سایت اقدام پژوهی - گزارش تخصصی و فایل های مورد نیاز فرهنگیان
1 -با اطمینان خرید کنید ، پشتیبان سایت همیشه در خدمت شما می باشد .فایل ها بعد از خرید بصورت ورد و قابل ویرایش به دست شما خواهد رسید. پشتیبانی : بااسمس و واتساپ: 09159886819 - صارمی
2- شما با هر کارت بانکی عضو شتاب (همه کارت های عضو شتاب ) و داشتن رمز دوم کارت خود و cvv2 و تاریخ انقاضاکارت ، می توانید بصورت آنلاین از سامانه پرداخت بانکی (که کاملا مطمئن و محافظت شده می باشد ) خرید نمائید .
3 - درهنگام خرید اگر ایمیل ندارید ، در قسمت ایمیل ، ایمیل را بنویسید.
در صورت هر گونه مشکل در دریافت فایل بعد از خرید به شماره 09159886819 در شاد ، تلگرام و یا نرم افزار ایتا پیام بدهید آیدی ما در نرم افزار شاد : @asemankafinet
تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.
یجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربهوائى کودکان را گرفته و بطور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى بحساب مىآیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن ناصواب وجدان
کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم‌اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.
یجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربهوائى کودکان را گرفته و بطور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى بحساب مىآیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن ناصواب وجدان
کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم‌اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.
یجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربهوائى کودکان را گرفته و بطور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى بحساب مىآیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن ناصواب وجدان
کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم‌اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.
یجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربهوائى کودکان را گرفته و بطور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى بحساب مىآیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن ناصواب وجدان
کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم‌اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
تنبیهات چه بصورت بدنى و چه روانى از قبیل سرزنش‌ها، عتاب‌ها، تحقیرها، محرومیت‌ها و... شخصیت افراد را خرد مى‌کند و آنها را تدریجاً به سوى خمودى و انزوا و گاهى هم فساد شخصیت مى‌کشاند.
بى‌اعتمادى به مربیان
تنبیه سبب آن خواهد شد که اعتماد کودک از والدین و مربیان سلب شود و آنها را افرادى زورگو و متجاوز و یا غیر عادل و ستمکار بحساب آورد. کودکى که از والدین ومربیان کتک خورده نمى‌تواند نسبت به حسن‌نیّت و قابل اعتماد بودن آنها اعتقاد داشته باشد.
این احساس در کودکان کم سن‌تر بیشتر پدید مى‌آید بویژه به هنگامى که ندانند چرا تنبیه شده‌اند و علت کتک‌خوردنشان چه بوده است. آنها گمان دارند که والدین و مربیان از قدرت خود سوءاستفاده کرده و محبتشان دروغین است.
یجاد زمینه براى خشونت‌ها
آرى تنبیه ممکن است جلوى سربهوائى کودکان را گرفته و بطور موقت آرامش و سکون را در محیط شلوغى که او ساخته فراهم آورد. ولى این امکان را هم پدید مى‌آورد که قدرت عمل و ابتکار را هم از دست مربّى خارج سازد.
پیدایش ترس و اضطراب
تنبیه در مواردى امکان دارد زمینه‌ساز ترس و اضطراب کودک گردد. اما ترس کودک از والدین و مربیان سبب آن خواهد شد که طفل همه گاه بکوشد از آنان دور شده و کناره‌گیرى کند. و اما اضطراب سبب آن خواهد شد که قرار و آرام از کودک سلب شده و توان کار و تلاش ازاو گرفته شود. در چنان صورتى طفل وضعى عادى و رفتارى سازگارانه نخواهد داشت. در کل به این نکته باید تکیه کرد که نا بسامانى‌هاى روانى ناشى از ترس و اضطراب، احساس ناامنى‌ها اثرات ناگوارى بر زندگى کودک دارد. وضع حال و آینده او را دچار اختلال خواهد کرد.
تسلیم و بردگى
البته این امکان هم وجود دارد که تنبیه سبب تسلیم کودک گردد و او را بشکند. در چنان صورتى هم مربى موفق نخواهد بود. زیرا در چنان صورتى طفل دائماً درصدد مخفى کارى و چاره‌جوئى براى نجات است.
تسلیم ناشى از زور غیر از تسلیم ناشى از منطق و استدلال است. بهنگامى که طفلى وجداناً قانع و تسلیم گردد در پى اجراى دستورات و راهنمائى‌هاى مربى است ولى بهنگامى که آن را ناشى از زور و اعمال قدرت بداند سعى خواهد کرد بنحوى از دستورات طفره رود.
از سوى دیگر این نکته را باید متذکر شد که چه فایده که کودکى بخاطر ترس از تنبیه مطیع شده و با عبودیتى کورکورانه تسلیم آنها گردد. چنین امرى با شئون انسانى انسان سازگار نیست. آنکس که عادت کند تسلیم زور گردد زندگى بعدیش نیز دچار مخاطره خواهد شد.
جرم و تبهکارى
بررسى‌ها نشان مى‌دهند که تنبیه در مواردى عاملى براى جرم و تبهکارى فرد شده و زمینه‌ساز تحویل عناصر تبهکار به جامعه خواهد شد. براساس بررسى‌ها و تحقیقات بسیارى از افرادى که تن به جرائم و تبهکاری، در سنین بعدى زندگى مى‌دهند و یا افرادى بى‌بندو بار و لاابالى بار مىآیند از کسانى هستند که در گذشته مورد تنبیهات سخت قرار گرفته و بر اثر خشونت‌هائى که دیده‌اند عقده‌اى بار آمده‌اند.
بد آموزى‌ها
تنبیهات بویژه در مواردى که براى کودک علتى روشن و توجیه شده نباشد مى‌تواند درس بدى براى کودکان بحساب آید. این درس بدآموز به این صورت است که منطق زور و اعمال خشونت را در آنان تقویت مى‌کند و آنان را به آزاررسانى سوق مى‌دهد.
کودکانى هستند که دعوائى بحساب مىآیند و هرآنگاه که با کودکان ضعیف‌تر از خود برخورد کرده‌اند سر از ستمکارى درآورده و به اعمال قدرت پرداخته‌اند. این رفتار از یکسو ناشى از درس ناردستى است که از والدین و مربیان گرفته‌اند و از سوى دیگر وسیله‌اى است براى عقده‌تکانى و نجات دادن خود از احساس فشارى که در درون دارند.
آسوده کردن ناصواب وجدان
کودکى که جرمى مرتکب شده و بدنبال آن مورد تنبیه قرار گرفته خود را در رابطه با آن جرم برئ الذّمّه مى‌بیند. وجدانش راحت است از آن بابت که کار بدى کرده وعقوبت خود را یافته است. و این امر نوعى معامله را در امر گناه در فکر او مستقر مى‌سازد و وجدان او را مى‌کشد.
بعدها که باز هم هوس همان لغزش و اشتباه را بکند مى‌تواند با جرأت در آن وادى وارد شده و از هم‌اکنون پیش‌بینى وضع خود را داشته باشد. مى‌داند در ازاى فلان لغزش چه عقوبت و دشوارى براى او مطرح است و به معامله با والدین و مربیان مى‌پردازد! جرم از او، تنبیه از آنان.
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
تعریف علمی انشا:
انشا یعنی درست اندیشیدن درباره ی موضوعی و آن را روی کاغذ پیاده کردن است .
تعریف انشا در اصطلاحِ ادبیّات به چه معنی است؟
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
انشا از نظر لغوی :
انشا در لغت به معنی آفریدن، آغاز کردن و از خود چیزی نوشتن است و در اصطلاح ادب پارسی انشا نویسی عبارت است از :
بیان خاطره ها ـ پندارها ـ خیال ها ـاحساس ها ـ عقیده ها ـ مشاهده ها و اندوخته های فکری و ذهن از راهِ نوشتن .
ـ برای نویسنده ویژگی هایی بر شمرده اند که برخیاز آنها فطری و ذاتی و برخی دیگر اکتسابی است .
ـ انشا نویسی تقریباً «همان مقاله نویسی» است.
ـ ساده نویسی یکی از شرایط خوب نویسندگی است.
مراحل آموزش انشا:
1ـ تصویر خوانی
2ـ بصورت شفاهیمثال : برای «بابا» جمله ای بگو و بنویس
شما برای «بابا» جمله ای دیگر بگو .......
////////// ........
3ـ بصورت تمرین و تکرار(جهت تثبیت یادگیری پایدار ):
مثال: من/ من مادرم/من مادَرَم را/ من مادرم را دوست = من مادرم را دوست دارم.
4ـ با استفاده از کلمات جمله سازی :
بابا: بابا آب داد.
نان: مادر نان در دست دارد .
5 ـ تبدیل جمله سازی به انشا(با استفاده از کلمات هم خانواده):
مقدمه :در ریاضی اوّل شکلی که مثل بقیه نیست، خطّ بزن.
حالا با بیانکلماتمترادف از لحاظ کاربُردی و مفهوم :
مثال : ماشین ـ خیابان ـ چراغ راهنمایی ـ پلیس ـ تاکسی ـ مردم ـ دوچرخه ـ خط کش
ماشین
خیابان
چراغ راهنمایی
با «و»جملات را به همدیگر وصل و در آخرین جمله نقطه بگذارید.و برای انشای خودتان نامگذاری نمایید.
این روش در کلاس اوّل هم قابل اجراست ، در کلاس دّوم و سوّم جای شکی نیست.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
مراحل آموزش انشاء:
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه‌هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد
اين آموزش‌ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي‌تـواند گوناگون باشد.
1- موضوعي که براي انشا انتخاب ميشود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي, رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي‌باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
در اصطلاحادبیّات ، انشا عبارت است از : نگارش جملات و عباراتی که افکار نویسنده را به صورت روشن و زیبا بیان کند ، که خواننده آنها را به سهولت بفهمد و برایش خوش آیند و مطلوب باشد.
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي‌گردد، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در کلاس سوم
با توجه به بررسي ديدگاه‌هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد ميشود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه‌اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد، مثلاً در ماه رمضان مي‌توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت‌هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
با توجّه به اهداف درس انشا، معلّم باید فعّالیت های خود را در جهت تحقّق اهداف هماهنگ كند تا شرایط حصول به اهداف در دانش آموزان فراهم شود . آموزش درس انشاء اگر طبق مراحل زیر صورت پذیرد ، به نتایج مطلوب در زمینه تحقّق اهداف دست خواهیم یافت :
1.تكمیل جملات ناقص : در این مرحله كه خوشبختانه در كتب بخوانیم و بنویسیم دوره ابتدایی لحاظ شده است ، از دانش آموزان خواسته می شود تا جملات ناقص را با كلمه های مناسب « فعل ، فاعل ، حروف ربط و ... » كامل نمایند ویا بین كلمات مختلف ارتباط برقرار كردهو یا كلمات را مرتّب نمایند .( به صورت تقلیدی )
2.ساختن جملات : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا كلمه های مورد نظر را در قالب جملاتی به كار ببرند . كه ابتدا جملات كوتاه و باضمیر « من » و «ما» و به تدریج به سوی ساختن جملاتی كامل و بامعنی و زیبا پیش می رود.
3.تكمیل و ادامه دادن متنها : در این مرحله از دانش آموزان خواسته می شود تا ادامه متن مورد نظر را به دلخواه تكمیل نمایند .
4.نوشتن انشا به وسیله مرتّب كردن جملات : در این مرحله دانش آموزان با ارتباط برقرار كردن بین جملات مختلفی كه توسّط خود آنها بیان شده و یا جملات موجود ، یك انشا « متن كامل » می سازند .
5.انشای توصیفی : در این مرحله دا نش آموزان یك شیء و یا فصل و ... را توصیف می نمایند . سیر توصیفی این مرحله نیز از توصیف موضوعات محسوس به سوی موضوعات پیچیده تر خواهد بود .
6.كاربرد كلمات در قالب یك انشاء و یاداستان : در این مرحله دانش آموزان كلمات ارائه شده را در قالب یك انشا به كار می برند .
7.نوشتن انشاء پیرامون موضوع تعیین شده : در این مرحله دانش آموزان در قالب موضوع تعیین شده از سوی معلّم ، مطالبی جمع آوری و ارائه می دهند .
8.نوشتن «انشاء» پیرامون موضوعات دلخواه : در این مرحله كه تقریباً مرحله ای است كه از اهداف مهم درس انشا محسوب می شود ، دانش آموزان قادرند مطالبی را پیرامون موضوع دلخواه جمع آوری و پردازش نمایند . در این مرحله است كه دانش آموزان با توجّه به گنجینه لغات خود به ارائه متون مختلف می پردازند
لازم به ذكر است كه در مراحل اشاره شده ، می توان با توجّه به پایه كلاسی ، سطح دانش آموزان و گنجینه لغات آنها تغییراتی اعمال نمود و ترتیب مراحل را تغییر داد و یا مراحل را به صورت تركیبی ارائه نمود .
هریك از مراحل را می توان به صورت فردی یا گروهی ارائه نمود . مثلاً در مرحله جمله سازی می توان ابتدا به صورت فردی از دانش آموزان خواست تا جملاتی بسازند و سپس در گروه خود جملات را ارائه نموده و بهترین جملات را انتخاب نموده و به كلاس ارائه نمایند. البته این كار برای پایه های بالاتر امكانپذیر است .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در درس انشاء
با توجّه به مطالب ارائه شده می توان راههای تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در درس انشاء در هر مرحله ارائه داد . آماده شدن برای نوشتن « انشاء» در هر مرحله نیازمند به گذراندن سه مرحله ی « تفكّر ، بیان و نگارش » است . بنابراین بنیه ی علمی دانش آموزان در این سه زمینه باید تقویت شود .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه تفكّر :
در آموزش انشاء ، ایجاد موقعیت های لازم ومناسب برای تقویت تفكّر دانش آموزان ضروریست . براین اساس و در جهت تقویت قوه ی تفكّر در دانش آموزان ، موارد زیر پیشنهاد می شود :
1.برانگیختن دانش آموزان برای مشاهده دقیق اشیاء محیط اطراف خود از طریق كسب تجربه . یعنی دانش آموزان تحریك شوند تا به فضای اطراف خود ، با دقّت مشاهده نموده و اطّلاعات و تجربه كسب نمایند .
2.تحریك و ترغیب دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات محسوس و واقعی . « بچّه ها فكر كنید همین حالا در حیاط مدرسه ، زیرسایه ی درختان نشسته اید و ... »
3.تحریك و ترغیب و تشویق دانش آموزان در جهت فكر كردن به موضوعات پیچیده و تخیّلی متناسب با فهم و درك و سنّ دانش آموزان . « بچّه ها فكر كنید حالا به كره ماه سفر كرده اید و ... »
4.بیان و یا خواندن داستانهای مختلف توسّط معلّم برای دانش آموزان متناسب با فهم و درك دانش آموزان « از ساده به پیچیده و تخیّلی» و تقویت گوش دادن در دانش آموزان .
5.ترغیب و تشویق دانش آموزان به مطالعه كتب درسی و غیر درسی در ساعات مختلف در مدرسه و خارج از مدرسه .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه بیان :
بعد از اینكه دانش آموزان در زمینه ی تفكّر به مهارت لازم دست یافته اند، می بایست نتایج تفكّرات خود را در قالب بیان به دیگران انتقال نمایند . در این راستا موارد زیر پیشنهاد می شود:
1.استفاده از روش بارش مغزی درباره موضوعات مختلف و به بحث گذاشتن موضوعاتی در كلاس و تقویت بارش مغزی در دانش آموزان تا از این طریق دانش آموزان به بیان تفكّرات خود بپردازند .
2.استفاده از الگوهای فعّال تدریس « یاران در یادگیری ، قضاوت عملكرد ، دریافت مفهوم » .
3.اجازه اظهارنظر دادن به همه دانش آموزان در موقعیت های مختلف و توجّه به تفاوتهای فردی دانش آموزان .
4.بیان خاطرات و یا داستانهایی كه خوانده یا شنیده اند به صورت فعّالیتی در زنگ انشا . با روشهای مختلف فردی و گروهی .
راههای تقویت بنیه علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش :
پس از اینكه در دانش آموزان ، قدرت تفكّر و بیان تقویت شد ، آخرین مرحله این است كه دانش آموزانمطالبی كه تفكّر كرده ویا بیان می نمایند را به صورت نوشته هایی ارائه دهند . در این قسمت و در جهت تقویت بنیه ی علمی دانش آموزان در زمینه ی نگارش پیشنهادهای زیر ارائه می شود :
1.ترغیب دانش آموزان به مطالعه كتب غیر درسی « داستانی ، علمی ، ادبی و ... »
2.استفاده از الگوی فعّال تدریس « بدیعه پردازی » در جهت تقویت قدرت نگارش در دانش آموزان .
3.ترغیب و تشویق دانش آموزان جهت نوشتن خاطرات خود به صورت روزانه .
4.ترغیب و راهنمایی دانش آموزان جهت نوشتن گزارش كار در دروس مختلف .
5.ارائه موضوعات مختلف جهت فعّالیت خارج از كلاس در زمینه متون ادبی تا از این طریق نسبت به متون ادبی و زیباییهای این متون آگاهی یافته و به آنها علاقمند شوند .
6.پرهیز از دادن موضوعات كلاسیك در درس انشاء و آزاد گذاشتن دانش آموزان در زمینه انتخاب موضوع و سبك نوشته های خود .
7.پیگیری یك موضوع در چند جلسه و آموزش مراحل نوشتن یك انشا « جمع آوری مطالب ، مرتّب كردن مطالب ، ویرایش و ... » به دانش آموزان . چگونه نوشتن نیز مانند سایر دروس نیاز به آموزش دارد .
8.نوشتن یك متن « انشاء »به وسیله معلّم همراه با سایر دانش آموزان در ساعت درس انشا باعث ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تقویت بنیه ی علمی آنان خواهد شد .
9.متنوّع ساختن ساعات درس انشا با ارائه مطالب متنوّع از سوی دانش آموزان ( از جمله خواندن شعر ، قصّه‌های كوتاه ، لطیفه ، متون ادبی ، نقد وبررسی آثار دانش آموزان ، تهیّه روزنامه های دیواری ، نشریات گاهنامه ، مطالعه كتب و مجلّات ، بررسی و نقد برنامه های تلویزیونیو ... بنیه علمی دانش آموزان در درس انشا را تقویت می‌نماید .
