دسته بندي: جواب سوالات کتاب,دهم,جواب سوالات دهم,

سوال :

در مورد نقش مثبت و منفی اتحادیه ها و سازمان های بین المللی اقتصاد دهم

جواب فعالیت صفحه ۱۲۳ اقتصاد درباره نقش مثبت و منفی سازمان های بین المللی

**بعضی از اثرات مثبت**

+ تسهیل همگرایی سیاسی در داخل جوامع و بین ملت ها در صحنه بین المللی

+افزایش مناسبات و مبادلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی میان ملل و اقوام مختلف و از میان رفتن فواصل جغرافیایی، کمک به برقراری تفاهم، همبستگی، همگونگی و همکاری بین المللی

+کمک به پیشبرد سیاست های ملی و افزایش سطح مشارکت اجتماعی

+ کمک به برقراری صلح جهانی از طریق تغییر تصورات در طرف مناقشه و ایجاد تصورات دوستانه و گسترش صلح و ثبات و امنیت

+کارکرد آموزشی و آگاه ساختن ملل نسبت به سنت های ریشه دار ملی و تاریخ

**اثرات منفی ارتباطات**

+ انتقال تکنولوژی نامناسب و وابستگی به کمپانیهای چند ملیتی به ویژه غرب

+ ایجاد اختلاف و شکاف میان ملتها به منظور توسعه ناسیونالیسم افراطی، ایدئولوژی های متضاد و در نتیجه بروز شکاف فرهنگی

+ تغییر الگوهای مصرف و روش های زیستی از طریق افزایش خواسته ها و ایجاد دنیای پرزرق و برق همراه دام های جذاب جامعه مصرفی

+تضعیف پیوندهای سنتی از طریق تبلیغ ارزش های غربی و سرانجام استحاله فرهنگی

+ ایجاد نخبگان سیاسی و فرهنگی وابسته به جریانات خاص از طریق شبکه های ارتباطی

+کمک به تشدید تضادهای فرهنگی و بهره برداری های مقطعی و درازمدت آن

+ انتشار اخبار غیرواقع و تحریفی و بمباران خبری و جریان یک سویه مبادله اطلاعات و اخبار از غرب به جهان سوم به منظور اظهار برتری مالی، فنی و تکنولوژیک در مقابل کشورهای جهان سوم

توضیح کامل :

موضوع مشارکت سازمان های بین المللی غیر دولتی در مسائل بین المللی امر جدیدی نیست و سابقه آن به قرن 18 بر می گردد که در آن زمان بسیاری از این سازمانها به توسعه و بسط حقوق بین الملل در خصوص موضوعات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، ورزشی و ... مبادرت نمودند که از مهمترین اقدامات آنان در گذشته می توان به حساس کردن دولت ها نسبت به قوانین یا رویه های مرسوم ان زمان در خصوص موضوعاتی مثل لغو برده داری، حقوق کارگران، نقش های اجتماعی زنان و لزوم اهتمام به مواردی از این دست اشاره نمود. طبق پیش نویس های مؤسسه حقوق بین الملل در سالهای 1923 و 1950 برای انعقاد کنوانسیون بین المللی انجمنهای بین المللی شامل گروههای متشکل از افراد یا تجمعاتی هستند که آزادانه و به ابتکار بخش خصوص تشکیل شده و بدون قصد سودبری یک فعالیت بین المللی با منفعت عمومی را خارج از هر گونه تعلقات صرفاً داخلی انجام می دهند یا طبق شرایطی که شورای اروپا در کنوانسیون 1986 تصویب کرد سازمان های بین المللی غیر دولتی باید بدون هدف کسب سود و به منظور تأمین هدفی بین المللی تأسیس شده باشند و طبق حقوق داخلی یک کشور یا در سرزمین یکی از متعاهدین ایجاد نشده باشند. اولین تعریف در مورد این سازمانها مربوط می شود به قطعنامه شماره 288 شورای اقتصادی اجتماعی سازمان ملل که به موجب آن هر گونه سازمان بین المللی که در نتیجه انعقاد معاهده میان کشورها به وجود نیامده باشد سازمان بین المللی غیر دولتی است.[3] اما به مرور تعریف نهادهای بین المللی در مورد این سازمانها شکل کاملتری به خود گرفت و از جنبه سلبی خارج شد و اینگونه تعریف شدند : سازمان بین المللی غیر دولتی نهادی است که به ابتکار بخش خصوصی و یا مشترک و مختلط با بخش دولتی و خارج از هر گونه توافق بین الدول تأسیس شده و در آن اشخاص خصوصی و اشخاص حقوق عمومی از تابعیتها و ملیتهای گوناگون گرد هم می آیند.[4] این سازمان ها، نهادهایی هستند که برای عهده گرفتن فعالیت یا خدمت بین المللی در مواردی که دولتها یا سازمانهای بین المللی دولتی در آن زمینه نقشی بر عهده نگرفته اند از قبیل موارد حقوق بشری و فعالیت های فرهنگی و علمی یا مواقعی نیز با حمایت و نظارت خود دولتها به منظور حفظ عملکرد آزادانه و مصونیت از تعرضات و دخالتها و اتهامات دولتها و پرهیز از قبول جنبه های سیاسی و حکومتی به فعالیت می پردازند.سازمان های بین المللی غیر دولتی با ایفای نقش نظارتی، بسیج، جذب و هدایت منابع انسانی با مشارکت افکار عمومی جهان در مواقعی نیز دولتها را وادار می کنند تا با خواسته ها و نیازهای شهروندان توجه نموده و درصدد رفع و تأمین آنها برآیند. این سازمان ها به جهت جنبه غیر حکومتی خود اهدافشان در زمینه کاهش دردهای مردم و جلب منفعت عمومی، حمایت از فشرهای ضعیف همچون فقرا و کارگران، حفظ محیط زیست، ارائه کمکهای فنی و علمی و پژوهشی بین ملتها و ... سهل الوصول تر از سازمانهای بین المللی دولتی است. دو ویژگی بارز در خصوص نهادی غیر دولتی وجود دارد که عبارتند از : 1) غیر انتفاعی بودن

