحه میکروسکوب طوری قرار دهید که نور از باله دمی عبور کند. ابتدا با بزرگ نمایی کم و سپس با بزرگ نمایی متوسط، آن را مشاهده کنید .
-با توجه به معکوس بودن تصویر در میکروسکوب، چگونه می توانید سرخرگ و سیاهرگ را در باله دمی، تشخیص دهید؟
با توجه به قطر عروق می توان سرخرگ و سیاهرگ را از هم تشخیص داد؟
در بالة دمي، رگ‌هايي كه خون را به انتهاي باله مي‌برند سرخرگ‌ و آنهايي كه از باله خارج مي‌كنند سياهرگ هستند و چون در ميكروسكوپ مركب، تصوير معكوس است جهت آنها را برعكس مي‌كنيم. اگر از ميكروسكوپ استريو يا تشريحي استفاده مي‌كنيد، تصوير معكوس نيست و آنچه را مي‌بينيد جهت آن صحيح است.

سوال : در مورد اینکه آیا نوشیدن قهوه بر فشارخون افراد تأثیر می گذارد یا نه، پژوهشی را طراحی کنید و با همکاری گروه درسی خود، آن را انجام دهید و نتیجه را در کلاس ارائه کنید

پاسخ : مصرف قهوه يا نسكافه (قهوه آماده) در بيشتر موارد فشار خون را بالا مي‌برد. بنابراين، خوردن زياد آن توصيه نمي‌شود. مقدار كم آن در روز مي‌تواند مفيد باشد.
فعاليت صفحة 75: رابطه شکل و عمل هریک از مویرگ ها چیست؟ چرا در مغز قرمز استخوان، منافذ مویرگ ها این قدر باز و در مغز، این مقدار بسته اند؟ بين شكل و عمل هريك از مويرگ‌ها، رابطة مستقيمي وجود دارد. هرجا لازم باشد مواد زيادي بين مويرگ و اندام مبادله شود منافذ بيشتر و گشادتر به وجود آمده است، مثل مغز استخوان . در اينجا  لازم است سلول‌هاي ساخته شده نيز به مويرگ وارد شوند.
در بعضي قسمت‌ها  مثل مغز ورود مواد بايد به شدت كنترل شود  تا هر ماده‌اي وارد و خارج نشود .اين اندام فقط به اكسيژن و گلوكز نياز دارد بنابراين مويرگ‌هاي پيوسته در آن بوجود آمده است .
در بعضي اندام‌ها مثل روده و كليه نيز منافذ روي مويرگ زياد هستند، ولي اين منافذ كنترل‌شده هستند تا جذب و دفع مواد با كنترل صورت گيرد.