هر چند موارد ذکر شده برای هر معلم حرفه ای شرط لازم است ، اما کافی نیست . چه بسا معلمانی را سراغ داریم که دررشته ای که تدریس می کنند سوابقی بس طولانی دارند ، اما نتوانسته اند همچون معلمی حرفه ای عمل کنند ؛ به عبارتی در جلب توجه علاقه ی دانش آموزان چه به لحاظ روش تدریس و چه به لحاظ مدیریت کلاس موفق نبوده اند و همچنین با معلمانی مواجه بوده ایم که از لحاظ روش تدریس و مدیریت در وضعیت مطلوبی قرار داشته اند ، اما به هیچ وجه نتوانستند کلاس جذابی را برای فرا گیرندگان فراهم آورند . سوالی که در اینجا مطرح می شود ، این است که چه عواملی سبب شده تا اینگونه افراد نتوانند همچون معلمی حرفه ای عمل کنند . و اصولا به غیر از دانش و سابقه تدریس ، آیا متغییر های دیگری نیز در حرفه ای شدن یک معلم دخالت دارد ؟ این مقاله بر آن است تا روش هایی را به معلمان معرفی کنند تا در امر تدریس به منزله ی فردی حرفه ای عمل کنند . معلم حرفه ای کیست ؟ معلم حرفه ای ، کسی است که دانش و تجربه ی کافی دارد و روش تدریس نیز می داند ؛ یعنی اینکه می داند چه روش ها و فنونی را در کجا و چگونه به کار گیرد تاکلاس کارآمد و اثر بخشی داشته باشد . معلمانی که هر سه ویژگی دانش ، تجربه و روش را توأمان دارا باشند ، معلم حرفه ای قلمداد می شوند وگرنه هر یک از ویژگی های مذکور به تنهایی نمی تواند فردی را به معلمی حرفه ای تبدیل کند انتظار می رود افرادی که علاقه مند هستند به منزله ی معلمی حرفه ای عمل کنند ، روش های ارائه شده را به دقت مطالعه و آن ها را در کلاس های خود اجرا کنند . به خوانندگان توصیه می شود در مطالعه ی روش ها ، تقدم و تأخر مطالب را رعایت کنند تا بتواند قدم به قدم به مرز حرفه ای شدن نزدیک شوند.معلم حرفه
چگونه کلاس جذابی برای دانش آموزان خود فراهم کنیم ؟ فرض کنید وارد کلاس شده اید . اولین قدم تدریس شما پس از ورود به کلاس چیست ؟ به عبارت دیگر ، چه کارهایی را باید انجام دهید ؟ و از انجام چه کارهایی باید بپرهیزید ؟ اگر کلاس شلوغ بود چه باید کرد ؟ و ... فرآیندی را که را که در پی می آید ، مرحله به مرحله طی کنید ، و مطمئن باشید که کلاس جذابی خواهید داشت . • مکث کنید ، منتظر بمانید تا همه ی کلاس آماده شود . تک تک دانش آموزان را از نظر بگذرانید ، قبل از آن که همه ی کلاس آماده شود ، تدریس خود را شروع نکنید . • اگر کلاس شلوغ است ، به دانش آموزان شلوغ ، خیره شوید ، تغییر فعالیت دهید ( مثل جابه جایی صندلی کلاس ، نگاه به دفتر نمره و نگاه به دانش آموزان و ... ) • هرگز تدریس خود را با ارعاب و تهدید آغاز نکنید . صحبت های خود را دوستانه و به آرامی آغاز کنید . • از مطالب درس قبلی سوال کنید ، بدون یادآوری درس قبلی درس جدید را آغاز نکنید . • برای تدریس درس جدید ، دانش آموزان را آماده کنید ، و برای آماده سازی ، سوألات غیر مستقیم اما در ارتباط با درس جدید از دانش آموزان نکنید . • تدریس خود را با مثال های ساده ، به روز و کاربردی آغاز کنید . از بیان مثال های تکراری و اصطلاحات فنی تا حدامکان بپرهیزید . • مقدمات تدریس را آن قدر طولانی نکنید که دانش آموزان برای یادگیری موضوع اصلی درس ، خسته شوند . • در این مرحله ، بر موضوع درس تمرکز کنید ، و تدریس خود را پی بگیرید .
چرا باید برای دانش آموزان ایجاد انگیزه کرد ؟ انگیزه را ، محرک هر فرد برای رسیدن به اهداف خود تعریف کرده اند .اگر معلمی نتواند از این عامل برای بهتر شدن تدریس استفاده کند . یک ابزار بسیار قوی را از دست داده است . از این رو ، توصیه می شود قبل از هر تدریس ، انگیزه ی دانش آموزان را برای یادگیری درس جدید افزایش دهید. « بیان اینکه چرا باید در دانش آموز ایجاد انگیزه کرد ؛ » می توان به این موارد اشاره کرد : • برانگیختن علاقه دانش آموزان • درگیر کردن دانش آموزان با موضوع تدریس • معطوف کردن توجه دانش آموز، به آنچه که باید یاد بگیرد . فنون ایجاد انگیزه در یادگیرندگان بیان اهداف درس :
اهداف درس را برای فراگیرندگان به روشنی بیان کنید ، یعنی مشخص کنید که دانش آموزان پس از پایان درس به چه دانش و یا توانمندیهایی دست پیدا می کند .
معنا دار کردن یادگیری : کاربردهای درس را در موقعیت های متفاوت زندگی ، برای دانش آموزان بازگو کنید ؛ یعنی طوری عمل کنید که دانش آموزان احساس کنند با یادگیری این درس می توانند مشکلی از مشکلات زندگی خود را حل کنند . در واقع، یادگیری ر ا برای دانش آموزان معنادار کنید .
مشارکت کردن دانش آموزان در بحث : از روش هایی استفاده کنید تا کلاس درگیر بحث شود ، طوری عمل کنید که دانش آموزان خود را در یادگیری سهیم بدانند . برای مثال ، در حین تدریس از سوالاتی استفاده کنید تا دانش آموزان نیز مجبور به مشارکت شوند و پس از هر پاسخ منطقی از تشویق های کلامی و یا غیر کلامی استفاده کنید و ....
انجام تدریس از ساده به مشکل : بکوشید ابتدا مباحث ساده را برای دانش آموزان ارائه کنید سپس به مباحث پیچیده برسید .
استفاده از مثال های ساده ، آشنا و دلنشین : در سرتا سر تدریس ، برای تبیین و تفهیم هر چه بیشتر درس ، از مثال های ساده ، آشنا و دلچسب که موجب افزایش انگیزه یادگیری دانش آموزان می شود ، استفاده کنید .
تذکر نمره و آزمون : برای درگیر کردن بیشتر دانش آموزان ، می توانید با تذکر نمره و آزمون آنان را برای یادگیری هر چه بیشتر درس ترغیب کنید . اما این ترغیب نباید جنبه ی تهدید به خود گیرد . برای مثال از این عبارت استفاده کنید : به احتمال زیاد از این درس ، یکی دو نمره در امتحان است . پس دقت کنید تا آن را خوب یاد بگیرید .
یادآوری : از مورد آخر ( تذکر نمره و آزمون ) ، وقتی استفاده می کنیم که روش های قبلی جواب نداده باشد . دانشمندی می گوید : اکثر مردم غالباً به مسائل کم اهمیت ، بیش از مسائل مهم و مهمتر می پردازد ، و مسائل جنبی را چنان می پندارند که گویی امری حیاتی است ولی از بحث جدی درباره ی آن ها خودداری می کنند . در بحث از معلم و معلمین باید بدانیم: 1. معلمی ، مهارتی کاlملاً آموختنی است . چون پیچیدگیهای متعدد و متنوعی دارد ، به ویژه در روزگار اخیر که روز به روز پیچیده تر شده و می شود . 2. معلمی هم مانند سایر حرفه ها ، بی تردید ، مستلزم استعداد و عشق و ذوق است . استعداد ، خلاقیت ، استعداد کنجکاوی ، استعداد اندیشیدن انتقادی ، استعداد کلامی و استعداد یادگیری موثر و عشق و ذوق نیز در همه ی مشاغل از عوامل بسیار موثر در موفقیت به شمار می روند . اما به قول معروف در حرفه ی معلمی ، شاید هم در همه ی حرفه ها ، وجود این استعدادها شرط « لازم » است ، نه « کافی » . حتی یک نابغه مسلم ، لزوماً معلم موفقی نخواهد بود ؛ و با دارنده ی مدرک تحصیلی عالی در رشته های ، به اصطلاح ، « علوم تربیتی » لزوماً معلم موفقی نمی شود . از این رو ، شخصی را صرفا ً به سبب داشتن مدرک تحصیلی عالی نباید به حرفه ی معلمی گماشت . بلکه ضرورت دارد که حداقل دو سال ، به کارآموزی جدی در مهارت معلمی بپردازد و در ارزشیابی های عملی موفق شود . 3. معلمی با هیچ یک از مشاغل قابل مقایسه نیست : زیرا هیچ کار دیگری پیچیدگی های مسئولیت آموزش و پرورش را ندارد . به این معنا که مخاطب معلم ، انسان است ؛ مخلوقی که هنوز هم ناشناخته است و هنوز هم پیچیده ترین مخلوقات خداوندی تلقی می شود . روانشناسان در تلاش برای شناخت انسان هنوز اندرخم یک کوچه اند . البته ، امیدوارند روزی به این شناخت ، موفق شوند که امید شرط اساسی هر گونه پژوهش و شناخت است . و حتی آموزش و یادگیری بدون امید و انتظار پیامدهای مطلوب ( بازخود) غیر ممکن است . 4. معلمی ، فلسفه و علم و هنر با هم است : چرایی ؟ چگونگی ؟ و چگونه خلاقیتی؟ از این رو ، معلم موفق یا موثر را « فیلسوف » و « عالم » و « هنرمند » - هر سه با هم – می نامند . 5. معلمی ، تدبیر است و تلاش : تلاش هدفمند ، نظام دار « سیتماتیک » ، و برانگیخته . 6. مهم تر از آن ها معلمی ، مدیریت حساس افراد بشر است : مدیریت همزمان مغزها ( معلومات ، افکار، عقاید ) ، دستها ( مهارتها ) و دل ها ( احساسات و عواطف ، گرایش ها ، ارزش ها ) به عبارت دیگر ، مدیریت معلمی ، مدیریت یادگیری ، مدیریت آموزش ، مدیریت موفقیت و هرچند غیر مستقیم ، مدیریت خانواده و در سطح‌کلان مدیریت جامعه و جهان است . با توجه به نکات مذکور ، می توان سنگینی و حساسیت مسئولیت معلمان را به راحتی دریافت به همین سبب ، گفته اند بی توجهی یا کم توجهی به معلمی ومعلمان ، بدون تردید ، بی توجهی و کم توجهی به انسانیت و انسان است و ارزش نهادن به معلم ، در واقع ، ارزش قائل شدن برای بشریت است .
امروزه معلم فردای دانش آموزان ، و فردای دانش آموزان فردای جهان و جهانیان است . از این رو: • نباید شخص معلم و کار او را دست کم تلقی کرد ؛ • باید سلامت زندگی او را در سلامت زندگی همگان در حال و آینده تلقی کرد ؛ • اگر او سالم و شاد باشد ، یعنی از آرامش و آسایش فردی واجتماعی برخودار باشد ، طبعاً اثرگذاری های سودمندی خواهد داشت ؛ • از معلمان‌باید انتظار داشت که متفاوت‌و انتقادی بیندیشند ؛ • معمولاً معلمان امر و نهی را بر نمی تابند . بنابراین ، راهنمایی ایشان ، که یقیناً ضروری است ، باید با محبت و احترام انجام گیرد ؛ • معلمان مانند همه ی مردم به رفاه در خور شأن خود نیاز دارند ؛ • ضعف علمی و حرفه ای معلم ، بدون تردید به ضعف کودکان و نوجوانان ، ضعف علمی ، ضعف عاطفی و ... و درنتیجه به ضعف جامعه منجر می شود؛ • شاید اغراق نباشدکه بگوییم : تقویت علمی و حرفه ای مداوم معلمان در همه ی سطوح تحصیلی ، به قول معروف ، از نان شب هم ضروری تر است . زمان یا موقعیت متغییر طبعاً مردم را ، اعم از خردسال و بزرگ سال ، تغییر می دهد . بنابراین معلم ، حتی دارنده ی بالاترین مدرک تحصیلی از معتبرترین‌دانشگاه‌جهان به‌تجهیز و تقویت علمی وحرفه ای مداوم نیاز دارد ؛ که غفلت از این ضرورت و اکتفای معلمان به اطلاعات موجودشان ، فاجعه ی انسانی بسیار ناگوار تلقی می شود .
7. همه ی معلمان به شناخت هایی از این قبیل نیازمند ند : • شناخت خویشتن • شناخت فلسفی وعلمی و هنری • شناخت دانش آموزان و دانش جویان؛ • چه نیازهایی دارند ؟ • جامعه و جهان چه انتظارهایی از ایشان دارند ؟ • در چه شرایطی زندگی می کنند ؟ • چگونه یاد می گیرند ؟ • چه چیزهایی و چه مقدار باید یاد بگیرند ؟ • چه برداشت هایی از موفقیت ها و جامعه و جهان دارند ؟ • چه فرهنگی بر زندگی ایشان حاکم است ؟ • به چه نوع کمک های جنبی نیاز دارند ؟ • اوقات فراغت خود را در کجا و چگونه می گذرانید ؟ • از مدرسه ومدیر و معلمان خود چه انتظارهای مخصوصی دارند ؟ • شناخت فرهنگ جامعه و جهان معاصر . • شناخت گذشته ، حال ، آینده ی احتمالی جامعه و جهان . • شناخت مواد و موضوعات درسی گذشته و آینده ی آن ها . • شناخت چگونگی آموزش دروس گوناگون در جهان امروز . • شناخت چگونگی آموزش . • یادگیری یادگرفتن ( یادگیری مداوم ). • یادگیری به کاربستن ( یادگیری انتقال ). • یادگیری زیستن ( یادگیری سالم زیستن ). • یادگیری هم زیستی ( یادگیری تحمل افکار ). • یادگیری منبع معتبر یافتن یا فرهنگ های مخالف . • یادگیری استنباط و استنتاج و استدلال مؤثر . • یادگیری سخن مؤثر گفتن . • یادگیری بازاندیشیدن و فراتر اندیشیدن و انتقادی اندیشیدن. • شناخت چگونگی جهانی اندیشیدن و جهانی عمل کردند . • شناخت انواع و چگونگی اجرای مؤثر فعالیت های آزاد یا فوق برنامه و چگونگی مؤثر سازی آن ها در تغییر رفتار مطلوب در شرکت کنندگان . • شناخت چگونگی آموزش خانواده ها در جهان امروز . • شناخت چگونگی کاربرد مؤثر فناوری در آموزش و پرورش جامعه ی خویش . • شناخت چگونگی شرکت در خدمات اجتماعی و چگونگی آموزش آن ها به کودکان و نوجوانان . • شناخت فنون و روش های گوناگون تغییر رفتار در دنیای امروز . • شناخت چگونگی مدیریت زمان . • شناخت چگونگی مدیریت استعدادها و توانایی ها. • شناخت چگونگی تشکیل و مدیریت خانواده . • شناخت چگونگی ارزشیابی شناخت های خود و دانش آموزان و دانش جویان . • شناخت شرایط و ویژگی های مدرسه و پیش دبستانی ، دبستان ، راهنمایی ، دبیرستان سالم و مؤثر در جامعه و جهان معاصر. • شناخت چگونگی در جریان یافته های جدید علوم و معارف بودن . • شناخت چگونگی آموزش انتقادی برنامه ها و کتاب های درسی و سایر وسایل آموزشی . • شناخت چگونگی تشکیل و تجهیز کتاب خانه های مدرسه و کلاس . • شناخت انتظارهای جامعه و جهان از مدارس و معلمان و چگونگی پاسخ دادن به آن ها . پس : ای کاش خود را " آن چنان که هستیم و باید باشیم یا می توانیم باشیم ، می شناختیم ! ای کاش آموزش – پرورش جامعه و جهان امروز و آینده احتمالی را می شناخیم ! ای کاش شرایط زندگی سالم و فراهم ساختن آن ها در دنیای امروز را می شناختیم ! ای کاش محدوده ی وظایف معلمان را می شناختیم ! ای کاش نقش معلمان در جامعه و جهان امروز را می شناختیم و ارزش آن را درمی یافتیم ! ای کاش به ضرورت رفاه و آسایش معلمان ، معتقد می شدیم ! ای کاش می توانسیتیم بیشتر بیندیشیم و کم تر حرف بزنیم ! ای کاش می توانستیم به راحتی بگوییم « نه » ! ای کاش می توانستیم در تدابیر و تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های آموزشی به جامعه و جهان با هم و هم زمان بیندیشیم ! ای کاش می توانستیم کودکان و نوجوانان را اشخاصی « مسئولیت پذیر » بار آوریم ! ای کاش می توانستیم بپذیریم ، که آموزش و پرورش عمل است نه سخنرانی های هیجان انگیز! ای کاش می دانستیم که مدرسه جایگاه زندگی است نه آمادگی برای زندگی ! ای کاش می دانسیتم ، می پذیرفتیم ، و عمل می کردیم که مدرسه ی پیشرفته از لحاظ علمی و آموزشی ، منبع معتبر یادگیری برای همگان ، حداقل برای اولیای دانش آموزان و ساکنان منطقه ی پیرامون مدرسه است ؛ و دَرَش همیشه به روی ایشان باز است ! مدرسه به مردم تعلق دارد نه صرفاً به دانش آموزان . ای کاش می دانستیم ، می پذیرفتیم ، و عمل می کردیم که آموزش خانواده ها نیز از جمله وظایف اساسی مدرسه است .