2) داوطلبانه بودن. هم در حقوق داخلی کشورها هم در حقوق بین الملل بر این 2 مورد در خصوص NGOها تأکید شده است. به عنوان سازمان ملل متحد این اصطلاح را در ارتباط با هر گروه غیر انتفاعی داوطلبانه متشکل از شهروندان جهانی به کار می برد که در سه سطح محلّی، ملی یا بین المللی تشکیل شده اند. فلسفه وجودی این نهادها را عده ای مربوط به تشکلهای خیریه و انسان دوستانه که در غرب خصوصاً بعد از جنگ جهانی و به منظور التیام بخشی از دردهای مردم جنگزده تشکیل می شدند می دانند اما امروزه با باور اینکه دولتها به طور کامل نمی توانند از خواسته ها و مطالبات ملتها آگاه شده یا آنها را تأمین کنند سازمان های غیر دولتی گسترش چشمگیری داشته به طوری که بسیاری از وظایفی که در گذشته جزء وظایف سازمان ملل یا دولتهای ملی بود امروزه توسط این سازمان ها انجام می شود به نحوی که طبق اذعان خود سازمان ملل حدود 10% از کمکهای مالی مربوط به توسعه کشورهای عقب افتاده از طریق سازمانهای غیر دولتی جذب می شود. البته در اینجا ذکر این نکته ضروری است که منظور از غیر انتفاعی بودن یا عدم کسب سود توسط آنها به معنی عدم انجام فعالیت های اقتصادی یا کسب درآمد نیست بلکه بدین معنی است که اگر منفعتی مالی یا مادی چه از طریق فعالیت چه از طریق اعانه نصیب این سازمان ها شد آن سود در راستای اهداف و فعالیت های خود سازمان هزینه شده و بین اعضای آن یا هدفی غیر از هدف مندرج در اساسنامه آن سازمان تقسیم یا مصرف نشود.در حیطه بحث پیرامون سازمانهای بین المللی غیر دولتی در حقوق بین الملل اکثر علمای حقوق بین الملل این سازمانها را جزء تابعین حقوق بین الملل به شمار نمی آورند یا به عبارت دیگر جزء تابعین منفعل[5] به حساب می آورند چون به طور واضح و غیر مستقیم تأثیری در تحولات و قوانین و مقررات حقوق بین الملل ندارند و به نوعی اجراکننده آنها هستند اما همانطور که ذکر شد این تأثیر صرفاً در ساختار شکلی و ظاهری ملموس نیست اما واقعیت چیزی خلاف این نظر را اثبات می کند به طوری که روز به روز بر نقش مؤثر این سازمانها در نظام بین الملل افزوده می شود و با این روند می توان مطمئن بود که NGOها در آینده ای نزدیک نقش مؤثر در وضع و ایجاد قواعد بین الملل ایفا خواهند کرد. مگر می شود حدود بیست هزار سازمان غیر دولتی در جهان با سازمان در ارتباط باشند[6] و برای آنها نقش انفعالی قائل شد؟!علّت افزایش چشمگیر این گونه نهادها را در دو عامل می توان جستجو کرد :[7]

