طیف سنجی جذب اتمی ( تئوری )

طیف‌سنجی (یا طیف‌نمایی یا اسپکتروسکوپی) مطالعه ماده و خواص آن، با بررسی نور، صوت و ذرات گسیل شده، جذب شده یا پراکنده شده از ماده مورد نظر است. طیف‌سنجی به عنوان مطالعه برهمکنش بین نور و ماده نیز تعریف می‌شود. از لحاظ تاریخی طیف‌سنجی به شاخه‌ای از علم برمی‌گردد که برای مطالعات نظری در ساختار ماده و آنالیزهای کیفی و کمی از نور مرئی استفاده می‌شد. در حال حاضر طیف سنجی به عنوان یک تکنیک جدید نه فقط برای نور مرئی بلکه برای بسیاری از تابش‌ها با طول موجهای متفاوت به کار برده می‌شود. طیف سنجی جذب اتمی یکی از روشهای طیف سنجی است که به وسیله آن می توان با دقت بالایی غلظت عناصر فلزی موجود در یک نمونه را تعیین نمود.

طیف سنجی جذب اتمی (AAS) یک روش اسپکتروسکوپی برای اندازه گیری کمی عناصر شیمیایی با استفاده از جذب اشعه نوری (نور) توسط اتم در حالت گازی است. در شیمی تجزیه این تکنیک برای تعیین غلظت یک عنصر خاص در یک نمونه مورد استفاده قرار می گیرد. AAS می تواند برای تعیین مقدار کمی بیش از ۷۰نوع از عناصر مختلف مورد استفاده قرار گیرد. البته حد تشخیص برای همه ان ۷۰عنصر مناسب نیست مثلاً اگرچه اندازه گیری اورانیم در نرم‌افزار دستگاه جذب اتمی وارد شده‌است اما کمترین غلظتی که می‌توان اندازه گیری کرد در حدود ۵oo ppm است که مقدار بزرگی است. لذااین روش دستگاهی را می‌توان برای اندازه گیری حدود ۳۰عنصر با حد تشخیص مناسب (زیر ۱ ppm) بکار برد.

صول پایه طیف سنجی جذب اتمی

1- همه اتم ها می توانند نور جذب کنند . 2- طول موج نوری که جذب می شود برای هر عنصر متفاوت بوده و مختص همان عنصر است . 3- میزان نور جذب شده مستقیما به غلظت اتمهای جذب کننده نور یا به عبارتی به غلظت عنصر مورد نظر در نمونه محلول، بستگی دارد . در تجزیه جذب اتمی، ماده مورد اندازه گیری باید به حالت عنصری کاهش یابد، تبخیر شود و سر راه شعاع تابش منبع، قرارگیرد. در این فرایند نمونه ها باید بصورت محلول باشند. در اولین قدم آزمایش، محلولِ حاوی عنصر مورد نظر، بوسیله یک شعله که به عنوان مثال با هوا و استلین می سوزد در دمای 2000 درجه سلسیوس (درجه حرارتی پایین تر از طیف تابشی) بخار می¬شود. در اثر بخار شدن، قسمت اعظم عناصر موجود در محلول به حالت خنثی در می آید و پرتوی تابش شده از لامپهای کاتدی (لامپ مخصوص برای هر عنصر) توسط اتم های خنثی شده، جذب می شود. در این حالت شدت اشعه تابش اولیه کمتر می شود. تفاوت شدت دو پرتوی تابشی و خروجی معیار غلظت عناصر موجود در محلول است . عیب اصلی این تکنیک، وجود نیاز به یک لامپ منبع جداگانه برای هر عنصر مورد تجزیه است. برای رفع این نقیصه کوشش هایی به عمل آمده است تا یک منبع پیوسته به همراه یک تکفام ساز (تکفام ساز، جلوی منبع نور قرار می گیرد و طول موج مورد نظر را عبور می-دهد.) با قدرت جداکنندگی بسیار بالا به کارگرفته شود. اما این تکنیک به اندازه به کارگیری یک لامپ مخصوص برای هر عنصر رضایت بخش نیست.

اساس روش :

اساس این تکنیک ، استفاده از دستگاه جذب برای ارزیابی غلظت آنالیت در نمونه است.لذا نیازمند رابطه ای بین میزان نور جذب شده توسط نمونه و غلظت نمونه هستیم که همان قانون بیر لامبرت است . به طور خلاصه الکترون های اتم ها با جذب طول موج مشخصی (انرژی) می توانند به سطوح بالاتر انرژی بروند و برای مدت کوتاهی به حالت برانگیخته در بیایند.میدانیم که این مقدار انرژی جذب شده برای هر اتم با اتم دیگر متفاوت است . به زبان دیگر هر عنصری فقط به یک طول موج مشخص پاسخ میدهد.باریک بودن پرتو نور در این روش موجب می شود تا انرژی خاصی تولید شود و این روش بسیار دقیق و انتخاب پذیر باشد . هنگامی که اتم برانگیخته به حالت پایه برمیگردد طول موج مشخصی از خود ساطع می کند با اندازه گیری میزان جذب نمونه و رسم منحنی کالیبراسیون و قانون بیر لامبرت پی به میزان مجهول در نمونه می بریم . آشنایی با دستگاه این دستگاه دارای ۵قسمت اساسی است: ۱.منبع تابش ۲.اتم ساز ۳.مونوکروماتور ۴.دتکتور ۵.ثبات منبع تابش از مهمترین خصوصیاتش توانایی تولید باریکه ای از تابش با توان کافی و پایدار است . منابع در این روش باید خطی باشند مثل هالو کاتد لامپ ها hollow cathode lamps

موارد کاربرد

آنالیز ناخالصی‌های ناچیز در آلیاژها و معرف‌های مورد استفاده در پروسه تولید.

آنالیزهای مربوط به آب

آنالیز نمونه‌های تهیه شده در تماس مستقیم با هوا.

آنالیز مستقیم جامداتی چون سنگ معدن‌ها و فلزات.

نمونه‌ها

دستگاه جذب اتمی برای اندازه گیری فلزات استفاده می‌شود و نمونه‌های که به دستگاه خورانده می‌شود باید به حالت محلول وجود داشته باشد (مگر برای کارهای تحقیقاتی خاصی که نمونه را می‌توان بصورت جامد نیز آنالیز کرد که البته تجهزات مورد نیار تجاری نشده‌است). لذا قبل از اندازه گیری فلزات در هر نمونه‌ای، باید آن نمونه را بصورت محلول در آورد. لذا با انجام مرحله انحلال و هضم نمونه‌ها، محدودیتی در نوع نمونه وجود ندارد: آب، خاک، مواد غذایی، آلیاژها، سنگ معدن، پلاستیک و....

محدودیت‌ها

حوزه تشخیص از حدود قسمت در بیلیون تا قسمت در میلیون می‌باشد.

توانائی آنالیز مستقیم (بدون واسطه) گازهای نجیب، هالوژنها، گوگرد، کربن یا نیتروژن را ندارد.

حساسیت آن در حد مورد اکسیدهای دیرگداز یا عناصر موجود در کربیدها نسبت به روش طیف سنجی از طریق نشر پلاسمائی اتمی ضعیف می‌باشد.

اساساً یک روش تک جزئی (تک منظوره) می‌باشد.

زمان پیش‌بینی شده برای آنالیز

این زمان بسیار متغیر بوده و به نوع تکنیک و اتمایزر مورد استفاده بستگی دارد.

برای تجزیه (جدایش) نمونه ممکن است حدود ۴-۸ساعت یا زمان کمتری در حدود ۵دقیقه صرف شود.

زمان اصلی آنالیز از حدود ۱دقیقه (در نوع شعله‌ای) تا حدود چندین دقیقه (در نوع کوره‌ای) متغیراست.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 17 اسفند 1394 ساعت: 20:15 منتشر شده است
برچسب ها : طیف سنجی جذب اتمی ( تئوری ),

 

آگار عصارهٔ خشک جلبک‌های قرمز از نوع GELIDIUM است که از نظر شیمیایی استر سولفوریک گالاکتان می‌باشد. بشکل قطعات باریک نازک شفاف، یا گرد سفید خاکستری رنگ بی مزه و بی بو است . در آب سرد نامحلول است ولی ابتدا در آبجوش آن را حل کرده و سپس در ۳۵ تا ۴۰ درجهٔ سانتی گراد یا کمتر سرد نموده بصورت ژل در می‌آورند.

 

پلیمر آگاروز

آگاروز، آگاروپکتین، اسید آمینههای : آگارین، اسید گلوتامیک، ترئونین، قندهایی مانند : گالاکتوز و گلوکونیک اسیدو گزیلوز است.

به عنوان یک ملیّن مخصوصاً در یبوست‌های مزمن، بکار می‌رود و بدون جذب شدن از روده می‌گذرد. همچنین ضد زخم معده و دوازدهه است. بصورت کپسول یا محلول معلّق در آب و یا ژله به مقدار ۴ تا ۱۶ گرم از راه دهان بکار می‌رود. آگار عمدتاً برای تهیهٔ محیط کشت در میکروب‌شناسی آزمایشگاهی مصرف می‌شود.

هشدار:ژلوز یک مادهٔ سمی نیست و به مقدار کم در قنادی‌ها، خوراک پزی‌ها مصرف می‌شود اما استعمال آن به مقدار زیاد و یا مکرر در اشخاص مسن اولاً باعث بالا رفتن کلسترول خون شده و ثانیاً انسداد حقیقی روده خواهد شد.

دکتر محمد صادق رجحان. درمان بوسیله گیاهان دارویی. چاپ دوم. مرکز فرهنگی آبا، ۱۳۷۷.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 17 اسفند 1394 ساعت: 18:28 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق در باره آگار,

 

شعر درباره چهارشنبه سوری

رسیدی و پر از شادی و شوری                    آهای چارشنبه سوری!

شنیدم با جوانان جفت و جوری                    آهای چارشنبه سوری!

بساط «سرخی تــو، زردی من»                    سر هر کوی  وبرزن

تو هم چون مردمــان غرق سروری                آهای چارشنبه سوری!

مش اصغر توی چادر دیدنی شد                    پی قاشق زنی شد

که باشد استتار اینجا ضروری!                       آهای چارشنبه سوری!

یکی از جیغ و داد  اهل کوچه                      کند  دندان قروچه

بگوید: داد از این حد بی شعوری!                  آهای چارشنبه سوری!

بر اعصــــــابش زند یکریز تقّه                       هیاهــــــــوی ترقّه

ندارد بیش از این تاب صبــوری                      آهای چارشنبه سوری!

مقصــر من نمی گویم تـو هستی                 ولی از  بمب دستی

چه چشمانی که شد محکوم کوری               آهای چارشنبه سوری!

امید است اینکه  با شادی معقول                 همه خوشحال و شنگول

کنیم از شیوه‌ی این  عده   دوری                    آهای چارشنبه سوری!

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 12 اسفند 1394 ساعت: 17:47 منتشر شده است
برچسب ها : شعر درباره چهارشنبه سوری,

 

سؤالات سند تحول بنيادين

1- در اهميت موضوع آموزش و پرورش اين جمله از كدام شخصيت است؟ " بهترين و برجسته ترين فكرها بايد بنشينند براي آموزش و پرورش طراحي كنند."

الف) امام راحل     ب) مقام معظم رهبري          ج) رئيس جمهور      د) وزير آموزش و پرورش

2- تعليم و تربيت بر اساس سند تحول بايد تحقق بخش كدام موضوع باشد؟

الف) حيات طيبه              ب) ارزشها      ج) تعالي و پيشرفت   د) انسانهاي عالم و متقي

3- بر طبق سند تحول آموزش و پرورش، خود ارزيابي و پاسخگو بودن نسبت به نظارت و ارزيابي بيروني يكي از وي‍ژگيهاي .... است.  

الف) مدرسه      ب) دانش آموز       ج) سند تحول آموزش و پرورش       د) توسعه آموزش و پرورش

4- موثرترين عنصر در گزاره هاي تحول بنيادين براي تحقق مأموريت هاي تعليم و تربيت رسمي چيست؟

الف) كسب شايستگي ها          ب) بصيرت آموزش خواهان          ج) تكوين و تعالي بشري    د) معلم

5) استقرار مديران اثربخش، كارامد، مسؤوليت پذير در كدام مقوله سند چشم انداز گنجانده شده است؟

الف) راهبردهاي كلان             ب) هدفهاي كلان            ج) چشم انداز و بيانيه ي ماموريت    د) چارچوب نهادي و نظام اجرايي

6- بايدها و نبايدهاي اساسي كه تمام اجزاء و مؤلفه هاي نظام تعليم و تربيت رسمي و عمومي ملزم به هماهنگي با آن هستند كدامند؟

الف) گزارههاي ارزشي مندرج در بيانيه             ب) آموزه هاي قرآن كريم و نقش معنوي ائمه

ج) هدايت و تربيت پيامبر اكرم                                د) آموزه هاي بنيادين مهدويت

7- عامل اثرگذار اجتماعي و مولد نيروي انساني و سرمايه فرهنگي و معنوي مورد تأكيد در سند تحول بنيادين آموزش و پرورش كدامند؟

الف) مدرسه   ب) آينده پژوهي و پالايش تحولات    ج) تقويت شأن حاكميتي نظام تعليم و تربيت  د)نظام تعليم و تربيت رسمي و عمومي

8- چشم انداز و اهداف تعليم و تربيت در افق سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، كدام سال تعيين شده است؟

الف) 1409         ب) 1400       ج) 1404       د) 1419

9-  مباني نظري سند ملي آموزش و پرورش شامل كدام موضوع مي باشد؟

الف) فلسفه تعليم و تربيت در جمهوري اسلامي ايران         ب) فلسفه تعليم و تربيت رسمي عمومي در جمهوري اسلامي ايران 

ج) رهنامه نظام تعليم و تربيت رسمي عمومي در جمهوري اسلامي ايران          د)همه موارد

10- گسترش و تأمين همه جانبه عدالت آموزشي و تربيتي مربوط به كدام گزينه مي باشد؟

الف) هدفهاي كلان               ب) چشم انداز            ج)راهبردهاي كلان                 د) راهكارها

11- بر اساس سند تحول بنيادين ، وزارت آموزش و پرورش ماموريت دارد كه به كدام دوره ي تحصيلي بپردازد؟

الف) به سه دوره تحصيلي 4 ساله     ب) 4 دوره تحصيلي 3 ساله     ج) به 3دوره لازم التعليم           د) به 3دوره(6-3-3)

12-پيوستگي در تدوين برنامه هاي ميان مدت و كوتاه مدت به هنگام كدام يك از مراحل سند تحول بنيادين آموزش و پرورش بايد مورد توجه قرار گيرد؟

الف) بازنگري و بازسازي ساختارها                ب) عملياتي كردن احكام سند             

ج) طراحي، تدوين و اجراي برنامه   د) توسه مشاركت بخش دولتي و غير دولتي

13- استفاده از شبكه ملي اطلاعات و ارتباطات،كتابخانه و فعاليتهاي برون مدرسه به ويژه مساجد براي تقويت كدام معرفت الهي است؟

الف)اعتقاد به توحيد        ب) اعتقاد به معاد         ج) اعتقاد به ولايت            د) همه ي موارد

14- توسعه ظرفيت ها و توانمندي هاي آموزشي و پرورشي در نهايت منجر به چه دستاوردي مي گردد؟

الف) حضور فعال و سازنده در صحنه هاي بين المللي و منطقه اي     ب) حضور فعال معلمين

ج) حضور در صحنه هاي برون منطقه اي                            د) ) حضور فعال دانش آموزان

15- در سند تحول، اولويت بخشي در تامين و تخصيص منابع براي كدام مقطع لحاظ شده است؟

الف) متوسطه اول       ب) ابتدايي       ج) متوسطه دوم              د) دوره متوسطه

16- اساس طراحي، تدوين و اجراي برنامه درسي ملي چيست؟

الف) اسناد تحول راهبردي     ب) باز توليد برنامه هاي درسي موجود با تاكيد بر تفاوتهاي فردي

ج) باز توليد برنامه هاي درسي موجود با تاكيد بربهره گيري از تجهيزات و فناوري هاي نوين آموزشي و تربيتي در راستاي اهداف   د) همه موارد

17-تدوين برنامه جامع مشاركت خانواده و نهادهاي تربيتي و آموزشي چه منافعي دارد؟

الف) تقويت فرهنگ تربيتي          ب) تحقق شايستگيهاي پايه دانش آموزان    ج) پايداري نظام تعليم و تربيت        د) الف و ب

18- بر اساس سند تحول بنيادين تعميم دوره پيش دبستاني با تاكيد بر چه موضوعاتي بايد انجام شود؟

الف)آموزشهاي قراني              ب) اموزشهاي تربيت بدني و اجتماعي          ج) اموزشهاي حرفه اي و آيين و رسوم    د)موارد الف و ب

19- در راستاي تقويت نقش شوراهاي آموزش و پرورش در سند تحول بنيادين چه راهكاري ارائه شده است؟

الف) اصلاح قوانين و مقررات موجود      ب) فراهم كردن تسهيلات و امتيازات مناسب براي

اعضاي شورا     ج) ايجاد ساز و كار قانوني براي افزايش مشاركت اوليه                          

د) بهينه سازي نظام پرداختها

20- كداميك از موارد زير جزو راهكارهاي تغيير و نواوري در نظام تعليم و تربيت بر اساس سند تحول بنيادين مي باشد؟

الف) ايجاد شبكه پژوهشي فعال و فراگير در درون ساختار نظام تعليم و تربيت

ب) اصلاح و به روز آوري روشهاي تعليم و تربيت    ج) توسعه ضريب نفوذ شبكه ملي اطلاعات

و ارتباطات ( اينترانت)  د) ايجاد تنوع، فرصتهاي تربيتي در مراكز آموزشي و تربيتي

21- جهت ارتقاي جايگاه و افزايش كيفيت و كارآمدي علوم انساني در نظام تعليم و تربيت كدام راهكار زير مناسب است؟

الف) جذب و تربيت معلمان مستعد      ب) دانش افزايي مستمر معلمان        ج) تدوين منابع علوم انساني مبتني بر جهان بيني اسلامي    د) همه موارد

22- طبق بند تامين و بسط عدالت در تعليم و تربيت، چند درصد از برنامه هاي آموزشي به معرفي حرفه ها و هنرها اختصاص مي يابد؟

الف)10 تا 20 درصد        ب) 20 تا 30 درصد           ج) 15 تا 25 درصد      د) تا 40 درصد

23- اضافه شدن درس مديريت و سلوك مناسب خانواده به جدول برنامه ي درسي كدام دوره الزامي مي باشد؟     

الف) دوره ابتدايي                  ب) متوسطه                   ج) پيش دبستاني             د) دانشگاه

24- بر اساس سند تحول بنيادين، در متناسب سازي فضاهاي فيزيكي، آموزشي و تربيتي با نيازهاي ويژه و تفاوت هاي جنسيتي دانش آموزان، چه مواردي مورد تاكيد مي باشد؟

الف) الزامات نهادينه سازي فرهنگ ايماني و عفاف و پوشش و رعايت احكام محرميت در

محيط   ب) اهتمام به طراحي، ساخت و تجهيز مناسب نمازخانه               

ج) طراحي و ساخت فضاهاي تربيتي متناسب با اقتضائات برنامه درسي

د) اهتمام به طراحي، ساخت و تجهيز مناسب فضاي سبز

25- اختصاص اعتبارات خاص براي فعاليتهاي پژوهشي معلمان در كدام هدف عملياتي سند تحول بنيادين قيد شده است؟

الف) باز مهندسي سياستها و باز تنظيم اصول حاكم                    ب) ايجاد و متناسب سازي

فضاهاي تربيتي    ج) تامين و بسط عدالت در برخورداري از فرصتهاي تعليم و 

تربيت                       د) تنوع بخشي در ارائه خدمات آموزشي

26- بر اساس سند تحول بنيادين"رابطه معلم و دانش آموز" بر چه اصلي تاكيد شده است؟

الف) دانش آموز محوري    ب) معلم محوري              ج) آماده سازي بنيه علمي دانش

آموزان       د) تغيير نگرش به آموزش و پرورش

27- در سند تحول، بر ارتقاي منزلت اجتماعي و جايگاه حرفه اي منابع انساني به كدام اصل اشاره شده است؟

الف) نقش الگويي و جايگاه معلم      ب) گراميداشت معلم        ج) مشاركت معلمان در

مديريت مدارس      د)نام گذاري مدارس به نام خيرين

28- حضور نظام مند و اثربخش روحانيون توانمند و مبلغان مذهبي در امور مدرسه مربوط به

كدام هدف زير مي شود؟

الف) افزايش نقش مدرسه به عنوان يكي از كانونهاي پيشرفت محلي            ب) تنوع بخشي

محيط يادگيري ج) بسط و عدالت آموزشي                          د) تقويت بنيان خانواده

29- تربيت انسانهاي موحد، مومن، معتقد به معاد و متعهد به مسؤوليت ها جزو كدام اهداف مي باشد؟

الف) اهداف كلان               ب) راهبردهاي كلان            ج) اهداف عملياتي         د) چشم انداز

30- منظور از نظام" دوري" در سازمان دهي معلمان در مقطع ابتدايي در سند تحول بنيادين

آموزش و پرورش چيست؟

الف) همراهي معلم با دانش آموزان در مقطع ابتدايي                   ب) همراهي معلم با دانش

آموزان در چند پايه تحصيلي    ج) همراهي معلم با دانش آموزان در پايه چهارم و پنجم

ابتدايي             د) همراهي معلم با دانش آموزان در مقاطع تحصيلي

31- سياست گذاري و تصميم گيري كلان در فرايند تحول بنيادي نظام تعليم و تربيت بر عهده ي چه شورايي مي باشد؟

الف) شوراي عالي انقلاب فرهنگي           ب) شوراي عالي آموزش و پرورش       

 ج) شوراي سياستگذاري      د) الف و ب

32- گزارش نحوه و ميزان همكاري دستگاهها، براي تحقق اهداف تحول بنيادين آموزش و

پرورش به صورت سالانه توسط وزير آموزش و پرورش به چه نهادي ارائه خواهد شد؟

الف) شوراي عالي انقلاب فرهنگي         ب) شوراي عالي آموزش و پرورش       

ج) شوراي نگهبان        د) مجمع تشخيص مصلحت نظام

33- راهكار ارائه شده در سند تحول بنيادين آموزش و پرورش به منظور استقرار نظام

ارزشيابي و تضمين كيفيت در تعليم و تربيت رسمي عمومي كدام است؟

الف) ايجاد نظام رتبه بندي مدارس و موسسات آموزش و پرورش

ب) اصلاح و بازنگري ساختار دوره هاي آموزشي بر اساس مصوبه شوراي عالي انقلاب

فرهنگي    ج) تحول در ساختار و مديريت زمان آموزش در مدارس

د) باز طراحي و ساماندهي تقويم سال تحصيلي با رعايت انعطاف و توجه به شرايط اقليمي با

تاكيد بر بهينه سازي تعطيلات

34- با حمايت مادي و معنوي از كرسي هاي نظريه پردازي در علوم تربيتي و روشهاي تعليم و

تربيت، كدام موضوع مهم حاصل مي گردد؟

الف) تغيير و نوآوري در نظام تعليم و تربيت رسمي عمومي با رويكرد تعالي بخش، پويا و بالنده

ب) ارتقاي كيفيت فرايند تعليم و تربيت با تكيه بر استفاده هوشمندانه از فناوري هاي نوين

ج) توسعه ظرفيت پژوهش و نوآوري، نظريه پردازي و مستندسازي تجربيات تربيتي بومي

د) برقراري الگوي جبران خدمات و تامين رفاه نيروي انساني درخور منزلت فرهنگيان

35- تحقق ارزشها و آرمانهاي متعالي انقلاب اسلامي مستلزم تلاش در بعد ....... است.

الف) فرهنگي                 ب) علمي                        ج) اجتماعي                    د) همه موارد

36- علت تدوين سند تحول بنيادين آموزش و پرورش چيست؟

الف) نظام فعلي آموزش و پرورش با چالش هاي جدي روبرو است.     ب) نظام فعلي آموزش

و پرورش پاسخگوي تحولات محيطي نمي باشد

ج) نظام فعلي آموزش و پرورش پاسخگوي نيازهاي جامعه نمي باشد.                           

د) همه موارد

37 - بر اساس  سند تحول بنيادين آموزش و پرورش، در ايجاد نظام ارزيابي صلاحيت معلمان

چه مواردي مدّ نظر مي باشد؟

الف) شايستگي هاي اخلاقي، اعتقادي

ب) شايستگي هاي تخصصي و ارزشيابي متناسب با مباني و اهداف سند تحول بنيادين

آموزش و پرورش ج) شايستگي هاي انقلابي و حرفه اي                      د) همه گزينه ها

38- فرايند ترميم سند تحول راهبردي نظام تعليم و تربيت در بازه زماني چند ساله به تصويب

خواهد رسيد؟

الف) در بازه زماني 5 ساله        ب) در بازه زماني4ساله     ج) در بازه زماني6 ساله               

د) پس از برنامه پنجم توسعه

39- كداميك از راهبردها تمام اهداف كلان را در بر مي گيرد؟

الف) استقرار نظام تعليم و تربيت رسمي عمومي        ب) گسترش و تعميق فرهنگ پژوهش

و ارزشيابي     ج) توسعه و نهادينه كردن عدالت آموزشي و تربيتي در مناطق مختلف

كشور               د) استقرار نظام مديريت اثربخش ، كارامد

40- تدوين برنامه هاي عملياتي لازم در راستاي ترويج، تقويت مستمر و تحكيم فضايل اخلاقي

در محيطهاي تربيتي با تاكيد بر چه عواملي امكان پذير است؟

الف) اولويت كرامت، عزت نفس، حيا و عفت در تمام دوره هاي تحصيلي     

ب) دوستي و دوست يابي و پرورش صحيح دانش آموز         

ج) الگوسازي و پرورش صحيح مربي                     

د) زمينه سازي براي استقرار دولت عدل مهدوي(عج)

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 11 اسفند 1394 ساعت: 11:22 منتشر شده است
برچسب ها : سؤالات سند تحول بنيادين,

 

نمونه سوال سند تحول بنیادین 

 ۱-مبانی نظری تحول بنیادین آموزش پرورش شامل کدام مورد می باشد؟

الف-فلسفه ی تعلیم و تربیت    ب- فلسفه ی تعلیم و تربیت رسمی عمومی

 ج- رهنامهی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی  د *-همه موارد

۲- در بیانه ارزش ها استمرار فرهنگ اسلامی-ایرانی بر اساس نظام معیار اسلامی از این طریق پیش بینی شده است .

الف تدوین فرهنگ متناسب نیازهای جامعه   ب *- ارزیابی آگاهانه و تعامل با سایر فرهنگ ها

ج- ارزیابی و به کار بستن فرهنگ های دیگر        د- ارایه تصویری روشن از واقعیت های فرهنگی جامعه

۳- موثرترین عنصر در تحقق ماموریت های نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی به شمار می رود:

الف *- معلم     ب- دانش آموز     ج ) اولیا     د ) برنامه ریزان نظام تعلیم و تربیت

۴- در سند تحول کانون تعلیم و تربیت رسمی عمومی و محل کسب تجربه های تربیتی به شمار می رود:

الف - کلاس      ب*- مدرسه      ج - مراکز پژوهشی      د- اماکن کارگاهی

۵ - در بیانیه ی ماموریت دستیابی به مراتبی از حیات طیبه در سنین لازم التعلیم در چند دوره تحصیلی

 تعریف شده است ؟    الف - سه دوره چهار ساله        ب - دو دوره شش ساله 

    ج - یک دوره شش ساله و دو دوره سه ساله         د *- چهار دوره سه ساله

۶ - مدرسه در افق چشم انداز ۱۴۰۴ جلوه ای است از :

الف*- تحقق مراتب حیات طیبه  ب- علم و دانش مستمر تربیتی

ج - رشد همه جانبه ظرفیت ها            د - تحول روز افزون امکانات و تجهیزات

 7 – مدرسه در افق چشم انداز ،زمینه ساز درک و اصلاح موقعیت توسط دانش آموزان و تکوین

وتعالی پیوسته ی هویت آنان بر اساس ...... است .

الف- نیازهای فردی و اجتماعی          ب*-نظام معیار اسلامی

    ج- تغییر کارکردهای اجتماعی       د- تصمیم برنامه ریزان آموزشی

8 – در دیدگاه مقام معظم رهبری طراحی برای آموزش و پرورش توسط کدام گروه باید محقق شود؟

الف- صاحب نظران تعلیم و تربیت           ب- متخصصان حوزه ی تربیتی

 ج- بهترین طراحان نظام های آموزشی   د*- بهترین و برجسته ترین فکرها

9 – راهبردهای کلان در سند تحول بنیادین بر اساس ..... در این سند مدون شده است .

الف – بیانیه ارزش ها     ب- بیانیه ی مأموریت    ج- چشم انداز     د*- هدف های کلان

10 –گسترش و تأمین همه جانبه ی عدالت آموزشی و تربیتی یکی از .... در سند تحول بنیادین به شمار می رود .

الف *- راهبردهای کلان      ب- هدف های کلان      ج – هدف های عملیاتی       د – مأموریت های ضروری

11 – یکی از هدف های کلان در سند تحول کسب......و ارتقای فزاینده ی جایگاه تعلیم و تربیتی ایران

در سطح جهانی تعیین شده است .

الف – جایگاه شایسته ی آموزشی و علمی فرهنگی در داخل    ب*- موقعیت نخست تربیتی در منطقه و جهان اسلام                                     ج – جایگاه ممتاز جهانی در فرایندهای تربیتی          د – موقعیت قابل قبول در عرصه های مختلف علمی ،فرهنگی

12-ارتقای جایگاه علم و علم آموزی به عنوان عاملی مؤثر در دستیابی به حیات طیبه با تأکید بر کدام مورد صورت می گیرد ؟

الف – تثبیت موقعیت ها و تایید آن ها    ب- توسعه ی نظر پردازی های علمی

ج*- حیثیت کاشفیت و مطلوبیت علم      د – توانمندیسازی جنبه های تربیتی ، علمی و حرفه ای

۱۳- یکی از راهبردهای کلان در سند تحول توسعه ی مستمر شایستگی ها و توانمندی های اعتقادی، تربیتی،

علمی و حرفه ای ....... است .

الف- دانش آموزان       ب *- فرهنگیان     ج- صاحب نظران     د- مردم

14- متناسب سازی حجم و محتوای کتاب های درسی، ساعات و روزهای آموزشی با توانمندی ها

و ویژگی های دانش آموزان در راستای طراحی،تدوین و اجرای ......شکل گرفته است ؟

الف- دوره های تحصیلی جدید  ب- نظام های نوین آموزشی

ج*- برنامه های درسی ملی د – موقعیت های محلی ،منطقه ای 

15- آشنایی با مفاهیم کلیدی قرآن در این دوره به عنوان یک راهکار در پرورش تربیت یافتگان مورد توجه قرار گرفته است .

الف- دوره ابتدایی   ب*- دوره متوسطه اول     ج- دوره متوسطه دوم      د – دوره پایانی تحصیلات

16 – ایجاد سازو کارهای ترویج و نهادینه سازی فرهنگ ولایت مداری،روحیه ی جهادی و انتظار و زمینه سازی

 استقرار دولت عدل مهدی"عج" با بهره گیری از این ظرفیت مورد توجه قرار گرفته است :  

الف *- حوزه های علمیه و نقش الگویی معلمان      ب- کانون های فرهنگی و مؤسسات علمی و فرهنگی

ج – نهاد های دینی و تربیتی         د- رسانه های فرهنگی و نقش الگویی معلمان

 17 – گسترش و تنوع دادن به حرفه ها و مهارت های مورد نیاز جامعه و تعلیم متناسب و برنامه ریزی شده ی

آن در کدام دوره ی تحصیلی به آن توجه شده است .

الف- ابتدایی       ب –متوسطه اول      ج – متوسطه دوم      د* - همه ی دوره های تحصیلی

18- ایجاد ساز و کارهای لازم برای هماهنگی رسانه ها و تولید کنندگان کتب و مواد آموزشی، لوازم التحریر

 و تجهیزات آموزشی و تربیتی می تواند در جهت تحقق این هدف عملیاتی مؤثر واقع شود:

الف *- ترویج و تعمیق فرهنگ حیا،عفاف و حجاب    ب- تقویت بنیان خانواده 

افزایش نقش مدرسه به عنوان کانون پیشرفت تحصیلی د- ایجاد فرصت برخورداری از عدالت اجتماعی

19- هدف عملیاتی تأمین و بسط عدالت در برخورداری از فرصت های تعلیم و تربیت در این راهکار آمده است .

الف- تنظیم و اجرای برنامه ی جامع کار آفرینی    ب- ایجاد موزه و نمایشگاه علم و فناوری

ج- ایجاد شبکه ای از محیط های یادگیری

 د *- اختصاص حداقل 10 و حداکثر 20% از برنامه های آموزشی به معرفی حرفه ها

20 – تنظم و اجرای برنامه های جامع کار آفرینی و مهارت آموزی تا پایان برنامه ی

پنجم توسعه در برنامه درسی  و آموزشی راهکار مناسب برای هدف عملیاتی زیر است:

الف افزایش نقش مدرسه  ب- توسعه فعالیت های علمی

ج *- تنوع بخشی به محیط یادگیری   د- تأمین وبسط عدالت

21- ایجاد سازو کارهای مناسب برای حفظو ارتقای مستمر سطح مشارکت واقفین و خیرین مدرسه ساز در  جهت تحقق این هدف عملیاتی است .

الف- ارتقاء منزلت اجتماعی افراد   ب *- جلب مشارکت ارکان سهیم و مؤثربخش عمومی و غیر دولتی

ج- روحیه ی تعون و همکاری متقابل      د – ترسیم باورهای اجتماعی لازم

22- استقرار نظام ملی تربیت معلم و راه اندازی دانشگاه ویژه فرهنگیان با چه رویکردی می باشد ؟

الف- ارتقاء جایگاه ساختار مرکزی علمی   ب * - آموزش تخصصی و حرفه ای تربیت محور

ج- اصلاح ساز و کارهای فعلی مرکزی      د – آموزش مستمر و ویزه فرهنگیان

23-طراحی و ارتقای نظام تربیت حرفه ای معلمان در آموزش و پرورش با تاکید بر این بخش صورت گرفته است؟

الف – حفظ تعامل مستمر دانشجو معلمان با مدارس   ب- ارتباط با نهادهای علمی و پژوهشی

ج – امکان کسب تجربیات واقعی از کلاس و محیط های آموزشی   د-*- هموه موارد سه گانه

24- در امر تربیت تخصصی،حرفه ای و دینی معلمان و کارشناسان با همکاری دانشگاه

فرهنگیان جلب مشارکت این  نهاد مورد توجه قرار گرفته است.

الف *- دانشگاههای برتر و حوزه های علمیه    ب – نهادهای فرهنگی و رسانه ها

ج- دانشگاهها و رسانه های ملی        د- حوزه های علمیه و نهادهای فرهنگی

 25- در هدف عملیاتی باز مهندسی سیاست ها و باز تنظیم اصول حاکم بر، برنامه ی

درسی تربیت معلم و مشارکت فعال در تعاملات بین المللی ،اولویت با کدام مورد می باشد.

الف –کشورهای منطقه   ب- کشورهای آسیایی    ج *- جهان اسلام   د- کشورهای هم پیمان

26- فراهم آوردن تسهیلات و امتیازات مناسب برای جذب و نگهداشت نیروهای کار آمد

دوره ابتدایی در راستای تحقق این هدف است ؟

الف *-برقراری الگوی جبران خدمات و تامین رفاه نیروی انسانی    ب- ایجاد و متناسب سازی فضاهای تربیتی

ج- ایجاد انگیزه در دوره های متفاوت تحصیلی    د – استقرار نظام تعلیم و تربیت رو به روشد

27 راهکار گسترش و تقویت مدارس و مجموعه های آموزشی و تربیتی خاص علوم انسانی

 در سراسر کشور در جهت این هدف عملیاتی است .

الف- تنوع بخشی در ارایه خدمات آموزشی ب *- اصلاح محتوا، ارتقای جایگاه و کارآمدی علوم انسانی

ج- رشد همزمان همه رشته های تحصیلی د- تغییر ساختار رشته های موجود و توجه به علوم انسانی

28- این راهکار در راستای ارایه خدمات آموزشی و فرصت های تربیتی متناسب با مصالح جامعه و

 علایق دانش آموزان طراحی شده است .