و این آموزشی ، شامل : • کمک به والدین در چگونگی شناخت علمی فرزندان خود با علم به اینکه خود ایشان نخستین منبع معتبر کودکان هستند . • کمک به والدین در چگونگی شناخت علمی به وجود آوردن جو عاطفی سالم و خوشایند در خانه . • کمک به والدین در آشنایی با برنامه های آموزشی مدرسه و چگونگی همکاری با مدرس زیر نظر مدیریت آن . • کمک به والدین در چگونگی و محدوده ی کمک به فرزندان خود در انجام دادن تکلیف های درسی . • کمک به والدین درشناخت شرایط و مقتضیات جامعه و جهان امروز در تشکیل و اداره ی خانه و خانواده . • کمک و راهنمایی والدین در چگونگی ایجاد و نگهداری محیط زیست سالم . • کمک به والدین در چگونگی هدایت فرزندانشان در حفظ محیط زیست
کمال معلم و معلم کمال
کمال معلم در آن است که:
• متواضع و فروتن باشد و از کبر و عُجب پرهیز نماید و از انجام اموری که در عهده و توانایی او نیست خودداری کند. و از فراگرفتن چیزی که نمی‌داند استنکاف ننماید و تصنع و صحنه سازی نسبت به چیزی که می‌داند بکار نبرد. • روش او در تربیت، عمل به علم باشد! یعنی به چیزی که دیگران را به آن امر می کند عامل باشد و همه حالات و سکنات او حاکی از کمال و وقار باشد. • برای پیشگیری از سوء رفتار شاگردان و جلوگیری از ارتکاب خلاف آنان با اشاره و کنایه عمل نماید و در صورت لزوم، آشکارگویی و تصریح او برای شاگردان همراه با لطف و محبت و صبر و مودت باشد و شاگردان را جهت تخلف و سوء رفتار سرزنش و توبیخ ننماید زیرا آشکارگویی و بیان صریح، هیبت و ابهت مربیان را از هم می گسلد و موجب جرأت و جسارت شاگردان در انجام عمل سوء اخلاقی می گردد. • در جهت تقویت اعتماد به نفس دانش آموزان کوشا باشد زیرا اگر دانش‌آموز دچار عدم اعتماد به نفس گردد دائماً خود را از امور محوله ناتوان می یابد و این خطری است که اگر پیشگیری نشود دانش آموز دچار مشکلات رفتاری می گردد. • جهت پیشبرد اهداف تربیتی و آموزشی در محیط های آموزشی از محرک هایی چون تحسین، تقدیر، تشویق و تحریض، ترغیب، پاداش و نظایر آنها استفاده نماید. • خوبی ها را افشا کند و بدی ها و عیب ها را بپوشاند و زشتی را آشکار نکند زیرا این خود باعث می شود که بدیها و زشتیهای فاعل عمل، کم شود. • تصور صحیحی از خود داشته باشد و خویش را چنان که هست بپذیرد و درغیر این صورت نمی توان شایستگی‌ها و لیاقت های خود را تشخیص دهد و همواره مضطرب و منتظر و در حال احتیاط باقی می ماند و بجای ابتکار و خلاقیت پیوسته درصدد کشف روش هایی است که عدم صلاحیت او را بپوشاند. • در کلاس به جهت رشد و شخصیت اجتماعی دانش‌آموزان به اصول ارتباط کلام توجه کافی بنماید. • نسبت به آنچه که می خواهد تعلیم دهد آگاه باشد و عنایت داشته باشد که نیمی از شرایط حُسن اداره کلاس به این امر اختصاص دارد. • دارای ثبات عاطفی باشد که بهترین عامل جلب اعتماد دانش آموزان نسبت به معلم می باشد. • در صورت بروز رفتار نامناسب از سوی دانش‌آموز رفتارهای گذشته او را بر علیه آنان بکار نگیرد و به عبارتی گذشته نا مطلوب او را همچون بر چسبی بر پیشانی فراگیر نزند. • در هنگام رسیدگی به رفتارهای نابجا و یا در هنگام تغییر رفتار دانش آموزان به زمینه اساسی و احتیاجات او توجه نماید. • خود را کامل نداند و دائماً در صدد ایراد گرفتن از دیگران نباشد که روش فوق زمینه را جهت بروز رفتارهای نامناسب فراهم می سازد. • دانش آموز را به عنوان یک انسان قبول داشته باشد و او را درک کند. از ارزشیابی شخصیتی او خصوصاً جنبه‌های منفی شخصیت در حضور جمع اجتناب ورزد. • به عنوان یک الگوی رفتاری باید در افکار و اعمالش ثبات داشته باشد و تصمیم گیری او متأثر از حالات هیجانی او نباشد. عنایت داشته باشد که دانش آموزان با اظهار نظر معلم و مربی در مورد خودشان خیلی اهمیت می دهند، لذا چنانچه آنان احساس کنند که ارزشیابی معلم بدون غرض بوده و با رعایت کامل انصاف صورت گرفته است، برای آن ارزش قائل می شوند. و در نواقص و نقاط ضعف خود تلاش می کنند. ولی اگر ارزشیابی منصفانه نباشد، موجب کینه و عناد و در نتیجه دوری گزیدن آنان از مربی و یا معلم می شود که پی آمد های نامطلوب دیگری را نیز در بر خواهد داشت.
• بطور مستمر از کار خود ارزیابی به عمل آورد یعنی با توجه به هدف های آموزش و رفتاری که در شروع درس در نظر دارد. بیندیشد که تا چه حد به هدف های خود نائل گردیده است و تا چه حد توانسته است در دانش‌آموزان نفوذ کند و مورد تأیید واقع شود. • خوش صحبت بوده و دارای قدرت بیان باشد. زیرا قدرت بیان و نفوذ کلام معلم در ایجاد رابطه با دانش آموزان و تفهیم مطالب درسی به آنان بسیار مؤثر است. • از لحاظ وضع ظاهری مرتب و آراسته باشد. به عبارت دیگر پوشش و آرایش او در عین سادگی متناسب با محل و فضا ی آموزشی باشد و همواره پاکیزگی و نظافت را رعایت نماید. • در عین معلم بودن، مربی نیز باشد یعنی علاوه برتعلیم دانش آموزان، به تزکیه و تهذیب اخلاق آنان اهتمام ورزد و بررسی نماید که این درس آموزی ها، تکالیف دادن ها، تشویق ها و یا تنبیه ها چه اثری در کار شاگرد می گذارد. • از برنامه های تکراری و غیر ضروری پرهیز نماید و دارای ابتکار و خلاقیت باشد. • همچون یک باغبان تمام وجود و اندیشه اش رادر خصوص شکوفایی دانش آموزان که گردانندگان جامعه فردا می باشند بکار گیرد. • شاگردان خود را بهترین دوستان و حتی فرزندان خود محسوب نماید و راه و رسم کار و روش تصمیم گیری در یک امر را با آنان در میان بگذارد. • با خلوص نیت وقصد خدمت کار کند و توقع تقدیر، جز از خدای سبحان نداشته باشد. • به تحولات جوامع آگاه باشد. • عملش، قولش را تکذیب نکند. • حتی الامکان از وضع خانوادگی، طرز فکر، رفتار و استعداد دانش آموز آگاه باشد. • نجیب، آزاده، پاکدل، شکیبا، وظیفه شناس، شجاع، متین، مقاوم، مودب، شریف، معتدل و بلندنظر باشد و برکنار از تلون مزاج، حسد، کینه، دون همتی، بخل، تنبلی، تملق گویی، بیهوده گویی وتندخویی باشد. • با شیوه های پرورش و روشهای آموزش آشنا باشد. • فن تدوین و تربیت اطفال را بداند. • توانایی استقرار عدالت در مدرسه وکلاس را دارا باشد. • وظیفه شناس باشد و در ایجاد نظم وامنیت محیط آموزشی خود کوشا باشد. • به شغلش مفتخر باشد و عملش را با نیت قربت انجام دهد و از خدمت خود لذت ببرد. • از طبقه بندی دانش آموزان در صورتی که به لحاظ استعداد مختلف باشند، پرهیز نماید. • به پرسشهای دانش آموزان توجه داشته باشد و عادلانه پاسخ گوید به حدی که هیچ کس از سوال کردن محروم نماند. • به توسعه فعالیت های گروهی توجه داشته باشد. به افراد ممتاز و سرآمد کلاس به عنوان سر گروه مسئولیت تقویت درسی دانش آموزانی که متوسط یا ضعیف هستند واگذار کند. • عوامل مهمی که رشد علمی دانش آموزان را به تعویق می افکند بشناسد واز آنها اجتناب کند. • کلامی که به کار می گیرد خود درس علم وعبرتی برای متعلمان باشد. • محبت و عظمت در نگاه او باشد نه در آنچه بدان می نگرد! چرا که نهال دوستی ومحبت در دل انسان ریشه و سایه آن بر اشیاء می افتد.. • برخی از لغزش های دانش آموزان را با نظر اغماض بنگرد و از آن در گذرد. • شمع معرفت و چراغ شهود در دلها برافروزد تا در پرتو آن گوهر دانش بیفشاند. • سخن به اندازه گوید و از گفتار بیهوده بپرهیزد. • گمان بد نبرد و تحقیق نکرده قضاوت نکند و پس از آنکه حقی مسلم شد در تصمیم گیری قاطع باشد. • نه کسی را تحقیر کند و نه به حقارت تن دهد. • دانش آموزان را بیهوده سرزنش نکند وآنان را آزار ندهد. • آنی از نعمت های خدا غافل نماند و پیوسته از اواستعانت جوید. • دانش آموزان در کنار او احساس امنیت وآرامش کنند. • احساس مسئولیت را به دانش آموزان بیاموزد. • ایمان وتقوا را از راه تفکر در خلقت و شناخت انسان آموزش دهد. • کلاس او به گونه ای باشد که شوق فراگیری علم و حکمت در دانش آموزان ایجاد شود. • رفتار و گفتارش، دانش آموزان را به یاد خدا و اولیاء الله بیندازد. • از قبول مسئولیت نگریزد. • در پی جست وجوی تقصیر در متعلمان نباشد. • الگوی ایمان، معیار محبت وکانون مهرورزی باشد. منابع: 1- کاربرد روانشناسی در آموزشگاه تألیف: دکتر مقدم 2- زمینه تربیت اثر: دکتر علی قاسمی
معلم و تدریس
اصلی ترین وظیفه هر معلمی خوب تدریس کردن است. وقتی از تدریس صحبت می کنیم هر فردی، بالاخص هر معلمی نگرش و تعریف خاصی از این کنش و فراکنش دارد. اما در کل می توان تدریس را بدین گونه تعریف کرد: تعامل یا رفتار متقابل معلم و شاگرد، براساس طراحی منظم و هدفدار معلم برای ایجاد تغییر در رفتار شاگرد.
همان طور که از این تعریف استخراج می شود دو ویژگی خاص برای تدریس مشخص شد:
1- وجود تعامل یا رابطه متقابل بین معلم و شاگرد
2- هدفدار بودن فعالیت های معلم
تدریس مفاهیم مختلفی را در بر می گیرد، مانند نگرش ها، گرایش ها، باورها، عادت ها، و شیوه های خاص رفتار و به طور کلی انواع تغییراتی که می خواهیم در شاگردان ایجاد کنیم.
عوامل موثر در تدریس:
زمانی که از تدریس صحبت می شود، تفکر عام براین اساس است که تدریس بسیار عمل اسانی است و کار معلم دست کم گرفته می شود.
اما اگر بخواهیم با تفکر علمی به قضیه نگاه کنیم متوجه می شویم که تدریس نه تنها امر ساده ای نیست بلکه معلم در تدریس با متغیرهای متفاوتی سرو کار دارد.
او سعی می کند با کنترل و دستکاری متغیرهای مختلف، وضعیتی به وجود آورد که یادگیری حاصل شود. شناخت و کنترل همه عوامل و متغیرهای دخیل کار اسانی نیست و شاید بتوان گفت غیرممکن است.
بدون شک، در ایجاد محیط یادگیری عواملی هم چون ویژگی هی معلم و شاگرد ساخت نظام آموزش، محتوای آموزش و صدها متغیر دیگر می تواند موثر باشد. بدیهی است کهه معلم نمی تواند همه عوامل مذکور را تحت کنترل در آورد.
ممکن است سوال شود اگر کنترل همه عوامل مذکور ممکن نباشد معلم چگونه می تواند شرایط مطلوب را با توجه به دخالت متغیرهای متعدد و غیر قابل کنترل به وجود آورد.
در پاسخ به چنین سوالی باید گفت: درست است که معلم نمی تواند همه متغیرهای دخیل را تحت کنترل در آورد اما شناختن چنین عواملی او را قادر خواهد ساخت که در تنظیم فعالیت های تدریس، تصمیمی آگاهانه بگیرد.
اگر معلم از نظری
((توجه:تمامی مطلب مربوط به تجربه معلمان حرفه ایteachernovin.blogfa.com می باشد وحق آنمحفوظ می باشد)).
ویژگی های شخصیتی و علمی معلم:
اساسی ترین عامل برای ایجاد موقعیت مطلوب در تحقق هدف های آموزشی، معلم است. اوست که می تواند حتی نقص های کتاب های درسی و کمبود امکانات آموزشی را جبران کند یا برعکس، بهترین موقعیت و موضوع تدریس را با عدم توانایی در ایجاد ارتباط عاطفی مطلوب به محیطی غیر فعال و غیر جذاب تبدیل کند.
در فرایند تدریس دیدگاه علمی معلم و تجارب وی نقش به سزای را ایفا می کند امام آن چه مهم تر است کل شخصیت معلم است که در ایجاد شرایط یادگیری و تغییر و تحول شاگرد تاثیر می گذارد دیدگاه معلم و فلسفه ای که او به آن اعتقاد دارد، در چگونگی کار معلم تاثیر شدیدی می گذارد.
در این جاست که می توان رسالت معلم که برتر از آموزش است را مطرح کرد.
رسالت اصلی معلم تربیت انسان هاست. انسان هایی که بتوانند حال خود را به بهترین نحو رقم بزنند و آینده درخشانی را منتظر باشند.
ویژگی های شخصیتی معلم و نقش ان در تدریس:
1- معلمان شاگرد نگر:
این گروه از معلمان،شاگردان را هسته مرکزی فعالیت خود قرار می دهند و آنان را محور اصلی فعالیت های آموزشی می دانند.انان فعالیت و رشد همه جانبه شاگرد را در نظر می گیرند یعنی به پرورش خیلی بیشتر از انتقال صرف مواد رسی بها می دهند.
این گونه از معلمان معمولا به روانشناسی یادگیری و آموزش ،روانشناسی رشد و جامعه شناسی تا حدودی مسلط هستند و از این آموزه ها در شناخت فراگیران و انتخاب روشهای مختلف تدریس بهره می گیرند.
2- معلمان درس نگر:
این دسته از معلمان بیشتر به درس اهمیت می دهند تا پرورش شاگردان. تمام کوشش آن ها بر این است که به هر طریقی که شده درس را به شاگردان انتقال دهد. گروه درس نگر به شاگردان و تفاوت های فردی انان توجه ندارند یا آن را چندان مهم تلقی نمی کنند.
به نظر این گروه شاگردان موظفند که درس را به طور کامل یاد بگیرند و به معلم پس بدهند. به اعتقاد افراد این گروه حقایق علمی شاگردان را برای زندگی اجتماعی اماده می سازد و به همین دلیل کسب دانش در درجه اول اهمیت قرار دارد.
((توجه:تمامی مطلب مربوط به تجربه معلمان حرفه ایteachernovin.blogfa.com می باشد وحق آنمحفوظ می باشد)).
نکته شایان توجه در بررسی این دو گروه از معلمان این است که معلم اگر بخواهد تدریس موفقی داشته باشد و یادگیری به معنای واقعی کلمه اتفاق بیفتد لازم است هم شاگرد نگر باشد و هم درس نگر. به نظر می رسد این گونه است که عمل تربیت که رسالت اصلی معلم است به خوبی محقق می گردد.