الف) سادگی روند ایجاد آنها که نیازی به انعقاد معاهده بین الدولی ندارند و در چارچوب حقوق داخلی کشورها ایجاد می شوند لذا دایر کردن آنها ساده تر است.

ب) این سازمانها به دلیل اینکه از ساختار بین الدولی برخوردار نیستند از انطباق بیشتری با شرایط عینی برخوردارند و چون در عین حال از ابزارهای مادی لازم هم برخوردار هستند به اهداف خود ساده تر می رسند.

امروزه فعالیت های وسیعی در موضوعات گوناگون مانند زمینه های انسان دوستانه (کمیته بین المللی صلیب سرخ)، علمی و فرهنگی (مؤسسه حقوق بین الملل)، فنی (یاتا)، ورزشی (کمیته بین المللی المپیک)، سیاسی (اتحادیه بین المجالس)، مذهبی (شورای جهانی کلیساها) و ... توسط سازمانهای بین المللی غیر دولتی صورت می پذیرد.

شخصیت حقوقی سازمانهای بین المللی غیر دولتی

در مورد شخصیت حقوقی این سازمانها 2 نظر وجود دارد که عده ای قائل به شخصیت حقوقی برای آنها و عده ای دیگر نیز معتقد به داشتن شخصیت حقوقی بین المللی برای این سازمانها نیستند گروه دوم که اکثریت علمای حقوق بین الملل را نیز تشکیل می دهند با توجه به اینکه سند مؤسس و اساسنامه اینها مبتنی بر حقوق داخلی است استدلال می کنند و در مقابل نیز موافقین داشتن شخصیت حقوقی بین المللی، با تشبیه عملکرد این سازمانها به سازمانهای بین الدولی نظر خود را توجیه می کنند اما به نظر می رسد شخصیت حقوقی را باید با توجه به عملکرد و کارکرد سنجید همانطور که نظریه مشورتی دیوان بین المللی دادگستری در قضیه خسارات وارده به سازمان ملل در سال 1949 نیز وجود شخصیت حقوقی را به واسطه عملکرد می داند نه وجود نمایندگان کشورها[8]. همچنین در اسناد بین المللی نیز با عنایت به ماده 71 منشور سازمان ملل که بحث مشاوره سازمانها با شورای اقتصادی و اجتماعی است و همچنین پیش نویس اتحادیه انجمن های بین المللی که حق شکایت در دادگستری بین المللی را قائل شده می توان قائل به شخصیت حقوقی بین المللی شد.[9]