الف *- رعایت اقتضائات هویت جنسیتی  ب- اصلاح طراحی و معماری فضاهای آموزشی

ج- گسترش و تدوین برنامه های خاص آموزشی   د- متناسب سازی فرهنگ سازمانی

29- این راهکار در جهت ارتقا منزلت لجتماعی و جایگاه حرفه ای منابع انسانی با

 تاکید بر نقش الگویی و جایگاه معلم است :

الف *- طراحی و استقرار نظام خاص باز نشستگی فرهنگیان  ب- تبیین دستاوردهای علمی و فنی تمدن اسلامی                                          ج- توسعه مشارکت بخش های دولتی و غیر دولتی   د- برقراری ارتباط سازمان یافته مراکز علمی- پژوهش

30 سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در .....به تصویب نهایی رسیده است:

الف- شورای عالی آموزش و پرورش   ب *- شورای عالی انقلاب فرهنگی

ج- مجلس شورای اسلامی        د – وزارت آموزش و پرورش

31- در بیانیه ی ارزش ها ساحت های شش گانه تعلیم و تربیت از این ویژگی برخوردارند:

الف*- جامعیت ،یکپارچگی و توجه متوازن به آن ها ب- ترجیح بعضی از ساحت ها بر دیگر موارد

ج – اجرای مورد ی ساحت ها در صورت ضرورت   د- تدوین راهکارهای علمی در تحقق ساحت ها به تشخیص برنامه ریزان

32- فرایند ترمیم سند تحول راهبردی نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی در بازده های

 زمانی چند ساله پیش بینی شده است :

الف – سالانه   ب- دو ساله    ج سه ساله    د *- پنج ساله

 33- کدام مورد به عنوان یک هدف عملیاتی به شمار می رود .

الف * - استقرار نظام ارزش یابی و تضمین کیفیت   ب- ایجاد نظام رتبه بندی مدارس

ج- ساماندهی ساعات کار مربیان      د – استقرار نظام مکان یابی مدارس

34- ارتقاء جایگاه ایران در ارزیابی های کیفیت جهانی در چار چوب معیارهای اسلامی

راهکار مناسبی برای هدف عملیاتی زیر است :

الف – تامین تخصیص و تنوع بخشی به منابع مالی    ب *- استقرار نظام ارزیابی و تضمین کیفیت

ج- مدیریت بهینه منابع و مصارف    د – ارزیابی از طرح های آموزشی داخلی

35- تولید به کار گیری محتوای الکترونیکی متناسب با نیازدانش آموزان و مدارس راهکار ی برای تحقق هدف عملیاتی زیر است ؟

الف تغییر نظام آموزشی فعلی    ب- اهتمام به طراحی و اصلاح محتوا

ج- تغییر و نوآوری در نظام تعلیم و تربیت رسمی   د *- استفاده هوشمندانه از فناورهای نوین در ارتقا کیفیت

36 – بازنگری و باز مهندسی ساختارها، ویه ها و روش هابا کدام راهکار زیر همخوانی ندارد.

الف – اصلاح و بازنگری ساختار دوه های آ؛موزشی  ب – استقرار نظام مکان یابی مدارس

ج *- بهینه سازی و بهره برداری از منابع مادی و فیزیکی   د- استقرار و استفاده از نظام« دوری»

37- اولویت بخشی به رویکرد مدیریت مجتمع های آموزشی و تربیتی به این منظور صورت گرفته است :

الف *- اعمال مدیریت یکپارچه تربیتی در طول مدت تحصیلی   ب- هماهنگی بیشتر بخش های آموزشی

ج- تغییر در ساختار نظام آموزشی فعلی       د – تعدد کمتر در ساختار و افزایش عملکرد

38- طراحی و اجرای الگوی بالندگی شغلی- حرفه ای برای منابع انسانی در راستای تحقق هدف عملیاتی زیر است :

الف – باز مهندسی ساختار ها و رویه ها    ب *- استقرار نظام ارزش یابی و تضمین کیفیت

ج- استقرار نظام جامع هدایت تحصیلی د – ارتقا و بهبود مستمر کیفیت مدیریت و راهبرد ی آموزشی

39- مسئو لیت بررسی ،تصویب و ابلاغ سیاست های اجرایی، طراحی ساز و کار، تحقق اهداف،

اصلاح ساختارها و ....توسط کدام نها د انجام می شود ؟

الف – وزارت آموزش و پرورش     ب – شورای عالی آموزش و پرورش                                                                                   ج * - شورای عالی انقلاب فرهنگی        د – هیأت دولت

40 – وزارت آموزش و پرورش در تحقق اهداف و مفاد سند چه مسئولیتی دارد :

الف سیاست گذاری و تصمیم گیری کلان  ب * - نهادینه سازی و اجرای سند ملی آموزش و پرورش

ج – تصویب و ابلاغ سیاست اجرایی     د – اصلاح ساختار ها و فرایند های مربوط

41- مهمترین نهاد تعلیم و تبت رسمی عمومی در بیانیه ی مأموریت ......است :

الف -  شورای عالی آموزش و پرورش    ب - شورای عالی انقلاب فرهنگی       

ج *- وزارت آموزش و پرورش      د- کمسیون معین شورای عالی آموزش و پرورش

42- در افق چشم انداز 1404 این مجموعه دارای ظرفیت تصمیم سازی برای تعلیم و تربیت رسمی عمومی است .

الف  - وزارت آموزش و پرورش          ب – فرهنگ سراها        ج *- مدرسه      د – مراکز تربیتی

43- در دیدگاه مقام معظم رهبری طراحی برای آموزش و پرورش توسط کدام گروه باید محقق شود >

الف – صاحب نظران تعلیم و تربیت      ب- متخصصان حوزه ی تربیتی

ج- بهترین طراحان نظام های آموزشی      د *- بهترین و برجسته ترین فکرها

44- تعامل اثر بخش وفعال نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی با سایر نهادها و دستگاههای مرتبط به ویژه نهاد خانواده

و رسانه با تأکید بر چه اصلی صورت گرفته است ؟

الف *- کاهش مرزهای تعلیم و تربیت رسمی و غیر رسمی   ب- فرهنگ سازی مناسب توسط این نهادها

ج- تغییر رفتار لازم در مخاطبان       د- انتقال پیام های مؤثر

45- در یکی از هدف های کلان،بهسازی و تحول در نظام ........پیش بینی شده است .

الف – برنامه ریزی آموزشی و درسی   ب- مالی و اداری     ج- زیر ساخت های کالبدی  د *- همه موارد

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: سه شنبه 11 اسفند 1394 ساعت: 11:21 منتشر شده است
برچسب ها : نمونه سوال سند تحول بنیادین,

 

گروه سنجی چیست ؟ 

گروه سنجی یعنی در هر گروه انسانی موقعیت هر فرد یا عضو گروه را نسبت به دیگران بر اساس ملاک معینی ارزیابی شود. هدف گروه سنجی آن است که میزان پذیرش یا عدم پذیرش هر عضو گروه نسبت به سایر افراد گروه و روابط هر فرد با دیگر اعضای گروه مشخص شود .

شرایط لازم برای گروه سنجی

 قبل از اجرای گروه سنجی، باید شرایط لازم برای انجام این آزمون وجود داشته باشد، پاره ای از شرایط ضروری در این مورد عبارتند از :

-افراد گروه باید مدتی با هم معاشرت کرده باشند و همدیگر را کاملاً بشناسند. بنابراین بهتر است گروه سنجی‌ در یکی دو ماه اول سال انجام نگیرد تا دانش آموزان به خوبی با هم آشنا شوند. به هر حال، تا اطمینان حاصل نشود که افراد گروه، فرصت کافی برای شناسایی یکدیگر داشته اند، نباید به اجرای گروه سنجی مبادرن شود.

–ملاک یا سؤال گروه سنجی، که هدف انتخاب اعضا برای یک فعالیت گروهی، به موجب آن مشخص می شود، باید برای دانش آموزان با معنا باشد. به علاوه معلم یا مشاور مدرسه باید نتایج گروه سنجی را در تشکیل گروه ها به کار ببرد تا دانش آموزان نتایج انتخاب هایی خود را عملاً ببینند.

-برای انتخاب شدن درگروه، نباید محدودیتی در نظرگرفته شود، مثلاً در یک کلاس عده ای از دانش آموزان، مستثنی شوند، ولی باید گروه مورد نظر مشخص شود، مثلاً دانش آموزان کلاس سوم راهنمایی شعبه ٔ الف.

-باید به دانش آموزان اطمینان داده شود که نتایج گروه سنجی محرمانه باقی می ماند.

تعریف بعضی از اصطلاحات گروه سنجی

 برای آشنایی با گروه سنجی و کاربرد صحیح آن لازم است به تعریف و توضیح پاره ای از اصطلاحات این آزمون مبادرت شود:

–ملاک یا سوال گروه سنجی:

به طوری که گفته شد ملاک گروه سنجی، هدف انتخاب را در یک فعالیت گروهی مشخص می سازد. د راین مورد مثلاً از دانش آموزان خواسته می شود که چون باید برای کار در کارگا یا آزمایشگاه، امورهنری، استفاده از خوابگاه، گردش علمی، و نظایر آن گروه بندی شوند. از بین اعضای گروه (کلاس) افراد مورد نظر خود را انتخاب کنند.

–سازمان و موقعیت گروهی:

دراین مورد شبکه ٔ ارتباطات بین افراد گروه، و تعداد و نحوه ٔ انتخاب ها از طرف اعضای گروه در مورد هر عضو مطرح می شود.

–سوسیوگرام یا گروه نگار:

گروه نگار، نموداری است که سازمان اجتماعی و موقعیت گروهی را نشان می دهد.

–آزمون گروه سنجی:

برای ارزیابی سازمان گروهی، از آزمون گروه سنجی استفاده می شود.

–ستاره گروه :

به فردی که در گروه سنجی بیش از دیگران انتخاب شده باشد.«ستاره ٔ گروه» می گویند.

–منفرد گروه :

کسی که از طرف هیچ یک از افراد گروه انتخاب نشده باشد، «منفرد » نامیده می شود.

–فراموش شده گروه :

فردی است که تعداد کمی او را انتخاب کرده اند.

–طرد شده گروه :

فردی است که در گروه سنجی، آرای منفی آورده است. رأی منفی زمانی مطرح می شود که مثلاٌ از دانش آموزان بخواهند تانام کسانی را که حاضربه همکاری با آنان نیستند ذکر کنند.

–انتخاب متقابل :

انتخاب متقابل، وضعیتی است که دو نفر، همدیگر را انتخاب می کنند. این وضعیت را با علامت «» نشان می دهند.

–دسته گروه سنجی:

در گروه سنجی، این حالت زمانی به وجود می آید که تعدادی از افراد همدیگر را انتخاب کرده و افراد دیگری را که خارج از این دسته قرار دارند کمتر انتخاب کرده باشند وضعیتی که این اعضا، از افراد خارج از دسته، اصلاً کسی را انتخاب نکرده باشند و به شکاف یا جدایی گروه سنجی موسوم است.

روش های گروه سنجی

 گروه سنجی را به دو روش می توان انجام داد. یکی استفاده از ملاک مشخص برای هدفی معین و دیگری استفاده از پرسشنامه یا وسایل درجه بندی، در روش اول که معمولاً در مدارس انجام می شود. سوال یا ملاکی مطرح می شود و مثلاً از دانش ‌آموزان خواسته می شود افرادی را که دوست دارند باآنها در یک گروه به فعالیتی معین بپردازند، انتخاب کنند. ولی در روش دوم، ملاک وجود ندارد و هدف، ارزیابی نگرش ها واحساسات افراد نسبت به یکدیگر است. در این روش، از دانش آموزان می خواهند که بدون معیاری خاص، احساس های خود را نسبت به یکدیگر ابراز کنند. یکی از وسایلی که در این مورد می توان به کار برد پرسشنامه پذیرش گروهی اهایو مشتمل بر شش سؤال است: «بهترین دوستان من»، «دوستان دیگر من»؛ «دوستان من نیستند ولی با آنها معاشرت می کنم»، «آنها را نمی شناسم»، «به آنها علاقه ای ندارم»؛ «از آنها بدم می آید». معلم یا مشاور فهرست اسامی دانش آموزان کلاس را در اختیار هریک از دانش آموزان می گذاردو ازآنان می خواهد که نام کسانی را که برای هر سؤال مناسب می دانند بنویسند. پس از آنکه دانش آموزان، در مقابل هر پرسش، اسامی مورد نظر خود را نوشتند نتایج استخراج می شود و قضاوت همکلاسان در مورد هر دانش آموز، مشخص می شود. در این روش هدف، گروه بندی دانش آموزان برای انجام مقاصدی خاص نیست بلکه هدف پی بردن به قضاوت اعضای گروه نسبت به خصوصیات شخصیتی هر یک از افراد گروه است.

تهیه پرسشنامه وفهرست هایی نظیر پرسشنامه ٔ فوق، برای مشاوران مدارس و معلمانی که در این زمینه اطاعاتی داشته باشند امکان پذیر است و درصورتی که آنها بخواهند در این مورد اقدام کنند با کمی صرف وقت، می توانند نمونه هایی راتهیه کنند و مورد استفاده قرار دهند فرم زیر؛ از جمله نمونه های قابل طرح در این زمینه است:

فرم سنجش میزان پذیرش فرد در گروه

نام ونام خانوادگی دانش آموز                        کلاس                               تاریخ

دانش آموز عزیز:

علاقه ٔ ما نسبت به تمام دوستانمان، یکسان نیست، بعضی را بیشتر از دیگران دوست داریم. ممکن است افرادی هم وجود داشته باشند که به هیچ وجه به آنان علاقه نداشته یا حتی از آنان تنفر داشته باشیم. با توجه به این موضوع، جدول زیر را تنظیم کنید. توجه داشته باشید که مطالب مطرح شده مطمئناً محرمانه حفظ خواهند شد.

1-جلوی هر اسم، با در نظر گرفتن هر احساسی که به آن فرد دارید، در ستون مربوط علامت(×) بگذارید.

2- وقتی به نام خود رسیدید در ستونی علامت بگذارید که فکر می کنید دیگران آن احساس را نسبت به شما دارند.

روش اجرای گروه سنجی، با ملاک خاص

 روش انجام گروه سنجی با ملاک خاص در کلاس یا هر گروه دیگر، بدین طریق است که مشاور مدرسه یا معلمبه دانش آموزان اعلام می کند که برای تشکیل انجمن های فوق برنامه، رفتن به گردش علمی، یا هر فعالیت دیگر که نیازمند کارگروهی است. آنان باید به گروه هایی تقسیم شوند. پس از طرح موضوع و نوع فعالیت مورد نظر، پیشنهاد می کند که هر دانش آموز، اسامی سه نفر از اعضای کلاس را که بیشتر مایل است با آنها کار کند، به ترتیب اولویت، تحت شماره های 1 و 2 و 3 روی یک برگ کاغذ درج کند و نام خود را در زیر بنویسد.

معلم یا مشاور مدرسه، اوراق را جمع آوری می کند، به استخراج نتایج می پردازد و به رسم گروه نگار مبادرت می ورزد. عدد استاندارد3 برای گزینش تعداد افراد در گروه سنجی به این علت است که انتخاب افراد بیشتر باعث می شود، میزان تمایل؛ کم؛ نشان داده شود و انتخاب گروه هایی با تعداد کمتر نیز، با توجه به اینکه گروه معمولاً بیش از چهار نفر است، مفهوم کامل گروه بندی را در بر نمی گیرد.

لازم به یادآوری است که در روش اجرای گروه سنجی با ملاک ویژه نوع فعالیت، باید اینکه انتخاب به چه منظوری انجام می گیرد و این کار، بی درنگ چه نتایج عملی به دنبال خواهد داشت، روشن باشد. براین اساس دادن سؤال های نظیر : «چه کسی را بیشتر دوست دارید؟» یا «بهترین دوستان شما چه کسانی هستند؟» ملاک های مناسبی نیستند.

روش های تهیه گروه نگار (سوسیوگرام ):

 نموداری که نتایج گروه سنجی را نشان می دهد گروه نگار، یا سوسیوگرام نامیده می شود. گروه نگار معمولاً به دو صورت تهیه می شود:

1.     گروه نگار دایره ای

2.     گروه نگار جدولی

گروه نگار (سوسیوگرام ) دایره ای:

ترتیب رسم نمودار دایره ای بدین طریق است که ابتدا به تعداد افراد، دایره هایی روی صفحه ای می کشند و داخل هر دایره، اسم یک دانش آموز را می نویسند سپس با رسم پیکان هایی از هر دایره به دایره های دیگر؛ انتخاب های هر دانش آموز را مشخص می کنند. جهت پیکان ها نشان می دهد که هر دانش آموز، چه کسانی را انتخاب کرده و هر دانش آموز به وسیله ٔ چه کسانی انتخاب شده است.به طوری که گفته شد، اگر انتخاب متقابل باشد با علامت ( پیکان دوطرفه) نشان داده می شود. ضمناً رتبه انتخاب را با گذاشتن 1، 2، 3 درانتهای هرپیکان معین می کنند.بدین طریق عدد 1 نمایانگر انتخاب اول، 2 نمایانگر انتخاب دوم، و 3 نمایانگر انتخاب سوم است. در رسم گروه نگار باید پیکان ها به صورتی کشیده شوند که دایره ها را قطع نکنند تا نمودار گویاتر، و انتخاب ها مشخص تر باشند. شکل زیر نمونه ای از یک گروه نگار دایره ای را نشان می دهد.

گروه نگار (سوسیوگرام ) جدولی:

برای رسم گروه نگار دایره ای، ابتدا باید گروه نگار جدولی تهیه شود تا محل دایره ها روی صفحه، با توجه به انتخاب های هر فرد مشخص شود.پس از آنکه گروه نگار جدولی ترسیم شد، برای آنکه وضعیت هر فرد در گروه گویاترباشد به رسم گروه نگار دایره ای مباردت می شود. برای تهیه ٔ گروه نگار جدولی، یک جدول شطرنجی رسم می کنیم و اسامی افراد گروه را مقابل ستون های عمودی و افقی می نویسیم و در ستون های عمودی، ستون مقابل نام هر دانش آموزرا به سه قسمت تقسیم می کنیم ودر مقابل هر قسمت، شماره های 1، 2، 3، را که نمایانگر انتخاب های اول، دوم و سوم است. ذکر می کنیم. (اسم هایی که به طور عمودی نوشته شده و درمقابل ستون های افقی قرار گرفته اند انتخاب کننده اند و اسم هایی که به طور افقی نوشته شده و درمقابل ستون های عمودی قرار گرفته اند انتخاب شونده هستند.) سپس انتخاب های دانش آموزانی را که انتخاب کننده هستند با علامت زدن در خانه مربوط مشخص می کنیم و پس از تکمیل جدول، در ستون های عمودی، تعداد دفعات انتخاب شدن هر دانش آموز را در انتخاب های اول، دوم و سوم، جداگانه محاسبه می کنیم، زیر ستون اختصاصی هر دانش آموز می نویسیم و سرانجام به انتخاب اول ضریب3، به انتخاب دوم ضریب2، و به انتخاب سوم ضریب1ژف می دهیم. ارقام به دست آمده را جمع می کنیم. عدد حاصل، مجموع امتیازات هر نفر خواهد بود که آن را زیر ستون مربوط ثبت می کنیم.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 10 اسفند 1394 ساعت: 19:09 منتشر شده است

 

نگهداری سنجاب ها فرزندانش

نوعی از فداکاری را میتوان در سنجابهای زمینی با نام علمیمشاهده کرد. این سنجاب نوعی جونده زمینی آمریکایی است که به صورت گروهی زندگی میکند و با صدای عوعوی مخصوص همدیگر را خبر میکنند. این جونده در روز فعالیت میکند و زیستگاه آن در علفزارهای نیمه کوهستانی در غرب آمریکا است. سنجاب زمینی زمستانها در لانه های زیرزمینی خود میخوابد و در ماه اردیبهشت در سطح زمین ظاهر میشود. پس از خواب زمستانی به زودی آماده تولیدمثل میشود. نرها در نگهداری از نوزادان هیچ کمکی به ماده ها نمیکنند و آنها را در پرورش و نگهداری نوزادها به حال خود میگذارند. ماده ها در اطراف لانه شان قلمرویی را به وجود می آورند و در طول نگهداری از نوزادان از این قلمرو محافظت میکنند. ماده ها هر بار ۳تا ۶بچه به دنیا می آورند. که این بچه ها در ۳تا ۴هفتگی از شیر میگیرند در این هنگام نرها به سرعت کلنی را ترک میکنند، ولی ماده های جوان در زادگاه خود باقی میمانند. اگر نرها محل را ترک نکنند مورد حمله ماده ها قرار میگیرند. اما ماده ها یا مادران بچه ها هیچگاه با یکدیگر بر سر قلمرو و یا لانه با همدیگر نمیجنگند. در واقع آنها با کمک و همکاری یکدیگر از قلمرو و بچه های یکدیگر دفاع میکنند. در این هنگام اگر نری و یا ماده غریبه ای به قلمرو و کلنی آنها نزدیک شود مورد حمله مادران قرار میگیرد چرا که در آنها بچه کشی توسط نرها زیاد دیده میشود. معمولاً حدود ۸درصد از بچه ها توسط سنجاب های زمینی نر از لانه ها بیرون کشیده شده و کشته میشوند. این قاتلان از نرهای خویشاوند یا به عبارت دیگر پدران بچه های این کلنی نیستند بلکه ممکن است آنها نرهای ولگرد جوانی باشند که در جستجوی انتخاب ماده هستند یا اینکه ماده هایی در جستجوی حفره ای برای تولیدمثل می باشند و معمولاً این ماده ها در کوشش خود برای تصاحب حفره ، هر بچه ای را که ببینند میکشند تا قلمرو را از چنگ مادران بچه ها پاک کنند. این نوع رفتار در میان جانوران همان چیزی است که میتوان آن را انتخاب طبیعی دانست چرا که سنجاب ها با این رفتار سعی میکنند ژنهای خود را به نسلهای بعدی انتقال دهند و طبیعت نیز آن دسته را انتخاب میکند که قدرت و شانس بیشتری دارد.

البته باید در نظر داشت که تمامی مهاجمان از همنوع های سنجاب زمینی نیستند بلکه برخی از شکارچیان نیز هستند که در جستجوی بچه های سنجاب زمینی قلمروی این جوندگان را مورد حمله قرار میدهند.

ماده ها در مواردی که یک حیوان شکارچی مانند قاقم به قلمروی آنها نزدیک میشود، آوای هشدار دهنده ای سر میدهند. سنجابهای زمینی ماده با آوای هشداردهنده خود میخواهند که مورد توجه شکارچی قرار گیرند. آنها با این عمل در واقع در حال یک فداکاری جانانه هستند چرا که شکارچی متوجه حضور این سنجاب ها میشود و دیگر افراد کلنی (بچه ها و ماده های دیگر) از این آواها سود میبرند و فرصت فرار پیدا میکنند. در این میان ممکن است که ماده هایی که تولیدمثل نکرده اند و دارای فرزند نیستند ولی نسبت به سایر ماده ها خویشاوندی نزدیکی دارند، در سر دادن آواها هنگام نزدیک شدن شکارچی شرکت کنند. در این رفتار ممکن است که ماده ای به علت سردادن آوا و جلب توجه شکارچی در خطر بیفتد و طعمه آن شکارچی شود اما این در خطر افتادن به سود سایر افراد کلنی است چرا که بچه هایی که در کلنی هستند و یا سایر مادران فرصت فرار کردن پیدا میکنند و آن مادر فداکار باعث میشود که کلنی زنده بماند و افراد جوان و دیگر خویشاوندان بتوانند به بقا و زندگی خود ادامه دهند و ژنهایی که در اصل مشابه ژن آن مادر فداکار بوده را به نسلهای بعدی منتقل کنند. معمولاً ماده هایی که آوا سر میدهند بر روی یک برآمدگی نظیر یک سنگ یا تپه کوچکی روی دو پای خود میایستند و با صدای عوعو به دیگر افراد کلنی هشدار میدهند و با حرکات خود شکارچی را متوجه خود میکنند تا به طرف قلمرو و کلنی آنها نرود و دیگر افراد کلنی فرصت و توانایی فرار و مخفی شدن را پیدا کنند.

این رفتارهای فداکارانه و مشابه آن در بسیاری از جانوران دیگر اعم از پرندگان، پستانداران، حشرات و غیره به فراوانی دیده میشود و این به آن معنی نیست که جانوران قدرت تصمیم گیری و آن فداکاری که انسانها با میل خود انجام میدهند را دارند بلکه این فداکاریها یک رفتار تکامل یافته و جدایی ناپذیر در میان جانوران است که برای بقای نسل خود ملزم به ارائه آن هستند. جانوران با این رفتارها ژنهای خود را در طبیعت باقی میگذارند و انتخاب طبیعی به نفع آنها عمل میکند. این رفتارها جزئی از برنامه زیستی جانوران شده است و ترک آن نیز باعث اختلال در شیوة زیستی آنها میشود و در نهایت آن تعادل زیستی و اکولوژیکی در طبیعت دچار زیان و نقص میشود.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 10 اسفند 1394 ساعت: 16:20 منتشر شده است
برچسب ها : نحوه نگهداری یک حیوان از بچه هایش در مقابل جانوران دیگر,

 

تحقیق کامل در باره عطار نیشابوری

شيخ فريد الدين محمد عطار نيشابوري از آن مردان مشهور و در عين حال ناشناخته ادبيات فارسي است و شايد چندين تن ديگر از شاعران پارسي زبان نيز چنين باشند زيرا اينان نه مرد روزگار خود ونه مرد روزگار ما بلكه مرد زمان و عصري هستند كه ممكن است تكامل بشر وعلو انسانيت از اين پس آنرا بوجود آورد.

اينگونه مردان را به حقيقت كساني توانند شناخت كه از جهت كمال ذات وصفت به پايه بلند آنان نزديك شده و بر عالم بيچون ايشان اشرافي حاصل كرده باشند چه مي دانيم كه بي حصول جنسيت شناخت  و معرفت راستين به حصول نمي پيوندد.

رواج مذهب تشيع در عهد صوفيه و تعصب شديد رجال آن عهد و علاقه انگشت نماي ايشان بدان مذهب خاص خود كه مستلزم دور افكندن و فراموش كردن هر گونه اثري مخالف آن بود هم يكي از علل واسباب ناشناخته ماندن و مهجور شدن آثار كساني كه از تعصب آزاد بودند بشمار تواند رفت و اگر چاره انديشي يا حسن ظن و خوش باوري بعضي نويسندگان كه در تشيع اين بزرگان اصرار ورزيده اند وجود نمي داشت شايد اطلاعات ما از احوال و آثار ايشان از اين هم كه هست كمتر بود.

درباره شيخ عطارتوان گفت كه كثرت آثار واينكه در نتيجه اشتراك اسم و تخلص يا آنكه برخي از شعراي ياوه پرداز كوتاه فكر از روي نادرستي نام « عطار» بر خود بسته و شعرهاي بسيار سست و ركيك كه اغلب دور از مباني صحيح و خلاف اصول عقلانيست بدو نسبت داده و خيانتي بزرگ بادب پارسي كرده اند سبب شده است كه رويهمرفته اقبالي چنانكه شايسته و در خور است به آثار اين استاد بزرگ روي ندهد و ارزش حقيقي آنها معلوم نگردد.

بي گمان ظهور مولانا جلال الدين محمد و شهرت آثار وي كه از جهت بسط فكر و وسعت نظر و قوت تصرف در الفاظ و معاني و آميختن بحث و استدلال و نظر با لطف ذوق وحال وشور و هيجان آتشين در زبان فارسي بلكه معارف اسلامي بي نظير است و از اينرو اكثر يا تمام  آثار صوفيانه را تحت الشعاع قرار داده و دل وانديشه اصحاب ذوق و خداوندان معرفت را مجذوب و شيفته خود ساخته است در اين مطلب يعني قلت توجه به آثار عطار و ديگران تاثير قوي داشته است.

و عجب آنكه نگارنده از راه آشنايي به آثار مولانا به كتب و اشعار عطار معرفت گونه يي حاصل نمود و نخست در سال 1312 كه مقدمات تاليف رساله احوال مولانا را فراهم ميكرد عده يي ازآثار منسوب به وي را كه در آن ميان لسان الغيب و مظهر العجايب و جوهرالذات و مفتاح الفتوح و بلبل نامه و بي سرنامه نيز وجود داشت مطالعه كرد و راستي آنكه هيچگونه كششي به جانب شيخ در دل و جان خويش نيافت و با عشق مفرطي كه به تذكره الاوليا همراه در خود مي ديد آثار منظوم عطار را به سردي و ازروي بي رغبتي تمام به پايان رسانيد و ظاهرا چنانكه از اين پس براي خود توجيه نمود علت آن آميختگي آثار اصيل شيخ به گفته هاي سخيف و بي بنياد ديگران بود و از اينرو تا سال 1327 جز تذكره الاوليا به ديگر آثار شيخ نظر نيفكند و خويش را از مطالعه آنها دور
مي ساخت و مي داشت.

در تابستان سال 1327 كه درنياوران  فرصتي بدست آورده بود و تاليف كتاب ماخذ قصص و تمثيلات مثنوي را طرح مي ريخت بار ديگر آثار مسلم عطار را از روي نسخه خطي متعلق به جناب آقاي دكتر يحيي مهدوي و دكتر اصغر مهدوي استادان محترم دانشگاه تهران كه به سال 844 كتابت شده است در مطالعه گرفت و تمام آن تابستان سرگرم اين كار بود و نسبت به مقام ارجمند شيخ ارادتي در درون وي پديد آمد.

در سال 1330 بحث و تحقيق در منطق الطير را جز وظايف دانشجويان دكتري زبان و ادبيات فارسي در دانشكده ادبيات قرار دارد وبدين مناسب خود نيز آنرا به تكرار خواند و براي شرح اسرار و بيان رموز و كشف زبان مرغان سليماني عطار كوشش بسيار بكار برد و مطالب آن كتاب را چنانكه دريافته بود ترتيب داد و در تابستان 1331 آنرا به صورت منظم تري متضمن نقد و تحليل و اظهار نظر در بعضي موارد درآورد وجهت راهنمايي دانشجويان دوره دكتري تقرير نمود و در نتيجه اين انديشه بر دل وي گذر كرد كه سائر آثار مسلم عطار يعني اسرار نامه و مصيبت نامه و الهي نامه و خسرو نامه را هم بر اين سيرت و سان نقد و تحليل كند واصول افكار شيخ را باز گشايد و نظم و ترتيبي نو آيين دهد و از اينرو در تابستان سال 1332 كه عزلت گرفته و در گوشه يي به فراغت خويش بيرون مي رفت بقيه روز و شب را در خانه بسر مي برد . عزم جزم كرد كه نيت خويش را جامه عمل پوشد و نقد و تحليل مثنويات عطار را يكسره كند پس نخست از خسرو نامه در گرفت و چون آن را به پايان برد و از مصيبت نامه درآمد و مقدمه كتاب و يك فصل آن را از هم باز گشود و اصول مطالب شيخ را مرتب كرد و باز نمود واميد داشت كه كاركتاب را هم در آن تابستان تمام كند ولي به سبب آلودگيها و گرفتاريهاي نامنتظر از اين مقصد باز ماند واين آرزو چندين سال در عهده تعويق اتفاد تا اينكه درسال 1338 انجمن محترم آثار ملي كه درصدد تجديد بناي آرامگاه نشر آثار عطار برآمده بودند از اين ضعيف درخواستند تا كتابي متضمن بحث در احوال وآثار عطار فراهم سازد و در اين تقاضا چندان رعايت خاطر اين ناچيز را وجهه همت قرار دادند كه او با همه اشتغالي كه به تصحيح و مقابله ديوان كبير حضرت مولانا افاض الله عليناه انواره داشت و با وجود نالاني و ناتواني از روي كمال شوق و فرط تكريم رد اين پيشنهاد را خلاف ادب و نوعي از گرانجاني شمرد و هم به استحضار همت شيخ و عنايت مولانا و توجه مردان راه حق قدسنا الله به اسرار هم دامن عزم تنگ در بست و اين خدمت را به قدم صدق پذيره رفت و ديگر بار مطالعه آثار شيخ را از سر گرفت و در اين كرت به قصد تيمن وتفال از الهي نامه آغاز كرد و به سبب گسيختگي مطالب و ناپيوستگي حكايات بدانها به ناچار آنرا انشايي مجدد به نثر پرداخت كرد و جهات انتقال شيخ را از مطلبي به مطلب ديگر باز نمود و پيوند حكايات و افكار را تا آنجا كه توانست روشن ساخت و هر جا كه ضعفي در مطلب يا بيان، به نظر وي رسيد گستاخ وار عقيده خويش را باز گفت و كتمان علم و شهادت را جايز نشمرد و با اينهمه درآغاز ، بحثي كلي و عام متضمن معرفي طرح اصلي و سبك منظم وتاليف معاني والفاظ كتاب و نظر خويش درباه آن ترتيب داد و در قلم آورد واز آن پس نسبت به منطق الطير همين روش را معمول داشت و به مطالعه مجدد ياداشتهاي گذشته را بر آيين بهتر و روشن تر و تكميل و اصلاح نمود و آنرا به مقدمه يي دور از دامن در كيفيت ابواب كتاب و مقاصد شيخ و حل اسرار منطق الطير و مباني و ماخذ آن و نظر كلي درباره ارزش اين اثر گرانمايه نتايج و اغراض وضعف و قوت افكار نقود و تحليل نمود وسرآغازي به روش آن دو كتاب ديگر در مطلع بحث آورد و غرض از اين همه آن بود كه تا مگر دانشجويان عزيز دوره دكتري اديبات فارسي را كه نخستين باعث و محرض بوده اند راهي به معرفت آراء و افكار عطار باز شود و گره اي از كار گشوده گردد و مشكلي از پيش برداشته آيد و اگر اين مقصود حصول پذيرد رنجي كه اين ضعيف در گشايش اين در حل رموز و كشف آسرار آثار عطار به خيال خود متحمل شده است بي هيچ شك به نتيجه مطلوب رسيده و بري نيك و شهرتي خويش ببار آورده است.

 

شيخ فريد الدين عطار

نام والقاب :

نام وي به اتفاق اكثر مورخين و تذكره نويسان محمد است واين روايتي است كه درست و مطابق با گفته خود او :

                                                                        مصيبت نامه ، طبع تهران ، ص 367

و در مدح حضرت رسول اكرم (ص) گفته است:

منطق الطير، طبع تهران ، ص 26

و در داستان مرگ پدرش و ذكر دعاي او در حق او ، چنين مي گويد:

اسرارنامه ،طبع تهران، ص 193

پس بدون شك سخن ابن الفوطي در تخليص مجمع الااداب كه نامش را  « سعيد» شمرده سهو است و در خور اعتماد نيست.

كينه او به گفته محمد عوفي ابوحامد است وچون وي با شيخ معاصر بوده است سخن او را بر قول ديگران كه كنيه او را ابوطالب ذكر كرده اند ترجيح توان داد . لقب او فريدالدين است و در اين باره هيچ شك نيست زيرا عوفي و ابن الفوطي و تمام كساني كه شرح حالش را نوشته اند اين لقب را آورده اند و هم در پايان نسخه خطي ديوان عطار مكتوب و در سنة ششصد و هشتاد و دو اين لقب مذكور است و از اين هم مسلم مي گردد كه او در قرن هفتم كه درنيمه اول قرن به شهادت رسيده و پس از آن ، بدين لقب مشهوربوده است.

علاوه برآن شيخ عطار در قصائد و غزليات و در مثنوياتش گاه خود را به عنوان « فريد» ياد مي كند كه بي گمان مخفف لقب « فريد الدين » است بنابر روش معمول نزد بعضي از محدثين و مورخين كه به رعايت احتياط كلمه « و الدين» را از پايان القاب مضاف به « دين» حذف مي كرده اند.

شيخ ما در غالب قصائد وغزليات و سائر آثار خويش از خود به لفظ « عطار » نيز ياد مي كند و معاصرين و ديگران هم او را بدين عنوان شناخته اند وشهرت اين عنوان به حدي است كه نام و عناوين ديگر او را تحت الشعاع قرار داده وتقريبا از خاطرها برده است و علت شهرت او بدين نام چنانكه علاقه فقيد محمد قزويني در مقدمه تذكره الاوليا ذكر فرموده اند آنست كه وي دارو فروش بوده و طبابت مي كرد و در عرف چنين كسي را عطار مي گفته اند و هنوز هم مي گويند.