سوال : باتوجه به شکل بافت گرهی در قلب، اهمیت دو مورد زیر را در کار قلب توضیح دهید: :
1-فرستادن پیام از گره دهلیزی بطنی به درون بطن، با فاصله زمانی انجام می شود.
اهميت اين فاصلة زماني در اين است كه فرصت كافي براي پر شدن بطن‌ها وجود داشته باشد. در اين فاصله خون از دهليزها وارد بطن‌ها مي‌شود و بطن‌ها با خون پر مي‌شوند. سرعت هدایت پیام در گره دهلیزی بطنی کم بوده و اگر این چنین نبود دهلیز و بطن تقریبا همزمان منقبض می شدند  .
2-انقباض بطن ها از قسمت پایین آن ها شروع می شود و به سمت بالا ادامه می یابد.
چون بطن‌ها خون را به سمت بالا و به درون سرخرگ‌ها مي فرستند براي تخلية كامل بطن بهتر است انقباض از پايين شروع و به سمت بالا ادامه يابد. یک لوله خمیر دندان را تصور کنید ، اگر شما از پایین فشار بیاورید خمیر دندان بیشتر بیرون می آید، به طوری که این روش نسبت به آنکه از بالا فشار بیاوریم بیشتر موثر است.
فعاليت صفحة 69: با توجه به چرخه ضربان قلب، به موارد زیر پاسخ دهید:
 الف)در هر مرحله از چرخه قلبی، وضعیت دریچه های قلبی را بررسی، و باز یا بسته بودن آنها را مشخص کنید.
                                                                                                         سيني                               دهليزي بطني
                        الف) در مرحلة استراحت عمومي                    بسته                         باز
                                                انقباض دهليزي                  بسته                         باز  
                                                انقباض بطني                    باز                           بسته           
دریچه های دهلیزی-بطنی هنگام انقباض بطن ها بسته و در بقیه حالات بازند.
دریچه های سینی شکل هنگام انقباض بطن ها بازند و در بقیه حالات بسته اند.
هیچگاه همه دریچه ها همزمان باز نیستند.
در زمان هر دو صدای قلب هر چهار دریچه بسته اند.
ب) با توجه به زمان های مشخص شده در چرخه قلبی، تعداد ضربان طبیعی قلب را در دقیقه محاسبه کنید
ب) زمان يك چرخه (يك ضربان)          75 = 8/0 ÷ ثانيه 60 = 1 دقيقه                     8/0 = 4/0 + 1/0 + 3/0
پ)در جدول زیر، فشارخون در قسمت های مختلف، پس از گذشت زمان هایی نشان داده شده است . با توجه به جدول، به پرسش های زیر پاسخ دهید.
 1-در چه زمانی خون به درون آئورت جریان پیدا می کند؟ وقتي كه فشار بطن از آئورت بيشتر شود، فشار بطن 7/6 است، فشار آئورت 6/10 است در اين حالت دريچه‌هاي سينه، بسته هستند. با افزايش فشار بطن چپ از 7/6 به 3/17 در اين فاصله فشار بطن از آئورت بيشتر مي‌شود و خون به درون آئورت جريان پيدا مي‌كند. پس جواب بين 2/0 تا 3/0 ثانيه است.
2- بین چه زمان هایی دریچه های دهلیزی بطنی بسته هستند؟ وقتي فشار بطن از دهليزها بيشتر است، در دو رديف اول، فشار دهليز بيشتر از بطن است ولي در فاصله 1/0 تا 2/0 كه فشار بطن از 7/0 به 7/6 مي‌رود، فشار بطن از دهليز بيشتر و دريچه‌هاي دهليزي بطن بسته مي‌شوند و در ادامه نيز چون فشار بطن‌ها از دهليزها بيشتر است اين دريچه‌ها بسته هستند، يعني از 2/0 بسته مي‌شوند و تا انتهاي 4/0 بسته هستند.
3-در فاصله چه زمان هایی هر دو دریچه سینی و دولختی بسته هستند؟وقتي كه فشار آئورت از بطن بيشتر باشد، سيني‌ها بسته‌اند و وقتي فشار بطن از دهليز بيشتر باشد دو بسته مي‌شود كه اين حالت در زمان‌هاي 2/0 و 4/0 هر دو نوع دريچه بسته هستند..                
فعاليت صفحة 70: پايين صفحه گفتیم که برون ده قلبی در بالغان، در حالت استراحت حدود پنج لیتر در دقیقه است .با توجه به تعداد ضربان قلب در دقیقه، حجم ضربه ای را برحسب میلی لیتر محاسبه کنید.                       ml= cc 5000 = Lit 5
                                                                برون‌ده قلب = حجم ضربه‌اي * تعداد ضربان قلب در دقيقه
                                                                         5000 = حجم ضربه‌اي * 75
                                                                                                 
                                                                يعني در هر ضربان حدود 66 ميلي‌ليتر خون از بطن وارد سرخرگ مي‌شود.
                                                                                                                    بطن چپ   ¥ آئورت
                                                                                                                    بطن راست ¥ سرخرگ شش