توصیه هایی برای داشتن یک تدریس موفق و رضایت بخش 1- با توکل به خدا و نام خدا کلاس را شروع کنیم. 2- اخلاص در عمل تدریس و تقوا را رعایت کنیم. 3- زمان هر جلسه تدریس را در نظر داشته باشیم تا با کمی یا زیادی وقت مواجه نشویم. 4- وقت کلاس را به مطالب بیهوده و کم فایده صرف نکنیم. 5- سعی کنیم ساعت تدریس را تغییر ندهیم. 6- به هنگام تدریس، نشاط روحی و عاطفی خود را حفظ کنیم. 7- با خوشرویی تدریس کرده و همواره چهره بشّاشی داشته باشیم. 8- احساسات و عواطف دانش آموزان را جریحه دار نکنیم. 9- تلاش کنیم فضایی عاطفی بوجود آوریم. 10- سعه ی صدر داشته باشیم و از فضل فروشی بپرهیزیم. 11- وفای به عهد، خوش قولی و تواضع در تدریس را از یاد نبریم. 12- به هنگام تدریس؛ آرامش خود را حفظ کنیم. 13- از قضاوت ناصحیح نسبت به دانش آموزان پرهیز کنیم. 14- اشتباهات خود را توجیه نکنیم. 15- از علماء ،بزرگان و شخصیتهای دینی با احترام نام ببریم. 16- از به کار بردن کلمات خارج از نزاکت بپرهیزیم. 17- پرگوئی نکنیم، در واقع آنقدر بگوئیم که می توانیم بشنویم. 18- رازدار و محرم اسرار دانش آموزان باشیم. 19- از تعصب بیجا بپرهیزیم. 20- از دانش آموزان توقعات بیش از اندازه نداشته باشیم. 21- رسا و روان بودن کلمات و جملات را رعایت کنیم. 22- از داشتن تکیه کلام پرهیز کنیم. 23- در تدریس ذوق و سلیقه به کار ببریم. 24- آرام و شمرده تدریس کنیم. 25- ساده تدریس کنیم ؛اما عمیق. 26- در املاء کلمات دقت کنیم و کلمات را صحیح روی تابلو بنگاریم. 27- ذوق و استعداد دانش آموزان را شناسایی و هدایت کنیم. 28- بین دانش آموزان رقابت سالم و مثبت ایجاد کنیم. 29- در برخوردها عدل و انصاف را رعایت کنیم. 30- به دانش آموزان توجه و نگاه یکسان داشته باشیم. 31- با دانش آموزان همدردی کنیم. 32- از تشویق به موقع غافل نشویم. 33- سخن دانش آموزان را بی مورد قطع نکنیم. 34- کارها و فعالیتهای مربوط به کلاس را بین دانش آموزان تقسیم و به آنها مسئولیت بدهیم. 35- در هنگام موعظه ، خود را مخاطب اصلی قرار دهیم. 36- به مقررات محیط آموزشی احترام بگذاریم. 37- سعی کنیم کردار و رفتار خوبی از خود نشان دهیم. 38- پیش از تدریس، شناختی اجمالی از وضعیت ، موقعیت و سطح معلومات دانش آموزان بدست آوریم. 39- بیش از اندازه در کار دانش آموزان ، خود را دخالت ندهیم. 40- به کار خویش ایمان داشته باشیم. 41- سعی کنیم شخصیت علمی و اجتماعی خویش را پیش دانش آموزان سبک نکنیم. 42-مقررات خشک و افراطی را زا کلاس دور کنیم. 43- نسبت به فعالیت دانش آموزان بی تفاوت و بی توجه نباشیم. 44- در تدریس از گروه گرائی و خط بازی خودداری کنیم. 45- بر موضوعات درسی ، تسلط و از آن اطلاع کافی داشته باشیم. 46- در افزایش آگاهیها و محتوای علمی و درسی خود بکوشیم. 47- به سؤالات دانش آموزان با لحن خوب و مناسب پاسخ دهیم. 48- مطالعه پیش از تدریس و آمادگی قبلی جهت تدریس داشته باشیم. 49- برنامه ریزی درسی داشته باشیم. 50- از ابتکار و خلاقیت در تدریس استفاده کنیم. 51- از روشهای تدریس و نحوه ی به کار گیری آنها آگاه باشیم. 52- به کیفیت شروع ، ادامه و پایان درس توجه داشته باشیم. 53- به هنگام تدریس مطالب ، تنوع را فراموش نکنیم. 54- از تجربیات درسی و تدریس دیگران استفاده کنیم. 55- در هر درس مطالب نو وتازه ای بیان کنیم. 56- سعی کنیم دانش آموزان در ارتباط با درس فعالیت عملی داشته باشند. 57- دانش آموزان را نسبت به یادگیری درس تشنه کنیم. 58- در صورتی که احساس خستگی در چهره دانش آموزان مشاهده کردیم، از ادامه تدریس خودداری کنیم. 59- سعی کنیم همواره اشکالات تدریس خود را رفع کنیم. 60- موضوع و عنوان درس را در ابتدای تدریس مشخص و بازگو کنیم. 61- درس را مرحله به مرحله تدریس کرده و از شاخه به شاخه پریدن بپرهیزیم. 62- بیش از اندازه ی معمول به جزوه ، کتاب و یا متن درس نگاه نکنیم. 63- از طرح شبهات و اشکالات بدون جواب بپرهیزیم. 64- جمع بندی درس را در انتها فراموش نکنیم.
۶۵- از داشتن لحنی یکنواخت و تن صدای ثابت بپرهیزیم. 66- در هنگام تدریس ، در یک مکان ثابت توقف نکنیم. 67- دقت کنیم تمرینها یا مسائل ( تکالیف) در حد توان دانش آموزان باشد. 68- در هنگام تدریس از وسائل و امکانات آموزشی موجود حداکثر بهره را ببریم. 69- در هنگام تدریس حتی الامکان از مثال استفاده کنیم. 70- خلاصه ی درس را در انتهای تدریس بازگو و از دانش آموزان نیز بخواهیم. 71- ظاهری آراسته و منظم داشته باشیم و در نظر بگیریم که زیبایی ، سادگی است . 72- در کارهایمان نظم داشته باشیم تا الگوئی مناسب برای دانش آموزان باشیم. 73- نتایج ازمونها را بررسی کنیم تا نقاط ضعف و قوت را بیابیم. 74- در هنگام خشم، بر احساسات و عواطف خود غلبه کنیم. 75- در تمام کارهای خود ، قاطعیت و برش داشته باشیم. 76- دانش آموزان را در بالا رفتن از نردبان علم و دانش یاری کنیم. 77- در هنگام تدریس سعی کنیم تمام توجه دانش آموزان را به خود جلب کنیم. 78- فرصت انتقاد از خود را به دانش آموزان بدهیم. 79- از اینکه نسبت به پاسخگوئی به برخی از سؤالات قادر نیستیم ، هراس به خود راه ندهیم و به راحتی اقرار کنیم که پاسخ آن را نمی دانیم. 80- تجارب تازه خود را در اختیار دانش آموزان قرار دهیم و به یاد داشته باشیم که معلم هنرمند کسی است که با ایجاد شرایط و موقعیتهای مناسب آموزشی ، خود کمتر تدریس می کند ، ولی دانش آموزان بیشتر یاد می گیرند.
ارائه دهنده تجربه:آقای اسماعیل رستمی، سابقه کاری:27سال،سال کسب تجربه:سال سوم تجربه آموزشی
در آن سالها در مدرسه محله" لل بند" قانونی وضع شده بود که معلم هرپایه باید با دانش آموزانش در مقاطع بالاتر همراه باشد، یعنی معلم سال سوم در سال بعد در پایه چهارم تدریس می کرد و همچنین دانش آموزانی که قبول شدند به مقاطع بالاتر بروند و آنهایی که مردود شدند، در همان پایه بمانند.
در سال قبل تنها 4 نفر از 25 نفر پایه چهارم موفق به قبولی در خرداد ماه شدند. و معلم پایه چهارم به دلیل انتقالی به مدرسه دیگر و برای اینکه دانش آموزان از وی ناراضی نباشند، به همه 21 نفر دیگر مدرک قبولی شهریور دادند.
آقای اسماعیلی در آن سال قبول کردند در پایه پنجم تدریس کنند. اما از اوضاع دانش آموزان آن مقطع بی خبر بودند. بعد از گذشت سه هفته، معلم راهنما برای بررسی به کلاس پنجم آمدند. زنگ ریاضی بود و بچه ها درس صفحه17 بودند اما معلم راهنما از صفحه یک کتاب از دانش آموزان پرسش کردند. اما هیچ کس جواب درست نداد. دو بار دیگر خودشان تدریس کردند ولی باز هم دانش آموزان در پاسخگویی به سوالات عاجز شدند.
آقای اسماعیلی به همراه معلم راهنما وارد دفتر شدند و بعد از بررسی پرونده دانش آموزان متوجه اوضاع آنها شدند.
آقای اسماعیلی با یک موقعیت سخت مواجه شدند و میدانستند که این دانش آموزان نیاز به تلاش بسیاری دارندچون آنها هنوز مباحث سال قبل را یاد نگرفته بودند.
آقای اسماعیلی از آن روز به سراغ کتب روانشناسی و روش تدریس های مختلف رفتند و با کسب تجربه از معلمان با سابقه، با تلاش بسیار توانستند کمبودهای دانش آموزان را برطرف کنند . در پایان سال که امتحانات بصورت نهایی برگزار میشد، دانش آموزان پایه پنجم با بهترین نمرات قبول شدند و در آن سال از 25 نفر دانش‌آموز،20نفر در امتحانات قبول شدند و این امر جز با تلاشهای بی وقفه این معلم خستگی ناپذیر محقق نمی شد. آقای اسماعیلی آن سال را یکی از تجربه های شیرین خود معرفی کردند
تجربه ای از معلم محترم پایه دوم، ثریا عابدی با بیست و دو سال سابقه از شهرستان بابل:
امسال(1395) من معلم پایه چهارم دبستان حافظ شهرستان بابل هستم. در آغاز سال تحصیلی متوجه شدم که دانش آموزان در خواندن فارسی و نگارش مشکل جدی دارند. از این موضوع بسیار تعجب کردم زیرا آن ها کلاس چهارم بودند و نباید در خواندن ضعفی داشته باشند.
ماهانه در مدارس یک مجله رشد به دانش آموزان می دهند. از این رو از دانش آموزان خواستم که پس از تهیه آن را به منزل ببرند و پس از خواندن هر متن و داستان آن را خلاصه نویسی کنند. برای این کار خود یک دفتر جداگانه تهیه کرده بودند و آن را ثبت می کردند. من نیز شنبه ها تمامی این دفاتر را جمع می کردم و به خانه میبردم و بررسی می کردم و جایی که نیاز به ویرایش داشت را تصحیح می کردم و همچنین قسمت هایی که لازم به آموزش بود، در کلاس با هم کار می کردیم. پس از مدتی متوجه پیشرفت چشمگیری در دانش آموزانم شدم. پس از این که دانش آموزان مجله رشد را بررسی می کردند از آن ها می خواستم که کتاب های غیر درسی مانند کتاب داستان را نیز خلاصه کنند و هر دانش آموزی این کار را انجام دهد، هفتگی به او یک جایزه می دهم. دانش آموزان نیز بسیار راغب شده بودند و هفته ای یک یا دو داستان را به دقت می خواندند و آن را خلاصه نویسی می کردند. من نیز داستان آن ها را بررسی می کردم و از آن ها می خواستم که داستانشان را برای دانش آموزان دیگر نیز بخوانند که این کار موجب افزایش اعتماد به نفس شده بود و همچنین سرعت خواندن آن ها نیز بسیار پیشرفت کرد.
از مدیریت مدرسه نیز درخواست کردم که برای دانش آموزان یک هدیه تهیه نماید و این کار سبب شد که دانش آموزان ضعیف نیز تشویق شوند. علاوه بر پیشرفت قابل توجه در درس فارسی، در ریاضی و دیگر دروس نیز موفق بودند زیرا در ریاضی درست خواندن مسئله بخش بزرگی از حل مسئله را به خود اختصاص می دهد. من با انجام این طرح نتیجه خوبی را بدست آوردم و از شما معلمان آینده نیز می خواهم که از کتاب های غیر درسی نیز برای آموزش خود سود ببرید.
تجربه ای از معلم محترم پایه دوم، ثریا عابدی با بیست و دو سال سابقه از شهرستان بابل:
پس از گذشت دو هفته از سال تحصیلی 93-92 ، دانش آموزی به همراه پدر و مادر خویش برای ثبت نام به مدرسه آمده بود. با وجود اینکه تعداد دانش آموزانم در کلاس زیاد بودند، با اصرار های مادرش قبول کردم در کلاس من باشد. بعد از گذشت چند روز متوجه شدم که این دانش آموز با دیگر دانش آموزان بسیار با خشونت رفتار می کند. بطوریکه کنترل کلاس از دستم خارج شده بود و تمام مدت در حال تذکر به این دانش آموز بودم.
برای چاره جویی و مشورت نزد مدیر رفتم و موضوع را با او درمیان گذاشتم. مدیر مدرسه پدر و مادر او را به مدرسه فراخواند تا علت را جویا شویم. والدین او نیز کاملا از موضوع آگاه بودند گفتند که سال قبل نیز همین دردسرها بوده و مجبور بودیم هر روز به مدرسه برویم و ما نیز از این شرایط دیگر خسته شدیم.
با توجه به این شرایط از مادر دانش آموز درخواست کردم که او را به مشاوره اداره آموزش و پرورش ببرد. پس از گذشت یک ماه دیدیم که جلسات مشاوره هیچ تاثیری روی این دانش آموز ندارد. موضوع این دانش آموز خیلی ذهن من را درگیر کرده بود و حتی در خانه نیز تمام مدت به این فکر می کردم که چگونه این کودک را کنترل کنم و به درس و مدرسه علاقه مند سازم.
یک روز او را نزد خود فراخواندم و کلی با او صحبت کردم. از او درباره معلم سال قبل او پرسیدم تا متوجه شوم که چه کاری انجام داده است. از صحبت های او فهمیدم که از معلم سال قبل خودش بسیار شاکی است. به او گفتم که پسرم من که تو را خیلی دوست دارم و هر کاری که دوست داری را انجام دهم تو هم به حرف های من گوش می دهی؟ گفت بله خانم معلم. او را نزد خود نشاندم و به او فعالیت دادم. با خانواده او در تماس بودم. خانواده نیز بسیار با من همکاری می کرد. متوجه شدم پس از گذشت هفته ها این دانش آموز انقدر به درس و مدرسه علاقه مند شد که تعجب من را نیز برانگیخت. هنوز هم با گذشت چند سال این دانش آموز با من در تماس است و گاهی نیز به مدرسه نزد من می آید. یکی از رمز های موفقیت من در این موضوع همکاری زیاد با خانواده بوده است. و در پایان سال تحصیلی نیز والدین این کودک برای تشکر از من یک لوح سپاس از آموزش و پرورش گرفتند.
با خانم امروانی که آموزگار پایه ششم از مدرسه مرحوم بزرگی هستند، مصاحبه ای انجام دادم. ایشان 17 سال سابقه خدمت در آموزش و پرورش دارند.
در هفدهمین سال خدمتشان(سال جاری) ، باچالش یادگیری دانش آموزی روبرو شدند که نمی توانست دروس را به درستی یاد بگیرد، در یادگیری دچار ضعف بود و نمرات جالبی هم نداشت.
ایشان احتمال می دادند شاید به دلیل عدم اعتماد به نفس او بود. وقتی چند هفته ای از سال تحصیلی گذشت، این دانش آموز چون نمرات جالبی نداشت،ایشان هم بازخورد" نیاز به تلاش، تلاشت را بیشتر کن، با تلاش بیشتر موفق می شوی "را به ایشان می دادند.
در یک امتحان که توانسته بود تا حدی جواب بدهد، ایشان به او بازخورد تا حدی خوب است را دادند. این باخورد چون یک کلمه«خوب» در آن به کار رفته بود، این دانش آموز احساس موفقیت کرد.و از آن به بعد شروع به تلاش کرد و برای او انگیزه ای شد که در فراگیری درس، تلاشش را مضاعف کند.
آن دانش آموز روز به روز از ایشان سؤالات درسی می پرسیدند. در کلاس مشارکت می کردند حتی اگر جواب یک سؤال را بلد نبود هم دستش را در کلاس بالا می برد.ایشان او را راهنمایی می کردند و اگر بلد بود، تشویقش می کردند این دانش آموز روز به روز قوی تر شد و تا این که به مرز خوب رسید و برای خوب تر بودن، بهتر تلاش می کند. یک روز هم از ایشان پرسیدند:«اگر نمره من خوب بشه، نماینده کلاس می شم؟» ایشان هم به او قول این کار را دادند.
اکنون این دانش آموز به مرز "خیلی خوب رسیده" و نماینده کلاس است.
در پایان خانم امروانی از معلمان خواهشی دارند. این که نقاط قوت دانش آموزان را تقویت کنند و در بازخورد دهی توجه بیشتری داشته باشند حتی بازخورد کلامی.
نقدي برشيوه هاي آموزش زبان انگلیسی درايران و پیشنهاداتی برای بهبود آن:
هرساله مبالغ هنگفتي صرف آموزش زبان انگليسي در نظام آموزشي ايران ميشود، اما متاسفانه نتيجه‌اي كه بايد در يادگيري پديد آيد، چندان مطلوب نيست. آمارها نشان مي‌دهد كه كم‌تر از پنج‌درصد ايراني‌ها مي‌توانند به زبان انگليسي تكلم كنند. همچنين بيش از 92درصد از داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها كم‌تر از 10درصد تست‌هاي مربوط به درس زبان انگليسي را درست جواب ميدهند. اين موارد نشان مي‌دهد كه نظام برنامه‌ريزي آموزش زبان در ايران با معضلات جدي روبه‌رو است. دكتر علي ايماني مدرس زبان انگليسي در دانشگاه در اين مورد مي‌گويد:«در اكثر مدارس تدريس زبان با نوشتن الفباي انگليسي و خواندن از روي كتاب آغاز ميشود. درحالي كه بر اساس توصيهء زبان شناسان، يادگيري زبان دوم با يادگيري همزمان مهارتهاي چهارگانه گوش دادن، صحبت كردن، خواندن و نوشتن همراه است كه اگر ترتيب و تمام جوانب آن مورد توجه قرار نگيرد، يادگيري صورت نمي‌گيرد.»
سالها است كه زبان انگليسي به عنوان زبان دوم در مقاطع راهنمايي و دبيرستان تدريس ميشود،اما بعد از گرفتن ديپلم دانش آموزان به ندرت مي‌توانند انگليسي حرف بزنند، چرا؟
مهمترين دليل اين امر اين است كه روش تدريس زبان در مدارس ما يك روش قديمي و بدون بازده است و اگر ما سالها هم با همين رويه پيش برويم، هيچ تغييري در كيفيت يادگيري دانش‌آموزان پيدا نخواهد شد. در اين روش جز صرف منابع مالي و انساني فراوان، سود ديگري عايد دانش آموزان و جامعه نخواهد شد.چون اين روشي منسوخ و غيركاربردي است و هم اكنون در دنيا از روشهاي جديدتري براي يادگيري زبان دوم استفاده ميشود.
وقتي كه يك فرد زبان مادري را ياد مي‌گيرد، در ابتدا فقط از اطرافيان عبارتي را مي‌شنود و بعد صداهايي را توليد ميكند و بعد اين صداها به اداي واژه‌ها و آواهاي ناقص تبديل ميشود و پس از آن كلمات به‌طور صحيح ادا مي‌شوند و در نهايت كودك جملات را مي‌سازد و به اين طريق كودك زبان مادري خود را ياد مي‌گيرد. اين سيستم يادگيري، سيستمي است كه از طرف زبان شناسان براي يادگيري زبان توصيه ميشود ولي ما در دورهء راهنمايي شاهد عكس اين قضيه هستيم.