شيخ ما چنانكه گفتيم عنوان « فريد» و عطار را مانند تخلص در قصائد وغزليات و در خطاب بخود در مثنوياتش مي آورد و گاه در محل واحد و با فاصله اندك هر دو عنوان را ذكر مي كند و از اينجا استنباط مي شود كه او به مناسبت وزن و يا برحسب ميل خود گاه لفظ « فريد» و در آخر عمر« عطار » تخلص مي كرده است زيرا آوردن اين دو تخلص در مثنويات دليل قاطع است كه چنين تصوري مبناي درست ندارد.

 

پدر و مادر عطار

نام پدر شيخ بنا بر مشهور ابراهيم و كنيه اش ابوبكر بوده است ابن الفوطي نام او را يوسف نوشته و در پايان نسخه خطي ديوان عطار به نام محمود ياد شده و چنان كه گفته آمد سخن ابن الفوطي در نام ونسبت عطار سهو محض است ولي ضبط نسخه خطي ديوان به سبب قدم وقرب عهد به زمان شيخ كه تنها شصت و پنج سال با زمان شهادتش فاصله دارد خالي از قوت نتواند بود هرچند كه تعداد روايت جانب قول مشهور را تائيد و تقويت مي نمايد .

چنين به نظر مي رسد كه پدر شيخ مدتي دراز زيسته و ظاهراً تا هنگاميكه كه عطار اسرار نامه را به نظم در آورده در قيد حيات بوده است ، شيخ در اين منظومه داستان مرگ پدر خود را بدينگونه آورده است:

اسرار نامه ، طبع تهران ، ص 193

و چون شيخ در موقع نظم اسرار نامه لااقل شصت ساله بود پس كمينه مدت زندگاني پدرش را مي توان حدود هشتاد سال فرض نمود و نظر به آنكه ولادت عطار چنانكه بيايد در حدود سال پانصد وچهل واقع شده پس شايد بتوان گفت كه پدر او ميانه سالهاي پانصد ونود و پنج و ششصد رخت از جهان بربسته هر چند احتمال مي توان داد كه وفات پدر شيخ قبل از نظم اسرارنامه واقع شده و بعدها عطار آنرا بمناسبت در آن كتاب آورده است.

بنابر روايت گذشتگان پدر شيخ دارو فروش بوده و دكان عطاري داشت و شيخ ما دكان و شغل پدر را به وراثت اداره مي كرد و دنبال مي نمود ولي هم قصه يي كه از اسرار نامه نقل نموديم حاكي است كه او مردي بيدار دل و داراي نوعي از مذاق زاهدانه يا تصوف نيز بوده است مادر عطار بفحواي اين بيت :

بهنگام مرگ پدرش وظاهرا در وقتي كه شيخ اسرار نامه را به نظم درمي آورد هنوز در جهان مي زيست و چناكه از گفتار شيخ در خسرو نامه مستفاد مي شود به وقت آنكه عطار سرگرم سرودن آن منظومه بود درگذشت و آن زن اهل معني بود نفس موثر و آه سحرگاهي عرش گذار داشت و مدت بيست سال مي رفت كه طريق زهد پيش گرفته و خلوت گزيده بود ومايه استظهار و پشت دار شيخ ما بود.

اينك گفته عطار در صفت مادر خويش :

و چون شيخ در موقع نظم اسرار نامه و الهي نام شصت ساله بوده و ظاهرا اين دوكتاب را بعد از منطق الطير و مصيبت نامه سروده است و هم بنص خود او در خسرونامه :

مدت سه سال خاموش نشسته و شعرنمي گفته پس مي توان فرض كرد كه مادر شيخ دست كم سه سال بعد از پدرش زنده بود و وفات او ( بر فرض مادر تاريخ مرگ پدر شيخ) به سال پانصد و نود و هشت يا ششصد و سه اتفاق افتاده است.

 

تاريخ ولايت و مدت زندگاني عطار

          عطار چنانكه خواهيم گفت عمر خود را از « هفتاد و اند» سال بالاتر نبرده است و اين دو نكته مستفاد است از مقدمه علاقه محمد قزويني بر تذكره الاوليا عطار را گمان
مي رود كه دلالت شيخ در حدود سال پانصد و چهل اتفاق افتاده ووفات او چنانكه خواهيم گفت به سال ششصد و هيجده و در قتل عام نيشابور بدست مغول واقع شده و او نزديك به هشتاد سال و علي التحقيق هفتاد و اند سال زندگاني كرده است واين نظر مبتني است:

اولاً : بر اينكه شيخ سنين عمر خود را از سي سالگي تا هفتاد واندسالگي دراشعار خود قيد نموده است:

          از آن جه كه رسيدن عمر به نيمه شست دلالت مي كند بر آنكه عطار اين قصيده را درسي سالگي ساخته است و در غير اين نيز اشاره بدين عدد است كه ظاهراً مقصود كثرت است از اين قبيل :

ديوان عطار

مختار نامه

مختار نامه

و شاهد استعمال عدد(30) در كثرت عبارت ذيل است: « شيخ گفت سي سال در راه صدق قدم بايد زد و خاك مزابل به محاسن بايد رفت و سر برزانوي اندوه بايد نهاد تا تحرك مردان بداني »

تذكره الاولياء، چاپ ليدن، ج1 ،ص 154

و گويا در اشاره به چهل سالگي خود گفته است:

مختار نامه

و اين ابيات دليل آنست كه شيخ از سن پنجاه گذشته و به شصت رسيده است:

مختار نامه

الهي نامه، طبع استانبول ، ص 277

          و تصور مي رود كه در ادبيات ذيل هم بدين نكته اشاره مي كند:

مختارنامه 

و درين غزل به هفتاد سالگي خود اشارت نموده است:

ديوان عطار

واز اين بيت مستفاد مي شود كه از سن هفتاد به هفتاد و اند رسيده است.

          پس بنابراين شيخ ما بيش از هفتاد سال زيسته و كمتر از هشتاد سال عمر داشته است زيرا لفظ «اند» در فاصله هفتاد و يك و هشتاد و ظاهرا از سه تانه استعمال مي شود و چون شهادت شيخ به سال 618 واقع گرديده و در آن تاريخ نزديك به هشتاد سال داشته فرض ولادت او در حدود 540 نزديك به واقع خواهد بود.

          ثانياً  براينكه شيخ از چند تن از مشايخ تصوف و زهاد نام برده كه در اواسط قرن ششم وفات كرده اند واز سخن وي برمي آيد كه ايشان را ملاقات نكره و در زمان شهرت و شعر سرايي او در قيد حيات نبوده اند ، و از آن جمله است كه ابويعقوب يوسف بن  ايوب همداني صوفي معروف كه در عداد مشايخ بزرگ سلسله نقشبندي محسوب به سال پانصد و سي و پنج (535) در گذشته است شيخ عطار دو حكايت از وي در منطق الطير (  طبع تهران ، 1337، ص 231 و 256 ) و يك حكايت در الهي نامه (طبع استانبول ، ص 116) مي آورد . ديگر ركن الدين ابوالقاسم عبدالرحمان بن عبدالصمد بن احمد بن علي اكاف نيشابوري كه از فقها و زهاد عصر بود و سنجربن ملكشاه بدو اعتقاد عظيم داشت و نزد غزان واسطه شد تا از قتل او صرف نظر كردند و او درسال پانصد و چهل و نه وفات يافت و هموست كه شيخ عطار مطلبي از قول وي در تذكره الاولياء ( ج 1،ص 6) نقل كرده وظاهرا نسخه يي كه ماخذ طبع بوده و جاي ( اكاف ) اسكاف نوشته بوده است درصورتيكه نام چنين كسي در ميانه زهاد معاصر سنجر به نظر نمي رسد و در آثار عطار هر جا كه ذكر او به ميان ‎آمده به عنوان « اكاف » يا « اكافي » ياد شده در نسخه ها به همان صورت آمده است.

شيخ عطار چهار حكايت از وي در مصيبت نامه ( طبع تهران ، ص 38 ، 115، 202، 266) و دو حكايت در الهي نامه ( طبع استانبول ، ص 19 ، 255) نقل كرده است.

ثالثاً :اينكه شيخ عطار حكايات بسيار از سنجر بين ملكشاه در اثار خود آورده و از او غالبا مانند اشخاص متوفي تعبير كرده و اين دليل است كه بعد از روزگار سنجر شهرت يافته و بنابراين ولادتش مقارن بوده است با اواخر عهد سنجر.

شيخ عطار در الهي نامه (ص 154، 232، 248، 255) و مصيبت نامه (ص 115،163) و منطق الطير ( ص 183) چند حكايت از سنجر به نظم آورده است:

 

معلومات عطار

          چنانكه از مطالعه آثار عطار بر مي آيد وي مردي بوده است مطلع از علوم و فنون ادبي و حكمت و كلام و نجوم و محيط بر علوم ديني از تفسير و روايت احاديث و فقه و باقتضاي شغل خود بصير درگياه شناسي و معرفت خواص ادويه و عقاقير و آگاهيش از مبادي طلب نيز قابل انكار نيست.

به احتمال هر چه قوي شيخ ما اوائل زندگي وشانزده سال نخستين عمر خود را در شهر قديم و بقيه را تاوقتي كه شهادت يافت و درشادياخ و شهر جديد بسر مي برد و به اقتضاي شغل خود و پدرش مبادي طب وداروشناسي را فراگرفت و معالجه نيز مي كرد چنانكه در اسرار نامه ( ص170) داستاني از معالجات خود نقل مي كند و در مثنوي خسرونامه مي گويد:

 

 اطلاعش از علم نجوم هم انكار پذير نيست و از آثارش بر مي‌آيد كه به حل اسرار فلك و آگاهي از سير چرخ و ستارگان عشق داشته و در ستاره شناسي و نجوم كنجكاو بوده است و نظر به اطلاع ازاين فن در مثنوي اسرار نامه ( ص 111-110) لغزي به نام كواكب دارد و از بروج فلكي مضمون مي تراشد و در مصيبت نامه (ص21) با استفاده از عقائد منجمين نام هفت سياره را در شعر مي آورد و خيالات شاعرانه را با افكار خداوندان علم نجوم در هم مي آميزد.

          بيت ذيل نمودار بيست از درجه معرفت او به علم نجوم :

الهي نامه ،ص  95

اسرار نامه ، ص 107

          در مصيبت نامه پس از مذمت فلسفه و ترجيح فقه و تفسير و حديث بر سائر علوم مي گويد :

            مصيبت نامه ،ص 55

          و اين اشعار به صراحت مي رساند كه عطار علوم عقلي و نقلي را تحصيل كرده و طلب اين فنون صرف وقت و بذل جهد نمود ولي علوم برهاني را مفيد نشناخته و نقل و سمعيات را نافع تر ديده وبدين سبب از فلسفه روي برگاشته است.

 

مذهب عطار

          چنانكه ظواهر آثار عطار گواهي مي دهد او مذهب اهل سنت داشته است اظهار عشق و علاقه آتشين به خلفاي سه گانه و مدح وستايش شافعي و ابوحنيفه و مثنوي خسرونامه و تكريم ائمه سنت در تذكره الاولياء دليلي است ظاهر وغير قابل انكار، اندرزهاي عطار به متعصبان كه روي سخن با شيعيان است و غلو او در دفاع از عقايد سنيان و صحت خلافت ابوبكر و عمر به حدي صريح و تند است كه به او هيچ روي تاويل نمي پذيرد و حمل آن بر تقيه مكابره با عيان است.

با وجود آنچه گفتيم اخلاص و ارادت و نحوه ستايش او از حضرت مولاي متقيان بطور صدق آميز و مبني بر حس اعتقاد است كه قاضي نورالله شوشتري وي را شيعه پاك و خالص شمرده و مدائح او را در حق ياران پيغمبر (ص) تاويل نموه است. عشق عطار به حضرت رسول اكرم بسيار است ، درياي عشق محمدي در جانش جوش مي زند ايمانش بدو از روي تقليد و كوركورانه هم نيست، محمد را مظهر تام و تمام حق مي داند بدين جهت باو عشق مي ورزد (و كيست كه ذره يي معرفت دارد و از نسيم عشق بويي به جانش رسيده است و او با عطار هم آواز و به زنجير عشق محمدي گرفتار نيست) بياييد تا سخن را به خود عطار بازگذاريم و صفت نيازش را به آستان حبيب خدا هم از زبان او بشنويم :

مصيبت نامه ، ص 29و 28

 

چند نكته راجع به زندگاني عطار

          آنچه مسلم است عطار داراي ثروت و مكنت شخصي بوده و احتياج به خلق نداشته است . داشتن داروخانه يي كه همه روز عده كثير و به قول خودش « پانصد شخص » بدان مراجعه كرده و دارو مي خريده اند محتاج به چندين شاگرد است ودليل تمكن و وسعت مالي صاحب آن نيز هست، خود عطار نيز اعتراف دارد كه متكمن است و محتاج كسي نيست :

الهي نامه ، ص 367

اين تمكن  مالي وعدم احتياج در زندگي عطار اثر مهم بجا گذاشته و ما تصور
مي كنيم كه همين بي نيازي سبب شده است كه مناعت نفس او محفوظ بماند و براي طلب روزي مدح اين و آن نكته و قريحه خود را در راه هدايت و ارشاد خلق و نشر فضيلت و دعوت مردم به سوي خداو كمالات معنوي بكار ببرد.

مسافرت عطار به مكه كه دولتشاه مي گويد ( تذكره دولتشاه ، ص 188) مورد تامل است زيرا شيخ تا وقتي كه اسرار نامه را نظم كرده است توفيق زيارت مكه و مدينه نيافته كه در آرزوي چنين سفري بوده است چنانكه در مدح حضرت رسول (ص)
مي گويد :

 و چنانكه گفتيم اشارت شيخ مي رساند كه او در اين هنگام كمتر از شصت سال نداشته و پس از آن تا وقتي كه نظم خسرونامه را آغاز كرده است در حدود سال 603 شروع  شده و از آن پس عطار سخت پير و ناتوان بوده و معلوم نيست كه استطاعت بدني براي سفر حج داشته است.

مولانا و عطار

          بنابر گفته جامي ودولتشاه وقتي كه مولانا بهمراه پدر خود از بلخ هجرت گزيد ودر نيشابور با شيخ عطار ملاقات نمود و عطار كتاب اسرار نامه را به وي داد .

          از اينها كه بگذريم ارتباط معنوي و پيوستگي روحاني مولانا به عطار انكار پذير نيست افلاكي چند حكايت آورده است كه از روي آنها نظر مولانا به عطار روشن
مي گردد و چون داوري بزرگي چون او درباره عطار ارزش خاصي دارد آنها را در اين صفحات نقل مي كنيم :

« فرمود كه حكيم الهي و خدمت فريد الدين عطار قدس الله سرهما بس بزرگان دين بودند وليكن اغلب سخن از فراق گفتند اما ما سخن همه از وصال گفتيم»

« روزي حضرت مولانا فرمود كه هر كه به سخنان عطار مشغول شود از سخنان حكيم مستفيد شود و به فهم اسرار آن كلام رسد و هر كه سخنان سنايي را بجد تمام مطالعه كند بر سر سناي سخن ما واقف شود»

مولانا در « فيه ما فيه » بياني مفصل دارد و در سه حديث : « يا لَيًتَ رَبَّ مْحُمُد لَمً يُخْلُقً مْحمداً » كه عيناً و حرفاً به حرف از مصيبت نامه عطار اقتباس شده است .

مولانا در غزليات ، عطار را به تعظيم تمام ياد مي كند بدينگونه:

كليات شمس ، انتشارات دانشگاه تهران ، بيت 292

 

همان كتاب ، بيت 739

بگفته قاضي نور الله اين دو بيت را هم مولانا در ستايش عطار گفته است :

مولانا گاهي نيز بعضي از ابيات غزلهاي عطار را درشعر خود اقتباس مي كند از قبيل :

ديوان عطار ، ص 81

كه بدين صورت آورد:

كليات شمس ، بيت 4518

آثار عطار

          آثار مسلم عطار همانهاست كه در مقدمه   « خسرو نامه » و « مختار نامه» آنها را ذكر كره و عبارتست از : الهي نامه، اسرارنامه، جواهر نامه ، خسرو نامه ، شرح القلب ، مصيبت نامه ، مقامات طيور يا منطق الطير ، ديوان قصائد و غزليات مختار نامه كه مجموعه رباعيات اوست . شيخ در مقدمه مختارنامه گويد:

          « التماس كردند كه چون سلطنت خسرونامه در عالم ظاهر گشت و اسرار اسرارنامه در جهان منكشف شد و زبان مرغان مقامات طيور ناطقه ارواح را به محل كشف رسانيد و مصيبت مصيبت نام از حد وغايت در گذشت ،ديوان ساختن تمام داشته آمد و جواهر نامه و شرح القلب كه هر دو منظوم بودند از سر سودا كه بود حرف علتي بدو راه نيافت.»‌

          بموجب احصا و شمارشي بالنسبه دقيق اشعار عطار در مثنويات خود بالغ
مي شود به بيست و نه هزار و ششصد و چهل وهفت (29647) بيت به تفضيل ذيل :

منطق الطير               4458 بيت

الهي نامه                   6511 بيت

مصيبت نامه               7535 بيت

اسرار نامه                  3305 بيت

خسرو نامه                 7838 بيت

براي آثار شيخ تاريخي دقيق نمي توان تعيين كرد زيرا او در هيچ يك از مثنويها و ديگر آثار خود سال نظم و تاليف را به دست نمي دهد و چون نسبت به حوادث روزگار خود نيز به سبب استغراقي كه در فكر يا توجهي كه به عالم معنوي داشته بي اعتنا بوده است از روي قرائن تاريخي هم اين ترتيب را در نظر نمي توان گرفت و تنها از روي حدس و اشارتي كه به وضع مزاجي و پيري و ناتواني خود مي كند ممكن است بگوييم كه عطار نخست منطق الطير و مصيبت نامه و سپس الهي نامه و اسرار نامه را به نظم آوره است زيرا در منطق الطير به هيچ روي از پيري و ناتواني خويش سخن به ميان نمي آورد و در مصيبت نامه هر چند سخن از مرگ و زوال عمر مي گويد اشاراتي به پيري و ضعف خويش نمي كند و معلوم است كه مقصودش بي اعتباري حيات و ناپايداري آدمي است ليكن در الهي نامه و اسرارنامه از عجز و افتادگي خود شكايت مي آغازد و به شصت سالگي اشاره مي كند از اينرو گمان مي رود كه ايندو مثنوي را در زماني قريب به يكديگر به نظم آورده و چون سابقا بيان كرديم كه عطار در حدود سال پانصد و چهل ولادت يافته پس بايد الهي نامه و اسرار نامه را در حدود سال ششصد هجري منظوم ساخته باشد.

و خسرو نامه را چنانكه گفتيم دست كم سه سال بعد از اسرار نامه ( كه به احتمال قوي آنرا پس از الهي نامه ساخته است) سروده است و به ملاحظه اين مقدمات مي توان گفت كه منطق الطير نخستين مثنوي است كه عطار به نظم درآورده و خسرو نامه ‎آخرين مثنويهاي اوست.

و از گفته شيخ در مقدمه مختارنامه روشن مي گردد كه ديوان خود را پيش از تدوين مختار نامه مرتب ساخته و چون در مقدمه خسرونامه نام مختار نامه را ذكر كرده و پس نتيجه اين مي شود كه خسرونامه از همه آثار منظوم او دنبال تر سروده شده است.

 

 

فرزندان عطار :

          عطار داراي فرزندان بوده ويكي از فرزندانش ظاهرا درسي ودو سالگي وفات يافته و اين معني مستفاد است از دو رباعي كه در مختار نامه آمده و اينك در اينجا به نقل آن مي پردازيم :

و ظاهرا تا قرن سيزدهم هجري هنوز كساني بوده اند كه نسبت خود را به عطار مي رسانيده اند اما قصه يي كه فزوني استرآبادي در كتاب بحيره نقل مي كند كه به موجب آن عطار ده پسر داشته و در سفري نه تن بدست دزدان و در پيش چشم شيخ به قتل رسيده اند و در همين به سبب كلمه يي كه شيخ بر زبان آورده نجات يافته بدون شك مجعولست و آنرا بي كم و كاست از روي حكايتي كه عطار در ضمن شرح حال ابن عطا آورده ساخته و برتراشيده اند.

 

شهادت عطار :‌

          قديم ترين ماخذ درباره پايان كار عطار روايت ابن الفوطي است« و استشهد علي يد التتار به نيشابور» كه به موجب آن معلوم مي شود كه عطار به مرگ طبيعي  نمرده و شربت شهادت نوشيده و محل قتلش شهر نيشابور بوده .

ابن الفوطي سال قتل او را تعيين نمي كند ولي اينكه شهادت او بر دست تتار و در شهر نيشابور اتفاق افتاده قرينه است بر اينكه وقوع قتل وي در حادثه فتح نيشابور و كشتار عام آن شهر به دست مغول بوده اولا اطلاق قضيه بدون ضبط تاريخ گواهي
مي دهد كه شهادت عطار در حادثه معروف و مشهوري واقع شده و الا ابن الفوطي بنابر سنت و روش معمول خود در ذكر وفيات رجال مي بايست كه سال حادثه را قيد كند چنانكه در نظائر آن از قبيل قحط و وباي عالم معمول بوده و هست كه مي گويند سال وبايي يا قحط چنين و چنان شد و به سبب شهرت واقعه از ذكر سال خودداري مي نمايد.

          ثانيا نبض عموم مورخين مغول به علت كينه يي كه از مردم نيشابور به سبب قتل تغاجار گوركان داماد چنگيز داشتند ان شهر را چنان ويران كردند كه مانند زمينهاي زراعتي صاف و هموار گرديد و تا سگ و گربه را نيز به قصاص قتل وي زنده نگذاشتند و تمام نيشابوريان را از دم تيغ گذرانيدند مگر چهارصد تن را كه به اسم پيشه وري بيرون آوردند و به تركستان بردند وبنابراين تصور كرد كه عطار را زنده گذاشته باشند.

          و چون فتح و قتل عام نيشابور به تصريح عطا ملك جويني در روز شنبه پانزدهم صفر سال ششصد و هيجده (618) اتفاق افتاده و تا پانزده روز طول كشيده پس شهادت شيخ علي التحقيق در نيمه دوم صفر همان سال به وقوع پيوسته است و نگارنده در اضافات و توضيحات رساله شرح حال مولانا از روي سهو وفات عطار را به سال (617) پنداشته است.

          پيشتر اشاره كرديم كه بنص ابن الاثير شهر نيشابور در سال (566) از بن ويران گرديد چندانكه دو تن هم در آنجا مسكن نداشتند و شادياخ به جاي شهر قديم مركزيت يافت و بگفتة ياقوت و ديگران شهري را كه مغول خراب ساختند شهري تازه بود كه در محل شادياخ برآورده بودند و از اينرو عطار در شادياخ به قتل رسيده نزديك به موضعي كه قبر وي را در آن بنا كرده اند.

منابع:

 1- منطق الطير، مقدمه، تصحيح و تعليقات: دكتر محمد رضا شفيعي كدكني

                             انتشارات علمي                 ويرايش دوم: 1384

2- منطق الطير، به تصحيح و مقدمه و تعليقات و حواشي دكتر محمد جواد مشكور

                             چاپ چهارم: آبان ماه 1353- انتشارات كتابفروشي تهران

3-منظومه كردي شيخ صنعان، تاليف قادر فتاحي قاضي (به نقل از امام احمد لطفي و ضبط آقاي ابيني)

                             انتشارات موسسه تاريخ و فرهنگ ايران

4- سايت (موتور جستجو:گوگل)

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 09 اسفند 1394 ساعت: 19:32 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق کامل در باره عطار نیشابوری,

 

تغذيه و بهداشت دندان

«بسمه تعالي»

«نقش تغذيه در سلامت دندانها»

ريوا تاوگر- دكر (PhD , RD)

رئوس مطالب فصل:

       · عوامل تغذيه اي در رشد دندان

       ·پوسيدگي دندان

       ·بيماري دور دنداني

       ·پوسيدگي دندان كودك       Baby Bottle tooth Decay (BBTD)

       ·از دست دادن دندان و دندان مصنوعي

       ·تظاهرات دهاني بيماري سيستميك

اصطلاحات كليدي:

پوسيدگي دندان در اثر شيشة شير كودك الگوي پوسيدگي در دندانهاي جلوي كودكان دو ساله به بعد كه پوسيدگي شيشة شير پرستاري نيز ناميده مي‎شود از مجاورت بيش از حد مايعات حاوي قند در زمان خواب ناشي مي گردد.

سنگريزه calculus - يك سفت شدگي سخت سنگ مانند كه در روي دندانها و بوسيلة آهكي شدن پلاك دنداني تشكيل مي گردد.

چگونگي و كيفيت پوسيدگي (خاصيت ايجاد پوسيدگي)- خواص پيش برندة پوسيدگي يك غذا

پوسيدگي دنداني- بيماري كه در آن اسيد توليد شده توسط متابوليسم قندي ميكروارگانيسم ها به حملة باكتريها منجر گرديده و باعث كم شدن مواد معدني ميناي دندان و تخريب ساختمان دندان مي‎شود.

عاج دندان- مهم ترين و اصلي ترين بافت آلي دندان كه مغز آن را مي پوشاند و در تاج توسط ميناي دندان و در ريشه ها توسط سيمان پوشيده مي‎شود.

بي دنداني (فقدان دندان)- از دست دادن قسمتي يا كامل دندانهاي طبيعي

ميناي دندان- ماده اي بسيار سخت غيرآلي سفيد، بلورين و متراكم كه عاج دندان (دنتين) را پوشانده و محافظت مي نمايد.

آپاتيت فلورايد- شكلي از يون فلوئور كه در عاج و ميناي دندان همراه با كلسيم و فسفر تشكيل مي گردد.

التهاب فلورايد (fluorosis) - حالتي كه از مجاورت ميناي دندان با مقادير فراوان فلورايد ناشي مي گردد كه با خالهاي گچي سفيد سطح مينا مشخص مي گردد كه تا رنگهاي قهوه اي پيش روي مي نمايد و در نهايت بصورت خال خالي تظاهر مي نمايند.

لثه- قسمتي از مخاط دهان كه تاج هاي بيرون نزدة دندانها را مي پوشاند و دور تا دور گردن آنهايي كه بيرون آمده اند را در بر مي‎گيرد:

لثه ها (gums) :

شيار لثه اي- فضاي V شكل كم عمق و سطحي اطراف دندان كه توسط سطح دندان در يك سمت و در سوي ديگر امتداد اپيتليوم لثه پيوند خورده است.

رويهم قرار گرفتن دندانهاي بالا و پائين در موقع بسته بودن دهان (جفت شدگي)- ارتباط دندانهاي متضاد در آرواره هاي بالا و پايين: جفت شدگي كامل زماني است كه دندانهاي جلو و عقب فك بالا و پائين كنار هم قرار مي گيرند.

بيماري دور دنداني- التهاب بافت لثه اي با پيامد تخريب ساختارهاي استخواني پايه و سرانجام از دست دادن دندان

پلاك- لاية نازك (Film) بيرنگ و چسبناك ميكروارگانيسم ها، پروتئينهاي بزاقي، اجزاي معدني و پلي ساكاريدهايي كه به دندانها و لثه ها مي چسبند.

استرپتوكوك موتانس- يك باكتري دهاني درگير در تشكيل پوسيدگي دنداني

خشكي دهان ناشي از فقدان ترشح طبيعي- خشكي دهان ثانويه بر ناكافي بودن يا فقدان بزاق

رژيم غذايي و تغذيه نقش مهمي در رشد دندان، استحكام بافت دهان و لثه، قدرت استخوان و پيشگيري و مهار بيماريهاي حفرة دهان ايفا مي نمايند. رژيم غذائي براساس موارد زير از تغذيه تمايز يافته است: رژيم غذايي اثري موضعي بر استحكام دندان دارد كه نوع، شكل و تكرار غذاها و نوشيدنيهاي مصرفي تاثيري مستقيم روي دندانها دارند. تغذيه اثري عمومي و سيستميك دارد. تأثير ماده غذائي وارد شده بطور عمومي بر رشد و حفظ حفره دهان اثر مي گذارد. بدليل سرعت آن در ميزان برداشت، مخاط دهان بويژه به تغييرات وضعيت مادة مغذي حساس مي‎باشد.

زمانيكه رژيم غذائي و تغذيه بر حفرة دهاني تأثير مي نمايند، تأثير معكوس آن يعني اثر حفرة دهاني بر مواد غذايي و تغذيه قوت مي گيرد، وضعيت حفرة دهاني بر تواناني آن بر رژيم غذائي كافي و متعاقب آن تعادل ماده غذايي تأثير مي گذارد. بيماريهاي دنداني به فراتر از پوسيدگي دندان گسترش مي يابند. از دست دادن دندان يا ادنتوليسم (edentulism) در حدود 40% افراد بالاي 65 سال روي مي‎دهد و مي‎تواند تأثير مهمي بر ورود غذا بگذارد. بيماري اطراف دنداني شايع در بزرگسالان، لثه ها را تخريب نموده و ممكن است بر استحكام و ثبات دندان اثر نمايد. پوسيدگي دندان با الگوهاي متفاوتي در گروههاي سني مختلف روي مي‎دهد. در حاليكه مجموع شيوع تخريب در ايالات متحده از 60 به 40% كاهش يافته است، انهدام ريشه و تاجي در جمعيت بزرگسال و سالخورده افزايش يافته است.

سرطان دهان كه اغلب به طور ثانويه با ورود توتون و الكل روي مي دهد، مي‎تواند اثري مهم و قابل توجه بر توانايي خوردن داشته باشد. سرطان دهان با نياز افزايش يافته به كالري (انرژي) و مادة غذايي با كار سينوماي دهاني تركيب شده است.

علاوه بر اين بيماريهاي اوليه حفرة دهاني، بيماريهاي حاد و مزمن بسيار ديگري كه جاي زخم (sequelae ، سلكها) دارند بر توانايي خوردن اثر مي گذارند. بيماري قندي (ديابت) كه به طور ضعيف مهار شده مي‎تواند به سندرم انهدام دهان، كانديديازيس و خشكي دهان ناشي از فقدان ترشح طبيعي (Xerostomia) منجر گردد كه آنها يكي پس از ديگري قدرت خوردن و اشتهاي به غذا به خطر مي افتد. تظاهرات دهاني بيماريهاي سركوب كنندة ايمني نظير AIDS (سندرم كمبود ايمني اكتسابي) نيز بر اشتهاي به غذا، خوردنيها و نيازهاي مادة غذايي اثر مي گذارند.

عوامل تغذيه اي در رشد دندان: رشد اوليه دندان از 2 تا 3 ماهگي دورة جنيني آغاز مي گردد. معدني شدن در حدود 4 ماهگي اين دوره آغاز مي‎شود و در تمام مدت سالهاي اولية دورة نوجواني ادامه مي يابد. بنابراين مواد غذائي مادري دندانهاي بيرون آمده را با مواد مناسب ساختماني كمك نمايد. جدول 1-26 اثرات كمبود مواد غذايي بر رشد دندان را شرح مي‎دهد. تصوير 1-26 بخشهاي يك دندان را نشان مي‎دهد.

دندانها با معدني شدن يك پروتئين زمينه اي (ماتريكس) تشكيل مي گردند. در عاج (دنتين dentin) پروتئين بصورت كلاژن كه به ويتامين C براي ساخته شدن طبيعي بستگي دارد معرفي گرديده است. تنها 05/0% از ميناي دندان شامل پروتئين است كه در شكل مشابه كراتين مي‎باشد و بنابراين بمنظور تشكيل آن به ويتامين A نيازمند است. ويتامين D براي روند رشد دندان اساسي و بنيادين مي‎باشد كه كلسيم و فسفر به شكل هيدروكسي آپاتيت بلورين در آن رسوب كرده اند.

فلورايد اضافه شده بر هيدروكسي آپاتيت، خواص منحصر به فرد مقاومت در برابر پوسيدگي در دوره هاي رشد قبل از تولد و پس از آن را تأمين مي نمايد.

رژيم غذائي و تغذيه در همه مراحل رشد، بيرون زدگي و حفظ دندان مهم مي باشند. پس از بيرون زدگي دندان، رژيم غذايي و ادامة ورود ماده غذايي بر رشد و معدني شدن، استحكام ميناي دندان و نيز الگوهاي بيرون زدن دندانهاي دائمي اثر مي گذارد. تاثيرات موضعي رژيم غذايي بويژه كربوهيدراتهاي قابل تخمير و تعداد دفعات خوردن، توليد اسيدهاي آلي توسط باكتريهاي دهاني و ميزان انهدام را تعيين مي نمايند. در تمامي عمر، تداوم تغذيه و رژيم غذايي بر دندان، استخوان و استحكام مخاط آن، مقاومت در برابر عفونت و طول عمر دندان اثر مي نمايند.

پوسيدگي دندان: يك بيماري عفوني دندانهاست كه در آن متابوليت هاي اسيد آلي توليد شده از طريق متابوليسم ميكروارگانيسم هاي دهان به كم شدن تدريجي مواد معدني ميناي دندان منجر مي گردد كه با تسريع تخريب ساختمان دندان از طريق تجزيه پروتئيني (proteolytic) دنبال مي‎شود. پوسيدگي روي سطح هر دندان مي‎تواند رخ دهد: جفت شونده، زباني، بين دو سطح مجاور، ريشه و تاج.

علت شناسي : (Etiology)علت شناسي پوسيدگي دنداني مربوط به عوامل متعددي مي گردد. چهار فاكتور بايستي همزمان موجود باشند (به تصوير 2-26 نگاه كنيد): 1- يك ميزبان مستعد يا سطح دندان: 2- ميكروارگانيسم هايي نظير استرپتوكوك موتانس در پلاك دنداني يا محيط دهان 3- كربوهيدراتهاي قابل تخمير كه بعنوان مادة اي براي متابوليسم باكتريها و 4- زماني براي باكتريها در دهان تا كربوهيدراتهاي قابل تخمير را متابوليزه نموده اسيدها را توليد نمايند و در يك قطره از بزاق با PH تا 5/5. زمانيكه PH به زير 5/5 افت نمايد، باكتريهاي دهاني مي‎توانند روند پوسيدگي را ‎آغاز كنند.

ميكروارگانيسم ها: باكتريها قسمت اساسي روند تخريب مي باشند. ميكروارگانيسم هاي متعددي قابليت تخمير كردن كربوهيدراتهاي غذايي را دارند: استرپتوكوك موتانس شايعترين است و بدنبال آن لاكتوباسيلوس كازئين و استرپتوكوك سان گويس (sunguis) مي باشند. اين سه نوع باكتري در روند شركت مي نمايند به اين صورت كه آنها كربوهيدراتها را متابوليزه مي نمايند و اسيد را به ميزاني كافي كه سبب تخريب گردد توليد مي كنند.

مادة مناسب (سوبسترا): كربوهيدراتهاي قابل تخمير مواد بسيار عالي براي متابوليسم باكتريها مي باشند. اسيدهاي توليد شده توسط متابوليسم آنها سبب ايجاد قطره اي در بزاق با PH تا 5/5 مي گردند و محيطي براي تخريب پديد مي آورند. توصيه هاي مقرر جاري جهت رژيم غذايي با كربوهيدرات بالا،‌ مهم است تا از هزاران عامل مؤثر بر قابليت (پتانسيل) عملكرد باكتريايي روي كربوهيدراتهاي قابل تخمير آگاه باشيم و مصرف كننده ها را در رژيم غذايي مثبت استحكام بخش و رفتارهاي بهداشتي دهان راهنمايي كنيم. عوامل تأثير گذار خواص ايجاد كنندة پوسيدگي مواد در جدول 2-26 فهرست شده اند.