تشريح قلب گوسفند
وسایل و مواد لازم: قلب سالم گوسفند، تشتک تشریح، قیچی، سوند شیاردار الف)مشاهده شکل ظاهری: سطح پشتی، شکمی، چپ و راست قلب را مشخص کنید.
نشانه‌هاي سطح پشتي:- حالت برآمده دارد (محدب).
                                - رگ هاي آكليلي (كرونر) در آن، حالت اُريب است.
                                - در اين سطح، بيشتر سرخرگ‌ها ديده مي‌شوند.
نشانه‌هاي سطح شكمي:- حالت صاف يا تخت دارد.
                                - رگ اكليلي در آن، حالت عمودي دارد.
                                - در اين سطح، بيشتر سياهرگ‌ها ديده مي‌شوند.
تشخيص سمت چپ و راست قلب:            
قرار دادن سطح پشتي روي سينه و سطح شكمي به سمت جلو- در اين حالت چپ و راست قلب مطابق دست‌هاي چپ و راست است.
سمت چپ قلب ضخامت بيشتري دارد و با لمس كردن، ديوارة آن را مي‌توان تشخيص داد.
ضخامت دیواره قلب در بطن ها را با هم مقایسه کنید .چرا بطن چپ، دیواره قطورتری دارد؟ به علت اینکه بطن چپ باید خون را به تمام قلب پمپاژ کند علت قطور بودن بطن چپ به وظيفة آن برمي‌گردد كه با انقباض آن خون به تمام بدن فرستاده مي‌شود و اين عمل مستلزم ماهيچه‌اي قوي و قطور است.
رگ های اکلیلی را مشاهده و آنها را در جلو و عقب قلب، مقایسه کنید.
رگ‌هاي كرونر (آكليلي) در جلو و عقب متفاوت‌اند. در جلو حالت مورب و در عقب عمودي هستند.
در بالای قلب، سرخرگ ها و سیاهرگ ها قابل مشاهد ه اند. دیواره سرخرگ ها و سیاهرگ ها را با هم مقایسه کنید.
سرخرگ ها دیواره محکم تری نسبت به سیاهرگ ها دارند و به همین علت، برخلاف سیاهرگ ها دهانه آنها حتی در نبود خون هم باز است اما دهانه سیاهرگ ها در نبود خون بسته است ديوارة سياهرگ‌ها ضخامت كمتري دارند ولي ديوارة سرخرگ‌ها ضخامت بيشتري دارند. اگر سرخرگ‌ها را با انگشت فشار دهيم و رها كنيم دوباره به حالت اول برمي‌گردند ولي ديوارة سياهرگ‌ها روي هم خوابيده است.
با واردکردن گُمانه(سوند)یا مداد به داخل رگ ها و اینکه به کجا می روند، می توان آنها را از یکدیگر تمیز داد. از سرخرگ  آئورت سوند به سمت بطن چپ و از سرخرگ شش سوند به سمت راست قلب، هدايت مي‌شود. -
 ب)مشاهده بخش های درونی قلب
-گمانه شیاردار را از دهانه سرخرگ ششی به بطن راست وارد کنید. دیواره سرخرگ و بطن را در امتداد سوند، با قیچی ببرید .با بازکردن آن، دریچه سینی، سه لختی، برآمدگی های ماهیچ های و طناب های ارتجاعی را می توان دید.
-به همین روش، سرخرگ آئورت و بطن چپ را شکاف دهید و جزئیات بطن چپ را مشاهده کنید.
-در ابتدای سرخرگ آئورت، بالای دریچه سینی، می توانید دو مدخل سرخرگ های اکلیلی را ببینید.
-با عبور دادن گمانه از میان دریچه های دولختی و سه لختی به سمت بالا و بریدن دیواره در مسیر سوند، می توانید دیواره داخلی دهلیزها و سیاهرگ های متصل به آنها را بهتر ببینید
- به دهلیز چپ، چهار سیاهرگ ششی و به دهلیز راست، سیاهرگ های زبرین، زیرین و سیاهرگ اکلیلی وارد می شود .اگر رگ های قلب از ته بریده نشده باشد، با گمانه به راحتی می توان آنها را تشخیص داد.

سوال : ظرفیت شش های افراد مختلف مساوی نیست. با ساختن دستگاهی مانند شکل زیر، می توانید گنجایش شش های خود و هم کلاسی هایتان را اندازه بگیرید. گنجایش ظرف وارونه، حداقل باید پنج لیتر باشد.  درابتدا، ظرف را تا گردن از آب پر و سپس در تشت وارونه کنید. ابتدا نفس بسیار عمیقی بکشید و بعد تا جایی که می توانید در لوله فوت کنید .هنگام فوت کردن بینی خود را بگیرید.