در روش فعلي تدريس، از اولين روز تدريس حروف الفبا و سپس كلمات را از طريق نوشتن آموزش ميدهند كه اين روش ديگر كاربردي ندارد. زبان‌شناسان بر چهار مهارت صحبت كردن، شنيدن، خواندن و نوشتن تاكيد مي‌كنند. اين چهار مهارت بايد به ترتيب به كار برده شوند يعني در دو هفتهء آغازين تدريس نبايد كتابي در كار باشد و معلمين بايد با تصاوير كه به فلش كارت معروف هستند با دانش‌آموزان كار كنند و بعد جملات ساده را آموزش ميدهند و سپس پرسش و پاسخ انجام دهند. 6 تا 8 درس اول كتاب اول راهنمايي را مي‌توان با استفاده از مكالمه و بدون رجوع به كتاب تدريس كرد، بدون آن‌كه دانش‌آموزان متوجه شوند كه معلم در حال تدريس از كتاب است. در اين حالت دانش‌آموز مي‌تواند موارد گفته شده را ياد بگيرد و براي او انگيزه‌اي ميشود كه به آموزش اشتياق نشان بدهد. به اين ترتيب يك پايه صحيح براي آموزش زبان ايجاد كرده‌ايم. اگر اين روش در سالهاي دبيرستان نيز پياده شود در اين حالت مشكل زبــان‌آموزي تا حدود زيادي رفــــع ميشود. روشهاي جديد، فعاليت بيش‌تري را از طرف معلم و دانش‌آموز مي‌طلبد و نيازمند وسايل كمك آموزشي هستند و اگر آموزش و پرورش ما اين وسايل را فراهم نكنند، اجباراً معلمان با روشهاي قديمي كه يك روش منسوخ شده است به تدريس مي‌پردازند.
بايد تاكيد كنيم كه حفظ كردن يكسري كلمات،زبان‌آموزي نيست. يادگيري زبان بايد با مكالمه و درك همديگر همراه باشد. اگر اين مساله اتفاق بيفتد مهارتهاي بعدي را مي‌توان به راحتي آموزش داد. در برخي از كشورهاي آسيايي و آمريكاي لاتين كه زبان اصليشان انگليسي نيست، معلم‌هاي زبان انگليسي با ايجاد همدلي و نزديكي به دانش‌آموزان، كيفيت آموزش را ارتقا مي‌بخشند. مثلاً گاهي اوقات ديده شده كه معلم براي درك بهتر درس با دانش‌آموزان به دامان طبيعت و جنگل رفته و در يك اردو و در جمع دوستانه و صميمي يادگيري زبان را دروني كرده‌اند.
براي بالا بردن سطح آموزش زبان، دوره‌هاي آموزش ضمن خدمت توسط وزارت آموزش و پرورش برگزار ميشود ولي اين دوره‌ها از كارآيي بالايي برخوردار نيست.
آموزش و پرورش اين كلاس‌ها را برگزار ميكند اما ايراد اين دوره‌ها اين است كه هيچ گونه نظارتي بر اجراي نكاتي كه در اين كلاس‌ها آموزش داده ميشود وجود ندارد و اغلب آموزش‌هايي كه به معلمان داده ميشود در كلاس‌هاي درسي به اجرا در نمي‌آيد.
اگرچه كتاب‌هاي درسي داراي يكسري ايرادهايي است اماعيب اصلي دركتاب‌ها نيست، بلكه ايراد اصلي در روش تدريس است. اگر حتي بدترين كتاب را با روش صحيح آموزش دهيم، به زبان‌آموزي منجر ميشود.
برخي معتقدند كه اين كتاب‌ها در فضاي فرهنگ ايراني تاليف شده‌اند در حالي كه گفته ميشود كتاب‌ها بايد به گونه‌اي طراحي شوند كه زبان‌آموز بتواند با فرهنگ آن كشور آشنا شود.
كتاب‌هايي كه براي دورهء راهنمايي تاليف ميشود، چون داراي كلمات ساده‌اي است خيلي با مسايل فرهنگي ارتباط ندارد،اماهر زباني يك فرهنگ جديد است كه پيشينه و قواعد هنجاري و رفتاري خاص خود را دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرد.
كتاب‌هاي Stream line و Headways بر اساس مشاركت فعال زبان‌آموز تاليف شده است و در كلاس‌هاي خصوصي و نيمه خصوصي قابل تدريس است، در حالي كه در مدارس ما تعداد نفرات حاضر در يك كلاس فراتر از استاندارد است.در بعضي از مناطق ما شاهد آن هستيم كه يك مدرسه در دو شيفت دانش آموزان را پذيرش مي‌كنند.
در چنين فضاي آموزشي محدود شما هرگز نمي‌توانيد اين گونه سيستم‌ها را پياده كنيد.
همچنين به نظر ميرسد برنامه‌ريزي ساعات درسي نيز چندان مناسب نيست
در اكثر مدارس ما زبان به صورت يك جلسهء سه ساعته در هفته تدريس ميشود و سپس آموزش زبان تا هفتهء آينده تعطيل ميشود و دانش‌آموز مطلبي را كه در هفتهء قبل ياد گرفته است تا شروع جلسهء جديد فراموش ميكند. زبان‌شناسان توصيه مي‌كنند كه آموزش زبان بايد به صورت جلسه‌اي يك ساعته باشد و حداقل چهار روز در هفته اين كار انجام شود; زيرا دانش‌آموز بعد از يك ساعت خسته ميشود و انگيزهء خود را از دست مي‌دهد و مطالب جديدي ياد نمي‌گيرد.
يكي از مشكلاتي كه زبان‌آموزان با آن مواجه هستند، عدم هماهنگي بين شنيدن و صحبت كردن مدام است و عمدتائ نمي‌توانند هم بشنوند و هم صحبت كنند.
علت اين است كه ما روي قوهء شنيداري دانش‌آموزان كار نكرده‌ايم. اگر مهارتها را به همان ترتيبي كه گفتيم آموزش دهيم و شنيدن دانش‌آموزان را تقويت كنيم، بلافاصله بعد از اينكه جمله را شنيد مي‌تواند آن را بفهمد و در جواب ما پاسخ مناسب را ارايه دهد. اين عدم هماهنگي ناشي از اين است كه دانش‌آموز ابتدا فكر ميكند و جمله را به فارسي براي خودش ترجمه ميكند و بعد جواب را به فارسي مي‌سازد و سپس آن را به انگليسي ترجمه ميكند، كه اين امر باعث عدم هماهنگي ميشود. به همين دليل است كه زبان‌شناسان تاكيد مي‌كنند ابتدا بايد شنيدن و حرف زدن تواماًآموزش داده شود.
در حال حاضر در سيستم‌هاي آموزش زبان بر استفاده از روشهاي سمعي و بصري تاكيد مي‌كنند، كه يكي از دلايل عدم موفقيت در آموزش زبان همين موردمي باشد.
اين ضعف مختص مدارس نيست; بلكه در سطح دانشگاه‌ها نيز چنين امكاناتي وجود ندارد. طبيعي است كه اگر از امكاناتي نظير آزمايشگاه استفاده كنيم، قدرت زبان‌آموزي بالاتر مي‌رود. ما بايد به اولويت‌ها در برنامه‌ريزي آموزشي توجه كنيم. اگر صرفاً بخواهيم فارغ التحصيل در رشتهء زبان انگليسي به يك سقف مشخص برسد، طبيعتاً با افزايش ظرفيت دانشگاه‌ها اين هدف به نتيجه ميرسد. اما اگر به جاي كمي‌نگري، به توان‌مندي‌ها و كيفيت آموزش توجه شود، در اين صورت هرگونه سرمايه‌گذاري در زمينهء آزمايشگاه و امكاناتچه در مقطع متوسطه و چه در سطح دانشگاه به نتايج و اهداف مطلوب ميرسد.
به نظر ميرسد آموزش و پرورش بايد در كنار كتاب‌هاي درسي، كتاب‌هاي ديگري را نيز معرفي كند و يا فيلم‌هايي تهيه كند كه دانش‌آموزان بتوانند در منزل از آنها استفاده كنند، نقش اين فيلمها در آموزش زبان تا چه حد موثر است؟
اگر نواقصي را كه ذكر كرديم، برطرف نكنيم، هيچ چيز درست نمي‌شود. وقتي دانش‌آموز كتاب خود را درك نمي‌كند، دادن كتاب يا فيلم زبان انگليسي چاره كار نخواهد بود. اما اگر در كنار اصلاح سيستم تدريس از اين فيلمها استفاده شود، مي‌تواند بسيار موثر باشد و بايد توجه كرد كه اين فيلمها بايد در سطوح مختلف تهيه شود.اگر دانش‌آموز با روشهاي صحيح آموزش ببيند، مي‌تواند در كنار آن خودش از فيلم‌هاي آموزشي نيز استفاده كند.
از طرف ديگر شيوه هاي ارزشيابي در نظام آموزشي به گونه اي طراحي شدهكه ناخواسته معلمين را بهسمت استفاده از شيوه هاي قديمي ؛كليشه اي و ناكارآمد تدريس سوق ميدهند.
فرض كنيد معلمي با علاقه زياد به فرض وجود امكانات و وسايل و با صرف وقت و انرژي بخواهد شيوه تدريس خود را تغيير دهد ولي وقتي در امتحانات؛بخصـــوص آزمونهايي كه بصورت هماهنگ ونهايي بعمل مي آيد سؤالهابه همان شيو ه هاي قديمي طرح شده باشند ؛هم معلم وهم دانش آموز عليرغم تلاشي كه كرده اند موفقيتي بدست نمي آورند .درمقابل؛ آن دسته ازدانــش آموزان كه در كـلاسي آموزش ديده اندكه به شيوه هاي قديمي وناكارآمد تدريس مي شده نمرات بهتري كسب مي كنند اگر چه در حقيقت يادگيري واقعي در زمينه آموزش زبــان صورت نگرفته باشد.(( يادگيري يعني ايجا دتغييرات نسبتاًً ثابت در رفتار فرد وبصورت اختصاصي تر در اينجا يعني اينكه دانش آموز بتواند به زبان انگليسي صحبت كند.))
در چنين وضعيتي معلم از شيوه تدريس ودانش آموز از درس زبان انگليسي مايوس ونا اميد ميشود.
پس لازمبه نظر ميرسد در كنار تغيير در شيوه هاي تدريس شيوهاي ارزشيابي نيزبصورت هماهنگ مورد بازنگري قرار گيرد.
پیشنهادات
بطور خلاصه بر لذت بردن از يادگيري زبان انگليسي ونتيجه گيري بــهتر دركلاسوجلوگيري از اتلاف وقت وسرمايه بايد موارد زير مورد توجه قرار گيرد:
1-ايجاد انگيزه وشوق يادگيري دردانش آموزان.
2-ايجاد تغييرات عميق در شيوهاي تدريس .
3-استفاده از امكانات سمعي وبصري كه علاوه بر تاثير آن بر يادگيري براي دانش آموز جذابييت وطبيعتاً لذت ايجاد ميكند.
4-بازنگري در تاليف كتب درسي.
5-لزوم تغيير در شيوه هاي ارزشيابي همزمان با تغيير در شيوه هاي تدريس .
6-باز آموزي وبه روز آوري اطلاعات معلمان ونظارت بر چگونگي بكار گيري شيوهاي مدرن دركلاسها.
طرح درس روزانه طراحي فعاليت هاي آموزشي روش نگارش و تنظيم طرح درس روزانه طرح درس روزانه شامل پيش بيني مجموعه فعاليت هايي است که معلم از پيش براي رسيدن به يک يا چند هدف آموزشي در يک جلسه تدريس، تدارک مي بيند.
طرح درس جلسات آموزشي سبب مي شود که معلم فعاليت هاي آموزشي را به ترتيب و يکي بعد از ديگري در مراحل و زمانهاي مشخص و به شيوه اي منطقي اجرا کند و نتايج حاصل از آن را براي تدريس در مراحل بعدي آموزش، مورد استفاده قرار دهد.
در واقع طراحي هر جلسه آموزشي، سازماندهي و ارزيابي دائمي جريان فعاليت هاي ياددهي - يادگيري را سبب مي شود.
در طول برنامه هاي آموزشي، گاهي، وقت و تلاش زيادي به دليل تکراري بودن مطالب و فعاليتها به هدر مي رود و يا حذف عمومي يا غيرعمدي بعضي مطالب ضروري به دليل کمبود وقت و يا فعاليت هاي بيهوده، به جريان آموزش آسيب مي رساند.
مهمترين کارکرد طراحي آموزشي آن است که از تکرار مطالب بيهوده و حذف موارد ضروري جلوگيري مي کند. طرح درس جزئيات لازم براي آموزش يک يا چند درس در مورد يک موضوع را تعيين مي کند.
درسها ممکن است کوتاه و سي دقيقه اي باشند و چند ساعت به طول بينجامد.
محتوا، سن، بلوغ ذهني و فعاليت هايي که دانش آموزان بايد انجام دهند.از عواملي هستند که مدت زمان تدريس را مشخص مي سازند البته بدون نوشتن و تدوين برنامه و طرح درس هم مي توان کلاس درس اداره کرد؛ اما اگر معلم مي خواهد از کارآيي مؤثر در فرآيند تدريس برخوردار باشد.
بايد طرح درس خود را دقيقاً تنظيم نمايد. در تنظيم طرح درس، اهداف رفتاري، انتخاب محتوا و فعاليت هاي آموزشي بايد در هسته مرکزي آن قرار گيرند.
از فوايد توجه به سازه هاي فوق در فرآيند طراحي، موارد زير را مي توان نام برد:
1. به معلمان در فرآيند تدريس کمک مي کند.
2. براي انتخاب مواد آموزشي، بسيار مفيد مي باشد.
3. در تعيين تکاليف درسي تک تک دانش آموزان مؤثر است.
4. براي انتخاب و ساختن سؤالهاي ارزشيابي، ارزشمند هستند.
5. در خلاصه کردن و اعلام نتايج ارزشيابي به معلم کمک مي کند.
6. در "خود ارزيابي" دانش آموزان عامل بسيار مفيدي است.
7. دانش آموزان را به ياد گيرندگاني خودکفا تبديل مي کند.
علاوه بر موارد فوق، دلايل مختلفي براي اثبات لزوم تهيه طرح درس وجود دارد.
يک طرح درس خوب نوشته شده معلم را قادر مي سازد که در طول دوره ي آموزشي خود به دقت در مورد همه چيز فکر کند.
در تنظيم و انتخاب منابع مورد نياز کمک بزرگي محسوب مي شود و مي تواند معلم را در زمينه هاي زير ياري دهد:
1.انگيزه هاي لازم را ايجاد کند.
2. بر قسمتهاي مختلف درس از جمله تجارب يادگيري دانش آموزان به نحو مطلوب تأکيد کند.
3. اطمينان دهد که کليه اطلاعات مورد نياز دانش آموزان در درس گنجانده شده است.
4. امکان استفاده از وسايل آموزشي را فراهم مي سازد.
5. طرح سؤالهاي مناسب را پيش بيني مي کند.
6. تدريس معلم براساس برنامه اي منظم و از پيش تعيين شده انجام مي شود.
معلمان کارآمد معمولاً تلاش مي کنند طرح درس، دقيق با جزئيات کامل بنويسند و براساس آن فعاليت هاي آموزشي را دنبال مي کنند.
البته گاهي مي توان از طرح درسهايي که معلمان با تجربه نوشته اند استفاده کرد؛ اما بهتر است معلمان طرح درسهاي مورد نظر را خود شخصاً تنظيم نمايند و در طول دوره هاي آموزشي همواره به اصلاح و تکميل آن بپردازند.
طرح درس به دليل اين که مراحل تدريس را مشخص مي کند، راهنماي معلم در فرآيند تدريس است.
يک طرح درس شامل فهرستي است که در هر ستون آن يکي از مراحل تدريس به شرح زير نوشته مي شود:
1. هريک از واحدها و يا درسها و زماني که بايد صرف آن شود.
2. فعاليت هايي که دانش آموزان بايد در آن درس يا واحد يادگيري انجام دهند.
3. مطالبي که بايد به وسيله ي معلم به دانش آموزان ارائه شود.
4. نکات کليدي موجود در محتواي کتاب درسي يا ساير منابع مورد استفاده ي دانش آموزان مشخص مي شود.
5. وسايل يا فعاليت هاي آموزشي مانند فيلمها، بازديدهاي علمي ... و همچنين فعاليت هاي مربوط به ارزشيابي دانش آموزان را مشخص مي کند.
مراحل نگارش و تنظيم طرح درس روزانه رعايت مراحل و نکات زير براي تدوين يک طرح درس خوب لازم و ضروري است:
1- موضوع يا عنوان درس عنوان درس بايد به طور دقيق نوشته شود؛ مثلاً اگر عنوان درس را «دماسنج» بگذاريم، عنوان گويايي نيست، بلکه بهتر است بنويسيم: «چگونه مي توان از دماسنج استفاده کرد» يا «طريقه ي استفاده از دماسنجها». معلم هر اندازه به تجزيه و تحليل موضوعات مسلط باشد بهتر مي تواند براي آن، عنوان مناسب انتخاب کند.
2- تعيين و نگارش عناوين فرعي يا رئوس مطالب پس از تعيين و نوشتن موضوع درس، طراح بايد عناوين فرعي موضوع درس را مشخص سازد، ترتيب و توالي مناسب عناوين فرعي همواره بايد مورد توجه قرار گيرد. عناوين فرعي، بهترين راهنماي نگارش هدفهاي جزئي است؛ زيرا براساس هر عنوان فرعي مي توان يک هدف جزئي نوشت.
3- نوشتن هدف کلي درس نوشتن هدف کلي يک جلسه تدريس، همانند هدف کلي يک دوره ي آموزشي است؛ اما در قالب يک موضوع محدود، تحقق مجموع هدفهاي کلي جلسات بايد موجب تحقيق اهداف کلي دوره شوند. به عبارت ديگر اهداف کلي هر جلسه ي تدريس، عناصر يا مراحل رسيدن به اهداف کلي دوره را مشخص مي کنند. در نوشتن هدف کلي هر جلسه نيز معمولاً از افعال کلي استفاده مي شود. ذکر شرايط و معيار در اين نوع از اهداف ضرورتي ندارد.
4- نگارش و تنظيم هدفهاي جزئي درس ساده ترين راه نوشتن اهداف جزئي يک درس، اين است که براساس هر موضوع فرعي يک هدف جزئي نوشته شود. ماهيت اهداف جزئي همانند هدف کلي درس است؛ اما در قالب موضوعي ريزتر و محدودتر. به عبارت ديگر، هدفهاي جزئي درس، اهداف زيرمجموعه هدف کلي درس مي باشند. دقت در نوشتن اهداف جزئي و تنظيم درست توالي آن، مي تواند موجب نظم بيشتر فعاليت هاي آموزشي شود و در نهايت، تحقق هدف کلي را تضمين نمايد.