جدول 2-26 :

نمونه هايي از كربوهيدراتهاي قابل تخمير همة غلات (دانه ها) و نشاسته ها، شامل بيسكويت هاي شور،‌ چيپس، چوبهاي شور (بيسكويت شور pret zels)، گياهان غله اي سرد و گرم و نان ها: ميوه ها (تازه، خشك شده و كنسرو شده) و آب ميوه هاي تازه: محصولات لبني شيرين شده با فروكتوز، ساكارز يا قندهاي ديگر: و نوشيدنيهاي شيرين شده مي باشند. ساكارز بصورت جزئي به نظر مي رسد پوساننده تر از ساير قندها باشد اما گلوكز، فروكتوز، مالتوز و لاكتوز نيز فعاليت باكتريايي را تحريك مي نمايند. همه قندها توسط باكتريها براي توليد اسيد آلي حاصل از متابوليسم مورد استفاده قرار مي گيرند. از همه اين قندها لاكتوز كمترين خاصيت پوسانندگي را دارد. همه اشكال غذايي قندها، شامل عسل، ملاس ها، شكر سرخ و شربت ذرت جامد، قابليت هاي قوي پوسانندگي دارند. الكل قند، زايليتول (xylitol) با خواص ضدپوسانندگي در نظر گرفته شده است. شيرين كننده هاي غيركربوهيدراتي نظير ساخارين، سيكلامات و اسپارتام متوقف كنندة پوسيدگي مي باشند. برخي شواهد براي تقويت اين نظر موجود است كه آسپارتام و ساخارين ممكن است عملكرد باكتريايي را ممانعت نمايند بطوريكه هيچ يك از مواد قابل استفاده باكتريهاي استرپتوكوك را تأمين نمي كنند. (گرن بي Grenby، 1989).

نشاسته نمي تواند روند پوسيدگي را آغاز كند مگر باكترياه با متابوليسم آن سازگار گردند. (شاو shaw 19879. زمان كافي داده شده نظير زماني كه ذرات غذا ميان دندانها باقي مي مانند آميلاز بزاقي مادة مناسب در دسترس بيشتري فراهم مي سازد چون نشاسته را به مالتوز هيدروليز مي‎كند. روشهاي پرداخت (پردازش processing) بسرعت برخي از نشاسته ها را از طريق هيدروليز جزئي يا با كوچك كردن اندازة ذره قابل تخمير مي سازند، بنابراين در دسترس بودن براي عملكرد آنزيم افزايش مي يابد. ذرات كوچك قند افزوده شده به محصولات غله اي، آنچنانكه در شيريني ها، كيك ها، گياهان غله اي و بعضي از نان ها و بيسكويت هاي شور كه بعنوان تنقلات خورده مي‎شوند يافت مي‎شوند سبب كاهش طولاني مدت PH در پلاك و بزاق مي گردند. (بايبي Bibby و همكاران 1986).

خاصيت پوسانندگي يكايك غذاها: پيش از بررسي چگونگي آرفون پوسانندگي، مهم است كه ميان غذاهاي پوساننده، ضد پوسيدگي و متوقف كنندة پوسيدگي تفاوت قائل شويم. غذاهاي پوساننده آنهايي هستند كه حاوي كربوهيدراتهاي قابل تخمير مي باشند كه به هنگام تماس با ميكروارگانيسم ها در دهان، مي‎توانند قطره اي با PH تا 5/5 در بزاق ايجاد نمايند و روند پوسيدگي را تحريك مي كنند. غذاهاي متوقف كنندة پوسيدگي يا غذاهايي كه در تخريب شركت نمي كنند، توسط ميكروارگانيسم هاي پلاك متابوليزه نشده و قطره اي با PH تا 5/5 در بزاق در مدت 30 دقيقه را سبب نمي گردند. نمونه هايي از اينگونه غذاها، غذاهاي پروتئيني نظير تخم مرغ، ماهي، گوشت و طيور (مرغ و خروس) و آدامسها، شكلات و آب نبات هاي كمتر شيرين مي باشند. غذاهاي ضد پوسيدگي آنهايي هستند كه از تشكيل پلاك جلوگيري مي كنند و زمانيكه اول خورده مي‎شود از يك غذاي توليد كنندة اسيد (منظور همان پوساننده است) تشخيص داده مي‎شود. منابع اينگونه غذاها شامل آدامس هاي زايليتولي و پنيرهاي مشخصي نظير چدار (نوعي پنير سفت) كهنه، جك مونتري (Monteray jack) و پنير سوئيسي مي باشند.

روشهاي تست كنندة پيشرفته، پيچيده و حساس يك ارزيابي از خاصيت پوسانندگي غذاهاي ويژه را ميسر ساخته اند. اسيد توليد شده در داخل پلاك دنداني به صورت درون زا بوسيلة الكترودهاي نصب شده در دستگاههاي مخصوص كه به مدت چند روز در دهان مي مانند تا پلاك تشكيل گردد اندازه گرفته شده است. بررسيهاي دروني (درون زا) وسعت (ميزان) توليد اسيد و فرسايش مينا را زمانيكه ميناي خرد شده گاوي با بزاق انساني حاوي نمونة خشك شده و پودري يك غذاي ويژه مخلوط شده است و يك كشت باكتريايي اينكوبه (incubated) شده در دماي معمولي دهان را اندازه مي گيرند. نتايج حاصل شده از چنين مطالعاتي نشان داده اند كه مقدار اسيد توليد شده از يك غذا بعنوان حاصل تخمير توسط باكتريهاي بزاق كسري از ميزان قند آن نمي باشد. ميزان كم شدن مواد معدني لزوماً با مقدار اسيد توليد شده از غذا به موازات هم نمي باشند. اين مشاهدات ممكن است تشكيل انواع مختلف محصولات تخمير يا حضور مواد مناسب در غذا كه عملكرد ايجاد پوسيدگي قند را كم،‌ زياد يا تغيير مي دهند را منعكس نمايند. خاصيت پوسانندگي تحت تأثير حجم بزاق توليدي يك فرد، توالي غذاهاي خورده شده، تجمع پلاك و زمينة ژنتيكي ميزبان براي تخريب نيز مي‎باشد.

عوامل مؤثر پوسانندگي غذاها: غذاها حاوي كربوهيدرات قابل تخمير اساس عملكرد باكتريايي مي باشند كه يكي پس از ديگري گسترش پوسيدگي را تحريك مي نمايد. پوسانندگي به خواص پيش برندگي پوسيدگي يك رژيم غذايي يا غذا اشاره دارد. بهرحال خاصيت پوسانندگي فردي يك غذا از وابستگي به شكلي كه در آن روي مي دهد، تركيب ماده غذايي، توالي كه آن (غذا) در ارتباط با غذاها و مايعات ديگر، خورده شده است، مدت زمان مجاورت دندان با غذا، و تعداد دفعات خوردن (به جدول 2-26 نگاه كنيد) فرق مي‎كند.

مدت مجاورت يا زمان ابقاي يك غذا در دهان را تعيين مي نمايد كه يكي پس از ديگري بر مدت زمان تشكيل قطره PH يا فعاليت توليد اسيد دوام خواهد داشت اثر مي نمايد. مايعات بسرعت از دهان پاك مي‎شوند و قابليت هاي چسبندگي كمي دارند (يا باقي ماندن در دهان). غذاهاي جامد نظير بيسكويت هاي شور، چيپس و شيريني ها مي‎توانند در ميان دندانها (در فضاهاي مابين سطوح مجاور). بچسبند و توانايي چسبندگي زيادي دارند (ابقا در دهان) و منجر به طولاني تر شدن دورة توليد اسيد مي گردند، پوسيدگي سخت در نتيجه مجاورت طولاني قند در دهان ايجاد مي گردد.

ثبات و استحكام نيز بر چسبندگي اثر مي گذارد. غذاهاي جويدني نظير خرده هاي آدامس و شيريني هاي حاوي ژلاتين و شكر (مارش مالو) كه ميزان قند آنها زياد است، بزاق را تحريك مي كنند و ممكن است توانايي چسبندگي كمتري از غذاهاي چسبنده و جامد نظير چوبها يا بيسكويت هاي شور يا خلال سيب زميني كه سازگاري آنها كم است، بمدت طولاني تر در دهان مي مانند، به سطوح دندانها مي چسبند و تأثير توليد اسيد طولاني را سبب مي گردند. آدامس جويدني كه افزايش بزاق را سبب مي گردد ممكن است به كاهش قابليت پوسيدگي ناشي از اثر پاك كنندگي بزاق كمك نمايد. به اين علت است كه آدامس با قند كمتر پس از وعده هاي غذايي و تنقلات بمنظور كاهش قابليت پوسانندگي توصيه شده است غذاهايي با سلولز بالا با ميزان كربوهيدرات قابل تخمير كم نظير ذرت بو داده (پاپ كورن) نيز قابليت پوسانندگي كمي دارند.

تركيب مادة غذايي در توانايي ماده مناسب (سوبسترا) در توليد اسيد و مدت طولاني مجاورت آن سهيم مي گردد. توليدات شير، بعلت توانايي بافري كلسيم و فسفر آنها بنظر مي‎آيد كه خواص پيش برندگي پوسيدگي كمي داشته باشند. (Dairy counid مشاورة روزانه 1975). بررسيها نشان داده اند كه وقتي شير با غذاهاي داراي خاصيت پوسانندگي مانند قند خورده شود نوعي حفاظت در برابر عامل پوسيدگي فراهم مي‎كند. پنيرها بويژه پنير چدار (نوعي پنير سفت) خواص ضدپوسيدگي دارند و ترشح بزاقي بازي (خاصيت آلكالني    PH> )را تحريك مي نمايند كه اين PH باكتريهاي پلاك را كاهش داده و دورة پاكسازي غذا از سطوح دندان را سرعت مي بخشد. (Gunn و همكاران 1975). پروتئين شير (كازئين) و آب آن شامل كلسيم و فسفرات كه از طريق اثر يون مشترك، بافري فراهم مي نمايد كه ذرة PH را كاهش مي‎دهد و معدني شدن مجدد را به پيش مي‎برد. خوردن پنير تا ده دقيقه قبل يا پس از يك كربوهيدرات قابل تخمير بطور مثال در آغاز يا پايان يك وعدة غذايي ممكن است خاصيت پوسانندگي غذا را كاهش دهد. چربي نيز ممكن است اثر مسدود كنندگي (درزگيري) داشته باشد، قابليت و استعداد دندانها براي تخريب را از طريق تشكيل يك «پوشش» روي سطح دندان كاهش دهند. ميوه هاي مغزدار (مانند گردو، پسته و فندق) به علت چربي و محتواي سلولزي رژيم غذائيشان بعنوان غذاهاي با قابليت پوسانندگي پايين در نظر گرفته مي‎شوند. غذاهاي پروتئيني نظير غذاهاي دريايي، ماهي، گوشت قرمز، تخم مرغ و طيور (مرغ و خروس) به تنهايي با چربي خود نظير روغنها، مارگارين (كرة نباتي) كره و دانه ها بعنوان غذاهاي كمك كننده به پوسيدگي در نظر گرفته نمي‎شوند.

ترتيب و تركيب غذاهاي خورده شده نيز بر قابليت پوسانندگي ماده اثر مي گذارند. موزها كه بدليل توانايي چسبندگي خود كاريوژن (داراي خاصيت تقويت پوسيدگي) مي باشند قابليت كمتري براي ايجاد و تخريب بهنگام خورده شدن همراه با گياهان غله اي و شير دارند. شير بعنوان يك مايع قدرت چسبندگي ميوه را كاهش مي‎دهد. بيسكويتهاي شور خورده شده با پنير خطر كمتر پيش برندگي پوسيدگي را نسبت به زماني كه تنها خورده مي‎شوند دارند. قدرت بافري پنير و شير آنها را غذاهاي مطلوبي براي خوردن در انتهاي يك وعدة غذايي يا در تركيب با ساير كربوهيدراتهاي قابل تخمير مي سازد تا قابليت پوسانندگي را كاهش دهند. تكرار و تعداد دفعاتي كه در آن غذا يا نوشيدني پوساننده مصرف شده است ميزان فرصتهاي توليد اسيد را مشخص مي نمايد. هر بار كه كربوهيدرات قابل تخمير مصرف مي شود، افت در PH و ايجاد فعاليت كمك كننده به رسيدگي ظرف 5 تا 15 دقيقه آغاز مي گردد و حدود 20 تا 30 دقيقه دوام مي يابد. تعداد دفعات كم وعده هاي غذايي اغلب با كربوهيدراتهاي قابل تخمير خاصيت پوسانندگي رژيم غذايي را بطور قابل توجهي بيشتر از رژيم غذايي حاوي سه وعده غذايي و تنقلات كمتر (غذاهاي ساده) افزايش مي دهند. خوردن شيريني ها و بيسكويت هاي فراوان در يك زمان، و مسواك زدن و شستشوي دهان با آب بدنبال آن، خاصيت پوسانندگي كمتري از خوردن يك شيريني به دفعات زياد در طي يك روز دارد.

دندان مستعد: علاوه بر باكتريها و مواد مناسب، گسترش پوسيدگي دنداني به حضور دنداني نياز دارد كه نسبت به حمله آسيب پذير مي‎باشد. تركيب مينا و عاج دندان، جايگاه دندان ها و حضور و گستردگي خطرات و شكافها (ترك ها) در تاج برخي از عواملي هستند كه بر استعداد دندان حاكمند. تركيب بزاق نيز مهم است. بزاق بازي (خاصيت آلكالني) توليد شده از طريق خوردن پنير ممكن است اثري حفاظتي داشته باشد در حاليكه بزاق اسيدي قابليت و استعداد تخريب را افزايش مي‎دهد. دشوار است كه تاثيرات مشترك ميان ميزبان و عوامل خانوادگي انتخاب غذا، الگوهاي خوردن و بهداشت دهان را از ويژگيهاي ژنتيك احتمالي دندان ها تفكيك نمائيم.

روند پوسيدگي: روند پوسيدگي با توليد اسيدهايي توليد شده توسط متابوليسم باكتريها كه در پلاك دنداني روي مي‎دهد آغاز مي‎شود. غيرآهكي شدن (دكلسيفيه) سطح ميناي دندان تا زماني ادامه مي يابد كه عملكرد بافري بزاق قادر باشد PH را به بالاتر از ميزان بحراني آن بالا بياورد. (به تصوير 2-26 نگاه كنيد).

تشكيل پلاك: پلاك توده اي چسبناك و بيرنگ ميكروارگانيسم ها، پروتئينهاي بزاقي و پلي ساكاريدهايي كه به دندانها و لثه ها مي چسبند مي‎باشد و به باكتريهاي توليد كننده اسيد تكيه مي نمايد و محصولات آلي متابوليسم آنها را در تماس نزديك با سطح ميناي دندان نگاه مي دارد. هم چنانكه يك حفره گسترش مي يابد، پلاك آن را از پهنة عملكرد بافري و معدني شدن مجدد آن توسط بزاق حفظ مي نمايد. در اين مدت، پلاك با كلسيم تركيب شده سخت مي گردد تا سفتي سنگ مانند تشكيل گردد. در اين حالت يك مادة محرك موضعي براي لثه مي‎شود و عاملي مهم در گسترش بيماري دور دنداني مي‎باشد.

توليد اسيد: در غياب غذاها و نوشيدنيها يا معالجة شامل كربوهيدراتهاي قابل تخمير، PH پلاك نسبتاً ثابت مي ماند. زمانيكه غذا يا نوشيدني شامل كربوهيدرات قابل تخمير خورده مي شود، PH پلاك افت مي نمايد. در PH زير 5/5 (PH بحراني)، اسيد شروع به حل ميناي دندان مي‎كند. اين روند به مدت 20 تا 30 دقيقه ادامه مي يابد تا وقتيكه اثر بافري بزاق اسيديته پلاك را خنثي نمايد.

وظيفه و عملكرد بزاق: جريان بزاق غذا را از گرداگرد دندانها پاك مي نمايد. بزاق با استفاده از سيستم بافر فسفات و بيكربنات- اسيد كربنيك عملكرد بافري براي خنثي سازي متابوليسم اسيدي باكتريائي را تأمين مي نمايد. جويدن توليد بزاق را ترغيب مي‎كند و به احتمال بيشتر خاصيت كاهش يافتة كربوهيدراتهاي قابل تخمير زمان مصرف آنها با يك وعدة غذايي را توجيه مي نمايد بزاق با كلسيم و فسفر زيادي اشباع گرديده است.

زمانيكه عملكرد بافري، ‍PH پلاك را دوباره به بالاتر از نقطة بحراني آورده است، معدني شدن مجدد مي‎تواند رخ دهد. اگر فلورايد در بزاق حاضر باشد، مواد معدني در شكل فلوروآپاتيت كه به فرسايش مقاومتر است رسوب مي گردند. بهرحال، چالش هاي ثابت يا تكراري اسيد (نظير مكيدن يك ليمو يا استفراغ خود احيا كننده) سبب غيرآهكي (دكلسيفيه) شدن، كم شدن مواد معدني ميناي دندان و تجزية پروتئوليتيك عاج آن مي‌گردند.

توليد بزاقي در زمان خواب بصورت علامتي از بيماريهاي مؤثر بر عملكرد غدد بزاقي نظير سندرم اس جوگرن كه بعنوان اثر جانبي روزه داري، ثانويه بر دريافت اشعة سروگردن يا با استفاده از داروهاي مشخصي، كاهش مي يابد. (هندل من Handel man و همكاران 1986). داروهاي همراه با جريان كاهش يافته بزاقي با طبقه بندي در جدول 3-26 فهرست شده اند.

جدول 3-26 : داروهايي كه ممكن است باعث بي اشتهايي گردند:

ضد تشنج ها

ضد افسردگي ها

ضد حساسيت ها

ضد فشار خون بالا

ادرار آورها

تخدير كننده ها

مسكن ها

آرام بخش ها

الگوهاي پوسيدگي: الگوهاي پوسيدگي محل و سطوح دندانهاي تحت تأثير را توضيح مي‎دهد. الگوهاي با شيوع بيشتر ديده شده در ايالات متحدة امروز شامل تخريب دندان كودك كه در بخش بعدي توضيح داده شده و پوسيدگي ريشه و تاجي در بزرگسالان سالخورده تر مي گردد.

پوسيدگي ريشه كه در سطوح ريشة دندانها، ثانويه بر عقب نشيني لثه اي روي مي دهد، حدود 60% جمعيت سنين 65 ساله را تحت تأثير قرار داده اند. (NRC 1989)

خلاصة مدارك و اسناد 1987 انستيتوي ملي تحقيق دندان، ميزان بروز 57% ي تخريب ريشه در بزرگسالان بالاتر از 65 سال را نشان داده اند. علت اولية تخريب ريشه، عقب نشستگي لثه، كه اغلب ثانويه بر بيماري دور دنداني است كه در اثر مجاورت سطوح ريشه با محيط دهان حاصل مي گردد. اين سطوح كمبود لاية مينايي دارند و بنابراين نسبت به تخريب سريع آسيب پذيرتر مي باشند. ساير عوامل مربوط به شيوع افزايش يافتة اين الگوي تخريبي، سن، فقدان آب حاوي فلورايد و رژيم غذايي مي باشند. خطر عوامل رژيمي شامل تكرار در خوردن كربوهيدراتهاي قابل تخمير مي گردد. (Faine و همكاران 1992). كنترل (مهار) پوسيدگي ريشه شامل بازسازي دنداني و نيز مشاورة رژيمي عوامل كاهنده خطر مي‎باشد.

پوسيدگي زباني، پوسيدگي سمت زباني (سطح نزديك به زيان يا در جهت آن) دندانهاي قدامي در افرادي با اشتها و گرسنگي بيش از حد (bulimia) يا گرسنگي بيش از حد همراه با بي اشتهايي (anorexia- bulimia) ديگر شده اند (به فصل 21 نگاه كنيد). ورود به دفعات كربوهيدراتهاي قابل تخمير تركيب شده با رويدادهاي تكراري احياي استفراغي اسيدي معده، نتايج هجوم ثابت اسيدهاي درون حفرة دهاني را شامل مي گردد.

فلورايد (يون فلوئور): نشان داده شده است كه فلورايد موثرترين عامل در دسترس ضدپوسيدگي مي‎باشد. افزودن فلورايد به آب به تنهايي منجر به كاهش 40 تا 60% در شيوع پوسيدگي از سال 1946 تا 1979 در افراد مصرف كنندة اين آب از هنگام تولد تا نوجواني گرديده است. افزودن فلورايد به آب در كاهش 30% در شيوع پوسيدگي از سال 1979 تا 1989 دخيل بوده است (Newbrun ، 1989). تأثير فلورايد بر پيشگيري از پوسيدگي با افزودن فلورايد به آب، خميردندانهاي حاوي فلورايد، شستشوي دهان و دهان شوها و نيز نوشيدنيهاي كه با آب حاوي فلورايد ساخته شده اند تداوم مي يابد.

مكانيسم عملكرد: فلورايد در مقاومت دندانها نسبت به پوسيدگي از طريق سه مكانيسم اوليه شركت مي نمايد: اول، زمانيكه همراه كلسيم و فسفر به درون مينا و عاج دندان اضافه مي گردد فلوئور و آپاتيت را كه تركيبي مقاومتر از هيدروكسي آپاتيت در مبارزه با اسيد تشكيل مي‎دهد. سطوح جفت شده بهنگام رويهم قرار گرفتن دندانهاي بالا و پائين (occlnsal) در اين حالت پهن تر مي باشند و شامل حفرات و شكافهاي كمتري كه شديداً مستعد تخريب هستند مي گردند. دوم فلورايد درون بزاق به معدني شدن مجدد سطوح دندان با ضايعات تازة پوسيدگي كمك مي‎كند. چنين دندانهايي در حقيقت ممكن است فلورايد بيشتري نسبت به دندانهاي سالم جذب نمايند. سرانجام فلورايد ممكن است به جلوگيري از اثرات مضر باكتريهاي حفرة دهان از طريق تداخل در توليد اسيد سلول باكتريائي نيز كمك نمايد. (Newbrun ، 1989).

فلورايد مصرفي در غذا و نوشيدني در چرخه عمومي وارد مي گردد و در استخوانها و دندانها رسوب مي نمايد. مقادير بسيار جزئي از آن وارد بافت نرم گشته و باقيماندة آن ترشح مي‎شود. منابع اوليه فلورايد سيستمي (عمومي) آب حاوي فلورايد و افزودنيهاي رژيم غذايي مي باشند: غذا مقدار كمتري را تأمين مي نمايد. كثرت مجاورت فلورايد از طريق فلورايدهاي موضعي، خميردندانهاي حاوي فلورايد، شستشوها، و آب داراي فلورايد براي حفظ غلظت بالاي فلورايد در ميناي دندان مهم مي‎باشد.

افزودن فلورايد به آب: امروزه افزودن فلورايد به آب در ايالات متحده كارآمدترين و مقرون به صرفه ترين روشهاي پيشگيري از پوسيدگي در دسترس مي‎باشد. اين عمل فوائد افزوده اي از قادر بودن به دستيابي توسط بخشهاي قابل توجهي از جمعيت، مستقل از سن يا سطح اقتصادي دارد و هزينه هاي معالجات دندان را كاهش مي‎دهد. 1989 مركز برآوردها براي مهار و كنترل بيماري نشانگر اين موضوع مي باشند كه تقريباً‌ 135 ميليون نفر در ايالات متحده يا 55% از جمعيت آب حاوي فلورايد دارند. اهداف بهداشتي براي سال 2000 اميدوارند كه اين تعداد را به 75% از جمعيت افزايش دهند. مطالعات وسيع همه گير شناختي (اپيدميولوژي) نشان داده اند كه سطح 7/0 تا 1 قسمت در هر ميليون (ppm  1-7/0) فلورايد مصرف شده در طي 12 سال اول زندگي، ميزان بروز پوسيدگي دندان را به اندازة زياد 50% كاهش مي‎دهد.

افزودن فلورايد به آب مدارس ايالات متحده نيز تلاشي براي افزايش قدرت دستيابي به آب حاوي فلورايد بوده است. بهرحال فقط درصد كمي از مدارس ايالات متحده به اين سيستم ملحق شده اند.

منابع ديگر فلورايد: بيشتر غذاها بغير از آنهائيكه با آب حاوي فلورايد تهيه شده اند، داراي كمترين مقدار فلورايد مي باشند. چاي دم كشيده (حدود 1/0 ميلي گرم در فنجان)، غذاهاي دريايي و جوجه قابل توجه ترين منابع غذايي آن هستند. بهرحال، معلوم شده است كه فلورايد بمقدار زياد در زنجيرة غذايي به برخي موارد مربوطه هدايت مي‎كند كه سطوح آن در برخي از نواحي ممكن است براي ايجاد زيادي فلورايد (fluorosis) كافي باشد. (kumor و همكاران 1989). افزايش رشد استفاده از آب درون بطري كه ممكن است حاوي 10/0 تا 25/1 قسمت در هر ميليون فلورايد متكي به برچسب آب، مربوط به مصرف كنندگان بويژه آنهاييكه در جوامعي با آب حاوي فلورايد زندگي مي كنند باشد. ممكن است فلورايد سهواً‌ به طرقي شامل كاربرد آب حاوي فلورايد در پروسة غذاها و نوشيدنيها به رژيم غذايي افزوده گردد. چون استخوانها منبع فلورايد هستند، گوشت استخواندار، غذاي ماهي و ژلاتين تيهه شده از استخوان منابع سرشار از مواد معدني مي باشند.

در جوامعي بدون آب حاوي فلورايد، افزودنيهاي فلورايد در رژيم غذايي براي كودكان بزرگتر از 6 ماه تا 16 سال توصيه شده اند. (جدول 4-26). توصيه ها براي افزودن فلورايد اخيراً تغيير يافته اند (ADA 1994). علل فلوئوروزيس (انباشت فلوئور) خفيف شامل كاربرد استفاده از افزودنيهاي فلورايد به رژيم غذايي، خوردن و قورت دادن خميردندانهاي حاوي فلورايد و شستشوها و اثرهالو "halo" مي‎باشد: كه آن دريافت بيش از حد فلورايد بعلت فلورايد غذاها و نوشيدنيهاي تهيه شده در نواحي حاوي فلورايد و انتقال آن به ساير نواحي مي‎باشد (ADA;s 1994). امروزه افزودنيها در سن 6 ماهگي آغاز مي گردند در صورتيكه ميزان فلورايد در تأمين آب كمتر از ppm 6/0 (نه 7/0 ppmي كه قبلاً طرح شده بود) است. افزودنيهاي فلورايد هنوز بر پاية روتين (معمولي) براي نوزادان شيرخوار كه در جوامع داراي سطح بالاي فلورايد زندگي مي كنند توصيه نشده اند اگر اين نوزادان در ميان نوبتهاي تغذيه آب نوشيدني دريافت كندن.

فلورايدهاي موضعي، بصورت خميردندانهاي حاوي فلورايد، دهان شوها و دندان شوها منابع كارآوري هستند كه مي‎توانند در خانه، مدرسه يا مطب دندانپزشكي مورد استفاده باشند. برنامه هاي شستشو با فلورايد كه در مدارس شروع شدند كاهش بيشتر از 20% در شيوع پوسيدگي را حاصل نموده اند. كودكان زير سن 6 سالگي نبايستي از دهان شوهاي حاوي فلورايد استفاده كنند. كودكان بزرگتر از 6 سال بايستي راهنمائي شوند تا دهان خود را بشويند اما دهان شوي را قورت ندهند. بيشتر از مقدار يك نخود سبز از خميردندان نبايد روي مسواك كودك قرار بگيرد، براي كاهش خطر قورت دادن تصادفي فلورايد.

فلورايدهاي موضعي نيز ممكن است در مطب دندانپزشكي تجويز گردند. ژلهاي فلورايد اغلب براي بزرگسالان و افراد سالخورده تر تجويز مي‎شوند. چنين ژلهايي نشان داده اند كه در كاهش خطر تخريب ريشه و تاجي و از دست دادن دندان مؤثرند. فلوروزيس يا ميناي خال خالي (خالدار) دندان مي‎تواند بصورت ثانويه بر مصرف بيش از حد فلورايد بوسيله افزودنيهاي رژيم غذايي، فلورايد موضعي بيش از حد، يا قورت دادن خميردندانهاي حاوي فلورايد، دهان شوها و دندان شوها روي دهد. فلوروزيس با نقطه هاي ناهمگون سفيد آغاز مي‎شود و با پيشرفت به رنگ هاي قهوه اي تيرة روي دندانها ادامه مي يابد طوريكه جدي مي‎شود. خال خالي شدن كه در فلوروزيس حاد (شديد) روي مي‎دهد حاصل ايجاد حفرة سطح ميناي دندان مي‎باشد. افزودني فلورايد بعنوان معيار سلامتي عمومي توسط انجمن دندانپزشكان امريكا و انجمن تغذية امريكا حمايت شده است (ADA 1994). 1989 گزارش تغذيه و سلامتي توسط مشاورة تحقيقاتي ملي و گزارش جراحي عمومي سال 1989 امريكا نيز بر ارزش افزودن فلورايد در پيشگيري از بيماري دندان و حمايت آن (دندان) تأكيد شد. بهرحال عليرغم اين حمايت، كاربرد گستردة جهاني از فلورايد توسط «افراد مخالف افزودن فلورايد» كه انتقاد مي كنند افزودن فلورايد آزادي افراد در انتخاب را محدود مي نمايد و خطر AIDS  و سرطان (antifluorida Tionsts) را افزايش مي‎دهد.

جدول 4-26 : توصيه هاي سال 1994 براي افزودن فلورايد:

مراقبتهاي پيش بيني كننده: برنامه‌هاي پيشگري از پوسيدگي روي يك رژيم غذايي متعادل كاهش تنقلات بين غذايي كه بوهيدراتهاي قابل تبخير و انسجام اعمال بهداشتي دهان در زندگي شخصي متمركز است. بدنبال خوردن غذاها و تنقلات بايستي مسواك زدن، شستشوي دهان با آب يا جويدن آدامس بدون قند بمدت 15 تا 20 دقيقه فراموش نشود رفتارهاي مثبت (عادت مثبت) شامل غذاهاي ساده متوقف كننده پوسيدگي جويدن آدامس بدون قند پس از خوردن يا نوشيدن مواد پوساننده و خوردن شيريني يا دسر پس از غذا بيشتر به عنوان تنقلات بايستي تشويق شوند. اعمالي براي اجتناب (از قورت دادن) جرعه جرعه خوردن نوشيدنيهاي كربناتي بيشتر از دوره گسترش يافته، تعداد دفعات خوردن غذاهاي ساده (تنقلات) و شيريني پناه گرفته (پنهان) آب نبات نعناعي قندي ، شيرينيهاي سفت و محكم يا تنفس خوشبوكننده‌ها در دهان براي زمانهاي وسيع مي‌باشند. جدول 5-26 دستورالعمل پيشگيري از پوسيدگي را تهيه كرده است.

كربوهيدراتهاي قابل تبخير نظير شيريني، بيسكويت‌هاي شور،‌نان شيريني‌ها چوبهاي شور، و چيبس بايستي با غذا خورده شوند. تكه اي پنير در انتهاي يك وعده غذايي يا يك غذاي ساده نمونه‌اي از استراتژي كاهش پوسيدگي مي باشد. شواهد رشد استفاده از آدامس شيرين شده بازايلتول (الكل قندي) بعنوان عامل ضد پوسيدگي پس از غذاها و تنقلات را حمايت مي كنند. زايلتول يك قند پنج كربني است كه توسط باكتري دهان نمي‌تواند متابوليزه شود. تحقيق قابليت آنرا جهت كاهش شيوع پوسيدگي از طريق كم كردن مقادير استرپتوكوك موتانس در بزاق را مستند ساخته است.

(1990.Gagnan, kandelman) ميزان (دوز) توصيه شده فعلي تقريبا شش قطعه (g10) در روز يا دو قطعه پس از هر غذا يا تنقلات كربوهيدراتهاي قابل تخمير نظير چوبهاي شور، چيبس، شيرينيها يا ميوه مي باشد.

جدول 5-26 : دستورالعمل پوسيدگي: 

حداقل دو بار در روز ترجيحاً پس از غذا مسواك بزنيد.

دهان را پس از غذاها وتنقلات زمانيكه مسواك زدن مقدور نيست بشوئيد.

آدامس بدون قند رابه مدت 15 تا 20 دقيقه پس از غذاها و تنقلات بجويد. دوبار در روز دندانها را نخ بكشيد (لاي دندانها را با نخ ابريشم پاك نمائيد)

از خميردندانهاي حاوي فلورايد استفاده كنيد.

غذاهاي داراي خاصيت پوسانندگي را باغذاي متوقف كننده آن همراه سازيد.

تنقلات با غذاهاي متوقف كننده پوسيدگي نظير پنير، ميوه‌هاي مغزدار، پاپ كورن مصرف كنند.

خوردن و نوشيدن كربوهيدراتهاي قابل تخمير بين غذا را محدود كنيد و سبزيجات مصرف كنيد.

20 دقيقه جويدن نشان مي‌دهد كه باعث افزايش PH  بزاق به بيش از 5/5 پس از خوردن و مجاورت كربوهيدراتهاي قابل تبخير مي‌گردد. زايلتول بعنوان ضد پوسيدگي در نظر گرفته شده است چون PH  بزاق را بالا آورده وبنابراين به معدني شدن مجدد كمك مي‌نمايد.

بيماري دور دنداني:بيش از نيمي از بزرگسالان بالاتراز 45 سال تحت تاثير بيماري دور دنداني مي باشند. بيماري دور دنداني التهاب لثه با تخريب تشكيلات اتصال دندان مي‌باشد. التهاب لثه شكل زودرس بيماري دور دنداني يك التهاب و عفونت لثه، بافت دهاني جزء بافتهاي پوشاننده و نگاهدارنده دندان (شامل غشاء اطراف دندان لثه و استخوان فك) مي‌باشد. هر دوي آنها بدليل  عفونت‌هاي حاصل از باكتري‌هاي دهاني روي پلاك هستند. التهاب بافتهاي اطراف دندان به از دست دادن تدريجي اتصال دندان به استخوان منجر مي‌گردد. توسعه آن تحت تاثير بهداشت كلي ميزبان وقدرت سيستم ايمني مي‌باشد.

علت شناسي (اتيولوژي):

عامل علتي اوليه در گسترش بيماري دور دنداني پلاك است پلاك در درون شيار لثه‌اي سمومي توليد مي‌كند كه بافت را منهدم كرده و از دست دادن دندان را سبب مي‌گردد. عوامل متعدد ميزبان كه شامل سن،‌ ترميم ناقص دندان رديف بودن ناجور دندان، و جفت شدگي تروماتيك (صدمات فيزيكي) دندانها مي‌گردد نيزمهم مي‌باشد.

عوامل مهم در دفاع لثه در تعامل هجوم باكتريها 10- بهداشت دهان 2 – قدرت سيستم ايمني  3- تغذيه مناسب مي‌باشند.  مكانيسم‌هاي دفاعي بافت لثه يعني سد اپي تليوم و بزاق تحت تاثير دريافت و وضعيت تغذيه‌اي هستند. بافت سالم اپيتليوم از نفوذ اندوتوكسين‌هاي باكتريايي بدرون بافت زيرين لثه جلوگيري مي‌نمايد. كمبود ويتامينC هم بيماري دور دندان را معالجه خواهد كرد وهم از آن پيشگيري خواهد نمود.

رژيم غذايي و تغذيه ممكن است بعنوان داشتن ارتباطات جداگانه با بيماري دور دنداني درك شود رژيم غذايي در تجمع پلاك درشكاف لثه ميان دندانها سهيم مي‌باشد. غذايي كه در اطراف دندانها باقي مي‌ماند توسط باكتريهاي دهان متابوليزه شده و در تجمع پلاك شركت مي‌نمايد. اگر چه يكايك مواد غذايي (مواد مغزي) شامل ويتامينها C,E,A بتاكاروتن فولات و پروتئين نقشي در حفظ و بقاي لثه و قدرت سيستم ايمني دارند اطلاعات كمي براي حمايت از كاربردهاي افزودنيهاي هرگونه از اينمواد جهت درمان بيماري دوردنداني موجود مي باشد. مطالعات بيشماري تلاش داشته اند تا كمبود مواد مغزي را به بيماري دوردنداني پيوند دهند. بهر حال درجوامعي كه سوء تغذيه وبيماري دور دنداني شايع هستند. فقر بهداشت دهان نيز معمولا آشكار است. در اين چنين نمونه‌هايي تعيين اينگونه سوء تغذيه علت بيماري است يا يكي ازعوامل بسياي كه دخيلند شامل بهداشت پايين و دهان،. تجمع فشرده پلاك،‌ بزاق ناكافي يا بيماريهاي همزمان مشكل مي‌باشد.