تأثیرگذاری سازمانهای غیر دولتی بر جامعه بین الملل

همانطور که اشاره شد سرآغاز و علّت تشکیل این سازمانها در جامعه بین الملل جبران نقاط ضعفی بود که دولتها و سازمانهای بین دولتی به دلیل مسائل گوناگون از جمله عرفهای پیچیده دیپلماتیک و رقابت های سیاسی موفق به انجام آن ها نشده بودند و سازمانهای غیر دولتی به دلیل نقاط مثبتی که نسبت به سازمانهای دولتی دارند و به گوشه ای از آنها اشاره و در ادامه به موارد دیگری نیز اشاره می شود، تشکیل شده و روز به روز نیز گسترش یافتند. اما برخلاف دیدگاه مثبت نظر عده ای نیز این است که این سازمانها ابزار سلطه و استعمار کشورهای در حال توسعه هستند که اشاره کوتاه نیز به دیدگاه اخیر می شود. اما دیدگاه مثبت در ارتباط با نقش آنها در جامعه مدنی، تحقق دموکراسی و مشارکت افراد، توسعه پایدار انسانی، ایفای نقش کمکی دولتها در تصمیم گیری ها و پر کردن فاصله بین مردم و دولتها است این سازمان ها با ایفای نقش واسطه بین نهادهای اجتماعی و دولتها بر تصمیم گیری های بین المللی تأثیر می گذارند. بر اساس این دیدگاه، حفظ صلح و امنیت بین الملل، حفظ محیط زیست، تحقق شعارهای حقوق بشری، مبارزه با فقر و بیکاری و حمایت از حقوق اقشاری مانند زنان و کودکان که از اهداف سازمان ملل می باشد بدون مشارکت سازمانهای غیر دولتی قابل دستیابی نیست که در این ارتباط به برخی از مزیتهای این سازمانها در برنامه توسعه ملل متحد اشاره شده است. وابسته نبودن به دولتها از نظر منابع مالی و نیروی انسانی، سرعت عمل و قدرت تصمیم گیری بالا، بوروکراسی محدود و ساز و کار انعطاف پذیر سبب افزایش کارایی این نهادها در جامعه بین الملل شده است. به همین دلایل است که حضور این سازمانها چه به طور رسمی چه غیر رسمی در کنار هر کنفرانس بین المللی به سنتی پایدار و رایج تبدیل شده است که به همین علت نظرات مشورتی آنها در تصمیم گیری ها لحاظ شده و مؤثر واقع می شود. به عنوان مثال موضوع نابودی کلی سلاحهای اتمی توسط سازمانهای غیر دولتی مطرح شد، ارائه زمینه های لازم جهت ایجاد دادگاه کیفری بین المللی، طرح استانداردهای لازم برای جلوگیری از گرم شدن کره زمین و مواردی از این دست نیز قابل ذکر است. با توجه به مطالب فوق می توان از کنفرانس رم که در سال 1998 به منظور تصویب اساسنامه دیوان کیفری بین المللی نام برد که با حضور 236 سازمان غیر دولتی به عنوان ناظر تشکیل شد یا توافق 122 کشور در 1997 برای ممنوعیت خرید و فروش مین های زمینی را ذکر کرد که مرهون تلاش های حدود هزار سازمان در 60 کشور بود.در یک تقسیم بندی کلی نقش سازمانهای غیر دولتی را در موضوعات بین المللی را می توان در دو قالب تقسیم بندی کرد :

1)فعالیت های این سازمانها در حیطه و چارچوب کاری سازمان ملل

2)فعالیت های خارج از محدوده کاری سازمان ملل

در خصوص موضوعات دسته اول به تفصیل در ادامه توضیح داده خواهد شد که مرتبط با همان نقش مشورتی سازمان های غیر دولتی برای سازمان ملل متحد است اما در خصوص فعالیت های گروه دوم با توجه به گستردگی موضوعات و لزوم تخصصی بودن فعالیت NGOها پرداختن به این موضوع به صورت کلی و در راستای موضوع این پژوهش تقریباً امکانپذیر نبوده و نیازمند بررسی موضوعی و تخصصی است اما تلاش شده به صورت مختصر به نکاتی اشاره شود که می توان به مواردی از قبیل تلاشهای این نهادها در راستای اعتلای حقوق بشر یا توسعه پایدار اشاره نمود. در مورد حقوق بشر هم موضوعات مربوط به آن حیطه وسیعی از اهداف و فعالیت های سازمانهای غیر دولتی را تشکیل می دهد. نقش این سازمانها در جلب توجه افکار عمومی به نقض حقوق بشر، ارائه گزارشهای سالانه در مورد وضعیت حقوق بشر کشورها، تأثیرگذاری در روند ایجاد قوانین بین المللی حقوق بشری و ... قابل اشاره است که گاهی این فعالیت ها به مذاق دولتها خوش نیامده و باعث آزار فعالان حقوق بشری می شود علیرغم اینکه کمیسیون حقوق بشر در سال 1985 به منظور حمایت از فعالات حقوق بشری و سازمانهای غیر دولتی کار گروهی تأسیس کرد که این کار گروه بعد از 13 سال یعنی سال 1998 اعلامیه مدافعان حقوق بشر را تصویب کرد. این سازمانها گاهی با برپایی تظاهرات، اجتماعات، اعتصابات توجه رسانه های عمومی به موارد نقض حقوق بشری را جلب می کنند. از دیگر موارد نیز می توان به ایجاد معیارها و هنجارهای حقوق بشری، جمع آوری کمک های بشردوستانه، ایفای نقش ناظر در خصوص تعهدات کشورها، اعمال فشار بر دولتها به منظور انطباق قوانین داخلی با کنوانسیونهای بین المللی، طرح شکایت در مراجع قضایی یا شبه قضایی بین المللی و ... اشاره کرد. محکومیت دولت آمریکا در پی شکایت سازمان غیر دولتی اتحادیه آزادیهای مدنی آمریکا به کمیسیون آمریکایی حقوق بشر نمونه جالب توجهی به نظر می رسد. پیرامون فعالیت های مربوط به توسعه و دستیابی به الگوهای پایدار توسعه که بدون بهره برداری کامل و مناسب از ظرفیتها و توانائیهای جامعه امکانپذیر نمی باشد نقش سازمانهای غیر دولتی اساسی به نظر می رسد چون می توانند با ایجاد زمینه های فعالیت حداکثر ممکن بهره برداری از این استعدادها را انجام دهند که این فعالیت ها به چند صورت قابلیت اجرا دارند[10] :