5- نگارش و تنظيم هدفهاي رفتاري درس پس از نوشتن هدفهاي جزئي، طراح بايد هدفهاي جزئي را تبديل به هدفهاي رفتاري نمايد. هدفهاي رفتاري هر جلسه تدريس بايد با توجه به شرايط، ضوابط و امکانات متناسب با سطوح مختلف حيطه هاي يادگيري تنظيم شود. سپس براساس سلسله مراتب از آسان به مشکل و يا به صورت پيش نياز و پس نياز مرتب گردد. در هدفهاي رفتاري: عملکرد (نوع رفتار)، شرايط و معيار دقيقاً بايد مشخص شود.
6- تعيين رفتار ورودي دانش آموزان پس از نوشتن هدفهاي رفتاري درس، رفتار ورودي دانش آموزان يا پيش نيازهاي تحقق هدفهاي رفتاري بايد مشحص شوند. گروهي معتقدند كه ابتدا بايد رفتارهاي ورودي دانش آموزان در بررسي، مشخص و سپس هدفهاي رفتاري نوشته شوند. چنين رويكردي در نظامها يا دوره هايي صادق است كه محتوا و كتاب مشخصي ارائه نشده باشد و معلم كاملاً در انتخاب و سازماندهي مطالب درسي آزاد باشد. در نظام آموزشي ايران به دليل متمرکز بودن، اجراي چنين پيشنهادي تقريباً غيرممکن است.
7- ارزشيابي تشخيصي اغلب سؤال مي شود که معلمان چگونه مي توانند اطلاعات پيش نياز يا رفتار ورودي دانش آموزان را تشخيص دهند؟ اين امر توسط ارزشيابي تشخيصي ممکن مي باشد. معلم بر اساس تخصص و مهارتي که دارد بايد ابتدا رفتار ورودي را پيش بيني کند و سپس براساس دانش پيش نياز درس مورد تدريس، سؤالهايي طرح نمايد. سؤالهاي طرح شده بايد در ستون ارزشيابي طرح درس نوشته شود. اين سؤالها قبل از تدريس بايد از دانش آموزان پرسيده شوند، تا وجود يا عدم وجود پيش نياز مشخص شود. در صورت عدم تسلط دانش آموزان بر پيش نياز درس مورد تدريس، مخصوصاً زماني که موضوع درس با موضوعات قبلي و بعدي ارتباط تسلسلي داشته باشد، حتماً بايد رفتار ورودي ترميم گردد.
8- نگارش مراحل اجراي تدريس در آموزشهاي مستقيم تنظيم نحوه ي ارائه محتوا به ترتيب اهميت به چند مرحله به شرح زير:
-آمادگي معلم بديهي است براي انجام هر کاري بايد آمادگي داشت.
موضوع تدريس نيز نمي تواند از اين قاعده مستثني باشد.
معلم بايد پيش بيني کند که در کلاس درس چه فعاليتي را مي خواهد انجام دهد و چگونه مي خواهد کلاس را شروع کند؟
چگونه مي خواهد در کلاس درس انگيزه ايجاد کند و اين انگيزه را تا پايان کلاس استمرار بخشد و سرانجام چگونه مي خواهد کلاس را به پايان برساند؟
-آمادگي دانش آموزان اگر دانش آموزي به درس معلم توجه نکند و در اجراي فعاليت هاي آموزشي با او همکاري ننمايد، عمل تدريس به مفهوم واقعي آن، صورت نخواهد گرفت.
توجه دانش آموزان و همکاري آنها مستلزم آماده شدن براي فعاليت است.
تجربه نشان داده است که در آغاز ورود به کلاس، اغلب دانش آموزان هنوز متوجه مسائلي هستند که قبل از آمدن به کلاس افکار آنها را به خود مشغول داشته است.
در شروع کلاس، معلم موظّف است توجه و افکار دانش آموزان را به طور جدي متوجه کلاس و فعاليت هاي مورد نظر نمايد.
معلمان با تجربه در اين مرحله از روشهاي مختلفي استفاده مي کنند.
علاوه بر موارد ذکر شده، معلم بايد قبل از ورود دانش آموزان به کلاس درس مجموعه وسايل آموزشي مورد نياز را در کلاس آماده نمايد.
چنانچه در کاربرد بعضي از وسايل مهارت چنداني نداشته باشد، بايد قبل از رفتن به کلاس و به کارگيري وسايل در حضور دانش آموزان، تمرين لازم را انجام دهد تا مهارت مورد نظر را کسب نمايد.
معلم نه تنها بايد وسايلي را که خود براي تدريس لازم دارد آماده کند، بلکه بايد وسايلي را که دانش آموزان براي کسب تجارب و انجام دادن تمرين بدان نيازمندند، نيز تهيه کرده، در اختيار آنان قرار دهد.
ب- مرحله معرفي و بيان هدفهاي صريح آموزشي
معلم پس از جلب توجه دانش آموزان، بايد موضوع درس و اهداف آنها را به دانش آموزان معرفي کند.
معرفي درس و اهداف آن بايد به گونه اي صورت گيرد که متناسب با ساختار شناختي دانش آموزان باشد.
معرفي درس و هدفهاي رفتاري آن، دانش آموزان را براي آشنايي با تجارب يادگيري و سعي در دستيابي به آنها آماده مي سازد.
معلم بايد انتظارات خود را از دانش آموزان، بسيار ساده، روشن و مشخص بيان کند.
زمان اختصاص داده شده براي معرفي درس نبايد بيش از 3 تا 5 دقيقه وقت کلاس را بگيرد
ج- مرحله ي ارائه درس در مرحله ي ارائه درس،
محتواي مورد آموزش بايد دقيقاً مشخص شود.
از روشهايي چون سخنراني، بحث گروهي، نمايش تصاوير، پرسش و پاسخ و ... به عنوان روشهايي که براي آموزش هر قسمت لازم است، استفاده شود.
معلم بايد اطمينان حاصل کند که بخشهاي مختلف محتوا با يک روال منطقي ارائه خواهد شد و هيچ نکته نامفهومي در ميان مطالب ارائه شده وجود نخواهد داشت.
زمان لازم براي هر قسمت به طور دقيق مشخص شود.
ارائه محتوا در حقيقت قسمت اصلي کار تدريس و شامل دو عامل جدا ناشدني است:
1- سازماندهي کليه محتواي درس و توالي آنها بايد رعايت شود.
2- روش آموزش قسمتهاي مختلف مشخص شود.
به طور مثال معلم بايد حداقل نکات زير را پيش بيني کند:
الف) سؤالهايي که بايد پرسيده شوند.
ب) در هنگام بحث دلايل لازم پيش بيني شود.
ج) در حدود 5 تا 10 دقيق فيلم نشان داده شود.
د) پس از نمايش فيلم، موضوع مورد بحث قرار گيرد.
معلم بايد پيش بيني کند که منظور از سؤال چيست؟
آيا فقط براي جلب توجه دانش آموزان است و نيازي به پاسخ ندارد؟
پاسخ دادن به سؤالها بر عهده ي چه کسي است؟ معلم يا دانش آموزان؟
آيا سؤال بر روي نکات اصلي درس تأکيد دارد؟
آيا سؤال ايجاد انگيزه مي کند؟
آيا سؤالها سبب مؤثر شدن تدريس و جلب توجه دانش آموزان خواهد شد؟
آيا سؤال به سنجش درک و فهم دانش آموزان کمک مي کند؟
آيا سؤال، توجه دانش آموزان را به مفاهيم، اصول خاص و مورد نظر جلب مي نمايد؟
سؤالها بايد زمينه ي بحث و گفتگو را در کلاس درس فراهم سازند و بين معلم و دانش آموزان ارتباط برقرار کنند. به بيان ديگر، سؤال بايد سبب شناخت بهتر و ايجاد قدرت تجزيه و تحليل، ترکيب، ارزيابي، نتيجه گيري و تعميم در دانش آموزان شود.
مقدمه در ارائه محتوا بسيار مهم است. يک مقدمه خوب مي تواند توجه دانش آموزان را جلب کند و علاقه ي آنها را به ادامه درس برانگيزد.
مقدمه خوب شامل مطالب زير است:
1- درس در چه موردي صحبت مي کند؟
2- کجا و در چه زماني دانش آموزان مي توانند از آنچه در اين درس مي آموزند، استفاده کنند؟
3- چگونه بايد مطالعه کنند و مفاهيم را بياموزند؟
4- بازنگري مختصري از آنچه در درسهاي قبلي مرتبط با موضوع آموخته اند.
تکرار مطالب پيش نياز معمولاً براي مؤثر کردن تدريس لازم است؛ اما لازم نيست هميشه از يک روش براي يادآوري رفتار ورودي استفاده کنيم.
معلم بايد روي نکات کليدي رفتار ورودي تأکيد کند تا درس جديد راحت تر و قابل فهم تر شود.
اين تکرار نبايد طولاني باشد.
د- مرحله ي خلاصه کردن و نتيجه گيري براي تثبيت مطالب ارائه شده در ذهن دانش آموزان، لازم است درس ارائه شده به طور خلاصه جمع بندي و نتيجه گيري شود.
تلخيص و جمع بندي، مفاهيم از دست داده شده در طول آموزش را براي دانش آموزان روشن مي کند بهتر است تلخيص و نتيجه گيري توسط خود دانش آموزان انجام شود و معلم اظهار نظر نهايي را ارائه نمايد.
ه- مرحله ي ارزشيابي بعد از ارائه محتوا و جمع بندي و نتيجه گيري، لازم است معلم از چگونگي تحقق اهداف، آگاه شود.
اگرچه اين عمل ممکن است در طول فعاليت هاي آموزشي به طور ضمني انجام شود؛ اما ضرورت دارد معلم پس از پايان ارائه محتوا، با مقايسه سطح مهارتي که انتظار دارد دانش آموزان به آن برسند و آنچه دانش آموزان عملاً به آن رسيده اند، ميزان يادگيري دانش آموزان و مؤثر بودن روش تدريس خود را ارزشيابي کند.
زمان ارزشيابي، بستگي به مدت زمان تدريس دارد؛ اما اين مرحله نبايد زياد وقت کلاس را بگيرد
. به طور متعادل مي توان ده دقيقه براي اين کار در نظر گرفت. سؤالهاي مرحله ي ارزشيابي بايد بر اساس هدفهاي رفتاري درس طرح شوند.
و- مرحله ي تعيين فعاليت هاي تکميلي معلم مي تواند براي تقويت مطالب آموخته شده در کلاس و ارتباط آن با زندگي واقعي دانش آموزان فعاليت هايي را در خارج از کلاس پيش بيني کند.
اين تکاليف، بخشي از مطالعات مربوط به درس محسوب مي شوند. معلم بايد اين نوع فعاليتها را دقيقاًً پيش بيني کند و در اختيار دانش آموزان قرار دهد.
معرفي منابع مطالعه يا فعاليت مانند: کتاب، مقالات جديد، فيلم و ... به دانش آموزان علاقمند فرصت مي دهد تا اطلاعات خود را با مطالعه و استفاده از اين امکانات افزايش دهند.
اگر معلم انتظار داشته باشد که وظايف و فعاليت هاي تکميلي خارج از کلاس، طبق اصول و قواعد خاصي انجام شود، بايد اصولي را که در ذهن دارد به طور واضح و دقيق به دانش آموزان اعلام کند.
اگر اين اصول، به صورت شفاهي از طرف معلم اعلام شود، ممکن است دانش آموزان به آن توجه نکنند.
بنابراين بهتر است اصول و معيارها به تفصيل به صورت کتبي و در صورت امکان همراه با مثال در اختيار دانش آموزان قرار داده شود.
چنين کارکردي در وقت کلاس صرفه جويي کرده و به دانش آموزاني که غيبت دارند و يا در فاصله ي اعلام فعاليت هاي تکميلي تا زمان انجام آن بعضي از اصول را فراموش مي کنند، کمک مي کند.
در اکثر مواقع، معلم تکاليف خواندني، يا انجام فعاليت در خانه را زماني ارائه مي دهد که زنگ خورده است و دانش آموزان با عجله، مشغول ترک کلاس هستند.
اگر دادن تکاليف در روند يادگيري دانش آموزان اهميت دارد، بايد بيش از اين به آن توجه شود، يکي از بهترين شيوه هاي تعيين فعاليت هاي تکميلي (تکاليف خارج از کلاس) به دانش آموزان ارائه راهنماي از قبل تنظيم شده است.
اينکه راهنماي تعيين تکاليف به چه صورتي نوشته شود و چه امکاناتي در خارج از کلاس درس فراهم گردد، به موقعيت آموزشي و نوع درس بستگي دارد.
در زير يک نمونه از راهنماي فعاليت هاي تکميلي دانش آموزان آورده شده است:
- مقدمه - اهميت موضوع - تکاليف و تاريخ ارائه آنها - مطالعات و مطالبي که بايد خوانده شوند. - مسائلي که بايد حل شوند. - گزارشهايي که بايد نوشته شوند. - آزمايشهايي که بايد انجام شوند. - سؤالهايي که دانش آموزان بايد با مطالعه ي شخصي به آنها پاسخ گويند.
يکي از انواع تکاليفي که بسيار مفيد و ارزشمند است، کاربرد فعاليت هاي آموزشي در خارج از کلاس درس مي باشد.
کاربرد مفاهيم آموخته شده زماني امکان پذير است که مطالب آموخته شده به طور ذهني و عملي در کلاس تمرين شود.
اگر دانش آموزي مطالب عرضه شده در کلاس درس را بفهمد و آن را به طور ذهني تحليل کند و در موقعيت شبيه سازي شده به کار گيرد، مي توان انتظار داشت که بتواند آن را در خارج از کلاس و در موقعيت حقيقي نيز به کار گيرد.
کاربرد مفاهيم، سبب مي شود که دانش آموزان بتوانند از مفاهيم آموخته شده در فرآيند استفاده کنند روش نگارش و تنظيم طرح درس طرح درس، عبارت است از تقسيم محتواي يک ماده ي درسي در يک دوره معين به مراحل و گامهاي مناسب و مشخص براساس هدف و نتايج آموزش.
براي تهيه و تنظيم طرح درس معلم بايد در ابتداي هر سال تحصيلي براساس اصول معين بين هدفهاي آموزشي و برنامه هفتگي، ترتيبي اتخاذ کند که مجموعه فعاليت هاي آموزشي به موقع، بدون وقفه در طول يک ترم يا سال تحصيلي اجرا شود.
براي تحقق چنين مقاصدي طراحي و تنظيم يک جدول زماني مي تواند بسيار مفيد و مؤثر باشد؛ زيرا هنگامي مي توان منظم و مؤثر، در فرآيند آموزش به جلو گام برداشت که برنامه ها و فعاليت هاي آموزشي به تناسب زمان مورد نظر، ساختاري منظم داشته باشند.
اگر معلمي طول دوره ي آموزشي را با توجه به مجموعه ي شرايط، به جلسات مفيد آموزشي تقسيم نکند و فعاليت هاي آموزشي هر جلسه را براساس اهداف تنظيم ننمايد، هرگز نمي تواند انتظار کارآيي مؤثر از تدريس خود و حداکثر يادگيري از دانش آموزان خود داشته باشد.
معلم بايد کليه فعاليت هاي طول دوره را به صورت يک جدول زمان بندي شده با درج عنوان اصلي و هدف کلي هر جلسه به انضمام تاريخ ارزشيابي تشخيصي، تکويني و پاياني تهيه و به دانش آموزان قبل از شروع و آغاز فعاليت ارائه نمايد.
آشنايي دانش آموزان از مجموعه فعاليت هاي طول سال به تفکيک جلسات و همفکري آنان با معلم مي تواند اثربخشي تدريس معلم و انگيزه ي يادگيري دانش آموزان را دو چندان کند.
براي تنظيم چنين جدولي مي توان مراحل زير را به ترتيب طي کرد:
گام اول : تقويم طرح را بايد براي يک ترم يا يک سال تحصيلي با محاسبه ي تعداد هفته ها، روزها و ساعتهايي که در طول سال تحصيلي براي تدريس درس مورد نظر پيش بيني شده است محاسبه و تنظيم کرد.
گام دوم : پس از مشخص شدن زمان خالص تدريس، محتواي درس يا عناوين مورد تدريس را نه برحسب کميّت، بلکه برحسب اهميت و کيفيت مطالب و تحقق هدفهاي آموزشي بر کل ساعات و جلسات تقسيم کرد. براي انجام چنين کاري، لازم است ابتدا محتواي درس يا عناوين مورد تدريس و ساير فعاليت هاي آموزشي با احتساب فرصت لازم براي تمرين محاسبه شود و سپس محتواي فصلها و مباحث و ساير فعاليت هاي در نظر گرفته شده در طول سال، به واحدهاي کوچکتر درسي يا محتواي متناسب با تک تک جلسات تقسيم گردد.
گام سوم : هدف کلي هر جلسه بايد با توجه به عنوان درس، دقيقاً مشخص شود. نوشتن هدفهاي رفتاري در اين جدول، ضرورتي ندارد. در نوشتن هدفهاي هر جلسه علاوه بر عنوان درس، معلم بايد با توجه به قابليتها و فعاليت هاي مورد نظر و محتواي درس، هدف کلي هر جلسه را با زباني روشن و قابل فهم براي دانش آموزان بنويسد.
گام چهارم : پس از تعيين هدف کلي هر جلسه، لازم است معلم فعاليت هاي تکميلي دانش آموزان را که براي تقويت يادگيري آنها لازم است و فرصت کافي براي انجام آنها در کلاس درس وجود ندارد پيش بيني نمايد.
پيش بيني اين نوع فعاليتها و حتي امکانات و وسايل لازم براي انجام چنين تکاليفي بايد دقيقاً مشخص شده باشد؛ مثلاً دقيقاً معين شود چه بخشي از چه کتابي مطالعه و يا تمرينهاي چه بخشي از کتاب درسي حل شود يا چه گزارشي با توجه به چه امکاناتي بايد تهيه و نوشته شود.
فعاليت هاي تکميلي بايد مکمّل فعاليت هاي کلاس و تقويت کننده ي کيفيت يادگيري دانش آموزان شود.