پاسخ : 1-آیا عددی که در اینجا نشان داده می شود، ظرفیت واقعی شش های شماست؟ دلیل بیاورید. خیر زیرا همیشه بین نیم تا یک لیتر هوا در شش ها باقی می ماند.(زیرا که همیشه مقداری هوای باقیمانده در شش ها حضور دارد)
2-چگونه می توانید به کمک این دستگاه، مقدار هوای دم و بازدم خود را نیز اندازه بگیرید؟
کافی است با اندکی تمرین از طریق لوله عمل دم ( به تنهایی ) انجام داده شود . بدیهی است که عمل بازدم نیز معادل دم خواهد بود.
برای اندازه گیری مقدار هوای دمی: در ابتدای آزمایش بینی خود را با گیره ای ببندیم. از طریق لوله، هوای درون ظرف مدرج را به شش ها می کشیم در نتیجه سطح آب درون آن بالا می آید و مقابل شماره ی جدید قرار می گیرد. حال با محاسبه اختلاف این عدد با عدد اولیه مقدار هوای دم مشخص می شود. برای این کار هوارا از لوله به درون شش ها می کشیم .درنتیجه حجم هوای بالای ظرف کم شده و سطح آب بالا می آید . با محاسبه ی مقداربالا آمدن سطح آب مقدار هوای دمی را محاسبه می کنیم.)باید توجه داشت وقتی عمل دم انجام می شود بهتر است که شخصی ظرف رابه آرامی پایین بیاورد
برای اندازه گیری مقدار هوای بازدمی: برای این کار ابتدا  به درون ظرف می دمیم در نتیجه سطح آب ظرف پایین می آید. و در مقابل شماره ی جدید قرار می گیرد. برای محاسبه ی عدد بازدم، اختلاف عددی که قبل از دمیدن بوده با عدد بعد از دمیدن به دست  می آوریم.

سوال  : تشریح شش گوسفند

پاسخ : 1-ویژگی ظاهری: شش به علت دارا بودن کیسه های هوایی فراوان، حالتی اسفنج گونه دارد. شش راست از شش چپ بزرگ تر است. شش راست از سه قسمت یا لپ(لوب)و شش چپ از دو قسمت تشکیل شده است
2-تشخیص شش راست و چپ: اگر در نمونه ای که تهیه کرده اید مری نیز وجود دارد، به محل قرارگیری آن توجه کنید. نای در جلو و مری درپشت قرار گرفته است و به این ترتیب می توانید سطح جلویی و پشتی نای و شش ها(و در نتیجه راست و چپ آن ها)را نیز مشخص کنید.
مری را جدا کنید. برای تشخیص سطح جلویی و پشتی نای در حالتی که مری از آن جدا شده است، کافی است به یاد داشته باشید که غضروف های نایC  شکل اند این وضعیت باعث می شود که دهانه حرف  C از سایر قسمت ها نرم تر باشد .با لمس کردن، این قسمت را پیدا کنید .این قسمت، محل اتصال نای به مری و بنابراین سطح پشتی نای است.
3-بررسی انبساط پذیری شش ها :با یک تلمبه از نای به درون شش ها بدمید و خاصیت انبساط پذیری و قابلیت کشسانی شش ها را مشاهده کنید.
4-بررسی ساختارهای درونی: نای را از قسمت نرم آن( دهانه حرف(C  در طول، برش دهید تا به نزدیکی شش ها برسید. در نای گوسفند، قبل از دو نایژه اصلی، یک انشعاب سوم هم مشاهده می شود که به شش راست می رود. مدخل این انشعاب و بعد نایژه های اصلی را مشاهده کنید.
برش طولی نای را از مدخل نایژه اصلی ادامه دهید .دقت کنید که بریدن نایژه اصلی به سادگی نای نیست و این به علت ساختار غضروف های نایژه است که در ابتدا به صورت حلقه کامل و بعد به صورت قطعه قطعه است .در طول نای، مدخل های نایژه های بعدی قابل مشاهده است.
اگر تکه ای از شش را ببُرید، در مقطع آن سوراخ هایی را مشاهده می کنید که به سه گروه قابل تقسیم اند. نایژه ها، سرخرگ ها و سیاهرگ ها .لبه نایژه ها به علت دارا بودن غضروف، زبر است و به این ترتیب از دو رگ دیگر قابل تشخیص است .سرخرگ ها دیواره محکم تری نسبت به سیاهرگ ها دارند و به همین علت، برخلاف سیاهرگ ها دهانه آنها حتی در نبود خون هم باز است اما دهانه سیاهرگ ها در نبود خون بسته است.
اگر تکه ای از شش را ببرید و در ظرفی پر از آب بیندازید خواهید دید که روی سطح آب شناور می ماند .چرا؟
با توجه به کیسه هوایی و اینکه در شش ها فضای خالی وجود دارد روی سطح آب شناور می ماند.