1)گسترش توانایی سازمانی در برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی برنامه های توسعه و جایگزینی مناسب برای دولتها در ارائه خدمات همچون برنامه ریزی خانواده ها، حمایت از کودکان و ...

2)در سطح کلی عواملی مهم برای دموکراتیزه ساختن و تقویت جامعه مدنی

3)بازی کردن نقش مرجع در مورد نوآوری، تجربه و آزمودن رویکردهای نوین در قبال مسائل توسعه

4)ارائه بازخوردهای لازم در زمینه سیاست و برنامه ها از طریق مشارکت در تغییرات سیاسی و کمک به تدوین برنامه های توسعه

به واسطه همین ویژگی ها و نفوذ عمیق سازمانهای غیر دولتی بر افکار عمومی بود که تعداد 203 سازمان غیر دولتی اوایل قرن بیستم به شانزده هزار در اواخر دهه 90 افزایش پیدا کرد. فرآیند جهانی شدن که باعث تهدید حاکمیت های سیاسی و بی تأثیر شدن مرزهای جغرافیایی به واسطه ابزار و تکنولوژی ارتباطی و اطلاعاتی می شود نیز در گسترش NGOها مؤثر بوده است که دولتها و ملتها به دو صورت نسبت به این فرآیند واکنش نشان می دهند : یا مجبورند به صورت باز و دموکراتیک عمل کنند که در این صورت فضا برای فعالیت سازمانهای غیر دولتی مهیاتر می شود یا اینکه به صورت ناسیونالیسم افراطی عمل می کنند که در این صورت نیز این سازمانها وظایف جدیدی تحت عنوان مبارزه با تبعیض نژادی، نژادپرستی و ... به عهده خواهند گرفت. اما در مورد نقش آفرینی سازمانهای غیر دولتی همانطور که اشاره شد دیدگاه منفی و بدبینانه نیز وجود دارد با این استدلال که این سازمانها به دلیل ماهیت غیر دولتی و اهداف به ظاهر بشر دوستانه و نفوذ عمیق در افکار عمومی به خدمت دولتهای سلطه جو در می آیند و از آنها به عنوان ابزار فشار برای تضعیف کشورهای رقیب و پیشبرد سیاستهای گوناگون استفاده می شود علاوه بر این سازمانها دارای منافع گسترده ای هستند که در برابر کسی پاسخگو نیستند و با کمکهای مالی سازمان ملل و بانک جهانی و شرکتهای چند ملیتی تشکیل شده اند تا در جهت منافع اقتصادی و سیاسی امپریالیسم فعالیت کنند. این هشدارها تا حدودی جدی به نظر می رسد اما کاملاً واقعی هم نیست و به نظر می رسد بهتر است نگاهی بینابینی و واقع بینانه بین دو رویکرد در نظر گرفت و تمایل بیشتری به سمت دیدگاه مثبت و خوش بینانه با هدف نیل به اهداف عالیه انسانی مدنظر داشت.