از ارائه فعاليت هاي تکميلي خسته کننده، بي ربط با موضوع و نامتناسب با زمان، جداً خودداري شود.
ضمناً در طرح درس ترمي يا سالانه (جدول زمان بندي شده ي تدريس)، جلساتي را نيز مي توان به تناسب موقعيت و زمان تدريس به شناخت دانش آموزان، اجراي ارزشيابي تشخيصي و تکويني و پاياني و مرور درسهاي گذشته که پيش نياز درس جديد مي باشند و ترميم کمبودهاي مشخص شده در ارزشيابي تشخيصي اختصاص داد.
معلمان و طراحان گرانقدر بايد به اين مسأله توجه داشته باشند که طرح درس، شرح مفصل و سناريوي تدريس نيست، بلکه چارچوب پيش بيني شده اي است که معلم بايد براساس آن فعاليت هاي آموزشي را در کلاس درس دنبال کند.
تدريس بدون برنامه اي از قبل طراحي شده، کاري کورکورانه و طراحي بدون اجرا، فعاليتي بي ثمر است که تنها زينت بخش صفحات کاغذ خواهد بود.
تفاوت بين معلم متخصص با تجربه و کارآمد و معلم غير متخصص و بدون تجربه، اين است که معلم متخصص با تجربه قبل از آموزش، در زمينه فعاليت هاي آموزشي مي انديشد و عناصر دخيل و تأثير بر آن را مورد بررسي قرار مي دهد و سعي مي کند که از مجموعه امکانات در فرآيند ياددهي – يادگيري، بهره گيري مناسب داشته باشد؛ اما معلم غيرمتخصص و بي تجربه بدون انديشيدن به نتايج و فرآيند فعاليت و بهره جويي بهينه از امکانات، شروع به تدريس مي کند.
طرح درس، راهنماي معلم و چارچوبي منظم و سازماندهي شده براي رخدادهاي آموزشي است.
در يک طرح درس خوب تنظيم شده، حداقل بايد عناصر و سازه هايي همچون:
موضوع درس، رئوس مطالب يا عناوين فرعي درس، هدف کلي، اهداف جزئي و رفتاري، رفتار ورودي دانش آموزان، ارزشيابي تشخيصي، فعاليت آموزشي، روش تدريس، وسايل آموزشي مورد نياز، شيوه ي ارزشيابي پاياني و فعاليت تکميلي مورد بررسي و توجه قرار گيرند.
طرح درس بايد به گونه اي تنظيم شود که حتي معلم مبتدي، بتواند با يک نگاه فعاليت هاي آموزشي خود را در کلاس درس دنبال کند.
توجه به نکات زير مي تواند در غني سازي عمل طراحي و فعاليت هاي ياددهي - يادگيري مؤثر باشد:
1- هدف کلي : هدف کلي قابليت و مهارتي است که دانش آموز بايد در پايان يک فعاليت آموزشي از خود نشان دهد. اين قابليت يا مهارت، بايد در يک جمله و به صورت کلي بيان شود. بنابراين، از ذکر مسائل جزئي و ريز در هنگام نوشتن آن پرهيز شود؛ زيرا بعداً هدف کلي به هدفهاي زيرمجموعه و ريزتر تحت عنوان هدفهاي جزئي تجزيه خواهد شد
2- در نوشتن اهداف رفتاري بهتر است به نکات زير توجه شود:
الف- هدفهاي رفتاري، قابليتها و مهارتهاي قابل مشاهده و اندازه گيري هستند که دانش آموزان بايد در فرآيند آموزش و پايان يک فعاليت آموزشي از خود نشان دهند. هرگز نبايد هدفهاي رفتاري را به صورت سؤال نوشت.
سؤال، وسيله اي است براي سنجش تحقق يا عدم تحقق هدفهاي رفتاري .
ب - رفتارگرايان معتقدند که هدف رفتاري بايد داراي سه ويژگي باشد:
1- نوع رفتار دقيقاً مشخص باشد.
2- شرايط انجام رفتار دقيقاً مشخص باشد.
3- معيار يا درجه رفتار دقيقاً معين شده باشد.
مثلاً دراهداف: «حوزه ي گسترش زبان فارسي را توضيح دهد». يا «چند تن از فارسي سرايان برون مرزي را نام ببرد».
در اين دو هدف مشخص نشده است که چقدر توضيح دهد، و يا چند تن را نام ببرد.
آيا يک سطر، دو سطر يا ده سطر؟! و يا در هدف دوم، يک، دو يا ده نفر؟ معيار دقيقاً بايد مشخص شود.
هر اندازه معيار هدفهاي رفتاري مشخص تر باشد، ارزشيابي و قضاوت معلم در مورد يادگيري دانش آموزان و تحقق اهداف مورد نظر دقيق تر و معتبرتر خواهد بود
. ج- طراح، معمولاً بايد به طور منظم با توجه به سلسله مراتب اهداف، براي هر هدف جزئي يک يا چند هدف رفتاري بنويسد. طراحان عزيز بايد توجه کنند که ؛ پس از نوشتن اهداف جزئي و رفتاري، بايد با توجه به سلسله مراتب کليه اهداف را منظم و مرتب کنند.
د- احساس نگرش را نمي توان با کلمات بيان شده ارزيابي کرد.
چنان که با تعريف يا ذکر مفاهيم اخلاقي نمي توان اخلاق فرد را سنجيد.
4- طراح به جاي پيش بيني پيش نياز درس يا رفتار ورودي دانش آموزان، يعني آن قسمت از دانش و دانسته هاي قبلي دانش آموزان که براي فهم درس جديد ضرورت دارند. نباید به بيان اهداف يا نتايج يادگيري درس جديد بپردازد.
5- ارزشيابي تشخيصي يعني سنجش رفتار ورودي دانش آموزان. بنابراين سؤالها در ارزشيابي تشخيصي بايد از رفتار ورودي پيش نياز درس طرح شوند، نه از درس جديد. در صورت تشخيص ضعف مفاهيم پيش نياز، قبل از شروع آموزش درس جديد، معلم بايد ابتدا مفاهيم پيش نياز را ترميم کند، مخصوصاً در دروسي که مفاهيم با هم ارتباط تسلسلي دارند.
6- در قسمت ارزشيابي پاياني، طراح بايد نوع و روش ارزشيابي را مشخص کند، پس از مشخص کردن نحوه ي ارزشيابي، سؤالهاي خود را براساس هدفهاي رفتاري در اين قسمت بنويسد. سؤالها نبايد خارج از اهداف مورد نظر طرح شوند؛ زيرا ارزشيابي پاياني يک درس به اين منظور پيش بيني و نوشته مي شود که مجري يا معلم مي خواهد از ميزان تحقق اهداف در نظر گرفته شده، آگاه شود و براساس نکات ضعف، «فعاليت هاي تکميلي» يا «تکاليف» خارج از کلاس درس را براي دانش آموزان مشخص نمايد
7- هميشه الزامي نيست که طرح درس به صورت جدول تنظيم شود؛ اما توجه به سازه هاي اصلي يک طرح و سازماندهي منظم آن از اصولي است که طراح هميشه بايد در هسته مرکزي تهيه و تنظيم طرح درس قرار دهد. طراح نباید در اولين گام طراحي خود وسايل مورد نياز را مطرح سازد، زیرا وسايل آموزشي زماني قابل انتخاب هستند که موضوع درس، اهداف و فعاليت هاي آموزشي دقيقاً مشخص شده باشند.
8- بسياري از معلمان در فرآيند طراحی تفاوت بين طرح درس و سناريوي تدريس را نمي دانند. طرح درس چهارچوب پيش بيني شده اي است که با توجه به زمان و امکانات موجود، براي اجرا و بهبود کيفيت آموزشي ترسيم مي گردد. در حالي که سناريو و توضيح و تشريح به صحنه هاي اجرا مي پردازد و مفصّل تر از طرح درس مي باشد. معمولاً معلمان خوب و با تجربه پس از تهيه و تنظيم طرح درس، به نوشتن سناريوي تدريس خود در فرآيند اجرا مي پردازند.
9- بايد توجه شود وقتي تکاليف و تمرينهاي خارج از کلاس ارزشمند هستند، که معلم تک تک تکاليف دانش آموزان را بررسي نمايد و به چگونگي انجام آنها به صورت کتبي بازخورد نشان دهد. نگاه کردن به تکاليف و يا احياناً خط کشيدن بر روي آنها، هرگز بررسي تکاليف محسوب نمي شود. در صورت وقوع چنين وقوع چنين حادثه اي، دانش آموزان در مي يابند که معلمان هرگز فرصت بررسي تکاليف را ندارند، در نتيجه در انجام آن دقت به خرج نمي دهند.
10-. مرور درس قبل زماني الزامي است که درس قبل «رفتار ورودي» يا «پيش نياز» درس جديد باشد؛ زيرا اگر مفاهيم آن آموخته نشده باشد، فهم درس جديد با مشکل روبرو خواهد شد. بنابراين به جاي مرور درس قبل، طراح بهتر است عنوان «تعيين رفتار ورودي» و «ارزشيابي تشخيصي» را مطرح سازد. حال چه اين رفتار ورودي درس قبلي باشد يا مطالب آموخته شده ي دانش آموز در سالهاي گذشته.
11- معلمان عزيز، بايد توجه کنند که در فرآيند آموزش چيزي به عنوان وسايل کمک آموزشي نداريم. وسايل مورد نيز، وسايل آموزشي (Instrucional Media)، که معمولاً حاوي يا حامل پيامهاي آموزشي مي باشند. اگر در محيط آموزشي نباشند و در فرآيند فعاليت هاي آموزشي به کار گرفته نشود، آموزشي صورت نخواهد گرفت، به عبارت ديگر وسايل آموزشي به مجموعه ي امکاناتي اطلاق مي شود که شرايطي را به وجود مي آورند تا تحت آن شرايط يادگيري بهتر، سريعتر و پايدارتر صورت گيرد.
12. هر اندازه معلم دانش آموزان را به سوي حل مسأله و کاوشگري سوق دهد، يادگيري مؤثرتر و لذت بخش تر براي دانش آموزان خواهد شد.
تدریس کلمه هایی مثل « زیاد ، سیاه ، بیا ،بیابان ، خیابان و....» چگونه است ؟
قبل از پاسخ به این سؤال آموزگاران محترم باید نکاتی را در مورد مصوت ( ی /i) وصامت (ی /y) بدانند:
1-درصورتی که این شکل در واژه ای ابتداصامت /y/وبعد مصوت/i/ قرار بگیرد ، هردو شکل نوشته وتلفظ می شوند. مثال: تعیین/ta?yin/، تغییر/taqyir/، آیین/âyin/، پایین/pâyin/،پاییز/pâyiz/،می آییم/mi â yim/،می گوییم/mi gu yim/و .... 2-درصورتی که در واژه ای ابتدا صدای مصوت /i/وبعد صدای صامت /y/شنیده شود ،یک شکل نوشته می شود وهردو به ترتیب تلفظ می شوند. مثال: سیاه/siyâh/، میان/miyân/، پیاز/piyâz، خیابان/xiyâbân/،زیاد/ziyâd/و ... البته تلفظ این گونه کلمه ها در گویش های مردم متفاوت است .برای مثال کلمه ی سیاه به چهار شکل تلفظ می شود :(si âh - sy âh - si yâh -se yâh) از نظر واج نگاری ضورت 1و2رابه طور کلی باید کنار گذاشت .فقط باید دید که صورت های 3و4 کدام مرجح تراست.آنچه مسلم است ،بایدمطابق «زبان معیار یا زبان رسمی»یعنی زبانی که درمرکزسیاسی کشوراز نظر آماری بیشترین رواج را دارد ،پذیرفت .بنابراین چون تلفظ دقیق واژه ی سیاه وواژه های نظیر آن را نمی توانیم براساس ضبط مکتوب آن تعیین نماییم،ناچار آن راتابع تلفظ عادی مردم قرار داده وضبط (si yâh) را مسلم دانسته ایم.
3- در زبان شناسی پدیده ای داریم که به آن همگونی یا تجانس می گویند .یعنی گاهی تلفظ آواهایی که به هم نزدیک هستند مثل:(y-i-e)در اثر مجاورت روی محور همنشینی تغییر می کند .« ب زینت یا ب تأکید » رادر آغاز وجه امری یا التزامی بعضی ازافعالی مانند: « بِیا/be yâ/» و«بِیفت /be yoft/»و... در نظر بگیرید صدای /e/در اثر مجاورت با/y/تمایل به /i/می کندواین کلمه /bi-yâ/تلفظ می شود.چنانکه می دانیم تلفظ این جزﺀپیشین افعال فارسی « ﺑِ /be/» است در حقیقت کلمه ی بیا از سه جزﺀتشکیل شده است ( ﺑِ /be/زینت + ی/y/صامت میانجی + آ /â/ماده ی فعل آمدن). بنابر این تلفظ صحیح آن چنین است: بِیا (be – yâ) نه بیا(bi –yâ).
تدریس برای دانش آموز:
آموزگار می تواند به دو صورت این کلمه هارا آمورش دهد:
1-یا کلّی آموزی کنیدیعنی چند کلمه که دانش آموزان صداهای آن ها را خوانده اند مثل : زیاد ، بیا ، بیابان و... را در نظربگیریدسپس به دانش آموزان بگویید من هرصدایی راکه نوشتم ،شما بلند بخوانید . آنگاه معلم با گچ رنگی می نویسد:
زﻳدانش آموزان می خوانند :زﻳمعلم صدای بلافاصلهارا به آن می چسباند ومی گوید حالابخوانید: دانش آموزان می خوانند :زیامعلم صدای آخر یعنیدرا هم به دنبال آن می نویسد ومی گوید بچه ها حالا بخوانید. دانش آموزان می خوانند :زیاد
مطابق الگو های زیر البته شما آنها را به دنبال هم دریک کلمه بنویسید،نه جداجدا
زﻳ←زیا←زیاد
ﻣﻴ←ﻣیا←ﻣیان
سپس چند کلمه از این نوع روی تخته بنویسید واز دانش آموزان بخواهید این چنین کلمه ها را فقط به همین شکل بنویسند نه به شکل دیگر .هرگز از دانش آموزان نخواهید که این نوع کلمه هارا بخش وصداکشی کنند.
2-در روش آموزشی دوم می توانید قاعده آموزی کنید.
توضیح دهید :بچه ها وقتی در کلمه ایابتدا (ﻳ)«اشاره به مصوت(ﻳ)در جدول الفبا» وسپس(ﻳ)«اشاره به صامت(ﻳ)در جدول الفبا »آمده باشد. فقط یکی از نشانه ها نوشته می شود. به این شکل:
زﻳ←زﻳﻳا←زیاد
برعکس ؛ اگر در کلمه ایابتدا (ﻳ)«اشاره به صامت(ﻳ)در جدول الفبا »وبعد(ﻳ)«اشاره به مصوت(ﻳ)در جدول الفبا» بیاید ،هر دو نشانه را می نویسیم مانند:
پاییز پایین می آییم
می شوییم تغییر
۳-برخی از آموزگاران از طریق بخش کردن این گونه کلمات را اموزش می دهند واین طور به دانش آموزان توضیح می دهند که هرگاه کلمه را بخش کنیم ،وهر کدام از نشانه ها دردو بخش بود یکی در آخر بخش قبلی ودیگری در اول بخش بعدی ،یکی از شکل ها را می نویسیم مثل:
زﻳ←ﻳاد =زیاد
ولی اگر هر دو نشانه در یک بخش قرار گرفت هر دوشکل را می نویسیم:
همان گونه که قبلاً آموزش داده اید ؛ دانش آموزان عددد6را به صورت (1 و 5 ) ؛ عدد 7 را به صورت ( 2 و 5 ) ؛ عدد8 را به صورت (3 و 5 )؛ عدد 9 را به صورت ( 4 و 5 ) اموخته اند.
برای اینکه دانش آموزان را برای فرا گرفتن این نوع جمع ها آماده کنید باید قبل از آن تمرینی عملی با دانش آموزان داشته باشید.وآن اینکه دانش آموزان باید یاد بگیرند عدد 5 را که به عنوان مبنا فرا گرفته اند ؛ در ذهن مجرد خود نگهداری کنند .
به دانش آموزان بگویید ،عدد 6 را با انگشتان دست نشان دهند .وقتی نشان دادند به آنها بگویید،بچه ها می خواهیم طور دیگر عمل کنیم وقتی عدد6 را می خواهیم نشان دهیم میتوانیم 5 آن را روی دوشمان (شانه-منظور ذهن مجرد) بگذاریم ،و1 آن را باانگشت نشان دهیم.« این کار را می توانید به صورت مجسم وبا چینه ها عملاً نشان دهید . چینه ی پنج تایی را روی شانه ی خود بگذارید و یک چینه ی دیگر را به طرف آن ببرید» بنابر این وقتی 1 انگشت دست را به طرف شانه می بریم ،یعنی 1 و آن 5 که روی شانه داریم. که همان 6 است.
این تمرین را برای عدد های 7 و8 و 9 نیز انجام دهید. از دانش آموزان بخواهید این کار را چند بار انجام دهند.مثلاً 2 انگشت به طرف شانه ببرند وبگویند 7 . همین طور 3 انگشت به طرف شانه ببرند وبگویند 8 . 4 انگشت به طرف شانه ببرند وبگویند 9
وقتی مطمئن شدید دانش آموزان یاد گرفتند تدریس را آغاز کنید.