سوال  : آیا هوای دمی با هوای بازدمی متفاوت است؟
پژوهش های دانشمندان در ابتدا، وجود سه گاز نیتروژن، اکسیژن و کربن دی اکسید را در هوا نشان داد .در این آزمایش، هوای دمی و بازدمی را از نظر مقدار نسبی کربن دی اکسید بررسی می کنیم .اما چگونه می توان مقدار کربن دی اکسید را در هوا تشخیص داد؟

پاسخ  : برای انجام این آزمایش می توان از محلول آب آهک (بی رنگ)یا برم تیمول بلو رقیق(آبی رنگ)که معرّف کربن دی اکسید هستند استفاده کرد. با دمیدن کربن دی اکسید به درون این محلول ها،آب آهک شیری رنگ و برم تیمول بلو، زرد رنگ می شود.
1-دستگاه را مطابق شکل سوار کنید. انتهای لوله بلند را درون محلول و انتهای لوله کوتاه را در بالای محلول قرار دهید.
2-به آرامی از طریق لوله مرکزی، عمل دم و بازدم را انجام دهید. در هنگام دم، در کدام ظرف، حباب هوا مشاهده می شود؟ هنگام بازدم چطور؟
 3-دم و بازدم را ادامه دهید تا رنگ معرّف در یکی از ظرف ها تغییر کند .آن را یادداشت کنید.
4-چند دقیقه دیگر نیز به دم و بازدم ادامه دهید و تغییرات بعدی رنگ را در هر دو ظرف مشاهده، و یادداشت کنید
5-اکنون به پرسش های زیر پاسخ دهید:
 الف )چرا هوای دمى، به یک ظرف و هوای بازدمی، به ظرف دیگر وارد می شود؟ درهنگام دم هوا از لوله کوتاه در ظرف الف وارد شش ها می شود . در حالی که به دلیل وجود لوله ی بلند در ظرف ب هوا از این لوله وارد نمی شوند. در هنگام بازدم هوا از لوله ی بلند در ظرف ب خارج می شود در حالی که در ظرف الف وجود محلول از افزایش فشارهوا جلوگیری کرده و اجازه ی خروج مواد از لوله کوتاه در ظرف الف را نمی دهد.
ب )نخست در کدام ظرف تغییر رنگ مشاهده کردید؟ ظرف ب
پ )آیا معرّف در هر دو ظرف سرانجام تغییر رنگ داد؟ این موضوع چه چیزی را برای ما روشن می کند؟ بله . ابتدا محلول ظرف ب تغییر رنگ می دهد ولی مدتی بعد ظرف الف نیز تغییر رنگ می دهد. این موضوع نشان می دهد که هم در هوای دمی و هم در هوای بازدمی دی اکسید کربن وجود دارد ولی در هوای بازدمی مقدار آن بیشتر است.
2 ) هنگام دم از انتهای لوله ی بلند داخل ظرف A  و هنگام بازدم از انتهای لوله ی بلند داخل ظرف B  حباب خارج می شود.
3 ) تغییر رنگ در ظرف B مشاهده می شود.
4 ) با گذشت زمان تغییر رنگ در ظرف A نیز مشاهده می شود.
پاسخ به پرسشها :
الف ) انتهای لوله بلند متصل به لوله ی مرکزی داخل مایع ظرف B قرار دارد بنابراین هنگام دم مایع بر اثر مکش ایجاد شده وارد این لوله می شودو هوا از لوله ی کوتاه متصل به لوله ی مرکزی وارد می شود. البته این هوا از خارج از طریق لوله بلند ظرف A وارد این ظرف می شود. هنگام بازدم هوای ظرف A راهی برای خروج ندارد پس هوای زیادی وارد این ظرف نمی شود.در حالیکه هوا از طریق لوله ی بلند وارد مایع ظرف B شده و در نهایت به وسیله ی لوله ی کوتاه ظرف B خارج می شود
ب ) در ظرف مربوط به لوله ی هوای بازدمی ( ظرف B ) که حباب های هوا از آن خارج می شوند.
ج ) بله هوای بازدمی به ظرف A نیز وارد می شود البته به مقدار کم این هوا مستقیما وارد مایع نمی شود و تنها با سطح آن تماس می یابد در نتیجه تغییر رنگ کندتر و به صورت تدریجی انجام می شود.