سازمان های بین المللی غیر دولتی و سازمان ملل

واژه سازمان غیر دولتی تا زمان شکل گیری سازمان ملل در سال 1945 واژه ای رایج نبود و در این سال سازمان ملل در منشور خود بین حق مشارکت نهادهای تخصصی بین دولتی و سازمان های خصوصی بین المللی تمایز قائل شد. ابتدا در سال 1910 بود که 132 سازمان غیر دولتی تصمیم گرفتند با یکدیگر همکاری کنند که تحت عنوان اتحادیه های بین المللی به این عمل مبادرت ورزیدند.بعد از آن در کنفرانس سانفرانسیسکو بود که با لابی عده ای بندی برای تقویت و رسمیت بخشی به روابط با سازمان های خصوصی که قبلاً با جامعه ملل در ارتباط بودند وارد منشور شد که در قالب مواد 70 و 71 منشور به چشم می خورد. بعد از تشکیل سازمان ملل و با توجه به م 71 منشور سازمان مجمع عمومی ابراز تمایل کرد تا با سازمان های غیر دولتی تبادل اطلاعات کند. پیرو آن این مجمع در قطعنامه شماره 4 در سال 1946 از شورای اقتصادی و اجتماعی خواست تا کمیته ای کارشناسی جهت طبقه بندی این سازمانها تشکیل دهد که تصمیمات شورای اقتصادی و اجتماعی نیز در مورد مقام مشورتی برای سازمانهای غیر دولتی بر اساس توصیه این کمیته بین دولی انجام می پذیرد که این کمیته 19 عضو دارد و به صورت سالیانه تشکیل جلسه می دهد. کمیته مذکور طی قطعنامه شماره 1296 در سال 1968 ضوابط و شرایط اعطای مقام مشورتی به سازمانهای غیر دولتی را تصویب کرد که سرانجام این ضوابط در سال 1996 و طبق قطعنامه 31/E به تصویب مجمع عمومی سازمان رسید که از این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد[11] :

1- سازمان های غیر دولتی با موضوعاتی که در حیطه شورای اقتصادی و اجتماعی است مرتبط باشند.

2- اهداف و مقاصد این سازمان ها باید تابع روح و مقاصد و اصول منشور سازمان ملل باشند

3- این سازمان ها به پشتیبانی از فعالیت سازمان ملل متحد تعهد داشته باشند. موارد مذکور به همراه مواد 9 تا 13 و همچنین ماده 61 قطعنامه مرحله دوم صلاحیت را تشکیل می دهند. همانطور که ذکر شد عمده فعالیت سازمانهای غیر دولتی برای کسب جایگاه مشورتی با سازمان ملل متحد می باشد که رسیدگی به درخواست ها به عهده کمیته سازمانهای غیر دولتی شورای اقتصادی و اجتماعی می باشد که مرکب از 19 عضو بوده و گزارشهای سالانه سازمانها را نیز بررسی می کند. غیر از کمیته مذکور سه نهاد دیگر نیز در سازمان ملل متحد با امور سازمانهای غیر دولتی در ارتباط هستند که عبارتند از :

1)اداره اطلاعات عمومی سازمان ملل متحد (UNDPI)

2(دفتر ارتباطی سازمان های غیر دولتی UNGO

3)سرویس ارتباطی سازمان های غیر دولتی (NGLS)

در مجموع وظایف این سه نهاد مذکور را به طور خلاصه می توان فعالیت هایی از قبیل ایجاد ارتباط و همکاری های فی مابین سازمان و نهادهای غیر دولتی در زمینه های آموزشی، تبادل اطلاعات، تشکیل جلسات توجیهی، فراهم نمودن تسهیلات برای استفاده از اسناد سازمان ملل و انجام امور اداری برای برقراری ارتباطات و مواردی از این برشمرد.