درمان تغذيه‌اي: مديريت و اجزاي رژيم و اجزاي رژيم غذايي و تغذيه‌اي بيمار با بيماري دوردنداني مشابه با دستورالعمل‌هاي فهرست شده در جدول 5-26 مي باشد. شروع آن با يك رژيم ارزيابي شامل يك دفتر يادداشت غذايي يا رژيم چند روزه يادآوري براي تعيين تعداد دفعات جويدن،‌ دريافت غذا و رفتارهاي بهداشتي دهان مي‌باشد،‌ يك متخصص تغذيه يا دندان پزشك مي‌تواند مجموع كفايت تغذيه‌اي رژيم غذايي را ارزيابي نمايد. عوامل خطرزاي فردي تغذيه دندان كه ممكن است در بيماري‌ دهان سهيم باشد. مناطقي هستند كه در مشاوره بيمار راجع به تغذيه و بهداشت دهان نشان داده مي‌شوند. هرم راهنمايي غذا ابزاري سودمند براي ارزيابي كفايت رژيم غذايي بيماران در زمينه دنداني مي‌باشد. (به فصل 16 مراجعه كنيد)

كفايت (كافي بودن) رژيم غذايي به ويژه در آماده سازي براي جراحي وپس از آن مهم است زمانيكه مواد مغذي كافي براي بازسازي بافت و حفظ پاسخ ايمني براي پيشگيري از عفونت مورد نياز مي‌باشد. از كفايت انرژي(كالري)‌ پروتئين،‌ روي ويتامينهاي C,A بايستي اطمينان حاصل شود. اگر دريافت دهاني بمدت بيش از سه روز تغيير خواهد كرد، يك رژيم هماهنگ اصلاحي بايستي بطور جداگانه براي هر بيمار طراحي شود. افزودنيهاي از طريق دهان مي‌توانند براي افزايش انرژي پروتئين در طراحي وعده غذايي مورد استفاده قرار گيرند.

تخريب دندان به وسيله شيشه كودك BBTD :‌

تخريب دندان بوسيله شيشه كودك يا پوسيدگي بطري مانند پرستاري اصطلاحاتي است كه براي توضيح يك الگوي پوسيدگي در دندانهاي قدامي (جلويي) فك بالا در اطفال و كودكان مورد استفاده قرار مي‌گيرد. ويژگيهاي شناخته شده شامل ضايعات پوسيدگي رشد يا بنده سريع در دندانهاي قدامي اوليه وجود ضايعاتي روي سطوح دندان بدون خطر بالاي پوسيدگي مي‌باشد.( Batnes, و همكارانش 1992) BBTD به علت طولاني شدن تغذيه با شيشه در شب، آب ميوه، شير، غذاي آماده نوزاد، يا ساير نوشيدنيهاي شيرين شده مي‌باشد. زمان تماس وسيع با كربوهيدراتهاي قابل تبخير ـ شامل نوشيدنيها و موقعيت زمان در برابر سر پستانك باعث تجمع اطراف دندانهاي پيش فك بالا بويژه زمانيكه كودك خواب است مي‌باشد. دندانهاي جلويي پايين معمولا توسط موقعيت حفاظتي لبها و زبان حمايت و حفظ مي گردند. (تصوير 3-26)

شيوع ملي BBTD از 4 تا 20% متغيير مي‌باشد بهر حال بويژه در بوميان امريكائي و جوامع بومي آلاسكا شايع است يك بررسي جديد در كودكان 3 تا 5 ساله در ”برنامه‌هاي برتري” Head start programs در پنج ايالت جنوب غربي شيوع 24% BBTD را نشان داد. Barnes ) و همكارانش 1992) بوميان امريكايي بيشترين شيوع BBTD (1/35%) را داشتند

و بدنبال آنها اسپانيايي‌ زبان ها شيوع (8/23%) قفقازيها (2/22%) و سياهپوستان (5/20%) داشتند. كودكان روستايي بيشتر از كودكان شهري جدا از حاوي فلورايد BBTD داشتند.

يك بررسي در سال 1985 دريافت كه شيوع BBTDدر ميان كودكان برنامه برتري در آلاسكا و اكلاهما از 17 تا 85% متغير بود. 70% از دانش آموزان و ناوايو (از سرخپوستان امريكا) برنامه برتري تحت تاثير BBTD بوده‌اند. (1987,bruerd,kelly) يك بررسي در سال 1989 در پنج منطقه آلاسكا شامل 708 كودك سنين 3تا5 برنامه برتري كه 70% آنها بومي آلاسكا و 51% در نواحي شهري زندگي مي‌كردند گرديد. BBTD در 40% از بوميان آلاسكا و 8% كودكان غير بومي آنجا يافت شده شيوع در روستاي زراعي بسياربالا بود و بطور قابل توجه بر اساس گستردگي ايالت فرق مي‌كرد. در مجموع بهداشت دهان به نژاد، اجتماع، اشتغال و سطح تحصيل مادر مربوط مي‌شد:

BBTD در ميان بوميان امريكايي بسيار شايع است كه دندانهاي جلويي تخريب شده مضر براي سلامتي در نظر گرفته نمي‌شوند و ممكن نيست به پاسخ اجتماعي منجر گردد. شيوع بالاي BBTD در ميان كودكان بومي آلاسكا بطور تنگاتنگ با عوامل فرهنگي همراه گشته است. استفاده مجاز تداوم يافته ازشيشه تغذيه نوزادان، معمولا شامل آب ميوه شيرين شده، در اين گروه شايع است. مادران براي جدا كردن از شيشه شير مطلوب ناراضي مي‌باشند كه كودك را در زمان خواب همراهي مي‌كند و معمولا در طول روز در دسترس است بچه‌هاي تغذيه كننده از شير مادر اغلب براي شيشه شير از شير گرفته مي‌شوند.

درآمد كم گروههاي كم سواد نيز در خطر بالايي از BBTD و نيز ساير بيماريهاي دنداني قرار دارند. در يك بررسي سال 1994 در مورد تغذيه و رفتارهاي بهداشتي دهان اطفال و كودكان در مناطق شهري متعدد مراكز مراقبت روزانه كم درآمد،‌ شيوعي 24% BBTD توجه به انگيزه بوده است. رفتارهاي بهداشتي شامل ضعف بهداشت دهان،‌ شكست مسواك زدن حداقل روزانه كودك تكرار استفاده از بطريهاي پر از نوشيدني‌‌هاي شيرين شده، فقدان آب حاوي فلورايد فقر تحصيلي و فقدان والدين اگاه از ارتباط ميان رژيم غذايي و بهداشت دهان در اطفال و كودكان دراين درصد بالاي شيوع سهيم هستند. Koenigdberg)  و همكاران سال 1994)

كنترل BBTD : كنترل كننده BBTD شامل رژيم غذايي و آموزش بهداشت دهان براي والدين، مدافعان و درمان شوندگان مي‌گردد. دستورالعمل‌هاي رژيم غذايي شامل خارج كردن شير به هنگام خواب و اصلاح تعداد و محتواي شيشه‌هاي شير روزانه مي‌شود محتواي شير بايستي به آب غذاي آماده نوزاد، شير و آب ميوه رقيق شده محدود گردد. همه تلاشها بايستي براي از شيشه شير گرفتن كودكان 2 ساله متمركز كرد. تلاشهاي آموزشي مي‌بايست مثبت وساده باشند و بررفتارهاي بهداشتي دهان و تشويق و ترويج رژيم  غذايي سالم و متعادل باشد. والدين و معالجه شدگان نياز به درك علل BBTD و اينكه چطوري مي‌توان در آينده كودكان از آن اجتناب نمود، دارند اما نبايد آنها را به خاطر رخداد آن BBTD در كودك سرزنش كرد.

از دست دادن و دندان مصنوعي:

از دست دادن دندانها حتي با جايگزيني دندان مصنوعي، بر انتخاب غذا تاثير مي‌گذارد و توانايي جويدن و كارآئي را تغيير مي‌دهد و با تغييراتي دركيفيت رژيم غذايي نظير دريافت كاهش يافته سلولز رژيم  غذايي، ميوه‌هاي تازه و سبزيجات درامتداد با تمامي دانه‌ها ودريافت افزايش يافته‌ها شيرينها و ساير كربوهيدراتهاي قابل تبخير همراه مي‌باشد. تحقيق بر روي اثرات از دست دادن دندان، دندان درآوردن ضعيف  و دندان مصنوعي بر انتخاب غذا و وضعيت تغذيه محدود شده است. گوردون Gordon 1985 اثر قدرت جويدن خود دريافته و وضعيت دنداني در وضعيت تغذيه‌اي در جمعيت سالخورده رابررسي كرد. نتايج نشان دادند كه قدرت كاهش جويدن با دريافت كمتر انرژي‌(كالري) مواد مغذي همراه بوده است. اين مشكل در سالخوردگي بيشتر اعلام شده است كه اشتها و خوردن با بيماري مزمن، انزواي اجتماعي و استفاده از داروهاي چند گانه ممكن است لطمه بخورد. ـ ارتباط معكوس ميان تعداد دندانهاي طبيعي و خوردن ميوه و سبزيجات در مطالعه افراد 40 تا 80 ساله با زندگي آزاد شناسي شده بود. (Joshipura  و همكاران 1994)

متاسفانه دندان مصنوعي نمي‌تواند مشكلات را بطور كامل حل نمايد آنچنانكه در مطالعه راهنما ازبيمارن قبل و بعد از جانشيني دندان مصنوعي نشان داد 25% تجربه دشواري در خوردن آنچنانكه قبل از دندان مصنوعي 84% بود ادامه يافت 30% مشكلات گاز زدن شكلات 40% مشكلات جويدن پس از جايگزيني دندان مصنوعي داشتند. (meehan  و همكارانش 1994 ) غذاهايي كه باعث دشواري بيشتري براي هر دو گروه از بيماران مي‌شدند همه بيماران تازه نظير سيب سبزيجات و ذرت روي چوب بلال نانها واستيك با لايه سخت بودند.

مشاوره رژيمي چون با بهداشت دهان در ارتباط مي‌باشد بايستي با بيمار داراي دندان مصنوعي فراهم شود بيماراني كه روشهاي وسيع سلامت بخش را تحمل كرده است با دندان مصنوعي نياز دارد براي تامين رژيم غذايي دروضعيت تغذيه‌اي براي كاهش خطرات عمومي سلامتي‌اش مداخله شود دستورالعمل هاي ساده براي بريدن و آماده كردن ميوه ها و سبزيجات براي به حداقل رساندن نياز به گاززدن و كم كردن تعداد جويدن بايستي فراهم گردند. كل دستورالعمل‌هاي سلامتي روي اهميت يك رژيم غذايي متعادل مبني برهرم راهنماي غذا بايستي مشاوره معمولي سلامتي همه بيماران داده شود.

تظاهرات دهاني بياري سيستميك (عمومي) :بيماراني عمومي حاد نظير سرطان و AIDS و نيز بيماريهاي فرش نظير ديابت مليتوس، روماتوئيد آرترتيس و مرحله پاياني بيماري كليوي توسط تظاهرات دهاني كه در نهايت بر وضعيت تغذيه اي اثر مي گذارند مشخص مي گردد  درمان سرطان شامل راديوتراپي سروگردن ، شيمي درماني و جراحي دهان يك اثر اثر مهم روي  استحكام حفره دهاني، قدرت خوردن و در نتيجه وضعيت تغذيه‌اي دارند.

التهاب عمومي مخاط دهان(stomatitis) كانديديارنيس خشكي دهان (xerostomia) بيماريهاي دور دنداني وانهدام دندان تظاهرات دهاني شايع عفونت HIV راديوتراپي ناحيه سروگردن و عوامل شيمي داروئي هستند التهاب عمومي مخاط دهان بسيار دردهاي شديد و زخمي شدن لثه، مخاط دهان و كام مي‌گردد كه عمل خوردن را دردناك مي‌سازد. غذاها يا نوشيدنيهاي بسيار گرم و بسيار سرد، ادويه جات و غذاهاي ريزو درشت و ترش و تند نيز ممكن است دردناك باشند و بايستي از آنها اجتناب نمود. غذاهاي آبكي و ملايم بدون افزودن ادويه‌جات يا نمك بايستي تشويق گردند. در حاليكه وعده‌هاي غذايي به تعداد كم از نقطه نظر تغذيه‌اي توصيه شده‌اند كه خطر پوسيدگي نيز بالاست. همه وعده هاي غذايي و تنقلات بايستي با شستشوي آب ولرم همراه باشند.

زروستوميا (xerostomia ) ياخشكي دهان در ديابت مليتوس ضعيف كنترل شده، سندروم اين جوگرن(sjogrens.syndtom) و با كاربرد داروهاي مشخص ديده شده است. از دست دادن بزاق قورت دادن غذاها را مشكل مي‌سازد. سبب درد مي‌شود و خطر پوسيدگي و عفونت را افزايش مي‌دهد. دستورالعمل‌هاي رژيمي بر استفاده از غذاهاي آبكي بدون نمك و ادويه جات و استفاده از گليسيرين ليموترش يا مايعات با همه وعده‌هاي غذايي و تنقلات متمركز است. رفتارهاي مناسب بهداشت دهان براي كاهش خطر تخريب مهم مي‌باشند.

ديابت با تظاهرات دهاني متعدد همراه است كه بسياري از آنها تنها در دوره كنترل ضعيف روي ميدهند. اين تظاهرات شامل سندرم حاد دهان بيماري دوردهاني كانديديازنسس و زروستوميا مي‌باشد. اجزاي رژيمي ديابت بايستي با دستورالعمل‌هاي رژيمي به منظور افزايش راحتي عمل خوردن وكاهش درد دهان وپيشگيري از عفونتها يا تخريب همراه گردد.

در عفونت HIV تظاهرات دهاني مي‌تواند به طور جدي با دريافت رژيمي آسيب ببيند عفونتها اغلب باريك پاسخ ايمني اسيب ديده ساركوماي كايپسي Capodid sarcoma وجود سوء تغذيه و جاي زخم گاسترواينتستينال (gastrantestinag) عفونت HIV تركيب شده‌اند. اجراي رژيم براي فراهم نمودن انرژي (كالري) و مواد غذايي دريك شكل قابل جديت وافزودن استراتژيهاي بهداشت دهان براي كاهش عفونت متمركز مي‌باشد. زماني كه نوع و گستردگي تظاهرات دهاني شناخته شده‌اند كه يك طرح مراقبتي تغذيه مي‌تواند گشترش يابد اغلب افزودنيها از طريق دهان در مايع يا شكل ديسري لازم است با احتياجات انرژي به علت عدم توانايي خوردن مواجه گردند. (به فصل 37 نگاه كنيد) در طراحي مراقبتي تغذيه، متخصص رژيم غذايي به الحاق سوالات در مورد وضعيت دنداني بسيار بعنوان جزئي از نماياندن و ارزيابي تغذيه شامل مشكلات همراه با جويدن يا قورت دادن،‌خشكي دهان يا وجود دردهايي در دهان كه با راحتي عمل خوردن تداخل دارد تشويق شده است.

مطالعه موردي: يك پسر بچه سياهپوست 3 ساله به كلينيك بهداشت محلي توسط مادر بزرگش بدليل دندانهاي جلويش كه به ”عقب برگشته” آورده شده است پسرك كوچكتر از سنش بنظر مي‌آيد: قدش 5/35 اينچ وزنش 25 است. مطابق با جدول رشد او صدك (رديف آماري) دهم قد و صدك پنجم وزن مي‌باشد و به صدك پنجم وزن براي قد و سنش قرار دارد.

در بررسيهاي بعمل آمده توسط دندانپزشك كودك دريافته شد كه هشت سطح انهدام يافته در چهار دندان قدامي اش دارد (دو دندان پيش مركزي و دو دندان پيش جانبي) دندانپزشك توصيه نمود كه تاجي‌هاي فلزي روي دندانهاي مفهوم شده‌اش بگذارد. (روكش فلزي) او هم چنين توصيه مي‌نمايد كه مادر بزرگ وضعيت رژيمي و تغذيه‌اي او را با تخصص رژيم غذايي كلينيك ارزيابي نمايد مادر بزرگ توافق نمود و شرح حال رژيمي گرفته شده  توسط متخصص رژيم غذايي معلوم مي‌نمايد كه:

ـ يك رژيم غذايي بالا با قندهاي ساده همراه با تعداد دفعات كم وعده غذايي دارد.

استفاده مداوم از يك بطري پرشده با آب ميوه. سودا يا شير مطبوع شده با توت فرنگي 3 بار در روز شامل زمان خواب دارد.

ـ انرژي (كالري) ودريافت پروتئين زير حد مناسب ـ به ترتيب 70و75% برآورد شده دارد.

ـ كمبود ويتاميني ـ مواد معدني و افزودنيهاي فلورايد دارد.

ـ مادر بزرگ كنترلهايWIC در 6 ماه را تجديد نكرده است زيرا دوست ندارد به جائيكه كلينيك در آنقرار گرفته سفر نمايد.

ـ مسواك كردن نامنظم و بي‌ثبات دندانها: مادر بزرگ دندانهاي كودك را 3 تا 4 بار در هفته مسواك مي كند زيرا فكر نمي‌كند مراقبت از دندانهاي كودك مهم باشد چون آنها خواهند افتاد”

1-   تاثيرات فرهنگي، آموزشي (تحصيلي) و محيطي برسلامت دندان و تغذيه اين كودك كدامند.

2-   چه نوع شرايط دنداني كودك دارد؟‌ توصيه مشاوره رژيمي براي اين شرايط چه مي‌باشد؟

3-   عوامل خطرزاي تغذيه‌اي و رژيمي كدامند؟

4-   يك طرح مراقبت تغذيه‌اي براي بهبود سلامتي و رشد دنداني اين پسر بچه طراحي كنيد.

والسلام…

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 09 اسفند 1394 ساعت: 19:30 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره تغذيه و بهداشت دندان,

 

آداب زمان خروج

1-    تعيين زمان خروج

دقت در زمان خروج به قصد سفر يكي از فاكتورهاي مهم مي‌باشد. شخص مسافر بايد در برنامه‌ريزي خود براي مسافرت زمان مناسبي را براي سفرش برگزيند. اگر به قرآن كريم رجوع كنيم كه قرآن كريم به نقش زمان توجه خاصي دارد كه اين را از قسم‌هاي متعدد قرآن به زمان، مي‌توان متوجه شد. مانند قسم به شب «والليل»[1] قسم به روز  «والضحي»[2] و قسم به عصر «والعصر»[3] كه اين گونه آيات اهميت و نقش زمان رابه طوركلي نشان مي دهد. خداوند در سوره سبا مي‌فرمايد:‌«سيروا فيها لَيالِيَ واَيَاماً»[4]«شبها و روزها در اين آباديها سفر كيند» در اين آيه كلمه «ليالي» اختصاصا دركنار «اياما» به معني روزها ذكر شده است و شايد نشان از توجه ويژه قرآن كريم به سفر درشب باشد در سوره اسراء نيز خداوند به سفر در شباشاره مي‌كند و مي‌فرمايد : «سُبحانَ الَّذي أسري بِعَبْدِه لَيلاً»[5] «منزه است آنكه بنده خودش را شبانه حركت داد» همچنين در آيه ديگري به مسير در شب اشاره شده است:«فَاَسْرِ بِاَهلِكَ بقطِعٍ مِنَ الّيلِ»[6] «كسان خود را در پاره‌اي از شب حركت بده» [7] با استناد به اين آيات اهميت زمان در سفر به خصوص سفر شبانه مشخص ميِ‌شود.

در روايات نيز براي زمان خروج آدابي بيان شده است مثلا سفر در روزهاي خاصي از هفته يا ماه توصيه و يا نهي شده است وهمچنين به سير در ساعاتي از شبانه روز مخصوصا شب سفارش شده است. در روايتي آمده كه حضرت رسول صل الله عليه وآله فرموده است: «عليكم بالسير بالليل فإنَّ الارض تطوي بالليل»‌[8] بر شما باد كه به هنگام شبسفر كنيد زيرا كه زمين در شب در نورديده مي‌شود. نزديك به همين حديث نيز از امام صادق  عليه السلام نقل شده است.[9]  احتمالا سفارش به سير در شب به خاطر خصوصياتي است كه شب نسبت به روز دارد، مثل سكون و آرامش در شب- تاريكي  هوا (كه سبب دور شدن از ديد دشمن مي‌شود مخصوصا در جنگ‌ها) و نيز مساعد بودن هوا نسبت به روز.

با توجه به روايات، سفر در بعضي روزها مثل شنبه، سه شنبه و پنج شنبه، خوب است، و در روزهاي دوشنبه چهارشنبه وجمعه مخصوصا قبل از ظهر خوب نيست.[10] (مسافرت قبل ازظهر روز جمعه شايد به علت ضايع شدن نماز جمعه مورد نهي واقع شده است.) و همچنين روزهاي سوم، پنجم، سيزدهم وشانزدهم، بيست و يكم و بيست و چهارم هر ماه را نحس دانسته اند.[11] حال اين سوال مطرح مي‌شود كه اگر انسان در شرايطي قرار گيرد كه لازم باشد در يكي از اين روزها سفر كند، در اين‌ صورت تكليف چيست؟ در اين باره روايتي وارد شده كه بر حسب آن شخصي از امام صادق عليهالسلام مي‌پرسد:‌ آيا سفر در روزهاي مكروه مانند چهارشنبه و غير آنكراهت دارد؟‌ امام فرمود:‌ سفرت را با صدقه آغاز كن و هر وقت قصد كني راهي سفر شو……[12]

2- آغاز سفر با دعا وصدقه

بهتر است كه شخص مسافر سفر خود را با دعا واستمداد از ياري خداوندمتعال شروع كند تا حضور پرقدرت خداوند لايزال را در تمام مراحل سفر احساس كند.

بر اساس آيات قرآن كريم ونيز روايات به جا مانده از ائمه معصومين عليهم السلام،‌ دعا و مناجات هنگام سفر جايگاه رفيعي دارد. در اين مورد مي‌توان به دعاي اصحاب كهف در آن هنگام كه به غار پناه مي‌بردند اشاره كرد كه گفتند: «رَبَّنا و ءاتِنا مِن لَدُنكَ رَحَمةً وَهَيّ ءلَنا مِن امرنا رَشَداً» [13] (پروردگارا ما را از سوي خودت رحمتي عطا كن و راه نجاتي براي ما فراهم ساز)

ونيز آن هنگام كه حضرت موسي عليه السلام به فرمان خداوند مامور شد كه به سوي فرعون برود و او را به پرستش خداي يگانه دعوت كند چنين دعا فرمودند كه:  « رَبِّ اشرَح لي صَدري وَ يَسّرلي اَمري واحلُل عُقَدةً مِن لِساني يَفقَهوا قَولي» [14] پروردگارا سينه‌ام را گشاده كن و كارم را برايم آسان گردان و گره از زبانم بگشاي تا سخنان مرا بفهمند. و در جاي ديگر قرآن مي‌فرمايد بعد از سوار شدن بر مركب نعمت پروردگارتان را متذكر شويد و بگوييد «سُبْحانَ الذي سَخَّرَ لَنا هذا وما كُنّا لَهُ مُقرِنينَ» [15] در روايت نيز به استحباب دعا هنگام مسافرت اشاره شده است در روايت است كه امام صادق عليه السلام چون آهنگ سفر مي‌كرد مي‌فرمود: «اللهم خَلَّ سَبيلَنا و احسن تسييرنا و اعظم عافيتنا»

خدايا راه ما را امن و وبي مانع گردان وسهولت زندگي و توفيقمان درامور را كامل ساز وعافيتمان را عظيم فرماي[16] در روايتي ديگر از امام صادق عليه السلام نقل شده كه فرمود:‌هرگاه (خواستي) از منزلت بيرون بروي بگو «بِسمِ الله توكلتُ علي اللهِ،‌ لا حولَ ولا قوةَ الاّ باللهِ اللهم اني اَسئلكَ خيرَ ما خرجت له و اعوذبك من شرّ ماخرجت له اللهم اوسع عَليَّ من فضلِكَ و اتمم عَليَّ نعمتك واستعملني في طاعتك واجَعل رغَبتي فيما عِندك و توفني علي ملتك و مِلةِ رَسولك صلي الله عليه و آله»[17] صدقه دادن نيز در زمان مسافرت مورد تاكيد آيات است و قرآن كريم نيز در روايات متعدد انسانها را به تصدق وانفال دعوت مي‌كند مانند:‌ «اَن تَصَدَّقوا خَيرٌلكم»[18]

با توجه به روايات مي‌توان برداشت كرد كه تاثير صدقه آنقدر زياد است كه باعث مي‌شود نحوست روزهاي خاص از بين برود و رفع بلا شود. چنانچه از امام صادق عليه‌السلام نقل است: «تَصَدَّقَ و اخرُج أيَّ يومٍ شِئت»[19] صدقه بده وهر روز كه مي‌خواهي سفركن.

3- مشايعت مسافر

طبيعتا سفر با ترك وطن، دوستان، خانواده و … همراه است و هر چند كه اين سفر كوتاه مدت باشد، باز هم مسافر از اينكه ديار خود را ترك مي‌:ند و ازخانواده خويشانش جدا مي‌شود، دلتنگ و نگران است.

يكي از آداب خوب از گذشته تا امروز اينست كه مسافران توسط خانواده، دوستان و اقوام تا محل سوار شدن بر مركب يا تا قسمتي از راه بدرقه مي‌شوند. اين همراهي باعث دلگرمي شده ومحبت و دوستي بين مسافران و مشايعت كنندگان را چند برابر مي‌كند.

از روايات نقل شده نيز مي‌توان به اهتمام اهل بيت به اين موضوع پي برد. از امام صادق عليه السلام و او از پدرش امام محمد باقر عليه السلام روايت شده كه فرمود: « بدرستيكه علي عليه السلام در سفري به يك نفر ذمي همراه بود او گفت : تو به كجا مي روي؟ فرمود : به كوفه: چون راه ايشان جدا مي‌شد علي عليه السلام با او به راه افتاد، ذمي گفت: راه خود را ترك كردي تومي‌گفتي كه به كوفه مي‌روي! فرمود:‌مي‌دانم، گفت: پس چرا با من آمدي؟ فرمود اندكي بدرقه كردن و همراه شدن با رفيق راه از خوبي مصاحب است. و پيغمبر به ما چنين فرمان داده مرد ذمي گفت:‌ آيا چنين  گفته؟ امام فرمود: آري، ذمي‌ گفت: اين است وجز اين نيست پيروي كرده او را هر كس پيروي كرده براي كارهاي بزرگوارانه او بوده و من گواهي مي‌دهم كه بردين توهستم. ذمي با امام برگشت و چون او را شناخت . مسلمان شد.[20] در سيرة پيامبر گرامي اسلام (ص) نيز مشايعت مسافران وجود دارد. در روايت است كه رسول خدا صلي الله عليه و آله چون با مومنين وداع مي‌كرد مي‌فرمود:‌ خدا تقوي را توشه راهتان سازد و به سوي هر خير رهبري كند وهر حاجتي كه داريد بر آورد و دين ودنياتان را سالم بدارد و شما را به سوي  خويشان و دوستان سالم بازگرداند.»[21]

آداب حين سفر

1-انتخاب رهبر

انسجام و نظم وهماهنگي يك گروه رابطه تنگاتنگي باچگونگي مديريت و سرپرستي آن گروه دارد، هر قدر رهبر سنجيده‌تر عمل كند،‌ عملكرد افراد نيز با نظم و برنامه‌ريزي بيشتر همراه خواهد بود. در نتيجه رضايت افراد بيشتر شده راندمان كار بالا مي‌رود و رسيدن به هدف سهل الوصول‌تر به نظر مي‌رسد.

از جمله اقداماتي كه درحين سفر بايد بدان پرداخته شود انتخاب رهبري لايق است كه بتواند سرپرستي گروه مسافران را به عهده بگيرد.

احساس نياز به رهبر در سفر آن هنگام خودنمايي مي‌كند كه مشكلات خود را نشان دهند. در اين موقع طبيعي است كه هر كس نظر خود را بهترين نظر دانسته وانتظار دارد همان اعمال شود ولي حضور رهبري دانا باعث مي‌شود اين مسائل به وجود نيايد. با وجود رهبر مشكل به شور گذاشته مي‌شود و در نهايت تصميمي اتخاذ مي‌شود كه تا حد امكان مورد توافق همگان باشد.

در داستانها و قصص قرآني نيز نقش سرپرست در سفر به خوبي نشان داده شده كه مي‌توان برخي ويژگي‌هاي رهبر را در آنها مشاهده كرد. به عنوان مثال در سفر حضرت خضر و موسي عليهما السلام كه به طور اجمالي قرآني به داستان آنها مي‌پردازد آمده است:

«قال لَه موسي هَل اَتَّبِعُكَ علي اَن تُعَلِّمَنِ ممّا عُلّمتَ رُشداً» موسي به او گفت: «آيا از تو   پيروي كنم تا از آنچه به تو تعليم داده شده و ماية به رشد  وصلاح است به من بياموزي؟»[22]

دراين داستان حضرت موسي عليه السلام با كسب اجازه از حضرت خضر عليه السلام همسفر او مي‌شود تا به آنچه به حضر رسيده است برسد. اما گويي حضرت خضر عليه السلام در اين سفر نقشي بالاتر از يك همسفر دارد چرا كه به او مي‌گويد «قالَ فَاِنِ اتَّبَعَتَني فَلا تَسئَلني عَن شَيءٍ حتي اُحدِثَ لَكَ مِنهُ ذِكراً»[23]«پس اگر مي‌خواهي به دنبال من بيايي از هيچ چيز مپرس تا خودم آن را براي تو بازگو كنم.»

چنانچه از ترجمه آيه بر مي‌آيد اين است كه حضرت خضر عليه السلام غير از نقش هم سفري، نقش سرپرست رانيز داشته است تا آن جا كه به او مي‌گويد تا  وقتي خود سخن نگفته است در مورد چيزي سوال نكند و ضمنا،‌نقش يك استاد وراهنما را براي حضرت موسي عليه السلام دارد.

مثال ديگر اينكه: در سفر پر اضطراب بني اسرائيل كه به خاطر فرار از دشمني فرعون وسپاهيانش صورت گرفت نقش سرپرستي حضرت موسي عليه‌السلام قابل توجه است، مخصوصا آن هنگام كه فرعونيان به تعقيب بني اسرائيل پرداختند وبه اندازه‌اي به آنها نزديك شدند كه هر دو گروه همديگر را مشاهده مي‌كردند. ترس ووحشتي سراپاي بني اسرائيل را گرفت و با نااميدي گفتند: «اِنّا مُدرَكون»[24] «ما در چنگان فرعونيان گرفتارشديم» ،‌ ولي حضرت موسي عليه السلام با اطمينان به خداوند به آنها دلداري داده،‌ فرمود: «كلاّ اِنَّ مَعِيَ رَبّي سَيَهدين»[25] «چنين نيست يقينا پروردگارم با من است،‌ به زودي مرا هدايت خواهد كرد.»

با توجه به اين داستان مي‌توان گفت يكي از ويژگي هاي مهم سرپرست اين است كه شجاع باشد و از مشكلات نهراسد و در امور به خداوند توكل كند.

در روايت نيز به لزوم سرپرست در سفر پرداخته شده است كه به يك مورد آن اشاره مي‌شود. معاويه بن عمار گفت امام جعفرعليه‌السلام فرمود تو با گروهي همسفرخواهي شد، هرگز به ايشان نگويي اينجا فرود آئيد و آنجا فرود نيائيد زيرا در ميان ايشان كساني هست كه تو را كفايت كند.[26] درباب انتخاب رهبر به يك مورد قرآني ديگر اشاره مي‌كنيم و بحث پايان را مي‌دهيم.

در داستان حضرت يوسف عليه‌السلام و ماجراي دزدي بنيامين، آنجا كه حضرت به برادرانش گفت به ديار خود برگرديد و بنامين اينجا بماند. آنها مجادله كردند و چون نتيجه نگرفتند از قصر بيرون رفتند و پس از مشورت، بزرگ آنان دستور داد كه:[27] «فَلَن اَبَرحَ الارضَ … اِرجِعو إلي اَبيكم فَقولو ياابانا اِنَّ ابنَكَ سَرَقَ وما شَهِدنا الاّ بما عَلمِنا وَ ماكُنّا للغَيبِ حافِظينَ» [28] من از اين سرزمين حركت نمي‌كنم … شما به سوي پدرتان بازگرديد و بگوييد: پدر، پسرت دزدي كرد، و ما جز به آنچه مي‌دانستيم گواهي نداديم، ما از غيب آگاه نبوديم.)

اين نحوه اتخاز تصميم از سوي برادر بزرگ، اين فكر را تداعي مي‌كند كه وي به خاطر احساس مسئوليت نسبت به برادرانش كه همسفرانش محسوب مي‌شدند،‌ و نيز به عنوان سرپرست گروه، در همان سرزمين ماند تا تكليف برادرش كه به جرم سرقت بازداشت شده بود روشن شود.

درآخر بعضي از ضرورت‌هاي انتخاب رهبر را نام مي‌بريم:

‌1- اثبات هماهنگي و نظم دركارها در طول سفر

2- اتخاذ تصميم درست

3- حل مشكلات احتمالي   

4- كشف توانايي افراد و سپردن كارها به آنها

2-اخلاق در طول سفر

در سفراست كه انسان كمالات اخلاقي و يا احيانا رذايل اخلاقي خود رانشان مي‌دهد،‌ چون شخص مسافر در سفر نمي‌تواند ملكات اخلاقي خود را پنهان كند و در برخوردها و فراز و نشيب‌هاي سفر بالاخره درون و باطن خود را ظاهر مي‌سازد. اگر چنانچه داراي خلق كريم باشد درسفر نيز طبعا همان گونه خواهد بود و برعكس اگر بد خلق و عصباني مزاج باشد نيز شخصيت او در سفر شناخته خواهد شد. به عبارت ديگر سفر به فعليت رسانيدن ملكات نفساني انسان است.

قرآن كريم به عنوان كتاب هدايت بشر، رهنمود هاي اخلاقي فراوان و بي‌نظيري دراد كه انسان مومن ابتدا بايد آنها را بپذيرد و سپس متخلق به اين صفات و آداب نيكو باشد. به عنوان مثال در قرآن آمده است:

«تعاوَنوا عَلَي البِرَّ و التَّقوي» [29] «و در راه نيكي و پرهيزگاري با هم تعاون كنيد»

«اِعدِلوا هواَقَربُ لِلتقَّوَي» [30] « عدالت كنيد كه پرهيزكاري نزديك تر است»

«و اذحُيّيتم بِتَحيَّةٍ فَحَيّوا باَحسَنِ منها» [31]  «هرگاه به شما تحيت گويند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهيد)

اين آيات نمونه‌هاي آيات قرآني هستند كه در مسافرت بيشتر نمود مي‌كنند و جلوه ويژه دارند. تعاون وهمكاري وياري رساندن به همسفران، رعايت عدالت،‌ معاشرت نيكوو…  همه از جمله صفات نيكويي هستند،‌ كه شايسته است انسان چه هنگام سفر و چه غير آن متخلق به آنهاباشد. در مسافرت شايد بيشتر از زندگي روزمره، مجال آزمايش براي نفس انسان پيش بيايد، كه  آيا مي‌تواند مجري اين قوانين الهي باشد يا نه؟

در باب اخلاق سفر رواياتي از اهل بيت عليهم السلام رسيده است.

از اخلاق شريفه حضرت رسول اكرم صلي الله عليه وآله نقل شده كه وقتي با اصحاب در سفر بود خواستند گوسفندي بكشند. يكي  گفت: كشتن گوسفند بامن. ديگري گفت:‌كندن پوست آن با من و ديگري گفت: پختن آن با من. حضرت فرمود: جمع كردن هيزم با من،‌ گفتند: يا رسول الله، اين كار را ما خواهيم كرد شما زحمت نكشيد، فرمود: مي دانم شما اين كار را خواهيد كرد لكن من خوشم نمي‌آيد از شما امتيازي پيدا كنم زيرا كه حقتعالي كراهت دارد كه ببيند بندة خود را كه فضيلت داده خودش را به رفقايش.[32]

درباره امام زين العابدين عليه السلام نيز روايت كرده‌اند كه ايشان سفرنمي‌كرد مگر با اشخاصي كه آن حضرت را نشناسند، براي آنكه حضرت در راه همراهانشان را در كارها ياري مي‌كردند و هر گاه ايشان را مي‌شناختند اجازه نمي‌دادند كه كاري بكنند.[33]

پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه وآله فرمود: «كسيكه مومن مسافري را ياري كند،‌ خدا هفتاد وسه گره اندوه و مشكل را از كار او مي‌گشايد و در دنيا و آخرت او را از هم و غم پناه مي‌دهد و در آن روز كه نفس مردم قطع مي‌شود (آنجا كه مردم گرفتار نفسهاي خويشند، اندوه عظيم او را برطرف مي‌سازد»[34]

آداب رسيدن به مقصد

1-   به جاي آوردن شكر

چه زيبا و شايسته است كه انسان مسافر بعد از رسيدن به مقصد به خاطر اينكه به سلامت رسيده و از خطرات راه درامان بوده است. خدايتعالي را شكر كند.