به دانش آموزان بگوییدبا یک دست عدد 6 را نشان دهند. دانش آموزان 1 انگشت را به طرف شانه می برند. سپس بگویید با دست دیگرعدد 8 را نشان دهند. دانش آموزان 3 انگشت خود را به طرف شانه می برند. حالا به بچه ها بگویید انگشتان دست خود را انتقال دهند.دانش آموزان 1 و3 را انتقال داده می شود 4
بگویید پس بچه ها 5 تا روی این شانه داریم 5 تا هم روی آن شانه ، می شود 10 (1دسته ی ده تایی) و 4تا هم انگشتان دست که جمعاً می شوند 14
2- تدریس با چوب خط
دانش آموزان عدد 6 را با چوب خط نشان دهند . سپس عدد 8 را نیز با چوب خط نشان دهند .به آنها طوری آموزش دهید که 3 تا چوب خط عدد 8 را کنار1 چوب خط عدد 6 بکشند . حالا دو تا چوب خط کامل دارند که می شود 10(1دسته ی ده تایی) با 4 تاچوب خط دیگر می شود 14
3- تدرس با محور اعداد
دانش آموزان 6 واحد را از نقطه ی صفر روی محور می شمارند وبه عدد 6 که رسیدند،یک کمان می زنند . سپس به دنبال آن 8 واحد می شمارند ، به عدد 14 می رسند ویک کمان دیگر می زنند . عدد 14 پاسخ جمع می باشد
4- رنگ آمیزی با میله های ده تایی
دو میله ی ده تایی روی تخته سیاه می کشیم . از دانش آموزی می خواهیم با گچ رنگی 6 خانه ی میله ی ده تایی را رنگ کند . به دنبال آن 8 خانه با رنگ دیگری رنگ کند. دانش آموز چهار خانه ی میله اول را رنگ کرده وچهار خانه نیز از میله ی دوم رنگ می کند. قسمت های رنگ شده ا میله ی ده تایی و4 یکی می باشد که می شود14
با توجه به اینکه املاءگویی به روش سنتی قدیمی که ساده و تا حدودی برای دانش آموزان تکراری و خسته کننده شده است روشهای نوین املاء نوشتن را در کلاس خودم اجرا نمودم که مورد استقبال اولیاء و دانش آموزانم قرار گرفت که تعدادی از این روش ها پی املاءگویی نوین به شرح ذیل می باشد :
1. املای متنی یا (تقریری) : از روی متن درس به تدریج قرائت می کنم تا دانش آموزان در دفتر املاء بنویسند .
2. املای گروهی : به سه روش املای گروهی را در کلاس اجرا می نمایم :
الف ) یک گروه سه نفره یک نفر املاء می گوید یک نفر می نویسد و نفر سوم نظارت می کند .
ب ) دانش آموزان را به گروه های سه یا چهار نفره تقسیم می نمایم و هر کدام یک خط املاء می نویسند .
ج ) املای گروه به گروه دیگر–هر گروه متنی را تهیه کرده برای گروه دیگر می خواند تا آنگروه بنویسند .
3. املای ذهنی : دانش آموزان متنی را می خوانند و در پایان املای آن را به تنهایی می نویسند با استفاده از قدرت حافظه خودش به خودش املاء می گوید.
4. املای کامل کردنی : تعدادی لغات مثلاً 20 کلمه که دارای ارزش املایی هستند را انتخاب می کردم و سپس جای آنها را در متن آماده شده جهت تکثیر خالی می گذاشتم آنگاه متن کامل را خودم می خواندم و دانش آموزان جاهای خالی را با توجه به قرائت خودم پر می کنند می توان کلماتی را انتخاب کرد و حروفی را از کلمه جا انداخت که دانش آموزان کلمات را کامل کنند .
5 . املای کارتی : تعدادی کلمه روی کارت می نوشتم و جلو کلاس نصب می کردم و آنها را می خواندم و جمع می کردم و از دانش آموزان می خواستم که کلماتی را که به خاطر دارند بنویسند یا املاء بر روی چندین کارت می نوشتم و این کارتها را بین گروه ها تقسیم می کردم تا تمام گروه ها کارتها را ببینند و سپس کارتها را جمع می کردم و از روی آنها املاء می گفتم ، در این روش املاء دقت دانش آموزان سنجیده می شود .
6 . املای لمسی دانش آموز روی پشت دوست خود با انگشت کلمات را می نوشت و نفر جلویی از روش حرکت انگشتی کلمه را تشخیص می داد و روی کاغذ می نوشت که این یک نوع بازی و املاء است .
7 . املای ناقص : متن املاء را روی تابلو می نوشتم–بدون نقطه–بدون تشدید و یا بهصورت لغات ناقص از دانش آموزان می خواستم تا آنان در جای مناسب نقطه بگذارند و یا تشدید قرار دهند و یا لغات ناقص را کامل کنند البته می توان به جای نوشتن متن املاء بر روی تابلو متن را تایپ کرد و در اختیار تک تک دانش آموزان قرار داد .
8 . املای حفظی کلمات مهم درس : همراه با معنیدانش آموزان کلمات مهم درس را در ضمن تدریس درس توسط معلم در کتاب علامت می زدند و معنی آن کلمه را رویش می نوشتند و در زمان املاء کلمات مهم را که از قبل حفظ کرده بودند در برگه همراه با معنی می نوشتند و تعداد این کلمات حدود 20 تا 25 کلمه مهم درس که ارزش املایی دارد می باشد .
9 . املاء با ضبط صوت : ضبط متن املاء بر روی نوار و پخش آن در کلاس درس جهت نوشتن متن املاء که این روش املاء در منزل هم برای نوشتن املاء کاربرد دارد .
10 . املای سفره ای : دانش آموزان به صورت گروهی بر روی سفره های نایلونی با استفاده از ماژیک وایت بُرد با انگشت و گواش املاء می نویسند .
11 . املای مشارکتی (مشورتی) : در مواقعی که شاگردی ضعیف بود و در املاء پیشرفت چندانی نداشت دانش آموز ضعیف را در کنار دانش آموز قوی می نشاندم تا بعضی از لغات را که برایش مشکل است با مشورت بنویسند در نتیجه دانش آموز ضعیف هم آن لغت را به خوبی به ذهن می سپارد و هم با افت نمره به طور مکرر مواجه نمی شد البته این روش به طور تکراری و همیشگی نبود و پیشنهاد اینجانب در این مورد این قسمت که به جای این کار نوع اختلالی املاء دانش آموز را کشف کنیم و آن را رفع نمائیم تا دانش آموز در آینده متکی به دیگری نباشد–یک روش رفع اختلال املاء نوشتن املاء در هوا و توسط دانش آموز مشکلدار و معلم هم در هوا املاء را تصحیح کند نه با خودکار بر روی کاغذ.
12 . املاء دانش آموز ساخته : به بچه ها گفته می شد که روزنامه با خود به کلاس بیاورند و لغات را ببرند و از لغات بریده شده یک بند املاء برای املاء درست کنند و بر روی ورقه بچسبانند و این روش به صورت گروهی انجام می شد و یا دانش آموزان لغات مهم را با استفاده از ماژیک در روزنامه رنگ کنند و یک متن املاء تولید نمایند .
13 . املای صحیح–غلط : در این روش املاء را به صورت لغات صحیح و غلط در کنار همقرار می دادم تا بچه ها کلمه غلط را خط بزنند .
14 . املای تقویت حافظه و تصحیح توسط خود دانش آموز : به این صورت که متنی را بر روی تخته می نوشتم و سپس متن را برای دانش آموزان می خواندم و بعد روی نوشته هایم بر روی تخته پرده می کشیدم و بچه ها باید هر آنچه را که از متن فهمیده اند بنویسند و سپس پرده را از تخته بر می داشتم و دانش آموزان متن خود را با متن تخته مقایسه می کنند و به خود امتیاز می دهند .
15 . املای آینه ای : کلمات را به عکس روی آینه می نوشتم و بچه ها با آینه درست آن را می نوشتند و یا صحیح آن را بخوانند .
16 . املای تلفیقی : دانش آموزان کلمات مهم یا مشکل درس را روی پارچه می نوشتند و سپس با خمیر یا نخ و سوزن کلمات را می ساختند و یا می دوختند که در این صورت هنر و بازی با هم توأم می شد .
17 . گفتن املاء با انواع لهجه ها و صداها : در این روش املاگویی برای اینکه دانش آموزان با انواع صداها و لهجه ها در هنگام املاء گفتن آشنا شوند و دانش آموزان تنها با صدا و لحن معلم خود نگیرند از اطرافیان خود می خواستم تا متن املاء را با لهجه و لحن مخصوص خود بر روی نوار بخوانند و صدای آنان ضبط می شد و سپس آن متن را به کلاس می آوردم و بچه ها از روی آن نوار املاء می نوشتند تا در هنگام ارزشیابی پایانی و یا هر زمان دیگر دچار مشکل نشوند .
18 . املای درگوشی : در این روش املاگویی دانش آموزان را به گروه های دونفره تقسیم می کردم و به صورت درگوشی از درس کلماتی را به هم می گفتند و هر کلمه ای را توسط گوش می شنید بر روی کاغذ می نوشت (نفر اول در گوش نفر دوم یا نفر دوم در گوش نفر اول) کلمه را می گوید.
19 . املای سئوال و جواب : از متن درسی که قرار بود از آن املاء به دانش آموزان بگویم تعدادی سئوال بر روی تابلو می نوشتم و دانش آموزان با توجه به آنچه که از درس فهمیدند باید به سئوالات جواب درست می دادند و هدف بالابرد تقویت حافظه دانش آموز بود .
20 . املای جملات در هم ریخته : متن املاء را به صورت جملات و کلمات در هم ریخته روی تابلو می نوشتم و از دانش آموزان می خواستم تا جملات را مرتب کنند و یک متن کامل و مرتب بر روی برگه خود بنویسند .
21 . املاء اسم فامیل : تعدادی از حروف الفبای فارسی را بر روی تابلو می نوشتم و از دانش آموزان می خواستم کلماتی را از متن درس بنویسند که اول آنها یکی از حروف نوشته شده بر روی تابلو باشد (هدف این املاء تقویت حافظه دانش آموزان است .)
روش پیشنهادی اینجانب برای رفع اشتباهاتی که دانش آموزان در املاء دارند یا روش تمرین دادن به دانش آموزی که در املاء کلماتی را اشتباه نوشته است .
1–دانش آموز با اشتباهات خود جمله بسازد و یا املاء به صورت جمله سازی از لغات مهمدرس باشد.
2–دانش آموز از اشتباهات خود در املاء کلمات هم خانواده ، متضاد و مترادف بنویسد.
غرور»؛ یعنى اطمینان و آرامش قلب نسبت به آنچه که با هواى نفس موافق بوده و طبیعت انسان به آن تمایل داشته باشد. منشأ این گرایش، جهالت یا وسوسه‌هاى شیطانى است. غرور از صفات زشتى است که هر گروه می‌توانند به نوعى گرفتار آن باشند.
برخی از پیامدهاى غرور که زندگى انسان را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد و دنیا و آخرت را تباه می‌کند، عبارت‌اند از: حجاب ضخیمى بر عقل و فهم انسان، شکست در زندگی، و سبب فساد و تباهى عمل.
غرور به هیچ وجه پسندیده نیست، اما ویژگی‌های مثبتی که در برخی انسان‌ها وجود دارد نباید با این رذیلت اخلاقی اشتباه شود؛ مانند عزّت نفس؛ کسی که گوهر ارزشمندى در اختیار دارد، از او سخت مراقبت می‌کند. هرچه ارزش دارایى بیشتر و توجه انسان به ارزش آن افزون‌تر باشد، مراقبت و هوشیارى او در صیانت از آن گوهر بیشتر خواهد بود؛ بویژه آنکه بداند اگر این گوهر با شیوه‌اى صحیح در مسیر تراش قرار گیرد و صیقل یابد؛ ارزش آن چندین برابر می‌شود. براى نگاه‌دارى از این سرمایه خدادادى باید خود را به صفتى آراست که در ادبیات دینى از آن به عزّت نفس تعبیر می‌شود. انسان عزیز احساس ارزشمندى و سرفرازى می‌کند و هرگز خود را خوار و درمانده نمی‌یابد. چنین اشخاصی اگر دارای حالات و رفتار خاصی باشند، نباید کسانی که از این ارزش و فضیلت انسانی محروم هستند، آنها را متهم به تکبر و غرور و خودبینی کنند.
واژه «غرور» در کلمات عرب بویژه در آیات قرآن مجید و روایات به‌کار رفته و در گفت‌وگوهاى روزمرّه فارسى زبانان نیز کم و بیش در همان معانى اصلى یا لوازم آن به‌کار می‌رود. در کتاب‌های لغوی غرور به معانی زیر آمده است:
1. «غَرور»(به فتح غین) و «غُرور»(به ضم غین)؛ به معناى هر چیزى است که انسان را می‌فریبد و در غفلت فرومی‌برد خواه مال و مقام باشد یا شهوت و شیطان.[1]
2. «غَرور»؛ چیزى است که ظاهر جالب و دوست داشتنى دارد ولى باطنش ناخوشایند و مجهول و تاریک است.[2]
3. ریشه اصلى این واژه به معناى حصول غفلت به سبب تأثیر چیز دیگرى در انسان است و از لوازم و آثار آن جهل و فریب و نیرنگ و نقصان و شکست و... می‌باشد[3].
معنای اصطلاحی غرور
در کتاب‌های اخلاقی چنین می‌خوانیم: «غرور»؛ یعنى اطمینان و آرامش قلب نسبت به آنچه که با هواى نفس موافق بوده و طبیعت انسان به آن تمایل داشته باشد. منشأ این گرایش، جهالت یا وسوسه‌هاى شیطانى است.[4] بنابراین، کسى که براساس اوهام و شبهات، خویشتن را بر خیر و صلاح می‌داند، در واقع فریب‌خورده و مغرور گشته است و ارزیابى درستى از خود و کار خویش ندارد. مانند اینکه کسى از راه حرام مالى به‌دست آورد و آن‌را در راه‌هاى خیر از قبیل ساختن مسجد و مدرسه و سیر کردن گرسنگان مصرف نماید، به این خیال و اطمینان به اینکه در راه خیر و سعادت گام برمی‌دارد؛ حال آنکه فریب‌خورده و مغرور است.[5]
نکوهش غرور در قرآن مجید
در قرآن کریم می‌خوانیم: «این روى گردانى به خاطر آن است که گفتند: هرگز آتش [دوزخ در روز قیامت] جز چند روزى به ما نمی‌رسد و آنچه همواره افترا و دروغ [به خدا] می‌بستند، آنان را در دینشان مغرور کرده است».[6]
«اى مردم! از پروردگارتان پروا کنید، و بترسید از روزى که هیچ پدرى چیزى [از عذاب دوزخ را] از فرزندش دفع نمی‌کند، و نه هیچ فرزندى برطرف کننده چیزى از [عذاب] پدر خویش است. بی‌تردید وعده خدا حق است، پس زندگى دنیا شما را نفریبد، و مبادا شیطان شما را به [کرم و رحمت] خدا مغرور کند».[7]
«مؤمنان را ندا می‌دهند: آیا ما [در دنیا] با شما نبودیم؟ می‌گویند: چرا، ولى شما خود را [به سبب نفاق و دشمنى با خدا و رسول] در بلا و هلاکت افکندید و به انتظار [خاموش شدن چراغ اسلام و نابودى پیامبر] نشستید و [نسبت به حقایق] در تردید بودید و آرزوها [ى دور و دراز و بی‌پایه،] شما را فریفت، تا فرمان خدا [به نابودى شما] در رسید و [شیطان] فریبنده، شما را فریب داد».[8]
راه های جلوگیری
اگر انسان در رعایت ادب در شئون زندگی خود بکوشد، می‌تواند کبر را از درون خویش بزداید. مصداق کاربردیِ این امر، سلام کردن است. در روایت آمده است: «مِنَ التَّوَاضُعِ أَنْ تُسَلِّمَ عَلَى مَنْ لَقِیتَ»[1] یکی از راههای شکستن گردن تکبر آن است که انسان به هرکس رسید سلام کند. ادب، کبر را در وجود انسان کمرنگ می‌کند و به از بین رفتن آن یاری می‌رساند.
کاهش سطح توقع
راهکار دوم برای شکستن بت تکبر در وجود انسان کاهش سطح توقع از دیگران است. زیرا توقعات این پیش‌شرط ذهنی را در انسان ایجاد می‌کند که دیگران باید به او احترام گذارند و یا خدمت کنند و چنین اندیشه‌هایی زمینه‌ساز گرفتاری انسان در دام تکبر است.
فرهنگ نقدپذیری
این مورد در عمل از همة موارد پیش گفته مشکل‌تر است و مفهوم آن این است که انسان نظر مخالف خود را بپذیرد و تحمل کند. وجود تکبر در وجود انسان همان مانع اصلی در این پذیرش است و جایی که «من» گام در میان می‌نهد جایی برای انتقادپذیری باقی نمی‌ماند. اما اگر سعی کنیم نقدشنو باشیم و دیدگاه‌های مخالف را تاب بیاوریم، به سوی ریشه‌کن کردن تکبر در وجود خود گام بر خواهیم داشت.
سامانه خرید و امن این
سایت از همهلحاظ مطمئن می باشد . یکی از
مزیت های این سایت دیدن بیشتر فایل های پی دی اف قبل از خرید می باشد که شما می
توانید در صورت پسندیدن فایل را خریداری نمائید .تمامی فایل ها بعد از خرید مستقیما دانلود می شوند و همچنین به ایمیل شما نیز فرستاده می شود . و شما با هرکارت
بانکی که رمز دوم داشته باشید می توانید از سامانه بانک سامان یا ملت خرید نمائید . و بازهم
اگر بعد از خرید موفق به هردلیلی نتوانستیدفایل را دریافت کنید نام فایل را به شماره همراه 09159886819 در تلگرام ، شاد ، ایتا و یا واتساپ ارسال نمائید، در سریعترین زمان فایل برای شما فرستاده می شود .
آدرس خراسان شمالی - اسفراین - سایت علمی و پژوهشی آسمان -کافی نت آسمان - هدف از راه اندازی این سایت ارائه خدمات مناسب علمی و پژوهشی و با قیمت های مناسب به فرهنگیان و دانشجویان و دانش آموزان گرامی می باشد .این سایت دارای بیشتر از 12000 تحقیق رایگان نیز می باشد .که براحتی مورد استفاده قرار می گیرد .پشتیبانی سایت : 09159886819-09338737025 - صارمی
سایت علمی و پژوهشی آسمان , اقدام پژوهی, گزارش تخصصی درس پژوهی , تحقیق تجربیات دبیران , پروژه آماری و spss , طرح درس
مطالب پربازديد
متن شعار برای تبلیغات شورای دانش اموزی تحقیق درباره اهن زنگ نزن انشا در مورد 22 بهمن
را بنویسید.