سوال : طول لوله گوارش، در علف خواران و گوشت خواران متفاوت است .درباره علت این تفاوت اطلاعات جمع آوری کنید.

پاسخ : طول رودة گوشتخواران كوتاه‌تر از علف‌خواران است. بلندتر بودن طول روده، فرصت بيشتري به آن مي‌دهد تا مواد غذايي موجود در غذاي گياهي را جذب كند.
طول لوله گیاهخواران نسبت به گوشت خوران بلندتر بوده چرا که گوارش مواد گیاهی سخت تر از مواد جانوری است برای همین مراحل گوارش طولانی تر است

سوال : درباره اینکه نمایه توده بدنی افراد بیشتر از بیست سال را چگونه تفسیر می کنند، اطلاعات جمع آوری کنید.
پاسخ : وضعيت وزن
BMI
كمبود وزن
كمتر از 18.5
وزن طبيعي
18.5 -24.9
اضافه وزن
29.9-25
چاقي
30 وبيشتر از آن
براي افراد بيش از 20 سال از جدول زير استفاده مي كنند :
 
 

 
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما کم تر از 15 می باشد، شما دچار کمبود وزن شدید و خطرناک هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 15 تا 16 می باشد، شما دچار کمبود وزن شدید هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 16 تا 18.5 می باشد، شما دچار کمبود وزن هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 18.5 تا 25 می باشد، شما وزنی طبیعی دارید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 25 تا 30 می باشد، شما دچار اضافه وزن هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 30 تا 35 می باشد، شما دچار اضافه وزن نوع 1 هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بین 35 تا 40 می باشد، شما دچار اضافه وزن نوع 2 هستید.
درصورتیکه شاخص توده بدنی یا BMI شما بیشتر از 40 می باشد، شما دچار اضافه وزن نوع 3 هستید.
 
 
زیر 18.5:         کمبود وزن (Underweight)
18.5 تا 24.9:   وزن نرمال (Normal Weight) 25 تا 29.9 :     اضافه وزن (Overweight) 30 تا 34.9:      چاقی درجه ۱ (Obesity Class I) 35 تا 39.9:      چاقی درجه ۲ (Obesity Class II) بیشتر از 40:    چاقی مفرط و مرگبار (Morbid Obesity)
برخی از محدودیت های استفاده از شاخص توده بدنی گرچه شاخص توده بدنی به طور معمول برای همه زنان و مردان نتایج قابل اعتمادی را نشان می دهد اما مثل هر چیز دیگری محدودیت ها و مرزهایی هم دارد برای مثال: 1- این شاخص ممکن است برای ورزشکاران و افرادی که بافت ماهیچه ای مستحکم و متراکم دارند، با ضریب خطا همراه باشد و BMI آنها را بالاتر از میزان واقعی نشان دهد زیرا اضافه وزنی را که به دلیل بافت ماهیچه ای به وجود آمده است را با چربی اضافی بدن اشتباه می گیرد. 2- در مورد استفاده از این شاخص برای سالمندان نیز محدودیت هایی وجود دارد زیرا ممکن است در مورد اضافه وزن این افراد را کمتر از حد واقعی نشان دهد زیرا هر فردی که دچار کاهش بافت و تراکم ماهیچه ای شده باشد ممکن استBMI  واقعی خود را به دلیل تراکم آب یا چربی در واحد حجم به درستی تشخیص ندهد. 3- محاسبه شاخص توده بدنی برای زنان باردار کاربرد ندارد.
4-- در افراد زیر 18-20 سال باید از روش محاسبه شاخص توده بدنی برای کودکان استفاده کرد تا اعداد به دست آمده واقعی باشند.