شكر وسپاس گزاري شيوه بزرگان و كريمان است. و بسيار كمند كه حق شكر را به جاي آورند. به تصريح قرآن كريم كه‌ مي‌فرمايد:  «اِعَلموا آلَ داوودَ شُكراً و قَليلٌ مِن عِبادِيَ الشَّكورُ»[35] «اي آن داوود! با شكر به جا آوريد، ولي عده كمي از بندگان من شكر گذارند»

و نيز در جاي جاي قرآن كريم اين عبارت به چشم مي‌خورد:‌ «‌ لَعلَّكم تَشكرونَ»[36] «لَعَلَّهُم تشكرونَ»[37]،‌ «واُشكرو لِله اِن كنتم اِيّاهُ تَعبدونَ»[38]

اصولا شكر در مقابل كلمه كفر قرار دارد زيرا كفر به معني پوشاندن و نعمت را ناسپاسي كردن است.[39] و اگر شكر خداوند به جاي آورده نشود در حقيقت همان كفران نعمت است. ما در سفر به مواهب و نعمتهايي از جانب خداوند نايل مي‌شويم كه بايد شكر آنها را به جاي آوريم كه:«لَئن شَكَرتم لَاَزيدنَّكم  و لَئن كَفَرتم لَشديد»[40] اگر انسان شكر مواهب الهي را  به جاي آورد خداوند نعمتهاي ارزاني داشته شده را فزوني مي‌بخشد و همانطور كه خود وعده كرده به زودي پاداش شاكران را خواهد داد: «سَنَجزِي الشّاكرين»[41] بزرگان دين نيز به شكر خداوند مخصوصا موقع رسيدن به مقصد، توصيه‌هايي بيان كرده‌اند. لقمان در وصيت به فرزندش چنين مي‌گويد: «و اذا نَزَلتِ فَصَلّ ركعتَينِ قبل اَن تجلس» ركعت نماز بگذار»

2-   انتخاب مكان مناسب:

از جمله اقداماتي كه بعد از رسيدن به مقصد بايد انجام شود انتخاب مكان مناسب براي اقامت است. بعضي از شرايط مكان خوب اينست كه انسان در آن از سرما، گرما،‌حيوانات درنده و… در امان باشد. ويژگي يك مكان خوب از نظر قرآن كريم اينست كه مبارك و پر بركت باشد. خداوند در قرآن كريم به حضرت نوح عليه‌السلام مي‌فرمايد وقتي كه به كشتي سوار شدي بگو: «ربّ اَنزِلني مُنزَلاً مباركاً وَانتَ خيرُ المُنزلين»[42]«پروردگارا! ما را در منزلگاهي پربركت فرود آر و تو بهترين فرود آورندگاني» همانطور كه قبلا ذكر شد، در خصوص انتخاب مكان مناسب بايد دقت شود مكان امنيت كافي داشته باشد. حضرت محمد صلي الله عليه و آله فرموده است: «ايّاكم التَعريس علي ظَهْرِ الطريق و بطون الأوديه فإنها مدارج السِّباع و مَأوي الحيات» زينهار از فرود آمدن براي استراحت آخر شب در وسط راه و درون دره‌ها، زيرا كه آن اماكن، جاي آمد و شد درندگان، و مأواي مارانست.[43]

در وصيت لقمان به فرزندش درباره انتخاب مكان خوب براي فرود آمدن چنين آمده است: «و اذا اَردتُم النزول فَعليكم من بقاعِ الارض باحسنِها لَوْناً، اَلْيَنِها تُربةً واكثرها عُشباً»

«و چون قصد فرود آمدن كنيد بكوشيد تا ازقطعات زمين قطعه‌اي انتخاب كنيد كه رنگش زيباتر و خاكش نرمتر و گياهانش فراوانتر باشد.[44]

نتيجه:‌

خطاب آيات قرآن كريم به همه انسانها در تمامي زمانها مي‌باشد. وهدف تمامي اين آيات هدايت بخشي وانسان سازي است كه آيات سير نيز از اين قاعده مستثني نمي‌باشد.

بر اين اساس اگر انسانها به فرامين ودستورات آيات الهي از جمله آيات سير گوش جان بسپارند وبدان جامة عمل بپوشانند، بدون شك سعادت ورستگاري خود وجامعه خويش را تضمين نموده‌اند. كوتاهي عمر بشر اين مجال را از وي سلب كرده كه بتواند همه مسايل  را شخصا تجربه كند و با علم و بصيرت روش مناسب ودرست را اتخاذ كرده در زندگي خود به كار بندد.

ذكر قصص و داستانها و پرداختن به تاريخ ملل و اقوام پيشين و بيان سرانجام كار نيك وبد آنها،‌ آيينه ايست كه انسان عاقل در پرتو آن اعمال وكردار خود را خواهد ديد. و علم و تجربة ناشي از اين مطالعات و تدبرات است كه عمر او را به بلنداي تاريخ زندگي بشر طولاني خواهد ساخت. در سودمندي كسب تجربه همين بس كه از جمله عوامل مهم رسيدن به سعادت دنيوي واخروي بوده و در سختيها و چالشهاي روزگار يار و همدم انسان مي‌باشد. تاكيد آيات سير و، دعوت انسانها به پرداختن به سرگذشت ملتهاي پيشين اهميت اين مساله را براي همه روشن مي‌كند كه سعادت و شقاوت بشر بازتابي از اعمال و رفتار خود انسان است و هركس مي‌تواند آينده‌اي خوب يا بد را به اختيار براي خود ترسيم كند.

فهرست منابعي كه در اين تحقيق مورد استفاده قرار گرفته است.

1- قرآن كريم- با ترجمه آيت الله مكارم شيرازي- چاپخانه بزرگ قرآن كريم-قم 1380- چاپ اول- قطع جيبي

2- اصول كافي- يعقوب بن اسحاق الكليني الرازي- متوفي سنه 328/329 ه- ترجمه و شرح سيد هاشم رسولي محلاتي- انتشارات علميه اسلاميه- تهران- بي‌تا.

3- پيام قرآن – تفسير نمونه موضوعي- آيت‌الله مكارم شيرازي با همكاري جمعي از فضلا و دانشمندان- ناشر دارلكتب الاسلاميه- تهران 1377 ه.ش-چاپ ششم

4- ترجمه و تحقيق مفردات الفاظ قرآن- ابوالقاسم حسين بن فضل معروف به راغب اصفهاني- متوفي 502 ، مترجم سيد غلامرضاخسروي حسيني – انتشارات مرتضوي- تهران زمستان 75-چاپ دوم.

5- تفسير نمونه- مولف ناصر مكارم شيرازي و همكاران- انتشارات دارالكتاب الاسلاميه-تهران 1376 ه.ش-چاپ شانزدهم

6- ترجمه و تفسير الميزان – علامه طباطبايي- متوفي 1369 ه.ش- ترجمه محمد رضا صالحي كرماني وسيد محمد خامنه – بنياد علمي وفكري علامه طباطبايي- با همكاري نشر فرهنگي رجا و موسسه انتشارات اميركبير- تهران1364 – چاپ دوم

7- ترجمه و تفسير  مجمع البيان – امين الاسلام شيخ ابوعلي الفضل بن الحسن الطبرسي- متوفي 548 ه. مترجم ابراهيم ميرباقري- انتشارات فراهاني – تهارن 1350 چاپ اول

8- ترجمه ومتن من لايحضره الفقيه – شيخ صدوق – ابن بابويه ابي جعفر محمدبن علي بن الحسين قمي- متوفي 381 ه.- مترجم صدربلاغي- نشر صدوق تهران اسفند 1368- چاپ اول

9- ترجمه ميزان الحكمه- محمد محمدي ري شهري- مترجم حميدرضا شيخي- انتشارات دارالحديث قم 1377- چاپ اول

10- جامعه و تاريخ- مقدمه‌اي برجهان بيني اسلامي- مرتضي مطهري- انتشارات صدرا-بيتا- شماره 5

11- الحياه- محمدرضا الحكيمي- محمد الحكيمي- علي الحكيمي- دفتر نشر فرهنگ اسلامي – تهران 1367 ه.ش چاپ پنجم

12- ره رستگاري- دكتر علي غضنفري- انتشارات لاهيجي- قم 1382 ه.ش- چاپ اول

13- راز آفرينش انسان – كرسي موريسن- مترجم محمد سعيدي- انتشارات فرانكلين- سال 1345

14- زندگاني حضرت محمد، خاتم النبيين- تاريخ انبياء . سيد هاشم رسولي محلاتي – انتشارات علميه اسلاميه-1336

15- فرهنگ عربي- فارسي لاروس- مترجم سيد حميد طبيبيان – انتشارات اميركبير- تهران 1377- چاپ نهم

16- فرهنگ عربي- فارس منجد الطلاب- مترجم محمد بندرريگي- انتشارات اسلامي- چاپ 1369

17- فروغ ابديت- جعفر سبحاني- نشر دانش اسلامي. چاپ خانه دفتر تبليغات اسلامي قم- ارديبهشت 1370

18- فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام- جعفر سبحاني- نشر مشعر-بي‌جا-1381 – چاپ سيزدهم

19- فصلنامه بينات- صاحب امتياز موسسه معارف اسلامي امام رضا (ع) – قم سال يازدهم- شماره 2 تابستان 1383

20- فصلنامه پژوهشهاي قرآني- چاپ ونشر دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم- بهار وتابستان 1376 – شماره10-9

21- قاموس قرآن – سيد علي اكبر قرشي- انتشارات دارالكتاب اسلاميه- چاپ 1353

22- قصص يا داستانهاي شگفت انگيز قرآن مجيد گردآوردنده حاج علي آقا قاضي زاهدي گلپايگاني- كتابفروشي  اسلاميه بي‌تا

23- قصص القرآن يا تاريخ انبيا از آدم تا خاتم النبيين – سيد هاشم رسولي محلاتي- انتشارات علميه اسلاميه بي‌تا

24-كارنامه دانشوران ايران واسلام- شناخت نهج البلاغه- تلخيص و بازنويسي مباحثي از نهج البلاغه امام علي عليه السلام- به كوشش سيد محمد مهدي جعفري- ناشرموسسه فرهنگي اهل قلم- زمستان 1381 –چاپ اول شماره 53

25-كليات مفاتيح الجنان- ثقه المحدئين مرحوم حاج شيخ عباس قمي- متوفي 1359 ه. مترجم استاد كمره‌اي – نشر موسسه انتشارات نبوي – زمستان 1381- قطع جيبي- چاپ دوم.

26- لسان العرب- لامام العلامه ابي الفضل جمال الدين محمد بن مكرم ابن منظور الافريقي المصري- دار بيروت- للطباعه و النشر بيروت- 1410 ه. 1990م.

27- لغت نامه دهخدا- علي اكبر دهخدا- چاپ سيروس- تهران تيرماه 1339 – شماره مسلسل 54

28- المعجم الفهرس القرآن الكريم- موسسه انصاريان للطباعه والنشر- قم –  بي‌تا.

29- ميزان الحكمه- محمد محمدي ري شهري – نشر مكتب الاعلام الاسلامي- قم 1363- چاپ اول

30- محبوب القلوب – قطب الدين اشكوري – ترجمه سيد احمد اردكاني- انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامي تهران بهار 1380- چاپ اول

31- مباني انسان شناسي در قرآن – عبدالله نصري – ناشر موسسه تحقيقاتي و انتشاراتي فيض كاشاني – چاپ اول

32- معجم مفردات الفاظ قرآن- ابوالقاسم حسين بن فضل معروف به راغب اصفهاني- متوفي 502 ه. انتشارات مرتضوي – بي‌جا-1376 – چاپ دوم

33- المعجم الوسيط – دكتر ابراهيم انيس- دكتر عبدالعليم منتصر- عطيه الصوالحي- محمد خلف الله احمد. دفتر نشر فرهنگ اسلامي- تهران 1374 ه.ش- چاپ پنجم.

34- نهج البلاغه امام علي (عليه السلام) – ترجمه محمد دشتي- ناشر موعود اسلام- بوشهر- تابستان 1381- چاپ سوم

35- وسائل الشيعه الي التحصيل الشريعه- تاليف محمد بن الحسن الحرالعاملي- المتوفي في سته 1104 ه. اعني بتصحيحه و تحقيقه و تزييله الفاضل المحقق الاغا الميرزا عبدالرحيم الرباني دار حياء ‌التراث العربي- بيروت – لبنان بيتا

36- واژه‌هاي قرآن- ترجمه فارسي قرآن –محمد رضايي- انتشارات مفيد – تهران 1381 – چاپ اول

37- همزيستي و معاشرت در اسلام- استاد سيد علي كمالي- انتشارات اسوه- تهران 1371 ه.ش- چاپ اول

38- هجرت كريمه – بررسي دوران امام رضا و علل هجرت حضرت معصومه (س) فرزانه نيكو برش- انتشارات فجر ولايت - قم- آذر 1381 – چاپ اول

والسلام

دوشنبه 30 خردادماه 1384 – 13/ جمادي الاول 1426 مصادف با شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله عليها.

 

 

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 09 اسفند 1394 ساعت: 19:28 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره اداب مسافرات از منظر دین اسلام,

 

زندگینامه سید مرتضی علم الهدی )ره(

مجموعه: زندگینامه بزرگان دینی

 سید مرتضی علم الهدی (ره),زندگینامه سید مرتضی علم الهدی (ره

زندگینامه سید مرتضی علم الهدی (ره)

ابوالقاسم علی بن الحسین معروف به سید مرتضی و علم الهدی، در رجب سال 355 هجری قمری در شهر بغداد دیده به جهان گشود پدرش حسین موسوی بود که منصب رسیدگی به کار و زندگی سادات دودمان ابوطالب و مسؤولیت نظارت بر دیوان مظالم و سرپرستی زائران خانه خدا را که از منصب‌های مهم آن روز بود به عهده داشت. پدربزرگش نیز ابراهیم مجاب از نوادگان حضرت امام کاظم(علیه‌السلام) بود. برادر بزرگوارش نیز سید رضی(ره) می‏باشد.

مقام علمی:

جناب سید مرتضی علم الهدی (ره) به حق شاگرد اصلی شیخ مفید می‏باشد که بنا بر آنچه نقل شده، شیخ مفید بعد از خوابی که دید و دو فرزند حضرت فاطمه(علیهاالسلام) را به فرزندی قبول کرده بود، سیدمرتضی و سیدرضی را به شاگردی قبول کرد و تا آخر عمر به بارور کردن علم و عمل این دو برادر کوشید.

استادان دیگر این بزرگوار عبارتند از: ابومحمد هارون فرزند موسی تلعکبری،شیخ محمد صدوق، حسین بن علی بابویه برادر شیخ صدوق، احمد بن علی بن سعیدکوفی، ابوالحسن علی بن محمد کاتب و بسیاری علمای اعلام دیگر.

خداوند متعال به سید مرتضی استعدادی وافر داده بود و او نیز از این نعمت بزرگ الهی به خوبی بهره برداری کرد و در نتیجه تلاش و کوشش در مدتی نه چندان طولانی کتب زیادی تالیف کرد. مرحوم علامه امینی در الغدیر نام 86 اثر او را بیان کرده یکی از کتاب‌های وی دیوان معروف او با بیست هزار بیت است.مرحوم علامه امینی در الغدیر نام 86 اثر او را بیان کرده یکی از کتاب‌های وی دیوان معروف او با بیست هزار بیت است.

سید مرتضی علم الهدی (ره) علاوه بر مقام علمی و اجتهاد دارای ذوق شعر و ادب بود و در زمان ایشان، غیر از برادرش سید رضی شاعری همانندش نبود. کتاب دیگر او امالی است که در موضوع فقه و تفسیر و حدیث و شعر و فنون ادب است. کتاب دیگر ایشان شافی  است که هر چه علمای کنونی درباره امامت نوشتند، کمتر از آن است که در شافی سیدمرتضی تحقیق کرده است. دیگر کتاب‌های ایشان عبارتند از مسائل ناصریه، مسائل طرابلسیه، مسائل موصلیه.

در باب تدریس مرحوم سیدمرتضی باید گفت ایشان علوم زیادی را تدریس می‏کرد. یکی از ویژگی‏های درس او این بود که بزرگان بسیاری در آن شرکت می‌کردند، حتی گاهی استاد عالی قدرش شیخ مفید نیز در درس او حضور می‏یافت.

اما شاگردان حضرت استاد بسیارند از جمله:

شیخ طوسی، ابویعلی سلار دیلمی، ابوالصلاح حلبی، قاضی ابن براج طرابلسی، شریف ابویعلی محمد بن حسن بن حمزه جعفری، ابو الصمصام مروزی، سید نجیب الدین کراجکی، شیخ ابوالحسن سلیمان صهرشی، جعفر بن محمد دوریستی، ثابت بن عبدالله نباتی، شیخ احمد خزاعی، شیخ مفید ثانی، شیخ ابوالمعالی احمد بن قدامه، شیخ ابوعبدالله محمد فرزند علی صلواتی و ابوزید فرزند کیابکی حسینی و بسیاری از علمای دیگر.

سید مرتضی علم الهدی (ره)  در کلام دیگران:

علامه حلی این عالم گرانمایه درباره سیدمرتضی می‏گوید: "علم الهدی در علوم بسیاری یگانه بود‏. دانشمندان ما به وفور فضل و دانش او اتفاق نظر دارند‏. در دانش‏ هایی مانند علم کلام و فقه و ادب، از قبیل شعر و لغت و جز این‏ها بر همگان مقدم بود‏... شیعه از زمان وی تا عصر ما که در سال 693 قمری است، از کتاب‏های او استفاده کرده‏اند‏. او رکن طائفه شیعه و معلم آن‏هاست."

علامه بحرالعلوم نیز می‏فرماید: "علی بن حسین ابوالقاسم مرتضی علم الهدی، ذوالمجدین و صاحب الفخرین و الریاستین، مروج دین جدش، سرور ثقلین در قرن چهارم، به روش پیشوایان برگزیده، او سرور علمای اسلام و پس از ائمه اطهار از همه کس برتر است. او دانش‏هایی گرد آورد که نصیب هیچ کس نشد و از فضایلی برخوردار گردید که او را از همه کس ممتاز گردانید‏. دانشمندان مخالف و موافق درباره فزونی فضلش اتفاق نظر دارند و به تقدمش بر تمامی دانشمندان پیشین و پسین معترف می‏باشند‏."

ابو العلاء معری در ضمن شعر عربی، در پاسخ افرادی که از سید مرتضی پرسیدند، گفته است: "ای کسی که آمده‏ای تا درباره سید مرتضی از من بپرسی، بدان که او از هر نقص و عیبی پیراسته است. اگر او را ببینی، خواهی فهمید که وجود همه مردم در مردی جمع، و روزگار در یک ساعت متمرکز گشته و جهان در یک خانه قرار گرفته است."

او علاوه بر مقام علمی و اجتهاد دارای ذوق شعر و ادب بود و در زمان ایشان، غیر از برادرش سید رضی شاعری همانندش نبود.

فعالیت‌های اجتماعی:

بعد از سیدرضی برادر بزرگوارش امارت حج و نظارت بر دیوان مظالم به عهده سید مرتضی افتاد. از زمان خلفای بنی امیه تا زمان معتضد عباسی، فرزندان علی بن ابیطالب همیشه تحت تعقیب و مراقبت خلفا و ماموران بودند و معمولا در جنگ و گریزها به شهادت می‏رسیدند. هنگامی که حکومت و خلافت در سال 279 ق . به معتضد عباسی واگذار شد موضوع احترام به علویان و تعیین سرپرست مطرح شد و در هر شهری یکی از بزرگان سادات یا علمای علوی نقابت یعنی سرپرستی سادات آن شهر یا منطقه را به عهده گرفت.

سید مرتضی علاوه بر نظارت بر نسب و دفاع از حقوق و حفظ شرافت آنان موظف بود در میان آنان قضاوت کند، سرپرستی اموال و دارایی یتیمان را بر عهده گیرد، احکام الهی را در صورت ارتکاب گناه درباره آنان جاری کند، دختران و زنان بی سرپرست را شوهر دهد و از بی سرپرستان مراقبت کند.

امارت حج هم مسئولیت بزرگی بود که ریاست و رهبری زائران خانه خدا را به عهده داشت و معمولا شخص خلیفه آن را به عهده داشت . ولی گاهی خلیفه این مسئولیت بسیار مهم را به شخصی که شایستگی داشت واگذار می‌کرد.نظارت بر دیوان که در آن به اعمال ظالمانه حکام و امرا و رجال بزرگ دولت زیر نظر شخص خلیفه رسیدگی می‌شد، نیز یکی از مسئولیت‌های خطیر اجتماعی بود.

  سید مرتضی علم الهدی (ره),زندگینامه سید مرتضی علم الهدی (ره(

سید مرتضی عاشق نماز:

سید مرتضی در وصیت‏نامه زیبایی راجع به نمازش می‏گوید: "تمام نمازهای واجب مرا که در طول عمرم خوانده‏ ام به نیابت از من دوباره بخوانید." دوستانش پرسیدند چرا؟! شما که فردی وارسته بودید و اهمیت فوق‌العاده ‏ای به نماز می‌دادید، علاقه‏ مند و عاشق نماز بودید و همیشه قبل از فرارسیدن وقت نماز وضو گرفته‏، آماده می‏ شدید تا وقت نماز فرا رسد، حال چه شد که اینگونه وصیت می‌کنید؟!

وصیت می‌کنم که تمام نمازهای مرا دوباره بخوانید زیرا تصور من این است که شاید نمازهای من صد در صد خالص برای خدا انجام نگرفته باشد بلکه درصدی از آنها به خاطر لذت روحی و معنوی خودم به انجام رسیده باشد! پس همه را قضا کنید چون اگر یک درصد از نماز هم برای غیر خدا انجام گرفته باشد شایسته درگاه الهی نیست و می‌ترسم به همین سبب اعمال و راز و نیازهای من مورد پذیرش خدای منان قرار نگیرد!"

سید در پاسخ فرمود: "آری من علاقه‌مند به نماز بلکه عاشق نماز و راز و نیاز با خالق خود بودم و از راز و نیاز هم لذت فراوان می‏بردم، از این رو همیشه قبل از فرا رسیدن وقت نماز لحظه شماری می‏ کردم تا وقت نماز برسد و این تکلیف الهی را انجام دهم و به دلیل همین علاقه شدید و لذت از نماز، وصیت می‌کنم که تمام نمازهای مرا دوباره بخوانید زیرا تصور من این است که شاید نمازهای من صد در صد خالص برای خدا انجام نگرفته باشد بلکه درصدی از آنها به خاطر لذت روحی و معنوی خودم به انجام رسیده باشد! پس همه را قضا کنید چون اگر یک درصد از نماز هم برای غیر خدا انجام گرفته باشد شایسته درگاه الهی نیست و می‌ترسم به همین سبب اعمال و راز و نیازهای من مورد پذیرش خدای منان قرار نگیرد!"

وفات:

سید مرتضی سرانجام پس از عمری پربار و انجام کارهایی بزرگ و ارزنده در حدود هشتاد سالگی در 25 ربیع الاول 436 هجری قمری در شهر بغداد به جوار حق شتافت و به دست ابوالحسین نجاشی و دیگر شاگردانش ‍ غسل داده شد و سپس فرزندش سید محمد بر او نماز خواند و در خانه‏اش ‍ واقع در محله کرخ به خاک سپرده شد. پس از مدتی پیکر مطهر او به کربلا منتقل شد و در جوار جد بزرگوارش حضرت سید الشهدا در کنار قبر برادرش سید رضی در مقبره ابراهیم حجاب دفن گردید.

 --------------------

برگرفته از منابع

ریحانة الادب، محمد علی مدرس تبریزی، تهران، چاپخانه شفق

ترجمه روضات الجنات، محمد باقر ساعدی، تهران، کتاب‏فروشی اسلامیه

منبعtaamolnews.ir

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 08 اسفند 1394 ساعت: 18:20 منتشر شده است
برچسب ها : زندگینامه سید مرتضی علم الهدی (ره ),

 

معرفی زنان مهم شاهنامه

 اگر شخصیت زن را در شاهنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم می بینیم زن نه تنها در هر گونه عملیات قهرمانی و لشکرکشی ها و موفقیتها و عدم موفقیتهای پادشاهان و پهلوانان به طور مستقیم و یا غیر مستقیم نقشی مؤثر داشته است که خود می تواند لااقل موضوع یک کتاب جداگانه گردد، بلکه زنان سربازنامداری به چشم می خورند که خود رأساً در جنگ ها شرکت کردند و عده ای را رهبری کرده و یا با فداکاری و درایت و هوش بی نظیر خود مسیر وقایع تاریخی را غالباً تغییر داده اند که می تواند اثر بدیعی را بنام تجزیه و تحلیل حماسه زنان شاهنامه به وجود آورد. در این بررسی کوتاه سعی شده است بدون طولانی کردن کلام از میان تعداد زیادی زنان قهرمان شاهنامه به طور نمونه سه تن را معرفی نمائیم:

سیندخت

 مهراب پادشاه کابلستان از خانواده ضحاک است. شاه از سام خواسته است که به کابلستان لشکرکشی کرده آنجا را به خاک و خون بکشد. زال عاشق رودابه دختر مهراب می باشد. سین دخت مهراب و مادر رودابه است و زنی با کفایت و درایت می باشد. وقتی می فهمد سام به کابلستان لشکر خواهد کشید شخصاً برای دیدن او حرکت کرده و به نزد سام می رود و با او به صحبت می پردازد و سین دخت می خواهد سام را از این لشکرکشی منصرف نماید.

دل بی گناهان کابل موز

که آن تیرگی اندر آید بروز

از آن ترس کوهوش و زور آفرید

درخشنده ناهید و هور آفرید

سام از هوش خرد سین دخت متعجب شد.

زجائی کجا مایه چندین بود

فرستادن زن چه آیین بود

چو دید آن چنان پهلوان پر خرد

ستائید او را چنان چون سزد

مجدداً سین دخت با بیان نغز و هوشمندانه خود می خواهد سام را برسر آشتین آورد.

چنین گفت سین دخت با پهلوان

که بارای تو پیر گردد جوان

 بزرگان ز تو دانش آموخته

به تو تیره گیتی برافروخته

به داد تو شد بسته دست بدی

به گرزت گشاده ره ایزدی

به این ترتیب سام نرم می شود و به او قول مساعدت می دهد و سین دخت می گوید اگر کسی اشتباه و خطائی کرده است چرا مردم کابل بایستی نابود شوند:

اگر ما گنه کار و بد گوهریم

بدین پادشاهی نه اندر خوریم

گنه کار اگر بود سهراب بود

ز خون دلش مژه بر آب بود

سر بی گناهان کابل چه کرد

کجا اندر آورد آید گرد

همه شهر زنده برای تواند

پرستنده خاک پای تواند

سام از شاه اجازه می خواهد از گناه مردم کابل صرف نظر شود. بر اثر هوش و کفایت و سخن رانی سین دخت نتایج زیر حاصل می شود: شاه ایران وساطت سام را می پذیرد. سان اجازه می دهد که زال با دختر سین دخت، رودابه ازدواج کند. از قتل و خونریزی جلوگیری می شود و کابل از خطر انهدام نجات می یابد.

 

 

 

گرد آفرید

 

سهراب به تحریک افراسیاب به ایران حمله کرده و فرمانده ارتش ایران را از میان بر می دارد. گردآفرید خواهر کژدم زن شجاع و دلیریست که در جنگ آوری مشهور و بی پروا است و به قول فردوسی هرگز در جهان مردی نظیر او دیده نشده است. گردآفرید هنگامی که می فهمد هژیر فرمانده سپاه ایران به دست سهراب منکوب شده است بدون هیچ گونه تردیدی لباس نبرد را می پوشد.

چو آگاه شد خواهر کژدهم

که سالار آن انجمن گشت گم

غمین گشت و برزد خروش به درد

برآورد از دل یکی باد سرد

که بد نام آن دخت گرد آفرید

زمانه زما در جهان ناورید

چنان ننگش آمد ز کار هژیر

که شد لاله رنگش به کردار قیر

بپوشید درع سواران به جنگ

نکرد اندرآن کار جای درنگ

نهان کرد گیسو به زیر زره

بر افکند بند زره را گره

گردآفرید از دژ پایین می آید و مانند شیری سوار بر باد پای می شود و مانند پهلوانی در مقابل سپاه دشمن قرار می گیرد و مانند رعد می غرد مبارز می خواهد و می گوید کدام یک از شجاعان و جنگجویان و فرماندهان کار کشته که خود را در جنگجویی و دلاوری همانند نهنگ می داند، پیش می آید که با من جنگ آزماید.

فرود آمد از دژ به کردار شیر

کمر بر میان بادپائی به زیر

به پیش سپاه اندر آمد چو گرد

چو رعد خروشان یکی دید گرد

که گردان کدامند و نام آوران

دلیران کار آزموده سران

که بر من یکی آزمون را به جنگ

بگردد به سان دلاور نهنگ

زن گشتاسب

 

ترک ها به بلخ تاخته و آنجار ا به غارت گرفته و مردم را قتل عام نموده اند. لهراسب با اینکه با آنها دلیرانه رزم کرده ولی کشته شده است. گشتاسب در این موقع شاه سیستان است و زن او در نزد لهراسب می باشد. این زن دارای یک دنیا احساس و درعین حال محتاط و خیلی عاقل و هوشمند است. برای نجات بلخ از دست ترکان به شیوه آنها لباس می پوشد و اسبی از اصطبل سوار شده و به سرعت راه سیستان را که شوهرش گشتاسب در آنجا بوده است، در پیش می گیرد. ناراحت و مضطرب برای آنچه در بلخ گذشته، بدون اینکه خواب به چشمش آید شب و روز راه می پیماید، به طوریکه در هر روز راه دو روز را طی می کند تا به نزد گشتاسب می رسد و به او خبر می دهد که یک سپاه تورانی به بلخ آمده و لهراسب کشته شده و روز از این واقعه شب تاریک و پر از درد و رنج شده اشت.

زنی بود گشتاسب را هوشمند

خردمند و دانا و رایش بند

از آخر چمان باره ای برنشست

به کردار ترکان میان را به بست

از ایران ره سیستان برگرفت

وز آن کارها مانده اندر شگفت

نخفتی به منزل چو برداشتی

دو روزه به یک روز بگذاشتی

چنین تا به نزدیک گشتاسب شد

به آگاهی درد لهراسب شد

گشتاسب ابتدا کار را سهل می پندارد و زنش به او می گوید که موضوع خیلی جدی تر از آنست که تصور می کنی:

چنین داد پاسخ که یاوه مگوی

که کاری بزرگی که آمدش روی

شهنشاه لهراسب را پیش بلخ

بکشتند شد بلخ را روز تلخ

وز آنجا آذر اندر شدند

ز دوهیر بد را همه سر زدند

زخون شان فروزنده آذر بمرد

چنین بد کسی خوار نتوان شمرد

ببردند بس دخترانت اسیر

چنین کار دشوار آسان مگیر

و اضافه می کند که تمام دختران تو را اسیر کرده اند و به آفرید دختر تو را که وزش نسیم به او دسترسی نداشت، تاج از سرش برداشته اند و ظلم های ناگفتنی کرده اند و طوری با احساس صحبت می کند که اشک های خونین از چشم شوهرش جاری می شود و گشتاسب چنان تحت تأثیر قرار می گیرد که فوراً برای نجات بلخ لشکر می آراید و حرکت می کند.

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: شنبه 08 اسفند 1394 ساعت: 16:46 منتشر شده است
برچسب ها : معرفی زنان مهم شاهنامه,

 

ستار خان:

ستارخان ( ۲۸ مهر ۱۲۴۵ سردارکندی ورزقان - ۲۵ آبان ۱۲۹۳ تهران)با نام اصلی ستارخان قره‌داغی از سرداران جنبش مشروطه ایران ملقب به سردار ملی است. وی با ایستادگی در برابر نیروهای دولتی ضد مشروطه در تبریز جان‌فشانی‌های بسیاری کرد.

زندگی‌نامه:

ستار خان سومین پسر حاج حسن قره‌داغی در ۲۸ مهر ۱۲۴۵ خورشیدی (۲۰ اکتبر ۱۸۶۶ میلادی) در روستای سردارکندی (بیشک) ورزقان در آذربایجان به دنیا آمد. وی در مقابل قشون عظیم محمدعلی‌شاه پس از به توپ بستن مجلس شورای ملی و تعطیلی آن که برای طرد و دستگیر کردن مشروطه‌خواهان تبریز به آذربایجان گسیل شده بود، ایستادگی کرد و بنای مقاومت گذارد. ستارخان مردم را بر ضد اردوی دولتی فراخواند و خود رهبری آن را بر عهده گرفت و به همراه سایر مجاهدان و باقرخان -سالار ملی- مدت یک سال در برابر قوای دولتی ایستادگی کرد و نگذاشت تبریز به دست طرفداران محمدعلی‌شاه بیفتد.[۱] اختلاف او با شاهان قاجار و اعتراض به ظلم و ستم آنان، به زمان کودکی‌اش بر می‌گشت.[۲]

جوانی:

ستار در جوانی به جرگه لوطیان (جوانمردان، یا اهل فتوت) محله امیرخیز تبریز درآمد و در همین باب در حالی که به دفاع از حقوق طبقات زحمتکش بر می‌خاست با مأمورین محمدعلی شاه درافتاد و به ناچار از شهر گریخت و مدتی به عیاری مشغول شد، اما از ثروتمندان می‌گرفت و به فقرا می‌داد. سپس با میانجیگری پاره‌ای از بزرگان به شهر آمد و به کار خرید و فروش اسب پرداخت او به درستی و امانتداری در تبریز شهرت داشت به همین دلیل مالکان، حفاظت از اموال خود را به او می‌سپردند. او هیچ گاه درس نخواند و سواد خواندن و نوشتن نداشت، اما هوش آمیخته به شجاعتش و مهارت در فنون جنگی و اعتقادات مذهبی و وطن دوستی‌اش، او را «یگانه قهرمان آزادی ایران» نمود.[۳]

مقاومت در دوره استبداد صغیر

نوشتار‌های اصلی: محاصره تبریز و استبداد صغیر

او در مدت یازده ماه استبداد صغیر یعنی از ۲۰ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ق تا هشتم ربیع‌الثانی ۱۳۲۷ ق/ ۳۱ خرداد ۱۲۸۷ش/ ۲۰ ژوئن ۱۹۰۸ رهبری ِ مجاهدین تبریز و ارامنه و قفقازی‌ها را بر عهده داشت و مقاومت شدید و طاقت فرسای اهالی تبریز در مقابل سی و پنج الی چهل هزار نفر قشون دولتی، با راهنمایی و رهبری او انجام گرفت، به طوری که شهرت او به خارج از مرزهای کشور رسید و در غالب جراید اروپایی و آمریکایی هر روز نام او با خط درشت ذکر می‌شد و درباره مقاومت‌های سرسختانه وی مطالبی انتشار می‌یافت.[۴] پس از ماه‌ها محاصره تبریز قوای روسیه با موافقت دولت انگلستان و محمدعلی شاه، از مرز گذشتند به سوی تبریز حرکت کردند و راه جلفا را باز کرد. ستارخان و دیگران مجاهدین تبریز که به شدت از روسها متنفر بودند، برای رفع بهانهٔ تجاوز روسها تلگرافی به این مضمون به محمدعلی شاه فرستادند:

شاه به جای پدر و توده به جای فرزندان است. اگر رنجشی میان پدر و فرزندان رخ دهد نباید همسایگان پا به میان گزارند. ما هرچه می‌خواستیم از آن در می‌گذریم و شهر را به اعلی‌حضرت می‌سپاریم. هر رفتاری که با ما می‌خواهند بکنند و اعلی‌حضرت بیدرنگ دستور دهند که راه خواربار باز شود و جایی برای گذشتن سپاهیان روس به ایران باز نماند.