سازمان های دارای مقام مشورتی با سازمان ملل متحد

همانطور که ذکر شد عمده کارکرد سازمانهای غیر دولتی در قبال سازمان ملل قرار گرفتن در جایگاه یا مقام مشورتی شورای اقتصادی و اجتماعی (اکو ساک) است که به همین منظور درخواست های این سازمان ها به کمیته سازمانهای غیر دولتی اکوساک ارائه شده و پس از بررسی های این کمیته سازمان های غیر دولتی در قالب 3 گروه تعریف می شوند : 1) سازمان های دارای مقام مشورتی عام (گروه یک) : سازمان هایی هستند که عمدتاً فعالیت هایشان هماهنگ با موضوعات مطرح در شورای اقتصادی و اجتماعی است و قابلیتهایی برای آنها جهت کمک به سازمان ملل برای رسیدن به اهدافش در نظر گرفته شده است. این سازمان ها که به نسبت بقیه سازمان های مرتبط تعداد کمتری را به خود اختصاص داده اند حق ارسال نماینده ای برای شرکت در جلسات ارگانهای تابعه سازمان ملل و همچنین ارائه نظرات خودشان به صورت کتبی یا شفاهی را دارا می باشند. 2) سازمان های دارای مقام مشورتی ویژه یا خاص (گروه دو) : این سازمان ها فقط در برخی زمینه های کاری شورای اقتصادی و اجتماعی قابلیت ارائه مشاوره دارند و در زمینه خاص و مورد نظر حق شرکت در جلسات شورا را دارا می باشند و اظهار نظر می کنند.3) سازمان های دارای مقام فهرست یا گروه راستر : سازمانهایی که دارای مقام مشورتی محسوب نمی شوند اما شورای اقتصادی و اجتماعی یا دبیر کل سازمان ملل بعد از مشورت با کمیته سازمان های غیر دولتی شورا از کمک های این سازمان ها بهره مند می شوند. از سازمان های گروه یک می توان از اتحادیه بین المللی زنان، اتحادیه بین المجالس و ...، از سازمان های گروه دو می توان به سازمان عفو بین الملل، شورای بین المللی محیط زیست و ... و از گروه راستر نیز می توان به انجمن بین المللی معلمین و اتحادیه بین المللی مبارزه با سرطان نام برد. البته ظاهراً سازمان هایی نیز هستند که هم در گروه یک جای دارند هم گروه دو مثل صلیب سرخ جهانی. علاوه بر ساختار مشروح در اکوساک که از نظر گذشت برخی نهادهای تخصصی و ارکان سازمان ملل و آژانس های فعال در سازمان مانند صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف)، سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسکو)، کمیسیاریای عالی پناهندگان نیز دارای مکانیزم هایی برای روابط مشورتی و کاری با NGOها هستند نهادهایی نیز مانند بانک جهانی یا برنامه توسعه صنعتی ملل متحد UNDP نیز در دهه 1980 برنامه هایی را به منظور مشارکت بیشتر سازمان های غیر دولتی در برنامه های کاری شان را اجرا کردند. بر اساس گزارش بانک جهانی مشارکت NGOها در پروژه هایی که بانک جهانی آنها را تأمین مالی می کند از 6 درصد طی سالهای 1973 تا 1988 به 30 درصد در اوایل دهه 1990 و 50 درصد در اواخر دهه گذشته افزایش یافته است.اما در میان نهادهای تخصصی وابسته، یونسکو بیشترین استقبال را برای همکاری با سازمانهای غیر دولتی به عمل آورده به طوری که در بند چهارم از ماده 11 اساسنامه خود همکاری با سازمان ها را با ذکر شرایط مجاز دانسته که این همکاری ها به دو صورت روابط رسمی و روابط عملیاتی و کاری در جریان هستند.

سخن آخر

در آخر باید این طور نتیجه گرفت که سازمان های غیر دولتی چه در سط ملی چه در سطح بین المللی به طور فزاینده ای به بازیگران مهم و کلیدی تبدیل می شوند و در آینده بخش مهمی از سیاست بین المللی را هدایت و اجرا خواهند نمود اما علیرغم همه این تأثیرگذاری ها و نقش های کلیدی که بر عهده گرفته اند و به گوشه ای از آنها در در این پژوهش اشاره شد چالش هایی نیز در ارتباط با فعالیت های آنها به چشم می خورد که از آن جمله می توان به همان جهانی شدن و اقتصاد سرمایه داری و فرهنگ مسلط جهانی اشاره کرد که با استفاده از قدرت و سرمایه کشورهای توسعه یافته و نظام کاپیتالیسم درصدد حذف بسیاری از فرهنگ ها و هویت ها و اقتصادهای ملی و محلی است در حالیکه سازمانهای غیر دولتی وظیفه حمایت و حراست از این هویت ها را دارند. از طرفی این سازمانها هنوز نتوانسته اند در خصوص مسائل مهم و حیاتی در روابط کشورها مانند خلع سلاح و رژیم های تأمین کننده امنیت بین المللی نقش مؤثر و چشم گیری ایفا کنند.

توجه

همچنین می توانید جواب پاسخ های کتاب های پایه های مختلف را از لینک های زیر ببینید.

بر روی هرپایه و کلاس کلیک کنید :