سوال : یک برگه آزمایش خون را، که مواد موجود خون در آن ثبت شده است بررسی کنید .میزان طبیعی لیپوپروتئین پرچگالHDL)) لیپوپروتئین کم چگال( LDL) ، نسبت HDL/LDL و تری گلیسیرید درخون چقدر است؟
درباره تفاوت چربی اشباع وغیر اشباع و اثر آن در تغذیه، اطلاعاتی جمع آوری و به کلاس ارائه کنید.

پاسخ :در برگة آزمايش، اين اعداد ثبت شده‌اند:
تري‌گليسريد كمتر از 200  mg/dl / HDL بيش از 60 mg/dl / LDL كمتر از 130 mg/dl / LDL/HDL كمتر از 3.
چربي‌هاي اشباع بيشتر در غذاهاي جانوري و چربي‌هاي غيراشباع بيشتر در غذاهاي گياهي و روغن‌هاي گياهي مانند روغن زيتون ديده مي‌شوند. چربي‌هاي اشباع (سير شده) حداكثر تعداد هيدروژن را دارند، اما چربي‌هاي غيراشباع حداقل يك يا دو پيوند دو يا سه‌گانه دارند. چربي‌هاي اشباع موجب افزايش كلسترول LDL در بدن مي‌شوند.
کلسترولLDL    1 )مقدار مطلوب: کمتر از 111 میلی گرم/ دسی لیتر 2 )مقادیر نزدیک به حد مطلوب ) ولی کمی بیش از حد مطلوب(: 111-121 میلی گرم/دسی لیتر 3 )سطح در مرز شروع خطر: 131-151 میلیگرم/دسی لیتر 4 )سطح خطرناک: 161-181 میلی گرم/دسی لیتر 5 )سطح بسیار پر خطر: 111 میلی گرم/ دسی لیتر و بالاتر کلسترولHDL 1 )کمتر از 41 dl/mgدر مردان : پایین )افزایش میزان خطر( 2)کمتر از 51 dl/mgدر زنان : پایین )افزایش میزان خطر( dl/61mgیابیشتر : بالا )کاهش میزان خطر( تری گلیسرید : کمتر از 151 میلیگرم دردسی لیتر:نرمال 151-111میلیگرم در دسی لیتر :- سطح مرزی – بالا 211-411میلیگرم در دسی لیتر : بالا 511میلی گرم در دسیلیتر : بسیار بالا نسبت HDL بهLDL: به طور مثال اگر شخصی مقدار HDL خونش 51 میلی گرم در دسی لیتر باشد و مقدار LDLآن 151 میلی گرم بر دسی لیتر باشد، نسبت HDL به LDL برابر 33/1 خواهد شد. اگر نسبت HDL به LDL بالاتر از4/1 باشد، نشان دهنده این است که شخص در حالت طبیعی قرار دارد. 1 )چربی غیر اشباع : چربی غیراشباع به انگلیسی (fat Unsaturated( به چربی یا اسید چربی گفته میشود که در زنجیرهی اسید چرب آن دست کم یک پیوند مضاعف وجود داشته باشد. 2 )چربی اشباع : در زنجیره اسید چرب آن پیوند مضاعفی دیده نمی شود . و همه پیوند ها یک گانه است .