. محمدعلی شاه پس از دریافت این تلگراف به نیروهای دولتی دستور ترک محاصره داد اما روسها به پیشروی ادامه دادند و وارد تبریز شدند،[۵] ستارخان حاضر به اطاعت از دولت روس نشد و در اواخر جمادی‌الثانی ۱۳۲۷ق (اواخر ماه مه ۱۹۰۹م) به ناچار با همراهانش به کنسول خانه عثمانی در تبریز پناهنده شد. در منابع ذکر شده‌است که ستارخان به کنسول روس (پاختیانوف) که می‌خواست پرچم روس را خود به سر در خانه ستارخان زند و او را در حمایت دولت روس قرار دهد گفت: «جناب کنسول! من می‌خواهم هفت دولت زیر سایه بیرق ایران باشد شما می‌خواهید من زیر بیرق روس بروم؟ هرگز چنین کاری نخواهد شد!» [۶] امیرخیزی درکتاب خود جواب ستارخان را چنین آورده‌است: «جناب کنسول! من می‌خواهم هفت دولت زیر سایه بیرق امیرالمؤمنین باشد شما می‌خواهید من زیر بیرق روس بروم؟ هرگز چنین کاری نخواهد شد!» [۷]

ستارخان که طرفداری مراجع تقلید شیعه را پشت سر خود می دید به ویژه حمایت های آیات ثلاث را مشاهده می کرد از حیث مبارزه تقویت روحی می شد و همواره می گفت من در پی اجرای احکام حجج و علمای نجف بخصوص آخوند خراسانی هستم. علمای نجف نیز در عصر استبداد صغیر تعدادی از علما و طلاب را برای تقویت جبهه تبریز به این ناحیه گسیل داشتند که مشهورترین آن ها آیت‌الله سید علی تبریزی مشهور به سید علی داماد بود که به همراه خود میرزا احمدخان عمارلویی و تعدادی دیگر را به همراه داشت

 

 

مرگ :

بعدازظهر اول شعبان ۱۳۲۸ق قوای دولت مشروطه، که جمعاً سه هزار نفر می‌شدند به فرماندهی یپرم خان ارمنی، یار قدیمی ستارخان در تبریز و رئیس نظمیه وقت، باغ اتابک را محاصره کردند و پس از چند بار پیغام، هجوم نظامیان به باغ صورت گرفت و جنگ بین قوای دولتی و مجاهدین آغاز گشت. در این جنگ قوای دولتی از چند عراده توپ و پانصد مسلسل شصت تیر استفاده کردند و به فاصله ۴ ساعت ۳۰۰ نفر از افراد حاضر در باغ کشته شدند. ستارخان راه پشت بام را در پیش گرفت، اما در مسیر پله‌ها در یکی از راهروهای عمارت تیری به پایش اصابت کرد و مجروح شد و قادر به حرکت نبود. اندکی بعد قوای دولتی او را دستگیر کردند و به منزل صمصام السلطنه بردند و خود و اتباعش ناچار به خلع سلاح شدند.[۹]

بعد از این وقایع، ستارخان خانه نشین شد و اوایل اجازه درمان وی داده نمی شد،پس از مدتی که زخم کاری شده بود پزشکان حاذق برای مداوای پای او تمام تلاش خود را کردند، بر اثر اصابت گلوله هردواستخوان ساق پا شکسته بود و زخم دچار عفونت بود، دوبار پزشکان معالج (لقمان الدوله، حسین خان نظام الحکما، و دو پزشک خارجی) اقدام به عمل جراحی و تمیز کردن زخم نمودند و پس از مدتی شکستگی و زخم بهبودی نسبی پیدا کرد و با وجود کوتاهی پا می توانست با عصا راه برود. ستارخان پس از این واقعه نزدیک به چهار سال زندگی کرد و در تاریخ ۲۸ ذی الحجه ۱۳۳۲هـ. ق (۲۵ آبان ۱۲۹۳ش/ ۱۶ نوامبر ۱۹۱۴م) در تهران درگذشت.

مزار وی در حرم عبدالعظیم حسنی واقع است. نوادگان چندین مرتبه سعی نمودند با کسب مجوزهای شرعی، پیکر وی را به تبریز منتقل کنند که موفق به اینکار نشدند.

یادبود:

فیلم سینمایی ستارخان درباره جنبش مشروطه و به کارگردانی علی حاتمی و نقش آفرینی علی نصیریان در نقش ستارخان در سال ۱۳۵۱ ساخته شد.[۱۳]

به پاس کوشش های ستارخان در جنبش مشروطه، پس از انقلاب ۱۳۵۷ خیابانی در غرب تهران به نام او نامگذاری شد.[۱۴] همچنین تندیس ها و بناهای یادبود دیگری نیز در تهران و دیگر شهرهای ایران به یاد او برپا شده است.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 26 بهمن 1394 ساعت: 18:50 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره ستار خان,

 

ابونصر فارابی

ابونصر محمد فارابی یکی از نخستین روشن فکران مسلمان است که در انتقال آموزه های افلاطون و ارسطو به جهان اسلام موثر بود و روی فیلسوفان مسلمان آینده مانند ابن سینا تأثیر زیادی داشت.

مقدمه

ابونصر محمد فارابی یکی از نخستین روشن فکران مسلمان است که در انتقال آموزه های افلاطون و ارسطو به جهان اسلام بسیار موثر بود و روی فیلسوفان مسلمان آینده مانند ابن سینا تأثیر زیادی داشت. او یک زبان شناس برجسته بود که کارهای یونانی افلاطون و ارسطو را ترجمه کرده و اطلاعات خود را نیز به آن اضافه می نمود. به او لقب " معلم ثانی" را داده اند که به معنی استاد دوم یا معلم دوم است.

دوران کودکی:

فارابی تحصیلات اولیه ی خود را در فاراب و بخارا تکمیل کرد اما برای تحصیلات بیشتر به بغداد رفت. در بغداد او برای زمان طولانی ای کار و تحصیل کرد. در طی این دوره او در زبان های متعدد و شاخه های مختلفی از علوم و تکنولوژی مهارت یافت. فارابی فعالیت قابل توجهی در زمینه ی علوم، فلسفه، منطق، زیست، پزشکی، ریاضیات و موسیقی انجام داد، اما بزرگ ترین فعالیت های وی، در زمینه فلسفه، منطق و زیست بود که وی در آنها معلومات جامعی به دست آورد.

مشارکت ها و دستاوردها:

به عنوان یک فیلسوف، فارابی اولین فردی بود که فلسفه را از الهیات جدا کرد. از قرون وسطی به بعد به سختی می توان فیلسوفی را در اسلام و مسیحیت یافت که تحت تأثیر دیدگاه های او قرار نگرفته باشد. او به یک وجود عالی که دنیا را از طریق عقل متوازن آفریده است اعتقاد داشت. او همچنین اظهار می کرد که این قوه ی عقلانی، تنها بخش وجود انسان است که جاویدان می باشد و برای همین، او برترین هدف انسان را تکامل قوه ی عقلانی می دانست. او بیش از هر فیلسوف مسلمان دیگری به نظریه های سیاسی توجه نشان داده است.

فلسفه فارابی

از عصر فارابی تا عصر سبزواری، یعنی از قرن نهم تا نوزدهم میلادی، مبحث خلق جهان و حدوث و قدم عالم مهم‌ترین بحث تفکر اسلامی بود. فارابی به پیروی از ارسطو معتقد بود که جهان «قدیم» است. اما برای آنکه از چهارچوب تعلیمات قرآنی خارج نشود، سعی کرد بین عقیده ارسطو و مسئله خلق جهان در قرآن راهی بیابد. به همین سبب سعی می‌کرد موضوع «فیضان» و «تجلی» را با روش عقلی توضیح دهد. او عقل و انواع آن را ابداع خداوند می‌داند. اما اظهار می‌دارد که این ابداع در زمان اتفاق نیفتاده‌است. او معتقد است که «عقل فعال» ارسطو همان وحی قرآنی است.

فلسفه فارابی آمیزه‌ای است از حکمت ارسطویی و نوافلاطونی که رنگ اسلامی و به خصوص شیعی اثنی‌عشری به خود گرفته‌ است. او در منطق و طبیعیات، ارسطویی است و در اخلاق و سیاست، افلاطونی و در مابعدالطبیعه به مکتب فلوطینی گرایش دارد.

 -وحدت فلسفه

فارابی از کسانی است که می‌خواهند آراء مختلف را با هم وفق دهند. او در این راه بر همه گذشتگان خود نیز سبقت گرفت. او در این راه تا آن جا پیش رفت که گفت: فلسفه، یکی بیشتر نیست و حقیقت فلسفی - هر چند مکاتب فلسفی متعدد باشند - متعدد نیست.

فارابی به وحدت فلسفه سخت معتقد بود و برای اثبات آن براهین و ادله بسیاری ذکر کرد و رسائل متعدد نوشت که از آن جمله، کتاب «الجمع بین رایی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطو» به دست ما رسیده‌ است.

وی معتقد بود که اگر حقیقت فلسفی واحد است، باید بتوان در میان افکار فلاسفه بزرگ به ویژه افلاطون و ارسطو توافقی پدید آورد. اساسا وقتی غایت و هدف این دو حکیم بزرگ، بحث دربارهٔ حقیقتی یکتا بوده‌است، چگونه ممکن است در آراء و افکار، با هم اختلاف داشته باشند؟

فارابی میان این دو فیلسوف یونانی پاره‌ای اختلافات یافته بود، اما معتقد بود که این اختلافات، اختلافاتی سطحی است و در مورد مسائل اساسی نیست. مخصوصاً آنکه آن‌ها مبدع و پدیدآورنده ی فلسفه بوده و همه حکمای بعدی کم و بیش، به این دو متکی هستند.

مسائلی که به عنوان اختلاف مبانی افلاطون و ارسطو مطرح بود و فارابی درصدد هماهنگ ساختن بین آنها برآمد، عبارت بودند از:

روش زندگی افلاطون و ارسطو، روش فلسفی افلاطون و ارسطو، نظریه مُثُل، نظریه معرفت یا تذکر، حدوث و قدم، نظریه عادت.

البته تردیدی نیست که فارابی در این امر رنج بسیاری متحمل شده است؛ اما نکته مهم در این رابطه این است که یکی از منابع او برای انجام این مقصود، کتاب «اثولوجیا» یا «ربوبیت» بود که یکی از بخش‌های کتاب «تاسوعات» فلوطین می‌باشد. وی فکر می‌کرد که این کتاب متعلق به ارسطو است و چون در آن به یک سلسله آراء افلاطونی برخورد کرده بود، همین امر او را بر این کار، تشویق می‌کرد. (در حالی که مطالب این کتاب، ارتباطی با ارسطو نداشت.)

بنابراین، اگر چه فارابی در کار خود به توفیق کامل دست نیافت، ولی راه را برای دیگر فلاسفه اسلامی گشود. بدین ترتیب که میان ارسطو و عقاید اسلامی یک نوع هماهنگی ایجاد کرد و فلسفه ارسطو را جزو سرچشمه‌ها و اصول فلسفه اسلامی قرار داد.

 -منطق فارابی

فارابی اهتمام خاصی به مباحث منطق داشته و آثار مهمی در این باب نوشته  و کوشیده که مقام و اهمیت منطق را در زمانی که کسانی منکر آن بودند معین کند و نشان دهد که اهل علم چه نیازی به منطق دارند و نشان دهنده فوایدی از آن می‏توانند ببرند. فارابی منطق را صناعتی می‏داند که با آن عقل قوام پیدا می کند و در مواردی که  دچار خلط و اشتباه می شویم ما را به راه راست هدایت می‏کند.

فارابی معقولات را به دو دسته « بدیهی »  و « نظری » تقسیم می‏کند  مردم در بدیهیات به اشتباه دچار نمی‏شوند. چنان که همه تصدیق می‏کنند که کل از جزء بزرگتر است. اما معقولات دیگر را باید با کمک فکر و قیاس درک کرد و در این امور است که به منطق نیاز پیدا می‏شود فارابی علم منطق را با علم نحو  قیاس می‏کند و می گوید منطق با معقولات همان نسبتی را دارد که نحو با الفاظ دارد. همچنین فارابی منطق را قابل قیاس با علم عروض می داند. این قیاس ها از آن جهت اهمیت دارد که منطق به عنوان صورت معانی از زبان جدا می شود و در حکم صورت کلی عقل نوع بشر قرار می گیرد. ارسطو و افلاطون نیر با همین رویه به منطق نگاه می‏کردند.

 

-ما بعد الطبیعه فارابی

حاصل سعی فارابی  در توحید و توفیق فلسفه، نظام و صورتی از آن است که با دین نیز بیگانگی و تعارض آشکار ندارد و چنان فراهم شده است که  فیلسوف می‏تواند آن را باطن دین تلقی کند. علم الهی که ارسطو آن را تاج فلسفه اولی می دانست به همان صورت که در کتاب  مابعدالطبیعه ارسطو آمده بود باقی نماند.

فارابی گفت علم الهی سه بخش است:

بخش اول در ذات موجود من حیث هو موجود است و این عوارض اموری است که بی واسطه عارض موجود می‏شود. مراد از مطلق موجود هم این است که موجود به هیچ قیدی اعم از الهی، ریاضی و طبیعی مقید نباشد.

بخش دوم شامل بحث از مبادی علوم جزئی مانند منطق و ریاضیات است.

در بخش سوم از موجوداتی بحث میشود که جسم نیستند و در اجسام هم نیستند در این بخش در آغاز سوال میشود موجود غیر جسمانی وجود دارد و اگر وجود دارد این موجود واحد است یا کثیر متناهی است یا نا متناهی؟

و اگر موجودات غیر جسمانی کثیرند همه در یک مرتبه اند یا بعضی قویتر و بعضی ضعیف تر؟

فارابی موجودات ار کثیر میداند و معتقد است این کثرات متناهی اند و در پاسخ سوال سوم قائل به مراتب است. به نظر او موجودات از ناقص ترین  مرتبه به سوی کمال در حرکتند و هیچ چیز در مرتبه کمال به او نمیرسد وبه همین جهت ضد ونظیر هم ندارند.

فارابی شاید در تاریخ فلسفه اولین کسی بود که وجود را به « واجب » و « ممکن » تقسیم کرد و گفت که وجود بیرون از این دو قسم نیست واجب الوجود هم به واجب الوجود بالذات و واجب الوجود بالغیر تقسیم می شود و البته واجب الوجودبالغیر در حد ذات خود ممکن است و وجوب آن از خارج می‏آید. ممکن الوجود برای آنکه موجود شود به علت نیاز دارد و چون سلسله علت تا بی نهایت نمی‏رود باید این علل به وجودی منتهی شود که واجب است یعنی به ذات، خود موجود است و او موجود اول است و همه موجودات از او وجود می یابند. گفتیم که این موجود واجب الوجود بالذات است و ماهیت هم ندارد یا ماهیتش عین وجود است و ما در فرض و وهم، هم نمی‏توانیم آن را ناموجود بنگاریم زیرا از فرض تناقض و محال لازم می آید.

 

-نظرابن‌ خلدون‌ درباره‌ فارابي‌

«ارسطو را معلم‌ اول‌ بدين‌ جهت‌ گفته‌اند كه‌ او آنچه‌ از مباحث‌ و مسائل‌ منطق‌ متفرق‌ و پراکنده‌ بود جمع‌ كرد و در تهذيب‌ آنها كوشيد و بنای آن‌ را استوار كرد و اول‌ علوم‌ حكيمه‌ و فاتحه‌ی آنها قرار داد، و به‌ سبب‌ آنكه‌ فارابی در اين‌ راه‌ كوشيد و تمام‌ آن‌ مسائل‌ را از ترجمه‌های پراکنده‌ و مشوش‌ گرد آورد و در كتابی خلاصه‌ كرد، او را شبيه‌ ارسطو كرد و از اين‌ رو او را معلم‌ ثانی لقب‌ دادند.»

 -شاگردان

منابع، كمتر نامی از شاگردان بلا فصل ابونصر محمد بن طرخان خوارزمی ذكر كرده اند. اما می دانيم كه ابوعلی سينا آثار وی را مورد مطالعه قرار داده و گاه آنان را راهگشای می­يافته است. ابوعلی درهمين راه، شرح المجسطی اثر ابونصر فارابی را خلاصه كرده است.

ایده های سیاسی فارابی

بعدها فارابی در کارهایش به نظریه های افلاطونی برای خصوصیات لازم یک حکمران پرداخت. حاکم باید باکیفیت خوب یک شخصیت بومی حکمرانی کرده و رفتار درستی برای هر قانون نشان دهد. در قلب فلسفه ی سیاسی فارابی، مفهوم شادی وجود دارد که در آن افراد باید باهم کمک کرده تا به رضایت برسند. او با پیروی از آموزه های یونانی عنوان کرد که بالاترین میزان شادی به حاکمیت ایده آلی که روحش همانند زمانی که با عقل فعال یکی بود یکی باشد، داده می شود. فارابی یک منبع عظیم آرمانی برای روشن فکران قرون وسطی بود و کارهای زیادی برای دانش در زمان خودش انجام داد. او راه را برای دیگر فیلسوفان و اندیشمندان دنیای اسلام هموار کرد.

 

معرفت شناسی فارابی

معرفت شناسی فارابی هر دو بُعد افلاطونی و ارسطویی را شامل می شود. بهترین منبع برای طبقه بندی دانش فارابی کتاب او با نام احصاءالعلوم است. این کتاب به شکل منظمی نشان دهنده ی اعتقادات فارابی است، چه در زمینه ی مسائل درونی و چه بیرونی. در همه ی آن ها تأکید اصلی ارسطویی بر روی اهمیت دانش وجود دارد. پس در مورد معرفت شناسی فارابی، از آنچه که شرح داده شد می توان گفت که از نظر وسعت جامع، و از نظر بیان پیچیده بوده و در آن از ایده های نوافلاطونی و ارسطویی استفاده شده است.

کتاب های فارابی

مهم ترین کارهای فارابی به شرح زیر است:

الجمع بین الرایین

فصول الحکم

احصاءالعلوم

ما ینبغی ان تعلم قبل الفلسفه (آنچه شایسته است قبل از فلسفه فرا بگیری): در این کتاب، فارابی منطق، هندسه، اخلاق نیکو و کناره گیری از شهوات را پیش نیاز پرداختن به فلسفه ذکر می کند و دربارهٔ هر یک مطالبی بیان می نماید.

السیاسه المدنیه (سیاست شهری): این کتاب دربارهٔ اقتصاد سیاسی است.

الجمع بین رأی الحکیمین افلاطون الالهی و ارسطو طالیس (جمع بین آراء دوحکیم بزرگ، افلاطون الهی و ارسطو): فارابی در این کتاب می کوشد بین نظریات افلاطون و ارسطو هماهنگی برقرار سازد.

رساله فی ماهیه العقل (رساله ای دربارهٔ ماهیت و چیستی عقل): در این رساله اقسام عقول را تعریف و مراتب آن ها را بیان می کند.

تحصیل السعاده (به دست آوردن سعادت): در اخلاق و فلسفه نظری.

اجوبه عن مسائل فلسفیه (پاسخ هایی به مسائل فلسفی): پاسخ هایی است به برخی پرسش ها و مسائل فلسفی.

رساله فی اثبات المفارقات (رساله ای در اثبات وجود موجودات غیر مادی): در این رساله، فارابی دربارهٔ موجودات غیر مادی بحث می کند.

اغراض ارسطو طالیس فی کتاب مابعد الطبیعه (اغراض ما بعدالطبیعه ارسطو) (مقاصد ارسطو در کتاب متافیزیک): این کتاب یکی از مهم ترین کتابهای فارابی است که مورد استفاده ابن سینا هم قرار گرفت.

رساله فی السیاسه (رساله ای در سیاست): فارابی دربارهٔ سیاست صحبت می کند.

فصوص الحکمه (فصوص جمع فص به معنای نگین می باشد: نگین های حکمت): این کتاب در مورد حکمت الهی و شامل ۷۴ بحث در این زمینه و مباحث نفس می باشد.

کتاب موسیقی کبیر: این اثر جنبه های گوناگون موسیقی مانند مقامات را تعیین می کند.

اندیشه های اهل مدینه فاضله: فارابی در این اثر آرمان شهر خود را بنا می کند.

فی وجوب صناعه الکیمیا (درباره ضرورت کیمیا)

فارابی همچنین در نوشتن کتاب برای جامعه ی اولیه ی مسلمانان نیز شرکت داشته است و یک کتاب قابل توجه برای موسیقی با نام کتاب الموسیقی (کتاب موسیقی) نوشته است که نظریه ای درباره ی موسیقی ایرانیان در آن زمان است، اگرچه در غرب این کتاب به عنوان کتابی برای موسیقی عرب معرفی گشته است. او در کنار مشارکت در دانش نوت های موسیقی، چندین ساز نیز اختراع کرد. گفته شده است که او به خوبی با ابزارهای خود موسیقی می نواخته است و می توانسته دیگران را با آن به خنده یا گریه بیندازد. فارابی درباره موسیقی درمانی هم مطالبی نوشته و درباره ی اثرات درمانی موسیقی بر روح به بحث پرداخته است.

اواخر زندگی و وفات

فارابی در طول زندگی خود به مناطق مختلفی سفر کرد و تجربیات زیادی به دست آورد. به دلیل کارهای زیادی که در آن مشارکت نموده است نام او همچنان به یاد آورده شده و از او تقدیر می شود. با وجود مواجه شدن با مشکلات زیاد، او با فداکاری زیاد کارکرد و نام خود را در میان دانشمندان بزرگ تاریخ بر جای گذاشت. او درحالی که عزب بود در سال ۳۲۹ هجری شمسی/ ۹۵۰ میلادی در دمشق در گذشت.

منابع :

http://shakhsiatnegar.com/

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: جمعه 16 بهمن 1394 ساعت: 17:30 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره ابونصر فارابی,

 

تحقیق درباره 22 بهمن

مقدّمه

روز 22 بهمن 57 نیز روز نجات ملت ایران از چنگال طاغوتیان زمان، روز آشکار شدن نعمت بزرگ الهی; یعنی، استقلال و آزادی بود.

این مسلم است که هر ملتی تا از وابستگی ها نجات پیدا نکند و از چنگال اسارت و استثمار آزاد نشود، نمی تواند نبوغ و استعداد خود را آشکار سازد و در راه «الله » که راه مبارزه با هر گونه شرک و ظلم و بیدادگری است، گام نهد.

یادآوری 22 بهمن

یادآوری یوم الله 22 بهمن; یعنی، یادآوری رشادت ها و فداکاری ها و شهادت طلبی های ملتی منسجم و خداجوی و پیرو ولایت و رهبری که با ایثار خون خود ثابت کرد که «خون بر شمشیر و حق بر باطل پیروز است.» یادآوری 22 بهمن; یعنی، یادآوری تجلی حکومت الله در روی زمین، روزی که برنده ترین سلاح معنوی; یعنی، ایمان، پیروزی آفرید.

روزی که کلمه توحید در وحدت کلمه به دست آمد و در نتیجه اعتصام به «حبل الله » رژیم ستمشاهی دوهزار و پانصد ساله طاغوتیان به زباله دانی تاریخ سپرده شد و ثابت کرد آوای «الله اکبر» از رگبار «مسلسل » قوی تر و نیرومندتر است.

22 بهمن به ما آموخت که در مبارزه با دشمنان اسلام، فقط باید بر خدا تکیه داشت گرچه دست از سلاح تهی باشد. و وابستگی به شرق و غرب هرچند به سلاح های مدرن مجهز باشند، در برابر نیروی هماهنگ مردمی که با سلاح ایمان مبارزه می کنند، بی اثر است.

تداوم 22 بهمن

تداوم پیروزی ها، حاصل تداوم رمزهای پیروزی است. زیرا هرگز خداوند متعال نعمتی را که به قومی عطا فرمود، از آن ها باز پس نمی گیرد، مگر آن ها خود از نگهداری آن دست بر دارند.

«... ان الله لا یغیر ما بقوم حتی یغیروا ما بانفسهم...» ; 

«خداوند سرنوشت هیچ قوم (و ملتی) را تغییر نمی دهد، مگر آن که آنان آنچه را در خودشان است، تغییر دهند.»

«ان الله لم یک مغیرا نعمة انعمها علی قوم حتی یغیروا ما بانفسهم ...» ; 

«خداوند هیچ نعمتی را که به گروهی داده، تغییر نمی دهد، جز آن که آن ها خودشان را تغییر دهند.»

پیروزی شکوهمند 22 بهمن 57، حاصل عوامل بسیاری است که مهم ترین آن ها عبارتند از:

1- ایمان به خداوند متعال

2- رهبری روحانی متقی و فقیه آگاه; امام خمینی رحمه الله

3- اتحاد و همبستگی همه، اقشار ملت.

4- استقامت و پایداری در راه خدا، تحمل مشکلات و ... بر هیچ کس پوشیده نیست که جمع شدن این عوامل در ملتی موجب نزول تاییدات غیبی الهی گردیده و پیروزی آن ها بر دشمنان حتمی می شود.

خداوند متعال می فرماید:

«ان الذین قالوا ربنا الله ثم استقاموا تتنزل علیهم الملائکة الا تخافوا و لا تحزنوا و ابشروا بالجنة التی کنتم توعدون » ; 

«به یقین کسانی که گفتند: پروردگار ما خداوند یگانه است، سپس استقامت کردند، فرشتگان بر آنان نازل می شوند که! نترسید و غمگین مباشید و بشارت باد بر شما به آن بهشتی که به شما وعده داده شده است.»

امام امت در وصیت نامه سیاسی الهی خود چنین نوشتند: «این انقلاب بزرگ که دست جهان خواران و ستمگران را از ایران بزرگ کوتاه کرد، با تاییدات غیبی الهی پیروز گردید ... بی تردید رمز بقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملت می داند و نسل های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن انگیزه الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی و اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه  » می باشد.

مقام معظم رهبری، حضرت آیة الله العظمی خامنه ای، دامت برکاته در این باره چنین فرمودند: «اولا، روز 22 بهمن سال 1357 یک روز بریده از قبل نبود، آنچه در آن روز اتفاق افتاد محصولی بود از تلاش همه جانبه ای که در طول سال های متمادی قبل از آن انجام گرفته بود و این تلاش از سوی همه قشرهای این کشور بود.

ثانیا، آن چیزی که قشرهای کشور ما را به هم مربوط می کرد برای این مبارزه، ایمان اسلامی بود و لذا مبارزه در طول سال های پیش از 22 بهمن 57 در مسجدها و حسینیه ها و مجالس سخنرانی و در حوزه علمیه قم و بعضی دیگر از حوزه ها جلوه مخصوصی داشت، این ها در حقیقت کانون های اصلی مبارزه بود.

ثالثا، این مبارزه حول یک محور رهبری مشخص و قاطعی جریان داشت که در طول دوران تاریخ ما از بعد از اسلام تا این روزگار، ملت ما چنین رهبری به خود ندیده بود.

 

رابعا، مردم بر اثر آن ایمان و آن رهبری بر اثر آنچه شنیده بودند و معتقد شده بودند در صحنه مبارزه از همه امکاناتشان برای پیروزی بر دشمن استفاده کردند ... کسانی که در مبارزه بودند، حاضر بودند برای خود سختی و ناراحتی را قبول کنند و نیروی خود را صرف مبارزه کنند» .

 

تا زمانی که ملت ایران همچون 22 بهمن 57، از خودخواهی ها و خودمحوری ها فاصله گرفته، دست در دست هم با همدلی و اتحاد در سایه ایمان و توکل به خداوند متعال به رهبری مقام معظم رهبری که برترین و بهترین شاگرد بنیانگذار جمهوری اسلامی و مجری فرامین الهی امام امت می باشد، در راه به ثمر رساندن مقصد الهی انقلاب قدم بردارند و در این راه استقامت نموده، در مقابل دشمنان اسلام و ایران تا پای جان بایستند، و فریب نیرنگ های رنگارنگ آن ها را نخورده، مجذوب فرهنگ مبتذل آن ها نگردند، نعمت پیروزی انقلاب اسلامی پابرجا و مستدام خواهد بود و تمام توطئه ها و نقشه های شوم آن ها بر ضد جمهوری اسلامی و ملت شریف ایران، نقش برآب می شود و حاصلی جز رنج و زبونی خودشان در پی نخواهد داشت و هر روز عزت و سرفرازی و بالندگی ایران اسلامی بیشتر آشکار خواهد شد.

 

اتحاد و همبستگی

 

همان گونه که بیان شد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران عوامل زیادی داشت، سخن گفتن پیرامون همه آن ها مجالی دیگر می طلبد. ما در این جا فقط به یکی از مهمترین آن ها اشاره می کنیم. و آن اتحاد و همبستگی همه اقشار ملت برای انجام مقصد الهی و مقدس انقلاب; یعنی، از بین بردن طاغوت و تشکیل حکومت اسلامی برای تحقق حق و عدالت در جامعه بود.

 

هیچ کس تردید ندارد که اتحاد و همدلی معجزه می آفریند و بزرگترین موانع راه ترقی و پیشرفت را از سر راه بر می دارد. و قوی ترین دشمنان را نابود می سازد.

 

مورچگان را چو بود اتحاد

 

شیر ژیان را بدرانند پوست

 

خداوند متعال می فرماید:

 

«و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا» ;

 

«به ریسمان الهی چنگ بزنید و هرگز از یکدیگر جدا نشوید و تفرقه نداشته باشید.»

 

«و لا تنازعوا فتفشلوا و تذهب ریحکم » ;

 

«اختلاف و کشمکش نکنید که سست می شوید و دولتتان از بین می رود.»

 

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

 

«و الزموا السواد الاعظم فان ید الله مع الجماعة و ایاکم و الفرقة! فان الشاذ من الناس للشیطان کما ان الشاذ من الغنم للذئب ...;

 

همگام با توده عظیم مردم (که پیرو سلطان عادل) هستند، باشید، زیرا دست (عنایت و کمک) خداوند با جماعت است و از جدائی و مخالفت بر حذر باشید. زیرا جدا شدن از جماعت (حق) طعمه شیطان شدن است چنانکه گوسفندی که از گله جدا شود، خوراک گرگ خواهد شد.»

 

و این اتحاد وقتی ثمربخش است که با همدلی همراه باشد.

 

امیرالمؤمنین علیه السلام می فرماید:

 

«انه لا غناء فی کثرة عددکم مع قلة اجتماع قلوبکم ...;

 

در زیادی تعداد شما بی نیازی نیست [و این زیادی تعداد ثمربخش نخواهد بود] در صورتی که اجتماع دل های شما اندک باشد.» بدین جهت امام امت قدس سره و رهبر معظم انقلاب همواره مردم را به وحدت کلمه دعوت کرده اند و آن ها را از تفرقه و جدایی برحذر داشتند.

 

اما سنت و روش فرعون ها و طاغوت ها در طول تاریخ این است که مردم را به دسته های مختلف تقسیم می کنند و بین آن ها اختلاف می اندازند و آن ها را به استضعاف می کشانند تا قدرت قیام و ایستادن در مقابل آن ها را نداشته باشند و آن ها بتوانند سلطه ظالمانه خود را بر مردم حفظ کنند.

 

خداوند متعال می فرماید:

 

«ان فرعون علا فی الارض و جعل اهلها شیعا یستضعف طائفة منهم ...» ;

 

«فرعون در زمین برتری جویی کرد و اهل آن را به گروه های مختلفی تقسیم نمود، گروهی را به ضعف و ناتوانی می کشاند ... .»

 

فرعون برای استحکام بخشیدن به سلطه اش چند اقدام کرد، که مهم ترین آن، این بود که مردم مصر را دو دسته کرد: به دسته اول; یعنی، قبطیان که بومیان و درباریان فرعون بودند، تمام وسایل رفاهی و کاخ ها و ثروت ها را می داد.

 

ولی دسته دوم که «سبطیان » یعنی، مهاجران بنی اسرائیل بودند و آن ها را به صورت بردگان و کنیزان خود درآورده بودند، فقر و محرومیت سراسر وجودشان را فرا گرفته بود و سخت ترین کارها بر دوش این ها بود.

 

باید توجه داشت که این سنت وحشتناک، مخصوص فرعون در زمان حضرت موسی علیه السلام نبود، بلکه همه طاغوتیان از این روش و تز «تفرقه بینداز و حکومت کن » سالیان درازی بر توده های مردم حکومت کرده اند.

 

از امام زین العابدین علیه السلام چنین نقل شده است که فرمود:

 

«و الذی بعث محمدا بالحق بشیرا و نذیرا، ان الابرار منا اهل البیت و شیعتهم بمنزلة موسی و شیعته، و ان عدونا و اشیاعهم بمنزلة فرعون و اشیاعه;

 

سوگند به آن کسی که حضرت محمد صلی الله علیه و آله را به حق بشیر و نذیر مبعوث گردانید، ابرار و خوبان از ما اهل بیت و شیعیانشان به منزله موسی و شیعه او می باشند و دشمنان ما و پیروان آن ها به منزله فرعون و پیروان او می باشند.» پس باید بیدار بود تا دوباره دشمنان سیلی خورده اسلام با استفاده از این روش بین مردم ایران اختلاف ایجاد نکنند و راه نفوذ و سلطه آن ها باز نشود.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: پنجشنبه 15 بهمن 1394 ساعت: 17:36 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره 22 بهمن,

 

به نام خدا

موضوع : مرغ عشق     تهیه و تنظیم :

معرفی

مرغ عشق پرنده‌ای‌ست اهلی از نژاد طوطی. وطن اصلی این پرنده همچون بسیاری از طوطی سانان دیگر، سرزمین استرالیا است.

تاریخچه مرغ عشق برای اولین بار در اواخر سال ۱۷۰۰ میلادی به صورت گله‌های وحشی در استرالیا مشاهده شد که تعداد افراد این گله‌ها به هزاران قطعه می‌رسید. نام انگلیسی مرغ عشق «بجایر» از کلمه بومی budgerijour گرفته شده است که این لغت در زبان بومیان استرالیا به معنی «غذای خوب» می‌باشد و شاید علت این تسمیه بدان جهت بوده است که وجود این پرنده در منطقه‌ای دلیل وفور نعمت و غذای فراوان در آن منطقه بوده است، زیرا که این پرنده در شرایط مناسب غذایی به شدت زاد و ولد نموده و گله‌های بزرگی به وجود می‌آورد. این پرنده برای اولین بار در سال ۱۸۰۵ توسط «جورج شاو» مدیر جانورشناسی موزه طبیعی بریتانیا شناسایی شد و در سال ۱۸۳۲ طبیعی دان «موزه لینه» که «یوهان واگلر» نام داشت توضیحاتی دربارهٔ مرغ عشق منتشر کرد. در سال ۱۸۴۰میلادی، زیست‌شناسی به نام «جان گولد» این پرنده را از استرالیا خارج کرد و به انگلستان برد. موج تقاضا برای این پرنده موجب شد تا کشتی‌های زیادی دست به کار انتقال این پرندگان به اروپا، مخصوصاً انگلستان، هلند و بلژیک بزنند. کشتی‌ها مرغ عشق‌ها را در دسته‌های چند ده هزارتایی حمل می‌کردند. در طول سفر چند هفته‌ای، فقط تعداد اندکی از آنان سالم به اروپا می‌رسیدند. به زودی این پرنده اهلی شد و از طریق انگلستان به تمام دنیا منتقل شد.

مشخصات

مرغ عشق در حالت کلی می‌توان به ۲گروه هلندی وساده تقسیم کرد که نژاد هلندی آن دو برابر بزرگتر از نژاد معمولی آن است که معمولاً درکشورانگلستان نگهداری شده ودرایران هم موجود است ومرغ عشق اهلی، اندکی از همنوعان وحشی خود بزرگ‌تر است. طول بدن این پرنده بین ۱۶ تا ۲۰ سانتیمتر می‌باشد. عمر انواع وحشی آن ۱۰ تا ۱۴ سال و عمر نوع اهلی آن اغلب کمتر از ۵ سال است. البته در میان مرغ عشقهای اهلی گاه عمر ۱۱ ساله نیز مشاهده شده‌است.

رنگ طبیعی این حیوان سبز چمنی می‌باشد انتهای پشت ٬سینه و شکم سبز می‌باشد. پشت سر ٬بالای شانه و روی بالها زرد همراه با خطهای سیاهی به صورت موجی می‌باشد. دو پر بزرگ از میان دمش بیرون آمده که آبی تیره‌اند. پرهای دم سبز بوده و دارای نوار زردی می‌باشد. صورت مرغ عشق تا گلو زرد روشن است و در انتهای صورتش لکه‌های بنفشی که ریش نامیده می‌شود وجود دارد. پلکها بسیار نازک هستند و از سمت پاین به بالا جمع می‌شوند. نوکش مانند طوطی سانان است و نوک پایینی کوچکتر از بالایی می‌باشد.

انواع مرغ عشق از نظر فرم بدني:

مرغ عشق كله چتري: در اين نوع مرغ عشق برروي سر پرهايي به شكل چتر ديده ميشود و به سه گروه تقسيم ميشوند.

چتر مدور

چتر نيمه مدور

چتر طره اي

مرغ عشق انگليسي: اين نوع مرغ عشق از نظر جسته درشت تر از گونه هاي معمولي(استراليايي)است.

مرغ عشق معمولي: همان گونه استراليايي است كه به رنگ هاي مختلف ديده ميشود.

مرغ عشق فري: اين گونه در سالهاي اخير در اثر اصلاح نژاد بوجود آمده است.اين گونه در حال حاضر در رنگهاي سبز و زرد يافت ميشود.اين گونه بسيار كمياب و نادر است و بسيار كم تكثير ميشود و علت آن اين است كه آنها قبل از رسيدن به سن تكثير در اثر وجود ژن كشنده اي تلف ميشوند.

 انواع مرغ عشق از نظر رنگبندي:

رنگ سبز: اين رنگ شايع ترين رنگ در بين مرغ عشق ها ميباشد و مرغ عشق وحشي استراليايي به اين رنگ است.

-        سبز روشن

-        سبز تيره

آلبينو: پرنده زيبايي است كه به رنگ سفيد يكدست با چشماني قرمز ديده ميشود. رنگ منقار اين نوع مرغ عشق بجاي اينكه مثل ساير گونه هاي مرغ عشق نر آبي رنگ شود در تمام طول عمرش صورتي رنگ باقي ميماند و در ماده ها به رنگ سفيد تا قهوه اي تيره ميشود.اين مرغ عشق براي اولين بار در سال 1932در آلمان پرورش يافت. مرغ عشق آلبينو با مرغ عشق سفيد معمولي متفاوت است.

لوتينو: اين پرنده زيبا با پرهايي طلايي(ريش ها ، شاهپرها و پرهاي دم سفيد رنگ هستند) و چشماني قرمز ميباشد. رنگ منقار اين نوع مرغ عشق بجاي اينكه مثل ساير گونه هاي مرغ عشق نر آبي رنگ شود در تمام طول عمرش صورتي رنگ باقي ميماند و در ماده ها به رنگ سفيد تا قهوه اي تيره ميشود. رنگ پاها و انگشتان به رنگ گوشت است و رنگ ناخن ها و نوك نسبت به ساير گونه ها روشن تر است.

كبالتي: مرغ عشق كبالتي يكي از پرطرفدارترين رنگ ها در بين علاقه مندان به مرغ عشق است.

زرد: رنگ زرد اولين نژاد تكثير شده توسط انسانها است. اين نژاد شامل سه گونه زير است.

-        زرد معمولي

-        زرد دارچيني

-        زرد اوپالين

 

آبي: اين گونه در سال 1878 در بلژيك بوجود آمد. اين نژاد شامل دو گونه ميباشد.

-        آبي تيره

-        آبي روشن

سفيد معمولي: اين مرغ عشق ابتدا در سال 1917 ديده شد.

رنگين كماني: اين نوع را ميتوان يكي از زيباترين انواع مرغ عشق ناميد.

بنفش: فاكتور بنفش در دهه 1930 در اروپا پديد آمد.

خاكستري: اين نوع نژاد به رنگهاي زير ديده ميشود.

-        خاكستري

-        خاكستري دارچيني

-        خاكستري سبز

بال خاكستري: در اين نوع بال ها به رنگ خاكستري دودي ميباشد.براي اولين بار در سال 1927 در اتريش توليد گرديد.برخي از رنگهاي آن شامل:

-        بال خاكستري سبز

-        بال خاكستري آبي

-        بال خاكستري صورت زرد اوپالين

دارچيني(سينامون): اين نوع رنگ هاي مختلفي دارد.

-        دارچيني سبز روشن

-        دارچيني آبي روشن

-        دارچيني سبز خاكستري

-        دارچيني خاكستري

-        دارچيني سبز تيره

-        دارچيني آبي تيره

-        دارچيني صورت زرد

تعیین جنسیت نر وماده

برای فهمیدن جنس نر و ماده این حیوان بهترین گزینه توجه به پوستی که در بالای منقار قرار دارد و سوراخهای بینی در آن هستند٬می‌باشد. در نوع نر رنگ این پوست آبی تیره‌است اما در نوع ماده آبی روشن ٬قهوه‌ای یا متمایل به قهوه‌ای است. رنگ آبی این پوست در نوع نر همواره مشخص است هرچند در نرها مریض این رنگ مات می‌شود و در نرهای مسن قهوه‌ای شده و ترکهایی در آن دیده می‌شود. اما رنگ این پوست در ماده‌ها متغیر است در موقع تخم‌گذاری و در جوانی صاف و روشن‌تر است و پس از این مدت تیره‌تر و چروک دار می‌گردد.

رفتارشناسی مرغ عشق

مرغ عشق پرنده‌ای هوشمند و اجتماعی است و از بازی کردن لذت می‌برد. مرغ عشق ماده علاقه زیادی به جویدن اجسامی مانند چوب دارد که این تمایل در نرها کمتر است. مرغ عشق علاقه زیادی به همبازی شدن با آدمی دارد و قادر به تقلید محدود صدا و سوت زدن است. مرغ عشق خیلی زود اهلی شده و به خانه خو می‌گیرد. می‌توان به آن یاد داد که روی انگشت بنشیند. حضورسگ و گربه موجب ناراحتی پرنده می‌شود حتی اگر به آن دسترسی نداشته باشند. پرنده جدید را باید به تدریج وارد کرد لذا اگر تصمیم گرفتید تا برای مرغ عشق خود جفت تهیه کنید، بهتر است که پرنده جدید را ابتدا در قفس‌های مجزا ولی کنار هم نگه دارید تا به هم عادت کنند.

تغذیه:

ارزن مهمترین خوراک مرغ عشق*ها محسوب می*شود و تنها در فصول معینی از سال در زیستگاه این پرنده*ها در استرالیا می*روید و این پرندگان باقی سال را از تخم خشک سایر گیاهان تغذیه می*کنند.اما در اسارت باید علاوه بر ارزن رژیم غذایی به صورت ذیل را برای ایشان مهیا کرد:

+سبزی*های تازه مثل تره که مملو از ویتامین آ می*باشد ٬ کاهو ٬ اسفناج ٬ هویج ٬چغندر و برگهای این گیاهان را به آنها داد.

+میوه*های تازه را حتما باید شسته و به آنها داد؛ میوه*هایی از قبیل:سیب قطعه شده ٬گلابی قطعه شده٬هویج که می*شود آن را به صورت رنده شده نیز به حیوان داد٬ به توت فرنگی نیز علاقه زیادی دارند و همچنین انگور دو نیم شده را نیز بسیار دوست می*دارند.

+ مواد خوراکی مانند نان خیس شده.

+دانه*های پخته شده مثل عدس ٬ باقالا و لوبیا.

+ بادام خیس شده و خام.

مرغ عشقهایی که به نوعی رژیم غذایی خاص عادت بکنند به راحتی آن رژیم را ترک نمی*کنند پس باید از خردسالی آنها را به رژیم غذایی خوبی عادت داد.

 

تولید مثل

شروع تخم‌گذاری مرغ عشق در آغاز فصل بارندگی می‌باشد. این پرنده خود می‌تواند ماهها با آب کم زندگی کند اما علت اینکه تمایل شدیدی برای تخم‌گذاری در فصل بارندگی دارد این است که برای پرورش جوجه‌های خود نیاز به آب دارد. این پرنده لانه سازی نمی‌کند بلکه از سوراخهای موجود بر روی درختان اکالیپتوس استفاده می‌کند؛ و برای پر کردن کف لانه از پوسته خود درخت استفاده می‌کنند.

منبع :

www.wikipedia.com

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: دوشنبه 12 بهمن 1394 ساعت: 8:31 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره مرغ عشق,

 

معرفی چند تن از زنان شاهنامه فردوسی

ارنواز و شهر نواز
ارنواز و شهر نواز که از نزدیکان جمشید پادشاه اسطوره ای ایران زمین هستند، به همسری ضحاک درآمده بودند. پس از قیام کاوه آهنگر و پیروزی فریدون بر ضحاک، او این دو را به ازدواج خود درمی آورد. فریدون از شهرنواز صاحب دو پسر به نام های سلم و تور و از ارنواز صاحب پسر دیگری به نام ایرج می شود. چون این فرزندان به سن رشد می رسند، فریدون تمامی قلمروی خود را میان آنان تقسیم می کند. سلم و تور که به قلمروی ایرج یعنی ایران چشم دارند، برادر کوچکتر خود را به نامردی به قتل می رسانند. این دو برادر بعدها به دست منوچهر فرزند ایرج و به تحریک فریدون کشته می شوند. برخی معتقدند که نام ایران برگرفته از نام ایرج است.

 

تهمینه
دختر پادشاه سمنگان و همسر رستم و مادر سهراب بود. در پس زمینه ازدواج تهمینه و رستم و برخی ازدواج های دیگر شاهنامه مساله بسیار مهمی وجود دارد. پیش از آن باید یادآوری کنیم که شاهنامه فردوسی در واقع برگرفته از خداینامه یا خودای نامک دوره ساسانیان است که توسط ابن مقفع به عربی ترجمه می شود. هر چند شاهنامه فردوسی عینا همان خدای نامه نیست؛ اما به خوبی فرهنگ حاکم بر جامعه آن روز ایرانیان را نشان می دهد. فرهنگی که از آزادی دختران در انتخاب همسر سخن می گوید. رضایت زنان برای ازدواج از ارکان اصلی پیوند زناشویی است. از سوی دیگر می بینیم که هیچ مانعی برای ازدواج با مردان یا زنان خارج از قوم وملیت وجود ندارد. در واقع هدف ازدواج، پیوندی است از روی محبت و صمیمیت و تشکیل خانواده ای براساس دوستی و عشق که می تواند فرزندانی صالح و پرهیزگار پرورش دهد.

رودابه
رودابه دختر مهراب کابلی و سیندخت و همسر زال و مادر رستم، پهلوان بزرگ ایران است. رودابه از زنان پاکدامن و پرآوازه شاهنامه است. این زن نماد عشق به همسر و فرزند است. زال که به دلیل داشتن موی و بدن سپید هنگام تولد مورد بی مهری پدرش سام قرار می گیرد، به کوهستان انداخته می شود تا طعمه درندگان شود اما سیمرغ یا سَئنَ مرغ دانا، او را همچون فرزند خود می پروراند و نه تنها زال بلکه همسر و فرزند او را نیز در پناه و حمایت خود قرار می دهد. عشق رودابه به زال سپید موی و وفاداری او به همسرش داستانی دلکش و پراحساس است. نکته مهمی که در داستان زندگی رودابه باید مورد توجه قرار گیرد این است که او اولین زن تاریخ است که از طریق عمل سزارین فرزند خود را به دنیا می آورد. (البته رومیان قرن ها بعد این نوع زایمان را به مادر سزار امپراتور روم نسبت دادند) رودابه که رستم را باردار است، قادر به وضع حمل عادی فرزند خود نیست و چون در حال مرگ قرار می گیرد، سیمرغ به زال می آموزد که چگونه با شکافتن پهلوی همسرش، جان او و فرزندش را نجات دهد. با تولد رستم، زال با کشیدن پر سیمرغ به محل جراحات آن را التیام می دهد. این زن بنا بر روایت شاهنامه زمانی طولانی می زید ولی پس از مرگ رستم به حال دیوانگی می افتد و از آن پس راه تسلیم و جدایی را در پیش می گیرد.
سودابه
سودابه یا سودآوه دختر پادشاه هاماوران و همسر کیکاوس است. سودابه در شاهنامه نماد زنی است که اسیر کج اندیشی و وسوسه های اهریمن می شود. نقش سودابه در شاهنامه آن هنگام برجسته می شود که تبدیل به عامل اصلی در جاودانه شدن سیاوش می شود. نقشی که زلیخا در داستان یوسف بازی می کند و نقشی که ملکه چینی دا چی در داستان شاهزاده بو یی گائو ایفا می کند: بدنام کردن ناپسر و عبور پسر از آتش و مراسم سوگندو سربلند بیرون آمدن پسر از این آتش. سیاوش هر چند از این آزمون با نیکنامی بیرون می آید؛ اما بدگمانی های اهریمنی پدر و دسیسه های نامادری، او را از وطن و خانه آواره کرده و موجبات مرگی جانسوز را در تنهایی برای او رقم می زند. اهریمن به خواسته خود رسیده؛ ولی پیروزی اهریمن دیری نمی پاید و رستم به خونخواهی سیاوش، سودابه را با شمشیر به دو نیم می کند. سودابه در شاهنامه نماد زنی اغواگر است که نه تنها خودش بلکه تمامی خانواده را به ورطه نابودی می کشاند.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 11 بهمن 1394 ساعت: 12:34 منتشر شده است
برچسب ها : معرفی چند تن از زنان شاهنامه فردوسی,

 

نمازهای واجب و اوقات آن

نمازهای واجب شش است:

اوّل: نمازهای روزانه.

دوّم: نماز آیات.

سوّم: نماز میت.

چهارم: نماز طواف واجب خانه کعبه.

پنجم: نماز قضای پدر که بر پسر بزرگ‌تر ـ بنا بر احتیاط واجب ـ است.

ششم: نمازی که به واسطه اجاره و نذر و قسَم و عهد واجب می‌شود، و نماز جمعه از نمازهای روزانه است.

نمازهای واجب روزانه

نمازهای واجب روزانه پنج است: ظهر و عصر، هرکدام چهار رکعت. مغرب، سه رکعت. عشا، چهار رکعت. صبح، دو رکعت.

مسأله ۷۱۶ ـ در سفر باید نمازهای چهار رکعتی را با شرایطی که گفته می‌شود دو رکعت خواند.

وقت نماز ظهر و عصر:

مسأله ۷۱۷ ـ وقت نماز ظهر و عصر بعد از زوال (ظهر شرعی)۱ تا غروب آفتاب است، ولی چنانچه نماز عصر را عمداً قبل از نماز ظهر بخوانند باطل است، مگر اینکه از آخر وقت بیش از آوردن یک نماز مجال نباشد، که در این فرض اگر کسی تا این موقع نماز ظهر را نخوانده، نماز ظهر او قضا است و باید نماز عصر را بخواند، و اگر کسی پیش از این وقت اشتباهاً تمام نماز عصر را پیش از نماز ظهر بخواند، نمازش صحیح است و باید نماز ظهر را بخواند، و احتیاط مستحب آن است که چهار رکعت دوّم را به قصد «ما فی‌الذمّه» بجا آورد.

مسأله ۷۱۸ ـ اگر پیش از خواندن نماز ظهر، سهواً مشغول نماز عصر شود و در بین نماز بفهمد اشتباه است، باید نیت را به نماز ظهر برگرداند، یعنی نیت کند که آنچه تا حال خوانده‌ام و آنچه را مشغولم و آنچه بعد میخوانم همه نماز ظهر باشد، و بعد از آنکه نماز را تمام کرد نماز عصر را بخواند.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 11 بهمن 1394 ساعت: 9:55 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره نمازهای واجب,

 

 

پدافند عامل و غيرعامل چيست؟

چكيده:

 پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل

علاقه به حيات و حفظ بقاء به طور غريزي در هر انساني وجود دارد لذا در طول تاريخ، بشر براي دستيابي به ملزومات حياتي خود از جمله غذا و انرژي به گسترش و توسعه مراتع و زمين‌هاي كشاورزي و معادن پرداخته يا به جهت دفع تجاوز دشمنان خود جنگ‌ها و منازعات بسياري را پشت سر نهاده است. سلاح‌هايي كه جوامع بشري قبل از دوران صنعتي در جنگ‌ها بكار مي‌بردند دست ساز و بسيار ساده بود، بين فرآيندهاي دانش و فناوري و نوع سلاح‌هايي كه جوامع بشري براي بهره گيري از آنها در جنگ ابداع و اختراع مي‌كرده‌اند، ارتباط نزديكي وجود داشته است.

پدافند در مفهوم كلي، دفع، خنثي كردن و يا كاهش تاثيرات اقدامات آفندي دشمن و ممانعت از دستيابي به اهداف خودي است. پدافند به دو بخش تقسيم مي‌شود 1- پدافند عامل 2- پدافند غيرعامل 

*اقدامات اساسي دفاع غير عامل:

اقدامات اساسي در تامين دفاع غيرعامل شامل موارد ذيل مي‌باشد كه در تهيه طرح‌ها متناسب با ماموريت، وضعيت، موقعيت و شرايط زماني و مكاني و رده سازماني بايد مورد استفاده و بهره برداري لازم قرار گيرد. در ابتدا فهرست‌وار اصول دفاع غير عامل و ملاحظات آن را نام برده و سپس به تعريف هر يك از اصطلاحات مي‌پردازيم.

1- استتار (Camuflage)

2- اختفا (Concealment)

3- پوشش (Cover)

4- فريب (Deception)

5- تفرقه و پراكندگي (Separation and Dispersion )

6- مقاوم سازي و استحكام (Hardening)

7- اعلام خبر (Early Warning)

8- مكان يابي (Site Selection)

9- تحرك (Movement) 10-

10- پناهگاه (Defilade)

11- جان پناه (Trench)

12- انضباط استتار (Camouflage Discipline)

13- حفاظت (Security)

14- سيستم اطفا حريق (Extinguishing System)

15- اقدامات درون سيستمي

16- آموزش و ايجاد فرهنگ دفاع (Training)

17- ايجاد موانع (ديوار - دكل - كابل - بالن) (Barrier)

18- عمليات دود. (Smoke Operation)

19- اقدامات بعد از بمباران(كنترل تردد، تخليه، مجروحين، كنترل خسارت، خنثي سازي بمب و... )

20- ايمني (Safety)

21- مقابله با بمب ‌هاي گرافيتي E. M. P - H. P. M

22- ايجاد استحكامات صحرايي و سازه‌هاي موقتي (Field fortification)

23- ايجاد سازه‌هاي امن و مقاوم سازي تاسيسات. (Protective Structures)

24- دفاع غير عامل در مقابل حملات ويژه (ش. م. ه).

* اصول پدافند عامل:

مجموعه اقدامات بنيادي و زير بنايي است كه در صورت بكار گيري مي‌توان به اهداف پدافند غير عامل از قبيل تقليل خسارات و صدمات، كاهش قابليت و توانايي سامانه شناسائي، هدف يابي و دقت هدف گيري تسليحات آفندي دشمن و تحميل هزينه بيشتر به وي نائل گرديد.

در اكثر منابع علمي و نظامي دنيا اصول پدافند غير عامل شامل 6 الي 7 اقدام مشروحه ذيل مي‌باشد كه در طراحي و برنامه ريزي‌هاي و اقدامات اجرايي دقيقا مي‌بايست مورد توجه قرار گيرد.

1- استتار Camouflage

2- اختفا Concealment

3- پوشش Cover

4- فريب Deception

5- تفرقه و پراكندگي Separation And Dispersion

6- مقاوم سازي و استحكامات Hardening

7- اعلام خبر Early warning

تعاريف و اصلاحات

* پدافند (Active Defense)

عبارتست از بكارگيري مستقيم جنگ افزار، به منظور خنثي نمودن و يا كاهش اثرات عمليات خصمانه هوايي، زميني، دريايي، نفوذي و خرابكارانه بر روي اهداف مورد نظر.

* پدافند غير عامل (Passive Defense)

به مجموعه اقداماتي اطلاق مي‌گردد كه مستلزم بكارگيري جنگ افراز نبوده و با اجراي آن مي‌توان از وارد شدن خسارات مالي به تجهيزات و تاسيسات حياتي و حساس نظامي و غير نظامي و تلفات انساني جلوگيري نموده و يا ميزان اين خسارات و تلفات را به حداقل ممكن كاهش داد.

* دفاع غير نظامي (Civil Defsnse)

دفاع غيرنظامي تقليل خسارات مالي و صدمات جاني وارده بر غير نظاميان در جنگ يا در اثر حوادث طبيعي نظير سيل، زلزله، طوفان، آتش‌فشان، آتش‌سوزي و خشكسالي مي‌باشد، در منابع خارجي، وظايف دفاع غير نظامي شامل چهار عنوان ذيل مي‌باشد:

1- اقدامات پيشگيرانه و كاهش دهنده (Mitigation)

2- آماده سازي و امداد رساني (Preparation)

3- هشدار و اخطار (Response)

4- باز سازي مجدد (Recovery)

نكته:

ارائه تعريف دفاع غير نظامي در اين نوشتار در حوزه پدافند غير عامل نبوده و بيشتر در جهت آگاهي مخاطبين در تميز بين پدافند غيرعامل و دفاع غير نظامي مي‌باشد زيرا به دليل عدم شناخت جامع در بسياري از كتب، مقالات، و يا نوشتارهاي داخلي مشاهده گرديده است كه دو مفهوم ياد شده با همديگر اشتباه گرفته مي‌شود.

* مراكز حياتي و مراكز ثقل (Vital and Gravity Centers)

مراكز و تاسيسات حياتي و پر اهميت كشور مي‌باشند كه در صورت حمله و بمباران و انهدام آنها صدمات جدي به نظام اجتماعي، سياسي و نظامي كشور وارد شده، آنها را در يك مخاطره و بحران جدي قرار مي‌دهد.

* مراكز حياتي (Vita Centers)

مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل توجه در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي، توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثيرگذاري در سراسر كشور گردد.

*مراكز حساس (Critical Centers)

مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز بحران، آسيب و صدمات قابل‌توجهي در نظام سياسي، هدايت، كنترل و فرماندهي توليدي و اقتصادي، پشتيباني، ارتباطي و مواصلاتي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري منطقه‌اي در كشور گردد.

* مراكز مهم (Important Centers)

مراكزي هستند كه در صورت انهدام كل يا قسمتي از آنها، موجب بروز آسيب و صدمات محدود در نظام سياسي، اجتماعي، دفاعي با سطح تاثير گذاري محلي در كشور گردد.

* استتار و اختفاء (Camouflage & Concealment)

فن و هنري است كه با استفاده از وسائل طبيعي يا مصنوعي، امكان كشف و شناسائي نيروها، تجهيزات و تاسيسات را از ديده باني، تجسس و عكسبرداري دشمن تقليل داده و يا مخفي داشته و حفاظت نمايد.

مفهوم كلي استتار، همرنگ و هم‌شكل كردن تاسيسات، تجهيزات و نيروها با محيط اطراف مي‌باشد.

اختفا، حفاظت در برابر ديد دشمن را تامين مي‌نمايد و استتار امكان كشف يا شناسايي نيروها، تجهيزات و تاسيسات و فعاليتهاي را تقليل مي‌دهد.

* پراكندگي(‌Dispersion)

گسترش‌ باز و پخش نمودن و تمركز زدايي نيروها، تجهيزات، تاسيسات يا فعاليت‌هاي خودي، به منظور تقليل آسيب پذيري آنها در مقابل عمليات دشمن به طوري كه مجموعه‌اي از آنها هدف واحدي را براي دشمن تشكيل ندهند.

* تفرقه و جابجايي (Separation and Movement)

جداسازي، گسترش افراد، تجهيزات و فعاليت‌هاي خودي از محل استقرار اصلي به محلي ديگر به منظور تقليل آسيب پذيري، كاهش خسارات و تلفات مي‌باشد، مانند: انتقال هواپيما‌هاي مسافرتي به فرودگاه‌هاي دورتر از برد سلاح‌هاي دشمن و يا انتقال تجهيزات حساس قابل حمل از محل اصلي به محل موقت كه به علت عدم شناسايي و حساسيت مكاني، داراي امنيت و حفاظت بيشتري مي‌باشد.

*استتار، اختفاء و ماكت فريبنده CC& D

استفاده و بهره برداري از اقدامات تجهيزات و روش‌هايي براي پنهان نمودن، همگون سازي، تغيير شكل، شبيه سازي، ايجاد طعمه فريبنده و حذف شكل منظم هندسي اهداف در جهت ممانعت از كشف و شناسائي نيروها، تجهيزات، تاسيسات و فعاليت‌هاي خودي توسط سامانه‌هاي آشكار ساز و حساسه دشمن.

* فريب (Deception)

كليه اقدامات طراحي شده حيله‌گرانه‌اي كه موجب گمراهي دشمن در نيل به اطلاعات و محاسبه و برآورد صحيح از توان كمي و كيفي طرف مقابل گرديده و او را در تشخيص هدف و هدف گيري با شك و ترديد مواجه نمايد.

* مقاوم سازي و استحكامات (Fortification)

ايجاد هر گونه حفاظتي كه در مقابل اصابت مستقيم بمب، راكت، موشك، گلوله توپخانه، خمپاره و يا تركش آنها مقاومت نموده و مانع صدمه رسيدن به نفرات، تجهيزات يا تاسيسات گرديده و اثرات تركش و موج انفجار را به طور نسبي خنثي نمايد. پناهگاه، جان پناه، سازه‌هاي امن و مقاوم‌سازي تاسيسات، ايجاد استحكامات صحرايي و سازه‌هاي موقتي، دال بتني، كيسه شن، خاك‌ريز، بشكه شن و يا استوانه بتني و... جزء استحكامات محسوب مي‌شوند.

* اعلام خبر (Early warning)

آگاهي و هشدار به نيروهاي خودي مبني بر نزديك بودن عمليات تعرضي دشمن.

اين هشدار كه براي آماده شدن مي‌باشد، ممكن است چند ساعت، چند روز و يا زماني طولاني‌تر از آغاز مخاصمات اعلام گردد.

دستگاه‌ها و وسايل اعلام خبر شامل رادار، ديده‌باني بصري، آژير، بلندگو، پيامها و آگاهي هاي هشدار دهند مي‌باشد.

* مكان يابي (Site selection)

يكي از اقدامات اساسي و عمده پدافند غير عامل، انتخاب مكان مناسب مي‌باشد تا آنجا كه ممكن است بايد از ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در دشت‌هاي مسطح يا نسبتا هموار اجتناب كرد. زيرا تاسيسات احداث شده در چنين محل‌هايي را نمي‌توان از ديد دشمن مخفي نگاهداشت.

ايجاد تاسيسات حياتي و حساس در كنار بزرگراه‌ها، جاده‌هاي اصلي، كنار سواحل دريا، رودخانه‌ها و نزديكي مرزها موجب سهولت شناسايي و هدف يابي آسان آنها توسط دشمن مي‌گردد.

توضيح اينكه سه موضوع عمده كه مي‌بايست در مكان يابي به آن توجه خاص مبذول گردد به شرح ذيل مي‌باشد:

1- ماموريت (Mission)

امكان اجراي ماموريت در مكان تعيين شده موجود باشد.

2- پراكندگي (Dispersion)

وسعت مكان انتخابي به صورتي باشد كه امكان پراكندگي مناسب تاسيسات و تجهيزات را فراهم نمايد.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: چهارشنبه 07 بهمن 1394 ساعت: 17:31 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره پدافند عامل و غيرعامل,

 

به نام خدا

موضوع : هواپیماها چگونه پرواز کرده و کنترل می شوند ؟

‫ﺣﺘﻤﺎ ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ درآﺳﻤﺎن ﭘﺮواز ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ دﯾﺪه اﯾﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اطلاعاتی از ﭘـﺮواز ‫دارﯾﺪ ، اﻣﺎ آﯾﺎ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﻣﯿﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻣﺎده ﭘﺮواز و ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪن از زﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﺷـﻮد و ‫ﺑﻌﺪ از آن ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻫﻮا ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽ ﻣﺎﻧﺪ؟ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮب، اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﮐﺎﻣﻼ در ﻣﻮرد ﭘﺎﺳﺦ اﯾـﻦ ﺳـﺌﻮال ‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖﮐﻪ ﺑﯽ ﺟﻬﺖ ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ . ﻣﺎ ﻧﻤﯽ ﺧﻮاﻫﯿﻢ کـﻪ ﺷـﻤﺎ را ﺑـﺎ ﻓﺮﻣـﻮل ﻫـﺎی ﮐﻼﺳﻬﺎی ﻓﯿﺰﯾﮏ درﮔﯿﺮﮐﻨﯿﻢ. ﻓﺮﻣﻮل ﻫــﺎی ﮐـﻪ اﺣﺘﻤـﺎﻻ درﺣـﺎل ﺣـﺎﺿﺮ ﻫﻤـﻪ آﻧـﻬﺎ را ‫ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮده اﯾﺪ. ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﯿﺪ آن اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺗﻘـﺎﺑﻞ ﭼﻨﺪﯾـﻦ ﻧـﯿﺮوی ‫ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﻘﺶ ﮐﻠﯿﺪی و اﺻﻠﯽ در ﮐﻞ ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻋﺠﯿﺐ ﭘﺮواز را دارﻧﺪ. ﺗﻌﺮﯾﻒ اﯾﻦ ﻧﯿﺮوﻫــﺎ در زﯾـﺮ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ.

ﺗﺮاﺳﺖﯾﺎ راﻧﺶ : ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. این نیرو توسط موتورهای هواپیما تامین می شود.

‫درگ ﯾﺎ ﻧﯿﺮوی ﭘﺴﺎر : ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺤﯿﻂ (هوا) ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع بـﻪ ﺣﺮﮐـﺖ ﺗﻮﺳـﻂ ﻧـﯿﺮوی راﻧـﺶ ﯾـﺎ ﺗﺮاﺳﺖ ﺧﻨﺜﯽ ﮔﺮدد.

‫ﻧﯿﺮوی ﺟﺎذﺑﻪ : ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﻪ ﻋﺎﺷﻖ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﯿﺰی ﺑﺮ روی اﯾﻦ ﮐﺮه ﺧﺎﮐﯽ را ﻣﺤﮑﻢ و ﺛﺎﺑﺖ ﺑـﻪ ‫ﺧﻮد ﺑﭽﺴﺒﺎﻧﺪ اﻋﻢ از ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﯾﺎ ﻏﯿﺮ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ. (این نیرو به دلیل جرم عظیم زمین وجود دارد و تمام اجسام اطراف زمین را به سمت مرکز زمین جذب می کند، همه اجسام روی زمین به همین دلیل به زمین چسبیده اند)

‫ﻟﯿﻔﺖﯾﺎ ﻧﯿﺮوی ﺑﺮا : اﯾﻦ ﻧﯿﺮو وﻗﺘﯽ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﻫﻮا ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻓﺮم ﺧﺎص ﺑﺎﻟﻬﺎی ﻫﻮاﭘﯿﻤـﺎ، آن را ‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻫﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. (به برشی از سطح مقطع بال هواپیماها ایرفول می گویند،ایرفول ها طوری طراحی شده اند که با عبور جریان هوا از دو طرف این سازه مثلا در هواپیما ها سبب می شود فشار در سطح بالایی بالهای هواپیما کاهش یابد حال فشار در سطح پایینی بالها بیشتر از سطح بالایی آنهاست و هواپیما می تواند به سمت بالا حرکت کند)

‫اﮔﺮﻫـﻮاﭘﯿﻤـﺎ دارای ﻧـﯿﺮوی راﻧـﺶ ﮐـﺎﻓﯽ ﺑﺎﺷـﺪ ‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوی ﭘﺴﺎر ﻏﻠﺒﻪ کـﺮده و ﺷـﺮوع ﺑـﻪ ‫ﺣﺮﮐﺖﮐﻨﺪ. ﻫﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ دﺳــﺖ ‫آﻣﺪ، ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮐﺎﻓﯽ ﻧـﯿﺮوی ﺑـﺮا ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﺷـﺪه و ‫ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوی ﺟﺎذﺑـﻪ ﻏﻠﺒـﻪ ﮐﻨـﺪ و اﯾـﻦﺑـﻪ ‫ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ اﺟﺎزه ﻣﯿﺪﻫﺪ ﺗــﺎ از زﻣﯿـﻦ ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﺪه و ‫ﭘﺮواز ﮐﻨﺪ. ﺳﺎده اﺳﺖ . اﯾﻦ ﻃﻮر ﻧﯿﺴﺖ؟

‫دردﻧﯿﺎی واﻗﻌﯽ همه ﭼﯿﺰ ﮐﻤﯽ ﭘﯿﭽﯿﺪه ﺗﺮ از اﯾﻦ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﺎ آن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ ﮐﻨﺎر ﻣﯽ ﮔﺬارﯾﻢ .

محورﻫﺎی ﺣﺮﮐﺘﯽ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ :

یک هواپیما علاوه بر حرکاتی که یک اتومبیل می تواند انجام دهد ، دارای حرکات کنترل شده دیگری نیز است که در زیر به طور مختصر با آن آشنا می شویم.

‫ﺣﺮﮐﺖﺣﻮل ﺳﻪ ﻣﺤﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ، از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻄﻮح ﮐﻨﺘﺮﻟﯽ ﺧﺎﺻﯽ ﮐــﻪ ﯾـﮏ ﺧﻠﺒـﺎن ﺗﻮﺳـﻂ ‫اﻫﺮم ﻫﺪاﯾﺖ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎ آن را ﮐﻨﺘﺮل ﻣﯽ ﮐﻨﺪ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ.

جاذبه نيرويي است كه هواپيماها را به طرف زمين مي كشد. بنابراين براي پرواز كردن، بال هواپيما بايد يك نيروي بالابرنده ايجاد كند كه قوي تر از جاذبه باشد.

هواپیمابالا رفتن هواپيما بر اثر فشار هوا بر رو و زير بال هواپيما ايجاد مي شود. همان طور كه يك هواپيما رو به جلو حركت مي كند، هوايي كه بالاي بال (بخش رويي بال كه منحني است) حركت مي كند بيشتر از هوايي است كه زير بال (بخش زيرين بال) حركت مي كند. همچنين اين هوا سريع تر حركت مي كند. اين موجب ايجاد فشار هوايي بر كف بال مي شود. سپس فشار قوي تر در زير بال، هواپيما را بلند مي كند.

 

هواپيما براي بالا رفتن به حركت نياز دارد. موتور جت يا ملخ، موجب مي شود كه هواپيما رو به جلو حركت كند به طوري كه مي تواند برخيزد.

براي اوج گرفتن و بالاتر رفتن، خلبان توان موتور را افزايش مي دهد. براي فرود آمدن يا پايين تر آمدن خلبان توان موتور را كاهش مي دهد. براي چرخيدن، خلبان هواپيما را هنگام دور زدن كج مي كند.

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 04 بهمن 1394 ساعت: 18:40 منتشر شده است
برچسب ها : تحقیق درباره هواپیما ها چگونه پرواز کرده و کنترل می شوند ؟,

 

دلفین ها چگونه تنفس می کنند ؟

دلفین‌ها در درون دهان خود تعداد ۶۵–۲۰جفت دندان تیز مخروط‌شکل در هر فک دارند. تعداد دندان‌های درون فک در بعضی نژادها به ۲۵۰عدد می‌رسد.[۱۷] دلفین‌ها از سوراخ تنفسی در بالای سر خود تنفس می‌کنند و نای در جلوی مغز قرار دارد. در خون آن‌ها، پروتئین میوگلوبین مسؤول نگه داشتن اکسیژن است؛ پروتئینی که ۴برابر بیشتر از هموگلوبین خون انسان در خود اکسیژن نگه می‌دارد. از این رو، آن‌ها می‌توانند تا بیشینه ۱۵دقیقه در زیر آب بی تنفس به سر برند.[۱۸] دلفین‌های پوزه‌بطری به گونه میانگین در دقیقه ۲تا ۳بار نفس می‌کشند.[۱۹] پژوهشی در سال ۲۰۱۰میلادی توسط بنیاد ملی پستانداران دریایی ایالات متحده نشان می‌دهد که دلفین‌ها می‌توانند مانند انسان‌ها به گونه‌ای طبیعی از دیابت نوع ۲دچار شوند؛ یافته‌ای که به درک بهتر از این بیماری و پیدا کردن درمان‌های نو هم، برای انسان و هم دلفین، کمک می‌کند.[۲۰]

 

منبع : سايت علمی و پژوهشي آسمان--صفحه اینستاگرام ما را دنبال کنید
اين مطلب در تاريخ: یکشنبه 04 بهمن 1394 ساعت: 17:24 منتشر شده است
برچسب ها : تنفس دلفین ها,